Báo cáo những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất lao động quản lí

nghiên cứu - trao đổi

những yếu tố ảnh hởng trực tiếp
đến hiệu suất lao động quản lí
TS. Trần Minh Hơng *

T

rong giai đoạn hiện nay, vấn đề nâng
cao hiệu suất lao động quản lí trong
các cơ quan nhà nớc nói chung và cơ
quan hành chính nhà nớc nói riêng là
vấn đề có ý nghĩa thời sự đặc biệt. Nâng
cao hiệu suất lao động quản lí là một
trong những biện pháp quan trọng nhằm
nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động
của bộ máy nhà nớc - mục tiêu mà
Đảng, Nhà nớc cũng nh các cán bộ,
công chức không ngừng phấn đấu để đạt
tới.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự cần
thiết phải nâng cao hiệu suất lao động
quản lí trong các cơ quan hành chính nhà
nớc, trong đó những nguyên nhân chủ
yếu là:
- Trong x hội hiện đại các quan hệ
x hội trở nên phức tạp và đa dạng, hoạt
động quản lí hành chính ngày càng đi sâu
hơn vào các khía cạnh khác nhau của đời
sống x hội cho nên khối lợng lao động
quản lí tăng nhanh;

- Khoa học, công nghệ có bớc phát
triển vợt bậc đặt ra trớc nhà quản lí
nhiệm vụ kịp thời khắc phục sự lạc hậu
của trình độ tổ chức lao động chân tay và
lao động trí óc đối với sự phát triển của
khoa học và công nghệ;
- Quá trình cải cách nền hành chính
quốc gia đòi hỏi xác định biên chế hợp lí
cho bộ máy hành chính nhà nớc và yêu
cầu xây dựng đội ngũ cán bộ quản lí có
trình độ cao, có đủ năng lực hoàn thành
nhiệm vụ trong tình hình mới.

Việc nghiên cứu các yếu tố ảnh hởng
đến hiệu suất lao động quản lí, trên cơ sở
đó đề ra và tổ chức thực hiện các biện
pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu suất lao
động quản lí là một trong những hoạt
động cần đợc các cơ quan chức năng
của Nhà nớc dành cho sự quan tâm đặc
biệt. Sau đây chúng ta sẽ xem xét những
yếu tố chủ yếu ảnh hởng trực tiếp đến
hiệu suất lao động quản lí trong các cơ
quan hành chính nhà nớc.
1. Quy định quyền hạn, nhiệm vụ
và các mối quan hệ công tác chủ yếu
của cơ quan hành chính nhà nớc
Hệ thống cơ quan hành chính nhà
nớc càng phát triển thì việc quản lí
chúng càng phức tạp, yêu cầu quy định rõ

ràng mục đích hoạt động, thẩm quyền,
quan hệ giữa chúng với nhau và quan hệ
giữa chúng với các cơ quan, tổ chức khác
càng trở nên cấp bách. Mặt khác, chúng
ta cũng thấy rằng không thể quy định
chính xác quyền hạn, nhiệm vụ và các
mối quan hệ công tác chủ yếu của cơ
quan hành chính nhà nớc nếu không
nghiên cứu kĩ những yêu cầu khách quan
trong chức năng quản lí này hay chức
năng quản lí khác.
Trong hoạt động của bất kì cơ quan
hành chính nhà nớc nào, chúng ta đều
thấy sự hiện diện của ba loại chức năng
sau đây:
* Giảng viên chính Khoa hành chính - nhà nớc
Trờng đại học luật Hà Nội

Tạp chí luật học - 29


nghiên cứu - trao đổi

- Những chức năng hành chính-tổ
chức: Kế hoạch, phối hợp hoạt động, ra
quyết định, kiểm tra việc thực hiện quyết
định, đánh giá kết quả công việc, quản lí
nhân sự...;
- Những chức năng hành chính chuyên môn: Chỉ đạo hoạt động chuyên
môn - kĩ thuật, tổ chức công tác tài vụ...;

- Những chức năng phục vụ: Công tác
văn phòng, lu trữ, bảo đảm những điều
kiện vật chất cần thiết cho hoạt động của
cơ quan...
Bên cạnh đó chúng ta cũng nhận thấy
rằng chức năng, nhiệm vụ của cơ quan
hành chính nhà nớc không phải là bất
biến mà thờng xuyên thay đổi, đặc biệt
trong những lĩnh vực phát triển mạnh của
nền kinh tế quốc dân. Nội dung cụ thể
của chức năng này hay chức năng khác
cũng có những đặc thù phụ thuộc vào
mục đích mà hoạt động quản lí hớng tới
và hoạt động đó đợc thực hiện ở lĩnh vực
nào. Chỉ sau khi đ tính đến những yêu
cầu đó một cách toàn diện mới có thể xác
định khả năng tác động của cơ quan hành
chính nhà nớc đến các quá trình x hội
để có thể quy định một cách hợp lí và
khoa học về phạm vi thẩm quyền và các
mối quan hệ công tác chủ yếu của các cơ
quan hành chính nhà nớc.
Cần lu ý rằng việc quy định đầy đủ
về các mối liên hệ công tác chủ yếu giữa
các cơ quan hành chính nhà nớc với
nhau và giữa chúng với các cơ quan, tổ
chức khác cũng quan trọng không kém
việc quy định rõ ràng nhiệm vụ, quyền
hạn của các cơ quan hành chính nhà
nớc. Điều này càng thể hiện rõ trong

điều kiện tiến hành cải cách thủ tục hành
chính với trọng tâm là xây dựng mô hình
"một cửa, một dấu".

30 - Tạp chí luật học

2. Xây dựng cơ cấu của cơ quan
hành chính nhà nớc và quy định các
mối quan hệ giữa các bộ phận cấu
thành của cơ quan
Phụ thuộc vào tính chất và nội dung
của những nhiệm vụ cụ thể đặt ra trớc
cơ quan hành chính nhà nớc (phức tạp
hay đơn giản, lặp đi lặp lại hay đa dạng,
cấp bách hay không cấp bách, mang tính
chất chung hay chuyên ngành, yêu cầu
quyết định tập thể, phối hợp quyết định
hay quyết định độc lập...) mà ngời ta
phân ra các loại công việc để thực hiện
chúng, từ đó quyết định cơ cấu tổ chức
của cơ quan, xác định mức độ độc lập và
trách nhiệm của những ngời có chức vụ,
quy định số lợng tối thiểu và tối đa công
chức cho mỗi bộ phận cơ cấu (phòng,
ban, vụ, cục và tơng đơng...). Quá trình
quản lí ngày càng trở nên phức tạp dẫn
đến đòi hỏi chuyên môn hoá công chức
để thực hiện nhóm chức năng này hay
nhóm chức năng khác.
Việc xây dựng cơ cấu hợp lí cho cơ

quan hành chính nhà nớc nhằm thực
hiện tốt nhất chức năng quản lí, tìm ra sự
phân công lao động hợp lí giữa các công
chức, xác định các mối quan hệ qua lại
giữa các công chức với nhau, quy mô tối
u của cơ quan nói chung cũng nh của
các bộ phận cấu thành của nó, số lợng
công chức mà một cán bộ l nh đạo có thể
quản lí có hiệu quả...
Các chức năng của cơ quan hành
chính nhà nớc đợc thực hiện bởi những
con ngời giữ những vị trí khác nhau
nhng liên hệ thờng xuyên với nhau. Để
cho lao động chung của những ngời này
đợc thực hiện một cách đồng bộ và
thống nhất, giữa họ phải có những mối
quan hệ chặt chẽ, bền vững. Điều đó đạt


nghiên cứu - trao đổi

đợc nhờ những quy định nhất định mà
không có chúng thì sự hiện diện của
những công chức với phạm vi nhiệm vụ
và quyền hạn khác nhau, với những công
việc cụ thể khác nhau sẽ sinh ra xu hớng
phá vỡ sự thống nhất và cản trở sự phối
hợp trong công việc. Tất nhiên việc xây
dựng cơ cấu của cơ quan hành chính nhà
nớc không phải là mục đích tự nó. Cơ

cấu phải bảo đảm hoạt động có hiệu quả
vì vậy khi xây dựng cơ cấu, nếu có thể thì
cần tính đến những u điểm và nhợc
điểm của những con ngời cụ thể để họ
có thể bổ sung cho nhau hoặc tạo nên đối
trọng. Những mối liên hệ công tác quá
chặt chẽ và đòi hỏi sự phục tùng quá
cứng nhắc sẽ kìm h m sáng kiến của cán
bộ, công chức trong việc tìm ra những
cách thức và biện pháp thực hiện nhiệm
vụ đợc giao một cách hợp lí.
3. Việc điều chỉnh bằng pháp luật
quá trình quản lí
Pháp luật phải quy định thật cụ thể và
rõ ràng những vấn đề nh những quyết
định nào phải đa ra thảo luận tập thể và
những nhiệm vụ nào cá nhân giải quyết;
trình tự, thủ tục thảo luận và ra quyết
định quản lí; ai tham gia vào quá trình dự
thảo quyết định; ai chịu trách nhiệm
trong trờng hợp ban hành quyết định trái
pháp luật và chịu trách nhiệm dới những
hình thức nào; trình tự đình chỉ, sửa đổi
và b i bỏ các văn bản. Từ đó ta thấy rằng
những quy phạm pháp luật hành chính
không chỉ quy định những điều kiện làm
việc (cơ cấu tổ chức, biên chế cơ quan,
mức lơng và phụ cấp đối với từng chức
danh...) mà còn điều chỉnh cả chính hoạt
động của con ngời trong bộ máy hành

chính nhà nớc.

Về nguyên tắc, cơ quan cấp trên cần
ban hành quyết định về những vấn đề có
tính chất định hớng cho công tác của
các cơ quan, tổ chức ở cấp dới; những
vấn đề có ý nghĩa quan trọng đối với
công việc của từng cơ quan, tổ chức dới
quyền; những vấn đề đụng chạm đến
công việc không chỉ của một mà còn của
một vài đối tợng quản lí; những vấn đề
cần sử dụng thông tin mà cơ quan cấp
dới không thể có đợc. Bên cạnh đó, cơ
quan cấp trên cũng cần quy định những
biện pháp và cách thức cụ thể để phối hợp
hoạt động của các cơ quan, tổ chức ở cấp
dới.
Cơ quan cấp trên cần khuyến khích cơ
quan cấp dới ban hành những quyết định
có cơ sở khoa học. Mặt khác, thực tiễn
quản lí hành chính nhà nớc cho thấy
việc ban hành nhiều quyết định có liên
quan đến sự mạo hiểm trong chừng mực
nhất định đòi hỏi có biện pháp hữu hiệu
nhằm hạn chế sai sót của cấp dới khi
ban hành quyết định. Sai sót của cấp dới
trong hoạt động nói chung cũng nh
trong hoạt động ban hành văn bản nói
riêng có thể hạn chế bằng cách:
- Quy định phạm vi những vấn đề mà

trớc khi quyết định cần báo cáo, xin ý
kiến hoặc phê chuẩn của cơ quan cấp
trên;
- Xác định trách nhiệm cá nhân trong
trờng hợp giao quyền cho cơ quan cấp
dới quyết định và nhiệm vụ kiểm tra của
cơ quan hoặc ngời có thẩm quyền ở cấp
trên;
- Đảm bảo sự l nh đạo và chỉ đạo rõ
ràng, chặt chẽ từ phía cơ quan cấp trên,
nhờ đó cơ quan cấp dới biết chính xác
cấp trên yêu cầu gì;

Tạp chí luật học - 31


nghiên cứu - trao đổi

- Khen thởng, động viên kịp thời
những trờng hợp cấp dới ban hành
quyết định hợp pháp, hợp lí và đem lại
hiệu quả cao;
- Nghiên cứu nguyên nhân thất bại và
sai lầm của cấp dới với mục đích chủ
yếu là giúp cơ quan cấp dới nhanh
chóng tìm ra biện pháp khắc phục.
4. Trình độ của đội ngũ cán bộ lãnh
đạo của bộ máy hành chính nhà nớc
Việc nâng cao hiệu suất lao động
quản lí phụ thuộc một phần (và là phần

quan trọng) vào trình độ của đội ngũ cán
bộ l nh đạo trong bộ máy hành chính nhà
nớc. Để có thể nâng cao hiệu suất lao
động quản lí thì ngời cán bộ l nh đạo
phải biết cách tổ chức hợp lí lao động
quản lí. Việc tổ chức một cách hợp lí lao
động quản lí cho phép:
- Nâng cao trình độ tổ chức lao động
chân tay và lao động trí óc trên cơ sở các
thành tựu khoa học - kĩ thuật;
- Sử dụng trong quản lí những
phơng tiện kĩ thuật hiện đại, trong đó có
kĩ thuật điện tử;
- Nâng cao vai trò và tác dụng của
khoa học đối với thực tiễn;
- Xây dựng bộ máy quản lí gọn nhẹ,
có khả năng hoạt động với hiệu quả cao;
- Giải quyết kịp thời nhiệm vụ quản lí
trong điều kiện số lợng đối tợng quản
lí tăng nhanh, các quan hệ x hội ngày
càng phức tạp hơn, thông tin ngày càng
nhiều về số lợng và đa dạng về chủng
loại ...
Sự nghiệp đổi mới đặt ra những yêu
cầu rất cao đối với đội ngũ cán bộ l nh
đạo cho nên một trong những nhiệm vụ
quan trọng của các cơ quan hành chính
nhà nớc là không ngừng hoàn thiện đội
ngũ cán bộ l nh đạo. Để có thể hoàn
32 - Tạp chí luật học

thành tốt nhiệm vụ đợc giao, đội ngũ
cán bộ l nh đạo phải đáp ứng những yêu
cầu đặc biệt. Bên cạnh những yêu cầu về
phẩm chất chính trị, ngời cán bộ l nh
đạo phải là nhà chuyên môn và nhà quản
lí thực thụ. Vì vậy, đội ngũ cán bộ l nh
đạo phải đợc tạo điều kiện thuận lợi để
tự hoàn thiện không chỉ theo hớng nâng
cao trình độ lí luận chính trị mà cả về
năng lực chuyên môn và năng lực quản lí.
Bên cạnh đó cũng cần có những quy
định và biện pháp cụ thể để có thể kịp
thời thay thế những ngời không đủ năng
lực thực hiện nhiệm vụ đợc giao, không
xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân,
không có ý thức phấn đấu đáp ứng yêu
cầu đặt ra đối với cán bộ trong giai đoạn
mới. Mặt khác, những trờng hợp cán bộ
tự nhận thấy mình không đủ khả năng để
tiếp tục đảm nhiệm công vụ, có nguyện
vọng từ chức thì nguyện vọng chính đáng
của họ cũng phải đợc xem xét kịp thời.
Trên đây là một số yếu tố có ảnh
hởng trực tiếp đến hiệu suất lao động
quản lí. Thực sự khó có thể nói rằng yếu
tố nào quan trọng hơn yếu tố nào cho nên
việc nghiên cứu các yếu tố này cần đợc
tiến hành thờng xuyên và đồng bộ. Việc
nghiên cứu một cách thờng xuyên và

đồng bộ những yếu tố nêu trên tạo điều
kiện cần thiết để có thể tiến hành điều
chỉnh kịp thời mỗi khi xuất hiện sự bất
hợp lí. Trên thực tế không phải lúc nào và
ở đâu việc nghiên cứu các yếu tố ảnh
hởng trực tiếp đến hiệu suất lao động
quản lí cũng nhận đợc sự quan tâm đầy
đủ của các cơ quan chức năng. Điều đó
đòi hỏi các cơ quan và ngời có thẩm
quyền phải có nhận thức đúng đắn và có
những biện pháp cụ thể để đẩy mạnh hoạt
động nghiên cứu và ứng dụng kết quả
nghiên cứu theo hớng này./.