Báo cáo qúa trình xây dựng và những điểm mới của luật quốc tịch việt nam năm 2008

Tổng quan về Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008

ThS. Nguyễn Văn Nghĩa *

N

gy 20/5/1998 ti kỡ hp th 3 Quc
hi khoỏ X ó thụng qua Lut Quc
tch Vit Nam cú hiu lc thi hnh k t
ngy 01/01/1999, thay th Lut quc tch
Vit Nam nm 1988. Cú th núi s ra i
ca Lut quc tch Vit Nam nm 1998 l
bc tin trong vic hon thin h thng
phỏp lut Vit Nam núi chung v hon thin
phỏp lut v quc tch núi riờng. Sau hn 9
nm trin khai thc hin, Lut quc tch Vit
Nam nm 1998 ó thu c nhiu kt qu
quan trng, t chc b mỏy, nhõn s cỏc c
quan lm cụng tỏc qun lớ nh nc v quc
tch tng bc c cng c, kin ton; mt
s lng ln cỏc h s v quc tch ó c
gii quyt ỏp ng yờu cu v nguyn vng
chớnh ỏng ca nhõn dõn v quc tch.
Tuy nhiờn, bờn cnh nhng kt qu tớch
cc t c nờu trờn thỡ quỏ trỡnh thc hin
Lut quc tch Vit Nam nm 1998 cng ó
phỏt sinh mt s hn ch nht nh nh: Quy
nh cú phn hi cng, gũ bú v nguyờn tc
mt quc tch vụ hỡnh Trung ó dn n h
qu l vn tn ti hai hoc nhiu quc tch
i vi cụng dõn Vit Nam nh c nc

ngoi; vic nm danh sỏch v qun lớ s
ngi Vit Nam nh c nc ngoi l rt
khú khn, cha y , chớnh xỏc; qun lớ

10

quc tch cha tp trung vo mt u mi,
cha cú c s d liu tp trung v quc tch;
vn quc tch ca mt b phn dõn c
sng trong khu vc biờn gii sau vic cm
mc theo cỏc hip nh v hoch nh biờn
gii vi cỏc nc lỏng ging cha c gii
quyt trit ; cỏc quy nh v iu kin nhp,
tr li quc tch Vit Nam cha sỏt vi tỡnh
hỡnh thc t ca nc ta; th tc tip nhn v
gii quyt cỏc vic v quc tch cũn thiu tớnh
kh thi, rm r, h s phi qua nhiu khõu
trung gian, mt nhiu thi gian v.v.. Thc
trng ny ũi hi Lut quc tch Vit Nam
nm 1998 phi sm c sa i, b sung
cho phự hp vi tỡnh hỡnh mi ca t nc.
Do vy, ti Ngh quyt ca Quc hi s
11/2007/QH12 ngy 21/11/2007 v Chng
trỡnh xõy dng lut, phỏp lnh ca Quc hi
nhim kỡ khoỏ XII (2007 - 2011) v nm
2008, Chớnh ph ó giao cho B t phỏp ch
trỡ, phi hp vi cỏc c quan hu quan xõy
dng D ỏn lut quc tch Vit Nam (sa
i). Thc hin s phõn cụng ca Chớnh ph,
B t phỏp ó ch trỡ phi hp vi cỏc c

quan hu quan thnh lp Ban son tho D
ỏn lut quc tch Vit Nam (sa i Lut
* B t phỏp
tạp chí luật học số 6/2009


Tổng quan về Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008

quc tch Vit Nam nm 1998), bao gm i
din ca B t phỏp, Vn phũng Ch tch
nc, Vn phũng Chớnh ph, U ban i
ngoi ca Quc hi, B ngoi giao, B cụng
an v mt s chuyờn gia, nh khoa hc trong
lnh vc lut quc tch. Ban son tho ó
khn trng tin hnh xõy dng D ỏn Lut
quc tch Vit Nam sa i theo ỳng cỏc
quy nh ca Lut ban hnh vn bn quy
phm phỏp lut.
bo m vic xõy dng D ỏn Lut
quc tch Vit Nam (sa i) c thc hin
ỳng tin , t cht lng v hiu qu, sau
quỏ trỡnh chun b cụng phu cỏc bỏo cỏo,
tng hp s liu v kt qu thi hnh Lut
quc tch Vit Nam nm 1998, ngy
15/02/2008, B t phỏp ó t chc Hi ngh
tng kt 9 nm thc hin Lut quc tch Vit
Nam nm 1998 vi s tham gia ca i din
cỏc b, ngnh trung ng v chớnh quyn
a phng. Hi ngh ó thng nht ỏnh giỏ
vic thc hin Lut quc tch Vit Nam nm

1998 trong 9 nm qua, nờu rừ nhng thnh
tu v nhng hn ch, khú khn, vng mc
lm c s kin ngh sa i, b sung D
tho Lut quc tch Vit Nam (sa i). Trờn
c s kt qu Hi ngh, ngy 18/02/2008, B
t phỏp ó cú Bỏo cỏo s 21b/BC-BTP tng
kt 9 nm thc hin Lut quc tch Vit Nam
nm 1998, cp mt cỏch tng th v tỡnh
hỡnh trin khai v kt qu thc hin cng
nh mt s hn ch ca Lut ny v cỏc vn
bn hng dn thi hnh; c bit Bỏo cỏo
cng ó a ra mt s xut c bn v
nhng vn cn sa i, b sung Lut
tạp chí luật học số 6/2009

quc tch Vit Nam nm 1998. Vi s ỏnh
giỏ ton din, khỏch quan, qua ú cho thy
s cn thit phi sa i, b sung Lut quc
tch Vit Nam nm 1998, ti kỡ hp thng
kỡ thỏng 3 nm 2008, Chớnh ph ó nht trớ
trỡnh Quc hi khoỏ XII kỡ hp th 3 ton
vn D ỏn Lut quc tch Vit Nam (sa
i), T trỡnh ca Chớnh ph s 32/TTr-CP
ngy 04/4/2008 v D ỏn Lut quc tch
Vit Nam (sa i) v cỏc ti liu khỏc cú
liờn quan. Ngy 14/4/2008, U ban Phỏp lut
ca Quc hi ó hp phiờn ton th thm
tra D ỏn lut quc tch Vit Nam (sa i),
n ngy 18/4/2008, U ban Phỏp lut ca
Quc hi ó cú Bỏo cỏo s 305/BC-UBPL12

v vic thm tra D ỏn lut ny.
Trờn tinh thn quỏn trit cỏc quan im
ch o ra trong T trỡnh ca Chớnh ph
s 32/TTr-CP ngy 04/4/2008 ton vn D
ỏn lut quc tch Vit Nam nm 2008 (sa
i) ln u tiờn ó c trỡnh ra tip thu
ý kin ca cỏc i biu Quc hi ti kỡ hp
th 3 Quc hi khoỏ XII. Trong quỏ trỡnh
xõy dng D ỏn lut quc tch Vit Nam
(sa i), a s ý kin tham gia u nht trớ
vi phm vi, b cc v ni dung sa i, b
sung ca Lut nh T trỡnh ca Chớnh ph.
Tuy nhiờn, vn cũn mt s vn ln cn
xin ý kin ca Quc hi nh:
Th nht, v sa i nguyờn tc mt
quc tch. Cú th núi vic la chn nguyờn
tc mt quc tch trit , mt quc tch
mm do hay a quc tch l tu thuc vo
cỏch tip cn khỏc nhau ca mi nc. Vớ
d, cỏc nc nh Nht Bn, Hn Quc,
11


Tæng quan vÒ LuËt quèc tÞch ViÖt Nam n¨m 2008

Trung Quốc, Thái Lan, Thuỵ Điển, Đức…
chủ trương thực hiện nguyên tắc một quốc
tịch triệt để. Các nước này đưa ra những quy
định nhằm bảo đảm tối đa nguyên tắc một
quốc tịch. Chẳng hạn người nước ngoài

muốn nhập quốc tịch của các nước này thì
phải từ bỏ quốc tịch gốc của mình, công dân
của các nước này nếu tự nguyện nhập quốc
tịch của nước ngoài sẽ tự động mất quốc tịch
gốc. Trong khi đó các nước như Anh, Mỹ,
Pháp, Canada… lại áp dụng nguyên tắc một
quốc tịch mềm dẻo. Người nước ngoài nhập
quốc tịch của những nước này không bắt
buộc phải từ bỏ quốc tịch gốc của mình.
Công dân nước ngoài sau khi được nhập
quốc tịch của các nước đó đều trở thành
người hai quốc tịch. Còn một số ít nước trên
thế giới lựa chọn thừa nhận tình trạng đa
quốc tịch. Tuy nhiên, hệ quả của nguyên tắc
này thường dẫn đến những tranh chấp rất
phức tạp, khó giải quyết, nhiều khi gây ảnh
hưởng không tốt trong quan hệ quốc tế.
Ở Việt Nam, theo quy định tại Điều 3
Luật quốc tịch Việt Nam năm 1998 thì công
dân Việt Nam có một quốc tịch là quốc tịch
Việt Nam, tuy nhiên nguyên tắc này đã
không thực hiện được một cách triệt để trên
thực tế. Theo thống kê hiện nay có khoảng
75% Việt kiều mang hai hoặc ba quốc tịch.
Có những đứa trẻ ngay từ khi sinh ra đã
mang hai hoặc ba quốc tịch gốc, do quy định
của mỗi quốc gia về quốc tịch là khác nhau.
Ví dụ, bố mẹ mang hai quốc tịch của hai
nước công nhận quốc tịch theo nguyên tắc
huyết thống sinh con ở quốc gia công nhận

12

quốc tịch theo nguyên tắc nơi sinh.(1) Do đó,
việc tập trung nghiên cứu, sửa đổi Điều 3
Luật quốc tịch Việt Nam năm 1998 để khắc
phục những hạn chế này là hết sức cần thiết
trong giai đoạn hiện nay.
Thứ hai, hướng giải quyết tình trạng
xung đột pháp luật phát sinh từ tình trạng
công dân Việt Nam có hai hoặc nhiều quốc
tịch. Nếu Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008
được thông qua theo hướng công nhận công
dân Việt Nam là người có quốc tịch Việt
Nam và có những trường hợp ngoại lệ khác
thì đòi hỏi phải tính tới giải quyết những vấn
đề phát sinh do tình trạng hai hoặc nhiều
quốc tịch. Trong quá trình tiếp thu ý kiến
chỉnh sửa Luật quốc tịch Việt Nam năm
1998, có ý kiến đề nghị cần quy định rõ việc
xử lí các xung đột pháp luật phát sinh do tình
trạng công dân Việt Nam có hai hoặc nhiều
quốc tịch nếu Luật quốc tịch Việt Nam sửa
đổi theo hướng công nhận nguyên tắc một
quốc tịch mềm dẻo. Tuy nhiên, việc quy
định một số điều về giải quyết xung đột
trong Luật quốc tịch Việt Nam (sửa đổi) sẽ
gặp rất nhiều khó khăn. Trên thực tế, khi giải
quyết các vấn đề cụ thể phát sinh như việc
đàm phán nhận công dân Việt Nam phạm tội
ở nước ngoài về, việc trục xuất khỏi Việt

Nam một số trường hợp công dân Việt Nam
định cư ở nước ngoài có quốc tịch nước
ngoài về trong nước phạm tội, việc đăng kí
kết hôn giữa công dân Việt Nam ở trong
nước với công dân Việt Nam định cư ở nước
ngoài đồng thời có quốc tịch nước ngoài
hoặc việc cấp phép, đăng kí đầu tư, xác định
t¹p chÝ luËt häc sè 6/2009


Tổng quan về Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008

quyn s hu i vi nh , quyn s dng
t... chỳng ta thng vn phi vn dng
linh hot phỏp lut v tp quỏn quc t v
quc tch. Do ú, cú c s gii quyt tt
cỏc quy nh phỏp lớ phỏt sinh t tỡnh trng
cụng dõn Vit Nam cú hai hoc nhiu quc
tch, iu 12 Lut quc tch Vit Nam (sa
i) ó quy nh: 1) Vn phỏt sinh t
tỡnh trng cụng dõn Vit Nam ng thi cú
quc tch nc ngoi c gii quyt theo
iu c quc t m Cng hũa xó hi ch
ngha Vit Nam l thnh viờn, trng hp
cha cú iu c quc t thỡ c gii quyt
theo tp quỏn v thụng l quc t. 2) Cn c
vo quy nh ca Lut ny, Chớnh ph kớ kt
hoc xut vic kớ kt, quyt nh gia nhp
iu c quc t gii quyt vn phỏt
sinh t tỡnh trng cụng dõn Vit Nam ng

thi cú quc tch nc ngoi". Nh vy, Lut
quc tch Vit Nam nm 2008 ó a hng
gii quyt nhng vn phỏp lớ phỏt sinh t
tỡnh trng cụng dõn Vit Nam cú hai hoc
nhiu quc tch ú l ỏp dng iu c quc
t, tp quỏn v thụng l quc t. Tuy nhiờn,
vn ỏp dng iu c quc t, tp quỏn v
thụng l quc t nh th no vn cũn phi
c tip tc nghiờn cu, hng dn c th
iu khon ny thc s phỏt huy hiu qu
iu chnh ca nú trong thc tin gii quyt
cỏc xung t phỏp lut v quc tch.
Th ba, v phm vi sa i, b sung Lut
quc tch Vit Nam nm 1998. Trong quỏ
trỡnh son tho cú ý kin ngh D tho
Lut sa i nờn lut hoỏ cỏc quy nh v th
tc gii quyt cỏc vic v quc tch ó c
tạp chí luật học số 6/2009

quy nh ti Ngh nh s 104/1998/N-CP
v Ngh nh s 55/2000/N-CP nhm khc
phc tỡnh trng lut phi ch ngh nh
hng dn ng thi ỏp ng tt hn yờu
cu ci cỏch th tc hnh chớnh. Tuy nhiờn,
Chớnh ph xột thy cỏc quy nh v th tc
trong cỏc ngh nh núi trờn l rt c th, chi
tit v trỡnh t, th tc, d thay i, tu thuc
vo nng lc qun lớ ca cỏc c quan cú liờn
quan, nu a vo Lut s khụng bo m
tớnh n nh cao ca Lut. Vỡ vy, D ỏn Lut

ó c trỡnh ra theo hng ch chn mt s
vn chung nht, mang tớnh n nh lut
hoỏ, cũn li vn tip tc giao cho Chớnh ph
hng dn thi hnh. Tuy nhiờn, vic sa i,
b sung Lut quc tch Vit Nam nm 1998
vn phi bo m nguyờn tc th tc hnh
chớnh liờn quan n vn quc tch s c
iu chnh theo hng n gin, minh bch,
to thun li hn cho ngi dõn v ni np
h s, rỳt ngn thi hn gii quyt cỏc loi
h s v quc tch nh h s xin thụi, xin
nhp, xin tr li quc tch Vit Nam.
Ngoi ra, vn ng kớ gi quc tch
Vit Nam cng c Ban son tho cõn nhc
rt k trc khi trỡnh Chớnh ph Quc hi
thụng qua. iu 7 D tho ln th 2 ca
Lut sa i Lut quc tch Vit Nam nm
1998 ó quy nh cụng dõn Vit Nam nc
ngoi cú ngha v nh kỡ ng kớ cụng dõn
theo quy nh ca Lut ny. Theo ú, hai
nm sau khi lut ny cú hiu lc, ngi Vit
Nam nc ngoi phi n c quan i din
ngoi giao ng kớ cụng dõn v s thc hin
nh kỡ 5 nm mt ln. Nu quỏ thi hn hai
13


Tổng quan về Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008

nm, i tng khụng n ng kớ s mt

quc tch Vit Nam. Vic ng kớ s giỳp c
quan chc nng Vit Nam trong qun lớ
ngi Vit Nam nc ngoi, tp hp c
danh sỏch y , cú giỏ tr tng ng
nh ng kớ h tch trong nc. i din U
ban ngi Vit Nam nc ngoi cho rng,
thc hin vic ng kớ cụng dõn, ng kớ gi
quc tch chớnh l Chớnh ph khng nh
cam kt bo h cụng dõn Vit Nam nc
ngoi. Tuy nhiờn, vic quy nh quỏ thi hn
2 nm khụng ng kớ thỡ b mt quc tch
cũn nhiu bt cp. V vn ny cỏc nh
khoa hc, nh qun lớ trong lnh vc quc
tch ó rt quan tõm v cú nhiu quan im
khỏc nhau nh ý kin th nht v vic cú
nờn ỏp dng ch nh ng kớ gi quc tch,
ng kớ cụng dõn, vỡ quy nh ny s l mt
trong nhng cn c mt quc tch, khụng cn
quc gia cho thụi hoc tc quc tch. Trong
khi ú, quc tch gn lin vi ch quyn
quc gia. p dng quy nh ny s t quyn
la chn cỏ nhõn tng ng vi thm
quyn quc gia. í kin th hai cho rng Vit
Nam khụng nờn ỏp dng quy nh ny, vỡ dự
cú tin hnh ng kớ cụng dõn hay khụng thỡ
Nh nc cng cn phi tin hnh bo h,
mc dự s gp nhng khú khn trong xỏc
nh quc tch. í kin th ba cho rng nu
khụng cú c ch ng kớ, vic qun lớ vn
quc tch s gp nhiu khú khn. í kin th

t cho rng sau 10 nm thc hin Lut quc
tch Vit Nam nm 1998, iu kin ó thay
i, ó n lỳc phi nhỡn thng vo vn ,
thc hin vic ng kớ gi quc tch bo
14

v v phỏp lớ trờn thc t, chỳng ta nờn tin
hnh ng kớ gi quc tch mt ln, mm v
ci m hn so vi tin hnh nh kỡ 5 nm
mt ln. Vic ny s giỳp ớch nhiu cho Vit
Nam trong vic qun lớ h s, gii quyt vn
lch s cũn tn ti.(2)
tỡm ra gii phỏp ti u, cú c s khoa
hc v thc tin cho nhng vn cũn nhiu
ý kin khỏc nhau trong D ỏn Lut quc tch
Vit Nam (sa i), Ban son tho ó tin
hnh t chc nhiu cuc hi tho, to m
ly ý kin rng rói ca cỏc nh khoa hc,
nh qun lớ v ụng o cỏc tng lp nhõn
dõn. Vi quỏ trỡnh chun b cụng phu nh
vy, ti kỡ hp th 4, ngy 13/11/2008, Quc
hi khoỏ XII ó nht trớ thụng qua Lut quc
tch Vit Nam (sa i) gm 6 chng 44
iu, cú hiu lc thi hnh k t ngy 01/7/2009.
Cú th núi, so vi Lut quc tch Vit Nam
nm 1998, Lut quc tch Vit Nam nm
2008 cú nhiu im mi quan trng:
Mt l Lut quc tch Vit Nam nm
2008 (sa i) ó khc phc c v c bn
nhng hn ch trong cỏc quy nh v nguyờn

tc mt quc tch theo Lut quc tch Vit
Nam nm 1998. Quy nh v nguyờn tc mt
quc tch l mt trong nhng hn ch, vng
mc ln nht ca Lut quc tch Vit Nam
nm 1998. iu 3 Lut quc tch Vit Nam
1998 quy nh: Nh nc Cng ho xó hi
ch ngha Vit Nam cụng nhn cụng dõn
Vit Nam cú mt quc tch l quc tch Vit
Nam. Tuy nhiờn, thc t thc hin quy nh
ny trong thi gian qua cha thc s phn
ỏnh ỳng nguyn vng ca mt b phn
tạp chí luật học số 6/2009


Tæng quan vÒ LuËt quèc tÞch ViÖt Nam n¨m 2008

người Việt Nam. Vì việc công dân Việt Nam
xin thôi quốc tịch Việt Nam để nhập quốc
tịch nước ngoài không phải chỉ do pháp luật
Việt Nam yêu cầu mà còn do quy định của
pháp luật nước ngoài không bắt buộc phải từ
bỏ quốc tịch gốc. Như vậy, khi gia nhập
quốc tịch nước ngoài, việc công dân Việt
Nam phải từ bỏ quốc tịch Việt Nam hay
không là do pháp luật quốc tịch nước ngoài
quy định. Do đó, một bộ phận khá lớn người
Việt Nam định cư ở nước ngoài vừa có quốc
tịch Việt Nam vừa có quốc tịch nước ngoài
đã gây ra tình trạng tranh chấp giữa Nhà
nước ta và nước ngoài trong việc bảo hộ

công dân. Trong khi đó, đại diện của nước
ngoài tại Việt Nam lại rất quyết liệt trong
việc thực hiện bảo hộ công dân của họ đồng
thời có quốc tịch Việt Nam. Trong thời gian
gần đây, với chính sách mở cửa của nước ta,
có rất nhiều người Việt Nam định cư ở nước
ngoài có hai quốc tịch về Việt Nam đầu tư,
làm ăn, sinh sống nhưng rất khó xác định họ
thực hiện các hoạt động ở Việt Nam với tư
cách công dân nước nào.(3) Như vậy, quy
định công dân Việt Nam có một quốc tịch là
quốc tịch Việt Nam theo Luật quốc tịch Việt
Nam năm 1998 do vừa thiếu cơ chế bảo đảm
vừa chưa phản ánh đúng tình trạng quốc tịch
của một bộ phận người dân Việt Nam ở
nước ngoài nên đã không được thực hiện
triệt để trên thực tế. Để khắc phục những hạn
chế nêu trên của Luật quốc tịch Việt Nam
năm 1998, Luật quốc tịch Việt Nam năm
2008 đã có những quy định mới mềm dẻo
hơn về nguyên tắc quốc tịch, đó là: "Nhà
t¹p chÝ luËt häc sè 6/2009

nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
công nhận công dân Việt Nam có một quốc
tịch là quốc tịch Việt Nam, trừ trường hợp
Luật này có quy định khác" (Điều 4). Những
trường hợp ngoại lệ cho phép công dân Việt
Nam có thể có hai quốc tịch đó là: Người
Việt Nam định cư ở nước ngoài mà chưa mất

quốc tịch Việt Nam theo quy định của pháp
luật Việt Nam trước ngày Luật này có hiệu
lực thì vẫn còn quốc tịch Việt Nam và trong
thời hạn 5 năm, kể từ ngày Luật này có hiệu
lực, phải đăng kí với cơ quan đại diện Việt
Nam ở nước ngoài để giữ quốc tịch Việt
Nam (khoản 2 Điều 13); được Chủ tịch nước
cho phép công dân xin nhập quốc tịch Việt
Nam (khoản 3 Điều 19); xin trở lại quốc tịch
Việt Nam (khoản 5 Điều 23); quốc tịch của
trẻ em là con nuôi (Điều 37). Quy định này
của Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008 vừa
khắc phục được những khó khăn cho các cơ
quan nhà nước Việt Nam trong việc giải
quyết các vụ việc cụ thể có liên quan đến
quốc tịch trong thời gian qua, vừa phản ánh
được tâm tư, nguyện vọng của người Việt
Nam định cư ở nước ngoài, vì đại đa số kiều
bào ta do các hoàn cảnh khác nhau họ phải
rời Tổ quốc nhưng vẫn có nguyện vọng tha
thiết được gắn bó với quê hương nên không
muốn bị mất quốc tịch Việt Nam khi nhập
quốc tịch nước sở tại. Quy định mới này của
Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008 còn có ý
nghĩa góp phần hoàn thiện thể chế và thực
thi nghiêm chỉnh pháp chế xã hội chủ nghĩa
như đã được quy định tại Nghị quyết của Bộ
chính trị số 36-NQ/TW ngày 26/3/2004 về
15

Tổng quan về Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008

cụng tỏc i vi ngi Vit Nam nc
ngoi v Hin phỏp Vit Nam nm 1992.
Hai l Lut quc tch Vit Nam nm
2008 ó to ra c ch hu hiu, kh thi hn
gii quyt vn quc tch cho nhng
ngi khụng quc tch, nhng ngi khụng
rừ quc tch ó c trỳ n nh, lõu di trờn
lónh th Vit Nam, qua ú gúp phn thc
hin cú hiu qu chớnh sỏch mi cỏ nhõn u
cú quyn cú quc tch v hn ch tỡnh trng
khụng quc tch. Thc t hin nay s ngi
khụng quc tch, ngi khụng rừ quc tch
c trỳ, lm n, sinh sng n nh, lõu nm
trờn lónh th Vit Nam l tng i nhiu.
Tuy nhiờn, vic gii quyt quc tch cho h
li gp rt nhiu khú khn, nhiu trng hp
khụng th gii quyt c m mt trong
nhng lớ do c bn l phn ln trong s h
khụng cú giy t tu thõn xỏc nh tỡnh
trng quc tch ca h. Vic khụng gii
quyt nhp quc tch cho h khụng ch gõy
khú khn cho cuc sng ca h m cũn rt
phc tp, khú khn cho cụng tỏc qun lớ ca
a phng.(4) Chớnh vỡ vy, iu 22 Lut
quc tch Vit Nam nm 2008 ó quy nh:
Ngi khụng cú quc tch m khụng cú y
cỏc giy t v nhõn thõn nhng ó c trỳ

n nh trờn lónh th Vit Nam t 20 nm
tr lờn tớnh n ngy Lut ny cú hiu lc
thi hnh v tuõn th hin phỏp, phỏp lut
Vit Nam thỡ c nhp quc tch Vit Nam
theo trỡnh t, th tc v h s do Chớnh ph
quy nh. õy l quy nh mi rt quan
trng to c s phỏp lớ gii quyt cho b
phn nhng ngi ang thng trỳ Vit
16

Nam, cha cú quc tch Vit Nam mong
mun c nhp quc tch Vit Nam theo
trỡnh t, th tc n gin nhng vn bo m
tuõn th ỳng thm quyn trong vic cho
nhp quc tch Vit Nam. Hn na, vic b
sung quy nh ny vo Lut quc tch Vit
Nam nm 2008 cng nhm tip tc cam kt
thc thi cú hiu qu hn cỏc iu c quc
t m Vit Nam l thnh viờn cú liờn quan
n vn quc tch v bo v quyn con
ngi nh Cụng c Viờn nm 1969, Cụng
c v cỏc quyn dõn s v chớnh tr nm
1966, c bit l Tuyờn ngụn quc t v
nhõn quyn nm 1948 ti iu 15 ó quy
nh: Ai cng cú quyn cú quc tch, khụng
ai cú th b tc quc tch hay tc quyn
thay i quc tch mt cỏch c oỏn".
Ba l Lut quc tch Vit Nam nm
2008 vi nhng quy nh mi ci cỏch mt
bc v th tc ó gúp phn thc hin Chin

lc ci cỏch hnh chớnh núi chung, ci cỏch
th tc hnh chớnh trong lnh vc quc tch
núi riờng, qua ú nõng cao hiu lc, hiu qu
cụng tỏc qun lớ nh nc v quc tch. Thc
tin thc hin Lut quc tch Vit Nam nm
1998 cng nh cỏc vn bn hng dn thi
hnh cho thy cỏc th tc, trỡnh t gii quyt
cỏc vn v quc tch Vit Nam cũn rt
rm r, lp i lp li, h s phi qua nhiu
khõu trung gian trc khi n c quan cú
thm quyn quyt nh (nhiu trng hp
chuyn h s t nc ngoi v phi mt 6
thỏng hoc 12 thỏng). Ngoi ra, cỏc h s
quc tch cũn phi qua th tc xỏc minh v
nhõn thõn ca c quan cụng an, th tc ny
tạp chí luật học số 6/2009


Tổng quan về Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008

thng mt rt nhiu thi gian (cú trng
hp kộo di n 6 thỏng). S lng gii
quyt thụi quc tch Vit Nam trong nhng
nm qua l tng i ln, nhiu trng hp
thng phi ch i quỏ thi gian quy nh
mi c gii quyt. S lng ngi nc
ngoi, ngi khụng cú quc tch c nhp
quc tch Vit Nam rt ớt, mc dự ang tn
ti khỏ nhiu, nguyờn nhõn mt phn cng l
do quy trỡnh, th tc phc tp gõy khú khn

cho ngi dõn v cho c quan thc hin gii
quyt cỏc vic v quc tch.(5) Khc phc
nhng hn ch ny, Lut quc tch Vit Nam
nm 2008 ó b sung nhng quy nh mi
v trỡnh t, th tc gii quyt cỏc vic v
quc tch theo hng phự hp vi ch
trng, chin lc ci cỏch th tc hnh
chớnh, cụng khai, minh bch hoỏ cỏc trỡnh t,
th tc ny. Quy nh rừ thi gian gii quyt
h s tng cụng on trong quy trỡnh,
tng ng vi trỏch nhim v tớnh cht cụng
vic phi gii quyt ca tng c quan, rỳt
ngn ỏng k thi gian gii quyt cỏc vic v
quc tch to iu kin cho ngi dõn cú c
s phỏp lớ yờu cu c quan nh nc cú thm
quyn gii quyt kp thi, ỳng phỏp lut cỏc
vic v quc tch. Theo ú, trỡnh t, th tc
gii quyt h s xin nhp quc tch Vit
Nam; xin tr li quc tch Vit Nam; xin thụi
quc tch Vit Nam; tc quc tch Vit
Nam; hy b quyt nh cho nhp quc tch
Vit Nam ó c quy nh rt rừ v thi
gian gii quyt tng cụng vic; trỏch nhim
ca tng c quan cú liờn quan, c ch phi
kt hp gia cỏc c quan cú liờn quan vi
tạp chí luật học số 6/2009

nhau cng nh cỏc vn bn, ti liu, giy t
cú liờn quan trong tng quy trỡnh, th tc
gii quyt cỏc vic v quc tch. So vi Lut

quc tch Vit Nam nm 1998 thỡ thi hn
gii quyt cỏc loi vic v quc tch tng
ng ti Lut quc tch Vit Nam nm 2008
ó c gim xung ỏng k, gim n mt
na hoc thm chớ gim xung khong mt
phn ba thi hn, vớ d thi hn gii quyt
n xin nhp quc tch Vit Nam theo Lut
quc tch Vit Nam nm 1998 mt n
khong 12 thỏng thỡ nay theo quy nh ca
Lut mi ch mt khong 4 thỏng. Do ú,
n ngy 01/7/2009, ngy Lut quc tch
Vit Nam nm 2008 cú hiu lc thi hnh thỡ
th tc, h s gii quyt cỏc vic v quc
tch s c ci thin v c bn, to thun
li cho ngi dõn v c quan nh nc trong
vic gii quyt kp thi, hiu qu cỏc yờu cu
v quc tch. Mt khỏc, lm tt cụng tỏc
qun lớ nh nc v quc tch, thc hin
nhim v bo h ca Nh nc ta i vi
cụng dõn Vit Nam nc ngoi, Lut quc
tch Vit Nam nm 2008 ó b sung quy nh
mi v vic ng kớ gi quc tch Vit Nam
(iu 13). õy c coi l mt trong nhng
gii phỏp trong thi gian nht nh Nh
nc ta s xỏc nh c nhng ai trong s
hn ba triu ngi Vit Nam nh c nc
ngoi cũn mun gi quc tch Vit Nam.
Ngoi ra, Lut quc tch Vit Nam nm
2008 cng ó b sung thờm mt s quy nh
cú ý ngha trong vic ỏp ng yờu cu ũi

hi cao hn ca ngi dõn, c bit mt s
cụng dõn Vit Nam nc ngoi khi v
17


Tổng quan về Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008

nc sau hn 20 nm i mi, thc hin cú
hiu qu hn Ngh quyt ca B chớnh tr s
36-NQ/TW ngy 26/3/2004 v cụng tỏc i
vi ngi Vit Nam nc ngoi, ú l:
Gii quyt nhanh chúng tho ỏng yờu
cu ca ngi Vit Nam nc ngoi liờn
quan n vn quc tch. Quỏn trit ch
trng ny ca ng, Lut quc tch Vit
Nam nm 2008 ó quy nh v min iu
kin bit ting Vit i vi nhng ngi
mun nhp quc tch Vit Nam trong mt
s trng hp c bit, ú l nhng trng
hp ngi xin nhp quc tch Vit Nam cú
mi quan h gn bú vi nhng ngi l
cụng dõn Vit Nam nh l v, chng, cha
, m , hoc con ca cụng dõn Vit
Nam m cú cụng lao c bit úng gúp cho
s nghip xõy dng v bo v T quc Vit
Nam, cú li cho Nh nc Cng ho xó hi
ch ngha Vit Nam. Quy nh ny s to
iu kin thun li v m ra c hi c
nhp quc tch Vit Nam cho mt s lng
ln ngi mun xin nhp quc tch Vit

Nam nhng cha c nhp do quy nh v
iu kin bit ting Vit ca Lut quc tch
Vit Nam nm 1998.
trin khai thc hin cú hiu qu Lut
quc tch Vit Nam nm 2008, sm a tinh
thn i mi ca Lut vo thc tin i
sng, phỏt huy vai trũ v ý ngha iu chnh
ca nú, hin nay B t phỏp ang cựng vi
cỏc b, ngnh trung ng khn trng xõy
dng trỡnh cp cú thm quyn ban hnh hoc
ban hnh theo thm quyn cỏc vn bn
hng dn thi hnh Lut quc tch Vit Nam
18

nm 2008 theo ỳng k hoch v r soỏt,
chnh sa mt s vn bn phỏp lut khỏc cú
liờn quan. ng thi vi vic chun b hon
thin v th ch thỡ cụng tỏc tp hun
nõng cao trỡnh chuyờn mụn nghip v cho
i ng cỏn b, cụng chc lm cụng tỏc qun
lớ nh nc v quc tch trong tỡnh hỡnh mi;
chnh sa, biờn tp li cỏc ti liu, giỏo trỡnh,
chng trỡnh ging dy phỏp lut ti cỏc c
s o to; tuyờn truyn, gii thiu nhng
ni dung mi ca Lut quc tch Vit Nam
nm 2008 n cỏc tng lp nhõn dõn v.v...
ang l nhim v cp bỏch c t ra.
Cú th núi, vic ban hnh Lut quc tch
Vit Nam nm 2008 (sa i) cú ý ngha
quan trng, ỏp ng kp thi yờu cu ca

cụng cuc i mi, phỏt trin t nc trong
tin trỡnh hi nhp kinh t quc t, thc hin
ch trng, chớnh sỏch ca ng v Nh
nc ta v i on kt ton dõn tc, coi
ngi Vit Nam nh c nc ngoi l mt
b phn khụng th tỏch ri v l mt ngun
lc ca cng ng dõn tc Vit Nam, l nhõn
t quan trng gúp phn tng cng quan h
hp tỏc, hu ngh gia nhõn dõn ta vi nhõn
dõn cỏc nc./.
(1).Xem: http: //www.tin247.com
(2).Xem: />(3).Xem: T trỡnh ca Chớnh ph s 32/TTr-CP ngy
04/4/2008 v D ỏn Lut quc tch Vit Nam (sa i).
(4).Gii thiu Lut quc tch nm 2008, http://thongtin
phapluatdansu.wordpress.com
(5).Xem: Bỏo cỏo ca B t phỏp s 21b/BC-BTP ngy
18/02/2008 tng kt 9 nm thc hin Lut quc tch
Vit Nam, 1998, tr. 9, 10.

tạp chí luật học số 6/2009