Báo cáo khoa học câu hỏi trong dạy tác phẩm văn chương và những cách nhìn hiện đại

TIM HIEU KIEN THL/C

CfiO HOI TRONQ D(\X HOC Tf5C PH^M
VflN CHUONG Vfl NHCTNCi C6CH N H I N HIEN D6I
NGUYEN THANH HUNG

Trucmg DHSP Ha Noi
I. Oat van de

tu duy phe phan se bie't mdi, trgng cu. Trgng

Thdi quen cua ngudi ddi thudng ua ndi

dung cat eu khdng phai la hge lay cat ket luan

nhffng dieu chua hieu, thfch dua ra nhffng cai

dung tuong ddi, phi tinh hud'ng, vd dieu kien ma

mdi va dam me, lugn Id trudc cat mdi! Tdi lo sg

duyet seat lai phuong phap tu duy he thd'ng

sy ty ti cua minh va nghT de'n sy nang dpng

tdn tai trong Ijch sff thi cat mdi trong tffng giai

cua nhffng ngugi dang dua nhau lam vay va cff

doan Ijch sff, thdi diem se cu di nhung khdng

vang vang nghe ben tai: DCrng niJi nay trdng

vd fch. Nd se la tien de cho tu duy mdi, tu duy

niJi ngl Cau ay ngim ra that dang cay, nd gid'ng

da chieu hon vdi nhieu he thd'ng cu the, nghTa

nhu cd nhan dang kf hga chung ta thanh nhffng

la tu duy khdng nham duy nha't vao dd'i tugng

ngugt lun, dang ngudc nhin cac dinh cao, rat

ma la lam sang td nhffng quan he phffc tap,

la lang man.

da dang. Trong dd md'i quan he giffa chu the tu

Oi mat rdi eung nghiem ra dugc dieu cd

duy va dd'i tugng tu duy ia he trgng nhat. Vt bp

ich. Hay trd ve vdi nhffng gi ca ban da cd va

dc cua chu the tu duy la mdt he thd'ng da he,

vin tdn tai de'n gid nhu mpt cau dd chua cd

khdng bao gid khep kfn. Od la mpt he thd'ng tu

Idi giai trgn ven. Od cung la sy sang sud't eua

duy tiem nang cua nhffng he thd'ng tu duy sang

con ngudi hien dai. Hay di lai nhCfng con dudng

tao dugc phat trien trong bd'i canh tri thffc thdi

Ijch sff da di qua. Cd bj xeo nat nhung cd vin

dai mdi. Oay la tinh than cdt Idi cua khoa hoc

mgc lai xanh rdn thach thffc chung ta tim ra

hien dai do ddi mdi tu duy mang lai.

nang lugng va sffc sd'ng mdi, kham pha lai

Odi tugng ban luan cua bai bao nay

nhffng dieu da cu, han la tim kiem dd dang

la cau hdi trong day hge tac pham van chuang

nhffng dieu mdi la hoan toan.

(TPVC), mdt van de cu chff khdng phai la da

Nhu chung ta deu rd: Bie't chua han

cu.

da hieu, hieu chua chac da sau, hieu sau, han

Trudc day, chung ta da de cap tdi vai

dau da lam dugc. Cd lam mdi cd phan tu

trd cua cau hdi trong giang van. Chung ta xae

[nachdenken). Cd phan tu thi bupe phai suy

djnh chffc nang cua eau hdi va phan loai cau

nghT lai, mdi dung vao tuduy phe phan. Quen

hdi. Chung ta ban ve pham vi cau hdi trong


TIM HIEU KIEN THLfC
tien trinh day hge tac pham van chuong. Oai

ban the). Van de cau hdi trong day hge TPVC

the cd nhffng cau hdi chuan bj bai, cau hdi

la gi? Tff dau ra? Hien tai the nao va nd se di

tham dd cam thu, cau hdi ve npi dung tu

dau? Od la tie'p can ban the. Thdng thudng

tudng va htnh thffc nghie thuat cua TPVC,

ngudi ta qua tin tudng vao huyen thoai cua

cau hdi ve thao tac va kT nang lam viec vdi tac

qua khff, hay dya vao kinh nghiem hien tai va

pham cua hoc sinh (HS) nhu cau hdi phan

trdng chd vao ao anh eua tuang lai. Hudng

tfch, cau hdi tdng hgp, eau hdi cu the hda, cau

tie'p can nay lam chung ta dat cau hdi day hge

hdi khai quat hda cung nhu cau hdi ve tac gia

TPVC tach rdi bd'i canh tri thffc hien dai de

va nhffng tac pham khac cd cung de tai, chu

xem xet nd. Nhu phan dat van de da ndi chi'

de, phong each vdi tac pham dugc day.

xem xet duy nha't dd'i tugng cau hdi day hge

Trong truyen thd'ng day hge TPVC,

TPVC theo hudng ban the khdng thda dang

chung ta da nhan ra tam quan trgng cua cau

va se din tdi sieu htnh. Mpt van de tach ra

hdi. DO day kie'n thffc thi cung can cau hdi ma

khdi nhffng md'i quan he sd'ng cdn cua nd thi

ne'u ndi rang giao due hien dai coi trgng ky

van de chi cdn la mpt htnh anh, mpt htnh anh

nang hon thi cau hdi lai cang dugc sff dung

kinh nghiem, ky ffc ea nhan. Rd rang la md'i quan

rpng rai, sau sac hon. Cau hdi khdng luc nao

he dugc dat tren nen tang la hinh anh khdng

vang mat. Nd chfnh la phudng each truyen dat

bao gid cd the tao ra sy that bdi vi htnh anh la

kie'n thffc, cung cd kie'n thffc, kiem tra kie'n

hu ao va chung ta khdng the cd suy nghT gi

thffc va xay dyng kie'n thffc. Bie't hdi de tao

thie't thye trong sy ma hd trffu tugng ay.

nen sy tra Idi cd chat lugng va phat trien kT

Nhffng htnh anh nay hoan toan khdng phai la

nang tu duy cua hge sinh trong day hoc TPVC

sy that de con ngudi tim kiem.

la van de can tie'p tuc tim hieu sau sac va

Tie'p can ban the la truy tim cat duy

thie't thye han nffa. Mud'n thye hien dugc dieu

nha't trong sy phong phu cua van vat de khdng

nay can cd each tie'p can khac lam co sd ly

bj nham lin va hda tan trong eai chung. Tie'p

luan cho van de ddi mdi viec xay dyng va sff

can ban the la can thie't nhung nd nhu eon dao

dung cau hdi trong day hge TPVC hien nay.

hai ludi can phai de chyng va kien nhin tim ra

II. Tiep can hien dai doi vdi cau hoi trong

ban chat cua cau hdi trong day hge TPVC.

day hoc tac pham van chu'dng

2. Quy luat mudn ddi chi ra rang mo

1. Trd ve ngudn la trd ve vdi be rpng

ude du cd lang man de'n dau nhu Xidncdpxki

va be xa cua van de. Cau hdi khd nhat cua

(Nga) khat khao: Di lay lifa b mat trang ve thi

mgi van de la cau hdi ve ban the (tie'p can

con ngudi vdi mgi ca the khac nhau trudc het

17


TIM HIEU KIEN THUC

phai tdn tai da. Sd'ng la mpt qua trinh bj chi

pham cija minh trong mpt tinh hud'ng chuyen

phd'i bdi ly thuye't ve ly tudng nhan sinh, ve

hda tinh than dpc dao. Od la dieu tao ra kha

dao dffc, ve tdn giao va ve triet hge... Nhung

nang giup nghe sy cung cap cho moi tac pham

vdi mpt con ngudi binh thudng thi sd'ng la

mpt y nghTa xae thye. Tham chf nhffng cau

niem hanh phuc ma khdng ft khd dau, la cd

ehuyen rieng tu, md'i quan he giffa tac gia vdi

gang thda man nhffng nhu cau bffe thie't cua

nhffng due vgng, vgt sy phan tfnh va hdi quy

hien sinh {Existenz-Dasein). Ndi sg sinh tdn

cam xuc ve nhffng kf ffc mpt thdi da qua deu

thye chat la not sg hai trudc kha nang khdng

cd y nghTa vdi sy tie'p can sinh tdn. Vi the,

tdn tai cua con ngudi bdi sy tha hda va cat

nhffng cau hdi trong day hge TPVC gan lien

che't dang rtnh rap. Cat quy djnh cua tdn tai

vdi md'i lien he giffa con ngudi dugc phan anh

ngudi la tfnh thdi gian va tfnh hffu han cua nd

trong tac pham va thai dp hien sinh cua tac

ve mat vat chat hoac tinh than cua tdn tai con

gia vdi tu each la ngudi phan anh. Odng thdi

ngudi. Mgi thff trong cupc sd'ng vin phai dya

cau hdi ay khdng chi nham vao tac pham ma

vao sy bpc Ip thai dp ca the hay tam hdn cua

cdn dugc nudi dudng trong md'i quan he giao

toan bp nen van hda.

tie'p sd'ng dpng, tffc thdi giua giao vien (GV) va

Tac pham van chudng khdng minh

hge sinh (HS) vgt tu each la nhffng con ngudi

hga ban chat con ngudi ma la tim kiem ban

ca the tim thay minh trong nhffng con ngudi

chat cat tdi tim ve minh va de ty hieu minh,

khac trong nhffng tinh hud'ng cu the cua sinh

hieu dugc ban chat cija sy lam ngudi. Con

tdn. Bieu hien eua nd chfnh la sy chia se,

ngudi ludn sang tao nd bang thai dp sd'ng

ddng cam cua ngudi dgc hoc sinh vgt sy sd'ng

thye trong hoan canh ma nd tie'n hanh tu duy

that cua con ngudi trong nhffng trang hud'ng,

ve md'i quan he thdi gian, khdng gian vdi con

thdi diem mpt di khdng trd lai trong tac pham

ngudi va sy kien. Ndi nhu triet gia hien sinh

van chuang de nang cao ddi sd'ng tam hdn

ngudi Oyc K.Jaspers: "Con ngudi ludn ludn la

cQaHS.

stf nhieu hon tat ca nhUng gi ma con ngudi

3. Cau hdi ndi ehung la bieu hien sy

hieu biet dugc ve minh, ludn nhieu han mgi

khat khao hieu bie't cua con ngudi. Nd dac

dieu ma khoa hge cd the nhan thi:rc dugc ve

biet bffe thie't va hdn nhien d tre eon. Cat gt tre

con ngudi".

con cung hdi va hdi tdi cung, ddn ngudi dugc

Con ngudi dugc phan anh trong tac

hdi den be tac. Tre con hay hdi nhung chf la

pham va con ngudi tac gia chi sinh tdn trong

de nhan bie't the gidi xung quanh chff chua

nhung thdi diem va cam hffng sang tao tac

phai la de nhan thffc, bao gdm nhan thffc cat


TIM HIEU KIEN THL/C
da cd va tim tdi cai mdi trong cupc sd'ng. Ndi

GV xae djnh muc dfch giang day. Tuy nhien,

each khac, viec nghien effu va van dung cau

viec xay dyng kie'n thye trong day hoc TPVC

hdi trong day hoc TPVC cdn phai tie'p can theo

ma chf dya vao sy tac dpng cua kf hieu ngdn

quan diem xay dyng (hoac kie'n tao) kie'n thye.

ty, htnh tugng va sy phan xa eua HS ddi vdi

Od la mpt kieu "Hge mgt biet mud!'. Kie'n thye

chung chi la sy chuyen giao kie'n thffc mdt

va kT nang mdn hge la mpt he thd'ng dugc lya

chieu cho HS la chua du ma cdn la mpt tie'n

chgn thudng xuyen trong kho tang kie'n thye

trinh xa hpi hda TPVC trong Idng ban dgc, GV

nhan loai de dap yng muc tieu dao tao con

vaHS.

ngudi cho thdi dai nhat djnh. Nd khdng gid'ng

Nhffng kie'n thffc co ban trong day

tri thye va kT nang sd'ng ma hge sinh cd the

hge TPVC dugc quy djnh va thffa nhan trong

hoc trong sud't cupc ddi. Ve ban chat, hge

chuong trinh va sach giao khoa nhu vai trd

sudt ddi khdng gid'ng hge trong trugng Idp d

cua tac gia (tieu sff va phong each nghe thuat),

tfnh chat bat bupe va ty do lya chgn kie'n thffc

vai trd cua van ban nghe thuat (thi phap hge,

chuyen biet va kie'n thffc da nang, d kiem tra

ly thuye't ca'u true, ly thuye't phe binh mdi) va

danh gia va van dung chung.

ve vai trd cua ngudi dgc (ly thuye't tie'p nhan,

Day hge TPVC theo quan diem xay

ly thuye't dap ffng cua ngudi dgc) dang duge

dyng kie'n thffc nhan manh vai trd cua ngdn

cac nha nghien cffu ly luan phe binh van hge,

ngff nhu la nen tang eua tu duy de giai quye't

cac nha phuang phap day hge Ngff van budc

van de va hoc tap. Ngdn ngff cung cap

dau tim hieu khdng ed gt la la khi mdi ngudi

phuang tien can thiet eho hge sinh tu duy va

tie'p thu, nha'n manh trgng tam va van dung

phuang tien nay dugc giao vien sff dung de

chung khac nhau theo trtnh dp cua minh. Sd'ng

giai thfch cac van de cho ngugt hge. Do vay

la vay, phai bie't chap nhan thdi. Cac giao su

cac nha nghien cffu ve hoat dpng day hge

dan anh ma tdi thye Idng kham phuc khi ty gia

Ngff van cho rang ngdn ngff trao ddi trong Idp

cdi ddi cung chua ai de lai mpt hge thuye't! Sy

hge ddng vai trd then chd't trong viec tie'p

khac nhau ay cd tac dung kfch thfch chung ta

nhan va dieu chfnh nang lyc, kT nang doe, viet

tie'p tuc di tim y nghTa dfch thye {eigenthischer

va tu duy trong day hge TPVC.

Sinn-Bedeutung) cua tac pham trong qua trtnh

Quan diem xay dyng kie'n thffc khang

day hge.

djnh rang, each ma GV va HS sff dung ngdn

Ndi ban chat cua TPVC la da nghTa

ngff trong Idp dudi bat ki hinh thffc nao cung

tffc la mdi chu trgng de'n dac trung ma thuat

chfnh la phuang tien giup HS hoc tap va giup

va sang tao cua ngdn ngff nghe thuat va sffc

19


TIM HIEU KIEN THUC
sd'ng cua htnh tugng nghe thuat. Cdn viec coi

vffng kT nang tao ra kien thffc theo he thd'ng

TPVC ia bdi nghTa tffc la lai thien ve dac trung

kie'n thffc nen tang, kie'n thffc ca ban va kien

giao tie'p cua tie'n trinh day hge TPVC. Ofch

thffc chuyen biet dac thu trong day hge TPVC.

giao tie'p cua nha van la y dd sang tao, la chiJ

Giao due hien dai dang phan van ve muc dfch

y cija tac gia. Ofch giao tie'p cua ngudi dgc ia

cua nd giffa day hge kie'n thffc hay day hoc kT

tim kiem sy hoai nghi (suspense), sy ngac

nang. Tdi cho rang, trude het va eudi cung la

nhien, bat ngd (surprise) va sy thda nguyen

day hge tao ra kie'n thffc vgt nhffng kT nang de

(satisfaction) chya trong tac pham. Ndi khac

gianh lay nhung kie'n thffc ay. Tim hieu y nghTa

di, muc dfch dgc TPVC la sy tim tdi cat dep cd

dfch thye trong day hge TPVC khdng phai chf

y nghTa de nang cao kinh nghiem tham my

dya vao mdi van ban nghe thuat ma cdn phai

cho minh. Vd'n kinh nghiem ay nam trong sy

dya vao sy tuong tac (interaction) giua tac pham

san sinh kinh nghiem tham my cua thi phap

van chuang va ban dgc hge sinh. Mud'n thye

tac pham dugc chya dyng trong sy tiep nhan

hien sy tuang tae ay phai hoc lay nhffng kT

kinh nghiem tham my va vd'n kinh nghiem ay

nang dgc hieu ca ban nhu dgc ehfnh xae, dgc

cdn dugc bieu hien trong ket qua giao tie'p

phan tfch, dgc sang tao, dgc tfch luy (cumulatif).

cua kinh nghiem tham my thanh sy thanh Igc

Ogc hieu TPVC thdng qua ea nhan va tap the

cua tam hdn.

cung vdi sy ho trg cua nhffng phuong phap

Oe khac phuc tfnh vd can cy eua y

khac nhu lap ban do tu duy, neu va giai quye't

nghTa TPVC phai tim den tfnh bien chffng chff

van de, thao luan nhdm, neu cau hdi kham pha,

khdng phai la sy chiet trung cua qua trtnh xa

tham chf ca phuong phap giang binh cung

hpi hda TPVC trong dpc gia. Theo quan diem

deu thye hien dugc cd ke't qua. Giang van

kie'n tao tri thye trong qua trinh day hoc TPVC

khdng phai la ngai vang vTnh vien, dgc hieu

thi phai di sau vao ngdn ngff van hge de
thudng lugng dam phan (negotiate) tao ra nghTa.
Y nghTa dfch thye lam nen gia trj TPVC la ke't
qua cua sy trao ddi, tranh luan trong qua trinh
dgc va phan hdi ve tac pham.
Quan diem day hge TPVC la xay dyng

cung chua dam la sy len ngdi tuyet dd'i nhung
theo tdi dgc hieu khdng phai la mpt khau, mdt
giai doan hay cdng doan ma dgc hieu vdi cac
kT nang ca ban cua nd chfnh la con dudng dua
tac pham van chuang de'n vdi HS vdi tu each
la ban dgc phat trien.

kien thye, ma kie'n thffc thi khdng phai la cat

Y nghTa cua van ban htnh thanh tren

san cd ma la phai tim kiem de hoan thien nd.

CO sd nhffng bie'n ddi ma ngudi dgc HS tao ra

Mud'n hoan thien kie'n thffc thi can phai nam

cho van ban va ngugc lai do ngudn nghTa ludn

20


HM HIEU KIEN THUC
dugc bd sung bpi du cho tac pham de GV va

tren vdi viec xem ban chat cua cau hdi trong

HS lya chgn trong qua trinh day hge TPVC.

day hge TPVC la sy khai thdng va giai quyet

Ca hai ye'u td TPVC va ngudi dgc HS deu cd

viec hoc tap lin nhau trong qua trtnh xay

vai trd quan trgng nhu nhau.

dyng kie'n thye, dem lai niem vui trf tue va

Nhat quan vgt quan diem xay dyng

khuyen khfeh HS dua ra nhffng eau tra igt

kie'n thffc trong day hge TPVC, viec xay dyng

mang tfnh chat ca nhan trong gid hge. Oe phu

y nghTa nhu vay chf didn ra thdng qua gia trj

hgp vdi each nhin nhu the, nguyen tac dat cau

dfch thye cua tac pham do kinh nghiem tham

hdi trong day hge TPVC eung phai khac trudc.

my dem lai. Vt vay, mpt he thd'ng cau hdi day

1. Nguyen tac dat cau hoi trong day

hge TPVC theo quan diem xay dyng kie'n

hge TPVC

thffc, theo tie'p can ban the va tie'p can sinh

Nguyen tac se bam tru lau dai dd'i vdi

tdn trd thanh npi dung kT nang dugc quan tam

viec dat cau hdi trong day hge TPVC la nguyen

de ddi mdi phuang phap. ••

tac phat trien. He thd'ng cau hdi dam bao sy

III. Sii'menh cua cau hoi trong day hge tac

nhan thffc trgn gdi kie'n thffc (hay mpt dan vi

pham van chu'dng

kie'n thffc). Cau hdi da dang nham kfch thfch

Sff menh la gt? Sff menh la nhiem vu

tu duy linh hoat, uyen ehuyen d HS. Nguyen

td'i cao dugc thye hien bang hanh dpng nha't

tac phat trien trong dat cau hdi day hge TPVC

quan. Sff menh eua cau hdi trong day hge

tao CO hpi cho HS bie't dd'i thoai, giao tie'p thdng

TPVC khdng phai la phan dem cho "Bai ca

minh tffc la nam vffng Logic ddi thoai, bie't tra

thuyet trtnh" ciJa giao vien ma la mpt phan npi

Idi dung hudng va bie't hdi lai ngudi hdi.

dung de xay dyng kie'n thye, kT nang ngff van

Nguyen tac phat trien tren lam cho GV va HS

va thai dp sd'ng cho HS. Han nffa,'cau hdi

hieu dugc sy tinh vi trong nghe thuat dat cau

trong day hge TPVC khdng phai la sy hdi dap

hdi de duge hdi tie'p. Nguyen tac thudng khd

dan thuan hay sy giao tie'p dan ehieu ma la

phan biet ranh gidi vdi yeu cau nhung cung

sy dd'i thoai da chieu. Ngudi dat cau hdi

nen ed chut ft phan biet.

khdng cdn uy the thugng phong nhu trong
phap dinh, tda an. Cau hdi khdng cdn la dau

2. Yeu cau dat cau hoi trong day hge
TPVC

md'i cua viec xae nhan nhffng tri thffc vTnh effu

Nhieu ngudi ddng tinh vdi nhffng yeu

ma la phuang tien npi dung gay hieu ffng tim

cau can dugc dam bao eho eau hdi trong day

tdi phat hien chieu sau va cdng nang cua tri

hoc TPVC la phai khoa hge, su pham va nghe

thffc. Viec xae nhan sff menh cua cau hdi nhu

thuat. Oieu nay khdng can trien khai vt mgi

21


TIM HIEU KIEN THJC
ngugt da rd. Chung tdi bd sung them mpt vai
yeu cau mdi sau:

3. Ndi dung cau hoi trong day hge
TPVC

- Cau hdi trong day hge TPVC can

Npi dung eau hdi trong day hoc TPVC

tac dpng vao qua trinh nhan thffc cija HS. Vi

la nhffng kie'n thffc can dugc tim hieu de lam

day hge theo quan die'm xay dyng kie'n thffc

rd y nghTa my hge cua tac pham. Trong day

thi vai trd nhan thffc dugc dat len hang dau.

hoc TPVC, giao vien cung nen tap trung

Ve dieu nay cd the tham khao y kie'n cija

hudng din eho HS bie't each danh gia eau hdi

Lenin va cua B.Bloom ve quy luat va qua trtnh

theo hai hudng: Cau hdi cd chat lugng va cau

nhan thffc.

hdi ft hieu qua dao tao, giao due de' HS hge

- Theo chung tdi, chf cd qua hanh
dpng thi mgi tri thffc, hieu biet va dao ly mdi
dugc phai bay. Can khai thac uu the eua cac

hdi va bie't phe phan, khac phuc trong hge tap.
4. Tieu chi danh gia chat lugng cau
hdi trong day hge TPVC

ca quan nhan cam nhu tai nghe, mat tha'y, dc

Mpt cau hdi cd chat lugng trong day

nghTva tay lam phd'i hgp vdi nhau de sy nhan

hoc TPVC phai la eau hdi tuan theo nhffng

thffc duge ben vffng. Ai cung bie't: nghe thi

quy tae sau day:

quen, thay thi nhd, nghT thi biet, lam thi hieu.

-Kfch thfch trf tue HS.

Tat ea nhffng dieu nay can cd mat trong cau

- Tra Idi de dugc hdi lai (tfnh lien ket

hdi, ed nghTa la yeu eau cau hdi trong day hoc
TPVC phai van dung td't ngdn ngff trong each
dat cau hdi sao cho gay dugc tac ddng de'n
sy hai hda cua am thanh cau chff, tao ra htnh
anh sinh dpng, khdi sau trf tue, can nao va he
md thao tac, hanh dpng. Ngoai ra cung can
chu y tfnh rd rang cua muc dfch hdi, hudng

cua npi dung kie'n thffc dugc danh thffc).
- Hdi de dugc hdi tie'p (tfnh he thd'ng,

chieu sau cua cau hdi).
- Y kie'n ca nhan HS phai dat tdi gidi
han can lam rd trong nhan thffc.
- Tao dugc co hpi de HS hge tap, nam
vffng nghe thuat dd'i thoai, giao tie'p.

hanh dpng tra Idi can dugc tap trung quy tu

Cd nhieu dang cau hdi khac nhau. Sd

vao npi dung hdi. Dien dat cau hdi phai mach

lugng ay khdng phai la ft nhung Quy ho tinh

lac tuan thu quy tac cu phap. Cau hdi mud'n

bat quy hd da va dau phai trong day hge

trd thanh cau hdi cd chat lugng trong day hge

TPVC ehl sff dung duy nha't phuang phap neu

TPVC phai ggi ra nhffng dieu dang tim hieu

cau hdi. Cau hdi tuy giff vai trd quan trgng

can nha't thie't lam bpc Ip y kie'n ea nhan eua

trong khdng khf lam viec song phuong, da

HS.

phuang, nhu la sy khdi dpng nhiet tinh, giff

22


IIM HIEU KIEN THUC
nhjp tie'n dp hge tap, thdi thuc tu duy, md cffa

thdi gian, di dung va sau vao mach kie'n thffc

trf tue, vo ve khich le sy chie'n thang ban than,

can tim hieu de cd thdng tin mong mud'n. Cau

cham ngdi thach thffc sang tao, tdng hgp va

hdi thdng minh dem lai hffng thu dd'i thoai,

hinh thanh kie'n thffc nhung chung cung chf la

khie'n ngudi tra Idi sff dung giai thfch nhieu

mpt phan trong ddi mgi phuang phap day hge

hdn sy thanh minh.
Vf d u: Ha; lan ta gap ngudi dan ba ciing

TPVC.

Tim hieu va ddi mdi viec dat cau hdi

day xe bd vdi Trang trong truyen Vcf nhat cua

trong day hge TPVC tren ca sd tim cu bie't mdi

Kim Lan. Tdi cho rang dd la chiec xe bd dinh

(dn cd tri tan) trong bd'i canh tri thffc hien dai,

menh mang day dii y nghia an du ve eugc hdn

theo djnh hudng ddi mdi ve nguyen tac, yeu

nhan trd treu trong truyen. ? kien em the nao7

cau muc tieu, npi dung va phuong phap day
hge Ngff van hien nay vdi viec tie'p can hien
dai van de cau hdi nhu da trinh bay se ggi ra

2. Cau hoi dgc hieu va cau hoi kham
pha trong day hge TPVC
Mpt each gian dj va hffu ly ne'u cho

nhffng trgng die'm de eung trao ddi, ban bae.

rang cau hdi dgc hieu la eau hdi van dung cac

IV. Doi Cfng mdi eu, tim ra tinh hoa va tinh

hanh dpng dgc phu hgp vdi nhCfng kT nang dgc

da nang cija eau hoi truyen thong va hien

hie'u CO ban de kham pha gia trj tac pham. Od

dai trong day hoc TPVC

la ranh gidi phan biet cau hdi dgc hieu vdi cau

1. Trude het chung ta xem xet va loai

hdi thdng thudng. Cau hdi kham pha la cau

trff nhffng cau hdi ngd nghe trong cap dd'i ffng

hdi the hien y tudng dugc phat trien trong qua

cau hdi thdng minh va cau hdi ngdc nghe'eh.

trtnh day hoc. Cau hdi kham pha tap trung vao

Trong day hge TPVC nen tranh nhung eau hdi

chieu sau kie'n thffc va cai mdi cija tac pham.

dua ra da cd ngay cau tra Idi tff dau va tao sy

Oay la nhffng cau hdi cd tae dung kfch thfch

le the biet rdi kho lam ndi mai chf lam phf pham

bp nao lam viec (hay cdn ggi la phuang phap

thdi gian. Loai cau hdi nay cd tac dung tich

cdng nao - Brain storming) cung cap cho trf dc

cue nhanh chdng dua sy dd'i thoai vao ngd cut.

chat dot de nd san sinh ra nang lugng tu duy

Vidu:

sang tao. Cau hdi kham pha la mpt phuang

-

..•

•

Hdi: Sao, em chi tra Idi thdi vay saol

tien hoc tap hffu hieu, nham phat hien nhffng

Tra Idi: Vang al

tang y nghTa trong qua trinh dgc hieu.

Cau hdi thdng minh la eau hdi khi dat

3. Cau hoi tai hien va cau hoi sang tao

ra ban da htnh dung ra chieu hudng tra Idi the

Oac trung cua cau hdi tai hien la thien

nao la td't, vya khdng lac chu de, vffa tie't kiem

ve tim kiem thdng tin, la loai cau hdi khep kfn

23


TIM HIEU KIEN THL/C
cd tfnh liet ke, minh hga. Oay la cau hdi dien

quan trgng ma hg ty dua ra. Qua dd HS ty md

dat npi dung trye tiep bao ham muc dfch kiem

cho minh hieu bie't mdi ve each thye ly giai danh

tra kie'n thffc da tfch luy dugc, thien ve khang

gia va thudng thffc cat hay, cai dep cua TPVC.

djnh va mang tinh thu dpng. Vi du: Hdi: Nhieu

Npi dung cau hdi trong day hge TPVC

ngudi thira nhan Day thon Vi Da la bai tha

rat quan trgng nhung htnh thffc eua cau hdi cdn

dugc sang tac gan lien vdi mdi ttnh dan phuang quan trgng hon gap bpi. Hdi, chffng nao do cdn
thdi tre eiia tac gia vdi Hoang Cue. Chac chan

la nghe thuat kfch dpng Idng ty at va tri td md,

em cd nhUng bo sung vao su khang dinh ay

niem cam hffng say me vdi cat mdi cua tri

bang su hieu biet ciia minh chU ?

thffc thi chffng dd each dien dat cau hdi quye't

Oac trung eua cau hdi sang tao la xem

djnh mpt nffa thanh cdng. Ngdn ngff dien dat

trgng nhffng kie'n thffc phai suy luan thupc ve

trong cau hdi day hge TPVC nen van dung htnh

gia trj nghe thuat va tham my cua tac pham.

thffc tu tff, dam ca'y vao chung cau hdi.

Odng thdi cau hdi sang tao cd tfnh chat md

4. Cau hoi lien ket va cau hoi tu tif

ngd. Nd mang tfnh tfch eye, chu dpng, tao dieu

Cau hdi lien ket la loai cau hdi dugc

kien cho HS tra Idi ehi tie't, cu the va chfnh xae

hinh thanh bdi sy djch chuyen y kie'n da dat

npi dung kie'n thye. Nd phat huy nhffng suy

dugc sy ddng thuan hay mdt ke't luan xae dang

nghTva nhan djnh cd tfnh phe phan, dpc lap,

ve mpt chu de nay sang mpt chu de khac md

thdng minh cua HS. Nhffng cau hdi sang tao

ra sy so sanh dd'i chieu ve nhan thffc, thai dp

thudng sff dung cum tff: Theo anh chi..., Neu

hanh dpng trong bd'i canh mdi de tie'p nd'i ty

dat anh ehi vao ttnh the nay cua nhan vat...,

nhien, hgp ly trong viec nang cao kie'n thffc.

Hay tudng tugng rang..., Gia SIJ:... Cau hdi

Cau hdi lien ke't dugc dung vdi muc

sang tao giup HS bpc Ip chfnh kie'n, cam xuc

dfch tdng ket bai day. Nd Idi cud'n mpt lan nffa

cung nhu sy danh gia rieng cua hg. Hieu cau

sy chu y cua HS va de nghj hg ty minh phan

hdi sang tao khdng chf han che d viec ddi hdi

tfch, nghien ngam, kiem tra va danh gia lai nhffng

HS van dung kien thffc tdng hgp de tim ra cat

y tudng vffa phat bieu.

mdi cua TPVC, cung khdng chf dffng lai d yeu

Cau hdi tu tff (cau hdi my tff) dugc

cau bpc Ip y tudng, ttnh cam ca nhan mpt each

didn dat theo quy tac lya chgn ty ngff mdi me,

chan thye. Cau hdi sang tao cdn cd y nghTa la

giau am dieu va htnh anh cung nhu each ndi

ty phat hien va xay dyng kien thye vya hge.

de nham vao y nghTa bdng, can nhan ra. Nhffng

Do vay, td't nhat la dung hang loat cau hdi logic

cau hdi nhu vay khdng ddi hdi tra Idi trong

va thdng qua dd din dat ngudi hge tdi ke't luan

thuc te. Nd khdng mang npi dung cat van ma

24


riM HIEU KIEN THUC
ehl each ndi xa xdi, tinh te' da ham ngu Idi giai,
mgi ngugi deu hieu.

Ve mat phuong phap, cau hdi trong
day hge TPVC la phan nhay cam nhat de nhan

Cau hdi tu tff thudng dugc dung trong

ra sy ddi mdi that sy hay chi la sy cat ludng

phuang phap giang binh. Cd nhieu mffc dp cua

nffa vdi trong chie'n luge day hge theo djnh

cau hdi tu tff. Khi thi hdi thang de tang bdc,

hudng hien dai. Vj the cua HS duge cat thien

khen ninh: Hoi bao nhieu tuoi hdi cd minh. Chi

that sy trong co che day hge bang each tao ra

cung xinh ma em cung xinh. Cung cd khi oan

niem tin vdi thai dp ty do, dan chu va binh

traeh: Hoi trang dep loan ray dau vang. Nd de

dang trudc chan ly, le phai va cat dep nghe

dan den mac nan nay. Hoae la thach thffc trong thuat nhd van dung td't he thd'ng eau hdi. Cau
hy vgng: Tai tir van nhan dau dd ta. Than nay

hdi ludn la cdng cu khai sang tri tue va tam hdn.

dau da chiu gia tom. Va cdn la nguyen ude, sd

Kie'n thffc ea ban trong viec day hge TPVC

cau trong vd vgng: dday suang khdi md nhan

can hpi du hai phuang dien thdng minh sang

anh. Ai biet tinh ai cd dam da.

tao cua bp dc va sy min cam cua tam hdn ve

Oac tfnh chung cua cau hdi tu tff la cd
hoac khdng cd dau hdi d cud'i cau. Nd tuang
duong vdi dau cham than.
V. Ldi ket
Cau hdi trong day hge TPVC ed vj tri

cai dep trong TPVC ma HS ngay nay can dat
duge qua cau hdi.
He thd'ng cau hdi la phuang tien hffu
hieu dua eon ngudi den nhffng ngudn tri thffc
cdn tiem an, giup HS va GV trong gid hge

quan trgng bac nhat vdi y nghTa Hge de chung

TPVC bie't phan van, chd dgi va bat ngd cd

sdng trong mdi trudng dam chat nhan van va

dugc sy thda man ve nhan thffc, danh gia va

cat dep cua giao tie'p kinh nghiem tham my

thudng thffc nghe thuat trong qua trinh dgc

trong the gidi ngdn tff dugc sang tao.

hieu TPVC.

25