Báo cáo quy hoạch đất đai trong việc bảo vệ các giá trị truyền thống và công cuộc xây dựng, phát triển đất nước

®Æc san vÒ luËt ®Êt ®ai n¨m 2003

Ths. Do n Hång Nhung *

L

uật đất đai năm 2003 là mối quan tâm của
toàn xã hội trong giai đoạn hiện nay. Đây là
đạo luật lớn, có vị trí hết sức quan trọng trong hệ
thống pháp luật Việt Nam. Ngày 1/7/2004 Luật
đất đai sẽ có hiệu lực thi hành trong toàn quốc.
Ngày 9/2/2004 Thủ tướng Chính phủ ban hành
Chỉ thị số 05/2004/CT-TTg chỉ đạo triển khai
thi hành Luật đất đai năm 2003. Quy hoạch và
kế hoạch sử dụng đất được Luật đất đai quy
định cụ thể tại Chương II, Mục 2 từ Điều 21
đến Điều 30.
Vấn đề quy hoạch và điều hành lập kế
hoạch sử dụng đất là hoạt động diễn ra ở mọi
quốc gia trên thế giới vì đất đai là tư liệu sản
xuất đặc biệt. Mọi nhà nước đều có yêu cầu lập
quy hoạch sử dụng đất sao cho sử dụng đất phải
đem lại hiệu quả cao nhất. Quy hoạch sử dụng
đất chính là việc khoanh định các vùng đất để sử
dụng vào nhiều mục đích sản xuất kinh doanh,
phục vụ đời sống, phát triển kinh tế và bảo vệ tổ
quốc. Các quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất có
thể được cơ quan nhà nước có thẩm quyền điều
chỉnh trong từng thời gian và địa điểm khác
nhau. Việc điều chỉnh quy hoạch nhằm mục
đích phục vụ cho chương trình phát triển kinh tế

xã hội. Trước đây, Luật đất đai năm 1993 quy
định: "Các bộ, các cơ quan ngang bộ,cơ quan
thuộc Chính phủ căn cứ vào nhiệm vụ, quyền
hạn của mình lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất đai do ngành, lĩnh vực mình phụ trách để
T¹p chÝ luËt häc

trình Chính phủ xét duyệt"... Nhà nước đã có
quy định sửa đổi, bổ sung về thẩm quyền lập
quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất như sau:
"- Chính phủ lập quy hoạch và kế hoạch
sử dụng đất đai trong cả nước trình Quốc
hội quyết định;
- Uỷ ban nhân các cấp lập quy hoạch và
kế hoạch sử dụng đất đai trong địa phương
mình trình hội đồng nhân dân cùng cấp
thông qua trước khi trình cơ quan nhà nước
có thẩm quyền xét duyệt;
- Bộ quốc phòng, Bộ công an căn cứ vào
nhiệm vụ, quyền hạn của mình lập quy hoạch,
kế hoạch sử dụng đất đai do bộ mình phụ trách
trình Chính phủ xét duyệt;
- Cơ quan quản lí đất đai ở trung ương và
địa phương phối hợp với các cơ quan hữu quan
giúp Chính phủ và uỷ ban nhân dân các cấp lập
quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất" (Điều 16).
Trong 10 điều luật của Luật đất đai năm
2003 (từ Điều 21 đến Điều 30) quy định khá chi
tiết các vấn đề liên quan đến việc lập quy hoạch
và kế hoạch sử dụng đất. Luật đất đai 1993 mặc

dù đã qua hai lần sửa đổi, bổ sung năm 1998 và
2001 nhưng vẫn không phù hợp với việc quản lí
đất đai trong cả nước, đặc biệt là vấn đề quản lí
đô thị. Vấn đề quy hoạch được quy định trong
* Giảng viên Khoa luật
Đại học quốc gia Hà Nội

29


®Æc san vÒ luËt ®Êt ®ai n¨m 2003

Luật đất đai cũ không ngăn chặn và hạn chế
được tình trạng nhà ở nông thôn xây dựng tràn
lan trên đất nông nghiệp dọc theo các trục giao
thông, các đường quốc lộ, xây dựng trái phép
trên đất đã được Nhà nước quy hoạch. Khoản 1
Điều 24 Luật đất đai năm 2003 đã quy định cụ
thể thời gian của kì quy hoạch sử dụng đất của
cả nước, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương,
huyện quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, xã,
phường thị trấn là 10 năm. Để đảm bảo sự phù
hợp với việc quản lí đất đai tại đô thị và tính
thống nhất trong sử dụng đất phát triển đô thị và
nông thôn, Luật đất đai năm 2003 không giao
cho phường, thị trấn, các xã thuộc khu vực
quy hoạch phát triển đô thị lập quy hoạch sử
dụng đất mà do uỷ ban nhân dân cấp trên trực
tiếp lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Luật
đất đai năm 2003 đã hạn chế và khắc phục

tình trạng quy hoạch “treo” tồn tại trước đây.
Điều 28 Luật đất đai năm 2003 quy định việc
công bố công khai quy hoạch và kế hoạch sử
dụng đất. Trong thời hạn 30 ngày làm việc, kể
từ ngày quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được
cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt,
uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn có trách
nhiệm công bố công khai quy hoạch và kế
hoạch sử dụng đất chi tiết của địa phương tại
trụ sở uỷ ban nhân dân.
Tại khoản 2 và 3 Điều 29 Luật đất đai năm
2003 đã có quy định mới về tính khả thi của quy
hoạch và kế hoạch sử dụng đất, đó là trong
trường hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã
được công bố có diện tích đất phải thu hồi mà
Nhà nước chưa thực hiện việc thu hồi đất, bồi
thường, giải phóng mặt bằng thì người sử dụng
đất được tiếp tục sử dụng theo mục đích đã xác
định trước khi công bố quy hoạch, kế hoạch sử
30

dụng đất... Diện tích đất ghi trong kế hoạch sử
dụng đất đã được công bố phải thu hồi để thực
hiện dự án, công trình hoặc phải chuyển mục
đích sử dụng đất mà sau 3 năm không thực hiện
theo kế hoạch thì cơ quan nhà nước có thẩm
quyền xét duyệt kế hoạch sử dụng đất phải điều
chỉnh hoặc huỷ bỏ và công bố.
Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất là hai
phạm trù có quan hệ chặt chẽ với nhau. Quy

hoạch sử dụng đất được xác lập là cơ sở để
quản lí các kế hoạch sử dụng đất, nó thể hiện
sự phân bổ các loại đất vào các mục đích phục
vụ nhu cầu xây dựng cho nhân dân, phát triển
kinh tế và bảo vệ đất nước. Đối tượng của quy
hoạch sử dụng đất mang tính tổng thể, bao
gồm nhiều hệ thống trong các đô thị, khu dân
cư nông thôn được phân bố trong cả nước, các
vùng lãnh thổ, các khu công nghiệp, các khu
chức năng, các trục không gian, các tổ hợp các
công trình và hệ thống các công trình cơ sở hạ
tầng. Các quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất
được lập căn cứ vào:
“a) Chiến lược, quy hoạch tổng thể phát
triển kinh tế xã hội, quốc phòng, an ninh của cả
nước, quy hoạch phát triển của các ngành và
địa phương;
b) Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của
nhà nước;
c) Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và nhu
cầu của thị trường;
d) Hiện trạng sử dụng đất và nhu cầu sử
dụng đất;
e) Tiến bộ khoa học và công nghệ có liên
quan đến việc sử dụng đất;
g) Kết quả thực hiện quy hoạch sử dụng
đất kì trước” (khoản 1 Điều 22 Luật đất đai
năm 2003).
Việc khoanh định các loại đất, chuyển mục
T¹p chÝ luËt häc

đặc san về luật đất đai năm 2003

ớch s dng t s cú nhng tỏc ng khụng
nh n i sng, sinh hot, sn xut, kinh
doanh ca ngi dõn. Quy hoch s dng t
ai, bo tn di sn vn hoỏ vt th v phi vt
th l iu trn tr i vi cỏc nh hoch nh
chớnh sỏch v xõy dng phỏp lut ca chỳng ta
trong s nghip xõy dng v bo v t nc.
Vỡ vy, trong vic quy hoch s dng t,
nhng mnh hn ca t c cn c duy trỡ,
bo v. t nc chỳng ta ang chng kin
nhng bin i ln lao trong s nghip i mi
nờn Nh nc khi quy hoch t ai cn tớnh
n vic quy hoch s dng t sao cho quy
hoch lng ngh truyn thng phi i trc mt
bc phc v cho vic xỏc nh nhng
mng kin trỳc nụng thụn rng ln ca Vit
Nam trong tng lai. Quy hoch t ai trong
s nghip cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ cn cú
s gn kt vi quy hoch phỏt trin kinh t vn hoỏ - xó hi ca tng vựng, tng a
phng. Vic xõy dng v phỏt trin l vn
chỳng ta cn quan tõm sao cho vn gi c
bn sc dõn tc m vn phỏt trin t nc mt
cỏch bn vng. Xõy dng nh nc phỏp
quyn trong thi kỡ mi ca t nc, chỳng ta
ho nhp kinh t khu vc v quc t nhng
chỳng ta khụng th ho tan cỏc giỏ tr truyn

thng t ngn i. Cỏc quy phm phỏp lut t
ai c xõy dng trong thi i mi sao cho
ngi dõn yờn tõm, duy trỡ, bo tn cỏc giỏ tr
truyn thng nhng vn phỏt trin kinh t ca
t nc hi ho v bn vng.
Quy hoch t ai trong quỏ trỡnh xõy dng
nh nc phỏp quyn cn gi c nột chõn
thc, mc mc ca lng quờ nhng vn to iu
kin cho cỏc khu ph hin i, vn minh phỏt
trin. Quy hoch t lng ven ph s cú u im
to iu kin cho hai nhp sng song song tn ti
Tạp chí luật học

trong mt tng th nh cỏch gii quyt khụng
gian, kin trỳc hi ho ca quy hoch. Cú nh
vy mi cú th t ti bn sc riờng, c thự cho
mi vựng t ca t quc.
Quy hoch s dng t ca xó, phng th
trn c lp chi tit gn vi tha t... trong
quỏ trỡnh lp quy hoch s dng t chi tit,
c quan t chc thc hin vic lp quy hoch
s dng t phi ly ý kin úng gúp ca nhõn
dõn.(1) Quy hoch t ai úng vai trũ to ln
trong phỏt trin xõy dng, kinh t ca t
nc. Quy hoch t ai s giỳp cho cỏc vựng,
lng xó, thụn xúm, ph, phng phỏt huy th
mnh v iu kin t nhiờn, iu kin a
hỡnh, iu kin xó hi, sc sỏng to ca mi
tng lp dõn c. Nhng mnh t mang hn
ca dõn tc s l ni lu gi trong tõm linh

ca ngi Vit truyn li cho th h mai sau
nhng thc th vt cht v tinh thn mói mói
trng tn trc s tn phỏ ca iu kin t
nhiờn, khớ hu, thi gian v chin tranh...
Trong dũng chy ca lch s, yu t mnh
m lm mt i cỏc di tớch c l chin tranh.
Nhng giai on khú khn y cam go v th
thỏch trong chin tranh, vn bo tn di sn
khụng phi l vn khin ngi ta phi nhc
nhi nh hin nay. Cũn gi õy, nhng li ớch
kinh t trong thi kỡ phỏt trin ó khin mt s
ngi quờn i nhng giỏ tr vn hoỏ truyn
thng thiờng liờng. Trong tim thc ca ngi
xa, hoa Ngc H ni ting khp c nc
nhng gi õy, tc ụ th hoỏ ngy cng
tng, lng Ngc H khụng cũn mnh t
trng hoa na m thay vo l nhng ngụi nh
cao tng... Tht may mn vi s phn ca hoa
o Nht Tõn, qut cnh Qung Bỏ, Nghi Tm,
trong quy hoch phỏt trin ca thnh ph nm
2004 cũn li mt phn t duy trỡ nim am
31


đặc san về luật đất đai năm 2003

mờ ca ngi dõn th ụ mi khi mựa xuõn v.
Bo tn v phỏt trin qu t ai ca nc
nh phi chng l tng thờm sc mnh ci
ngun, gieo vo lũng mi ngi Vit Nam tỡnh

cm dõn tc, yờu quý trõn trng, gi gỡn di sn
v bn sc vn húa Vit Nam. iu ú khụng gỡ
khỏc l gi v phỏt huy mt b phn ca nn
vn hoỏ - vn minh nhõn loi, lm tng nhng
giỏ tr truyn thng trong mt th gii a
phng tin thụng tin v y bin ng.(2) Ti
hi ngh ln th nm ca Ban chp hnh trung
ng ng khoỏ IX ó ra Ngh quyt v y
mnh cụng nghip húa, hin i hoỏ nụng
nghip, nụng thụn thi kỡ 2001-2010. Ngh
quyt ch rừ vic phỏt trin kt cu h tng v ụ
th hoỏ nụng thụn cng nh vch ra gii phỏp v
quy hoch: Quy hoch phỏt trin nụng nghip,
nụng thụn phi t trong tng th chung ca c
nc, trong bi cnh hi nhp kinh t quc t,
s phỏt trin mnh m ca khoa hc cụng
ngh... Qun lớ, cp nht thụng tin v kp thi
iu chnh quy hoch. Chỳ trng lm tt quy
hoch nhng vựng sn xut hng hoỏ tp
trung... Quy hoch xõy dng c s h tng kinh
t xó hi; quy hoch phỏt trin khu dõn c, xõy
dng lng xó, th trn... gi gỡn bn sc vn hoỏ
dõn tc".(3) Trong quy hoch, Nh nc phi
tớnh n nhng bin phỏp phỏt trin ụ th bn
vng. Vic phỏt trin phi ng thi vi vic
ci thin lõu di cht lng sinh thỏi v xó hi
ca ụ th. S dng t hiu qu v tit kim
khụng cú ngha l lm mt i khụng gian xanh
y sc sng. Hin nay, u t nc ngoi vo
nc ta rt nhiu, hu ht l cỏc cụng trỡnh

mang tớnh kinh t k thut cao. nhng cụng
trỡnh, cỏc d ỏn cú tớnh kh thi, hi ho vi
nhng v p vn cú ca khụng gian ụ th
Vit Nam cn phi cú s tỏc ng khụng nh
32

ca cỏc nh quy hoch. Quy hoch s dng t
hp lớ s to thun li cho cỏc nh u t mt
bng cựng cỏc kt cu h tng cn thit cho
hot ng sn xut kinh doanh.
Quy hoch, k hoch s dng t c cụng
b cụng khai trờn cỏc phng tin thụng tin i
chỳng,(4) vic cụng b cụng khai ti tr s ca
u ban nhõn dõn v c quan qun lớ t ai
c thc hin trong sut thi gian ca kỡ quy
hoch v k hoch s dng t cú hiu lc(5) l
s th hin tớnh dõn ch, l nhõn t to iu kin
cho dõn bit, dõn bn, dõn kim tra vic thc
hin quy hoch v k hoch s dng t ca cỏc
c quan qun lớ t ai ca Nh nc.
Nh nc luụn quan tõm v bo v trt t
cụng cng. Nh nc nghiờm cm mi hot
ng t ý xõy dng, u t bt ng sn trong
khu t phi thu hi thc hin quy hoch, k
hoch s dng t.(6) Vi phng thc t chc
dõn ch cụng khai c thit lp, quy hoch s
dng t c bo v, to c s nn tng cho
tin trỡnh thc hin cỏc bc nm chc v qun
cht qu t ai trong phm vi c nc.
Quy hoch nhng mnh t mang m du

n ca lch s ch cú th c bo tn, to lp,
khi cỏc quy phm phỏp lut c th hin thụng
qua ý chớ ca Nh nc, ca cỏc nh hoch nh
chớnh sỏch v xõy dng phỏp lut. Nú chớnh l
s biu hin ca trỡnh lp phỏp di ỏnh sỏng
vn hoỏ truyn thng Vit Nam./.
(1).Xem: Khon 5 iu 25 Lut t ai nm 2003.
(2).Xem: Bựi Vn Vng, "Lng ngh th cụng truyn
thng Vit Nam", Nxb. Vn hoỏ - Thụng tin 2002, tr.33.
(3).Xem: Ti liu nghiờn cu cỏc Ngh quyt hi ngh ln
th nm. Ban chp hnh Trung ng ng khoỏ IX,
Nxb. Chớnh tr quc gia, H.2002, tr.106 -107.
(4).Xem: Khon 2 iu 28 Lut t ai nm 2003.
(5).Xem: Khon 3 iu 28 Lut t ai nm 2003.
(6).Xem: Khon 2 iu 29 Lut t ai nm 2003.

Tạp chí luật học