Giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý hoạt động khai thác cát xây dựng trên địa bàn huyện đông triều

L IC M

N

L i đ u tiên, tác gi xin g i l i c m n chân thành và bi t n sâu s c
t i TS. Tr n Qu c H ng - ng

i đã t n tình h

ng d n trong su t quá trình

th c hi n đ tài. S giúp đ t n tình, nh ng l i khun b ích và nh ng góp ý
c a Th y đã giúp tác gi hoàn thành đ tài c a mình.
Tác gi xin bày t lịng bi t n đ n Ban giám hi u, các th y cơ giáo đã
t n tình gi ng d y, truy n đ t ki n th c và toàn th cán b , nhân viên tr

ng

i h c Thu l i đã t o đi u ki n thu n l i nh t cho tác gi trong th i gian
h c t p và nghiên c u nh m hồn thành ch

ng trình h c.

Tác gi c ng xin chân thành c m n các th y cô giáo trong H i đ ng
b o v và kính mong nh n đ

c s quan tâm, nh n xét c a các th y, cơ đ có

đi u ki n hoàn thi n t t h n nh ng n i dung c a lu n v n nh m đ t đ

c tính

hi u qu , h u ích khi áp d ng vào trong th c ti n.
Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, tháng 5 n m 2014
Tác gi lu n v n

V

ng Hoàng Kh i


L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a b n thân, khơng
sao chép các cơng trình nghiên c u c a ng

i khác đ làm s n ph m c a

riêng mình. Các s li u, k t qu , ý ki n nêu trong lu n v n là trung th c, có
ngu n g c rõ ràng và ch a t ng đ
c u khoa h c nào tr

c cơng b trong b t k cơng trình nghiên

c đây.
Hà N i, tháng 5 n m 2014
Tác gi lu n v n

V

ng Hoàng Kh i

DANH M C B NG BI U
B ng 1.1: T ng h p tr l

ng và TNKS chính c a Vi t Nam ......................... 2

B ng 2.1: Tình hình s n xu t công nghi p trên đ a bàn huy n ....................... 33
B ng 2.2: T ng h p công su t các đi m khai thác cát trên đ a bàn................ 40
B ng 3.1: Nhu c u s d ng cát xây d ng tính theo v n đ u t xây d ng ...... 62
B ng 3.2: Nhu c u s d ng cát xây d ng tính theo t c đ t ng tr

ng trong

tiêu th ............................................................................................................. 63
B ng 3.3: Nhu c u s d ng cát xây d ng tính theo bình qn đ u ng

i ...... 63

B ng 3.4: Nhu c u s d ng cát xây d ng đ n n m 2020 ............................... 64
B ng 3.5: D ki n chi phí đ th c hi n gi i pháp 1........................................ 71
B ng 3.6: D ki n chi phí đ th c hi n gi i pháp 2........................................ 81


DANH M C T
Ch vi t t t

VI T T T
Ch vi t t t đ y đ

BVMT

B o v mơi tr

CNH-H H

Cơng nghi p hóa - Hi n đ i hóa

CP

Chính ph

H ND

H i đ ng nhân dân

NCKQ

Nghiên c u khái quát

N

Ngh đ nh

NQ

Ngh quy t

NSNN

Ngân sách Nhà n

Q

Quy t đ nh

QPPL

Quy ph m pháp lu t

TNHH

Trách nhi m h u h n

TNKS

Tài nguyên khoáng s n

TN&MT

Tài nguyên và Môi tr

TT

Thông t

UBND
USD

ng

c

ng

y ban nhân dân
ng đô la M

VLXD

V t li u xây d ng

VLXDTT

V t li u xây d ng thông th

ng


M CL C
L IM
CH

U
NG 1: T NG QUAN NGHIÊN C U V QU N LÝ KHAI THÁC

KHOÁNG S N................................................................................................ 1
1.1. T ng quan lý thuy t v ho t đ ng qu n lý khai thác khoáng s n .............. 1
1.1.1. Khái ni m v qu n lý ho t đ ng khai thác khoáng s n .......................... 1
1.1.2. Vai trò c a ho t đ ng qu n lý khai thác khoáng s n .............................. 6

1.1.3. N i dung c a công tác qu n lý ho t đ ng khai thác khoáng s n ............ 7
1.1.4. Nguyên t c qu n lý khai thác khoáng s n ............................................. 10
1.1.5. Các y u t

nh h

ng t i ho t đ ng qu n lý khai thác khoáng s n ..... 11

1.1.6. Các ch s đánh giá hi u qu c a công tác qu n lý ho t đ ng khai thác
khoáng s n ....................................................................................................... 15
1.1.7. Các b t c p c a công tác qu n lý nhà n

c trong l nh v c qu n lý khai

thác khoáng s n ............................................................................................... 16
1.2.

c đi m c a ho t đ ng khai thác cát và công tác qu n lý ho t đ ng khai

thác cát............................................................................................................. 21
1.2.1. Các đ c đi m c a ho t đ ng khai thác cát so v i các lo i hình khai thác
khoáng s n khác. ............................................................................................. 21
1.2.2. Các v n b n pháp lý c a nhà n

c và c a UBND t nh Qu ng Ninh

trong l nh v c qu n lý ho t đ ng khai thác cát. .............................................. 22
1.3. Các nhân t

nh h

ng đ n công tác qu n lý khai thác cát ..................... 23

1.4. Các bài h c kinh nghi m trong công tác qu n lý ho t đ ng khai thác
khoáng s n

các n

c trên th gi i................................................................ 24

K t lu n ch

ng 1 ........................................................................................... 27


Ch

ng 2: TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ KHAI THÁC CÁT

XÂY D NG TRÊN
2.1.

A BÀN HUY N ÔNG TRI U ........................... 28

c đi m kinh t xã h i nhân v n c a huy n

ông Tri u và ho t đ ng

khai thác cát t i đ a bàn huy n ông Tri u .................................................... 28
2.1.1.

c đi m t nhiên ................................................................................. 28

2.1.2.

c đi m kinh t xã h i ........................................................................ 32

2.2. Th c tr ng công tác qu n lý ho t đ ng khai thác cát xây d ng trên đ a
bàn huy n ông Tri u ..................................................................................... 38
2.2.1. Th c tr ng ho t đ ng khai thác cát xây d ng trên đ a bàn huy n

ông

Tri u ................................................................................................................ 38
2.2.2. Th c tr ng công tác qu n lý ho t đ ng khai thác cát xây d ng trên đ a
bàn huy n ông Tri u ..................................................................................... 44
2.3. ánh giá hi u qu công tác qu n lý ho t đ ng khai thác cát xây d ng trên
đ a bàn huy n ông Tri u ............................................................................... 56
2.3.1. Nh ng k t qu đ t đ

c ........................................................................ 56

2.3.2. Các m t còn t n t i ................................................................................ 57
K t lu n ch
Ch

ng 2 ........................................................................................... 58

ng 3: GI I PHÁP T NG C

XÂY D NG TRÊN
3.1.

nh h

NG QU N LÝ KHAI THÁC CÁT

A BÀN HUY N ÔNG TRI U ........................... 59

ng và ti m n ng phát tri n trong ho t đ ng khai thác cát c a

huy n ông Tri u đ n n m 2020 .................................................................... 59
3.1.1. Quan đi m c a qu n lý khai thác cát xây d ng .................................... 59
3.1.2. M c tiêu c a qu n lý khai thác cát xây d ng........................................ 59
3.2. Nh ng c h i, thu n l i, nh ng khó kh n, thách th c đ i v i công tác
qu n lý ho t đ ng khai thác cát c a huy n ông Tri u đ n n m 2020 .......... 60


3.2.1. Nh ng c h i, thu n l i ........................................................................ 60
3.2.2. D báo m c tiêu th cát xây d ng theo bình quân đ u ng

i .............. 63

3.2.3. Nh ng khó kh n, thách th c ................................................................. 64
3.3. Gi i pháp c th nh m t ng c

ng công tác qu n lý khai thác cát xây

d ng t i huy n ông Tri u ............................................................................. 65
3.3.1. Gi i pháp qu n lý và t ch c ho t đ ng khai thác cát xây d ng theo quy

ho ch ............................................................................................................... 65
3.3.2. Gi i pháp t ng c

ng công tác ki m tra giám sát ho t đ ng khai thác,

ch bi n cát xây d ng c a các c quan qu n lý nhà n
K t lu n ch

c .............................. 75

ng 3 ........................................................................................... 85

K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................... 87


L IM

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Hàng ngày, trên các ph

ng ti n thông tin đ i chúng, chúng ta d dàng

b t g p nh ng hình nh, thơng tin v vi c mơi tr
thối. Vi c ô nhi m môi tr

ng

n

ng đang b ô nhi m, suy

c ta có nhi u nguyên nhân, m t trong s

đó có nguyên nhân do vi c khai thác khoáng s n đang di n ra tràn lan, c n có
s quan tâm, đi u ch nh c a các c quan qu n lý nhà n

c.

T nh Qu ng Ninh c ng khơng n m ngồi tình tr ng tình tr ng chung
đó, v i s ơ nhi m, thi u s qu n lý ch t ch . Là m t t nh công nghi p v i
đ c thù là ngành công nghi p khai thác than, t
đó làm nh h

ng chính đ n mơi tr

ng ch ng ho t đ ng khai thác

ng, đ n các ho t đ ng xã h i c a t nh

nh ng th c t còn m t ho t đ ng khai thác khác c ng có nh h

ng khơng

nh đó là vi c khai thác và s d ng cát xây d ng.
Trên đ a bàn t nh Qu ng Ninh có nhi u con sơng dài, nh ng ph n l n
đ u là sông nh v i di n tích l u v c trên d
Ninh th
cung

ng b t ngu n t các dãy núi cao

ông Tri u nên các sông th

i 300 km2. Các sơng

Qu ng

phía đón gió bi n c a dãy cánh

ng có đ d c l n, v mùa m a n

c sông

ch y m nh t o nên s sói mịn, cu n trơi đ t đá, cát, s i xu ng h l u b i l ng
ven b và các c a sông, t o nên nh ng bãi b i g m cát, s i và nh ng v t b
cu n trôi.
Trong s 14 huy n, th xã, thành ph thu c t nh Qu ng Ninh thì huy n
Huy n

ơng Tri u có h th ng sông su i khá l n v i 10 con sơng bao b c

tồn b phía Tây B c, Tây Nam và phía Nam phân b dày đ u trên tồn
huy n. Sơng l n nh t là Kinh Th y ch y qua đ a ph n B c Ninh, H i D
qua

ng,

ông Tri u ra H i Phịng. Các sơng n i huy n nh sơng C u Vàng, sơng

m và các su i nh phía ông b t ngu n t các dãy núi phía B c thu c cánh
cung

ông Tri u

đ cao 600 - 700 m, ch y theo h

ng B c Nam. Các con


sông trên đ a bàn huy n đ u ng n và d c. Tr i qua nhi u ngàn n m dịng ch y
c a các con sơng bào mòn đ t đá hai bên b th

ng ngu n b i đ p nên nh ng

đ ng b ng ven sơng màu m ; cùng v i đó c ng b i đ p nên nh ng m cát
trong vùng l u v c c a m i con sơng.
ơng Tri u là huy n có ngu n tài nguyên khoáng s n đ làm v t li u
xây d ng khá phong phú nh đá vôi, đ t sét và cát, s i xây d ng….
cát

ông Tri u có tr l

tr l

ng trên 3 tri u m3, cát trên l u v c sông

đ

ng l n và ch t l

ng t t nh m cát C u C m v i
m Thu tr l

c đánh giá nh ng theo nh n đ nh khách quan thì c ng t

Ngoài hai khu v c trên t i các đ a ph

c bi t
ng ch a

ng đ i l n.

ng trên đ a bàn huy n (tr th tr n

ông Tri u) đ u có cát. H u h t các đi m m cát trên đ a bàn huy n đ u ch a
đ

c đi u tra, đánh giá ngoài m cát C u C m nên vi c đ u t khai thác và

qu n lý ch a đ

c quan tâm đúng m c.

Trong khi đó, q trình phát tri n kinh t xã h i c a t nh Qu ng Ninh
nói chung và c a huy n ơng Tri u nói riêng ngày càng m nh m . Theo đ nh
h

ng c a t nh, c n đ y m nh ti n đ phát tri n đô th

ông Tri u - M o Khê

tr thành đô th lo i IV và ti p t c đ y m nh vi c nâng c p th tr n

ông

Tri u - M o Khê tr thành đô th lo i III tr

ông

c n m 2015 đ đô th

Tri u - M o Khê không nh ng là trung tâm kinh t , chính tr , v n hố c a
huy n mà cịn là đơ th s n xu t công nghi p và d ch v . Ngoài ra, huy n c n
đ y m nh quy ho ch xây d ng các trung tâm xã và th tr n đ ph c v cho
nhu c u phát tri n chung c a huy n tr thành th xã vào n m 2015.
đ tđ

c nh ng m c tiêu đã đ ra thì trong nh ng n m t i huy n

c n đ y m nh đ u t xây d ng c s h t ng đơ th , các cơng trình v n hóa xã
h i, cơng trình cơng c ng ph c v nhu c u c a c ng đ ng. Cùng v i đó là nhu
c u s d ng cát ph c v xây d ng s t ng m nh.
Tuy nhiên, trong quá trình qu n lý, khai thác và s d ng cát xây d ng
còn m t s v n đ h n ch c n ph i đ

c kh c ph c. Tình tr ng khai thác

không theo quy ho ch

các đ n v khai thác, đ c bi t là trong khai thác cát đã

gây ra tình tr ng lãng phí tài ngun và có hi n t
m t vài n i, gây nh h

ng làm s t l b sông

ng cho s n xu t và sinh ho t cho nhân dân khu v c

li n k . Ch a ti n hành khoanh đ nh khu v c c m, t m th i c m khai thác
khoáng s n và khai thác cát nên khơng có c s đ qu n lý vi c khai thác cát.
Công ngh khai thác thô s , ho t đ ng th cơng là chính, các máy móc, thi t
b đ

c s d ng th

ng c k , l c h u không đ m b o tiêu chu n k thu t và

tiêu chu n v b o v môi tr
h i môi tr

ng. Công tác b o v môi tr

ng và c i t o, ph c

ng sau khai thác t i các khu v c m cát hi n ch a đ

c các đ n

v quan tâm th c hi n m t cách nghiêm túc. Công tác thanh tra, ki m tra,
giám sát ho t đ ng khai thác khoáng s n và ch p hành các quy đ nh pháp lu t
c a các đ n v khai thác cịn có nhi u h n ch , b t c p.
Chính vì v y, c n có nghiên c u đ nh h

ng v tình hình khai thác và

s d ng cát xây d ng trên đ a bàn huy n đ ph c v cho công tác qu n lý.
Do đó đ tài lu n v n: “Gi i pháp nh m t ng c

ng công tác qu n lý

ho t đ ng khai thác cát xây d ng trên đ a bàn huy n ông Tri u” là đ tài
mang tính thi t th c, c p bách và đáp ng nhu c u th c t đ a ph

ng.

2. M c đích nghiên c u c a đ tài
D a trên nh ng c n c lý lu n và th c ti n, đ tài đ a ra gi i pháp
nh m t ng c

ng qu n lý trong ho t đ ng khai thác cát xây d ng t i huy n

ơng Tri u góp ph n ti t ki m tài nguyên cát và phát tri n kinh t b n v ng,
đ m b o an ninh trong vi c phòng ch ng tai bi n môi tr

ng trong ho t đ ng

khai thác cát xây d ng trong th i gian t i.

3. Ph

ng pháp nghiên c u

tài lu n v n s d ng các ph

ng pháp th ng kê, phân tích, d báo,

tham v n chuyên gia đ th c hi n. Lu n v n t ng h p nh ng nghiên c u lý
lu n và th c ti n v qu n lý khai thác khoáng s n trên th gi i và

Vi t Nam.


ánh giá th c tr ng công tác qu n lý khai thác cát xây d ng và đ xu t gi i
pháp t ng c

ng qu n lý khai thác cát xây d ng trên đ a bàn huy n

ông

Tri u t nh Qu ng Ninh.
4.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u:

it

ng nghiên c u c a lu n v n đ c p đ n là các ch ng lo i cát xây

d ng nh cát

các m b che ph b i các l p th c bì, cát

các sơng su i, cát b nhi m m n

các bãi b i ven

các c a sông, c a bi n và ho t đ ng khai

thác cát.
b. Ph m vi nghiên c u:
Ph m vi nghiên c u c a lu n v n đ
đ ng khai thác cát trên đ a bàn huy n

c gi i h n công tác qu n lý ho t

ông Tri u thu c t nh Qu ng Ninh,

trong giai đo n đ n n m 2020.
5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c:

tài t ng h p lý lu n và th c t v ho t đ ng qu n lý nói chung và
qu n lý khai thác khống s n nói riêng nh m xây d ng c n c khoa h c cho
các gi i pháp nh m t ng c

ng qu n lý khai thác cát xây d ng.

b. Ý ngh a th c ti n:
K t qu c a đ tài lu n v n tính đ n đi u ki n c th v ho t đ ng qu n
lý khai thác cát
ph

huy n

ơng Tri u nên hồn tồn có th áp d ng cho đ a

ng này, đ ng th i có giá tr tham kh o v i các đ a ph

ng khác và các

lo i khoáng s n khác.
6. K t qu d ki n đ t đ

c

tài nghiên c u d ki n đ t đ

c nh ng k t qu nghiên c u sau:

- T ng h p nh ng nghiên c u lý lu n và th c ti n v qu n lý khai thác
khoáng s n.

-

ánh giá th c tr ng công tác qu n lý ho t đ ng khai thác cát xây

d ng t i huy n ông Tri u.
- Xây d ng, đ xu t gi i pháp t ng c

ng qu n lý ho t đ ng khai thác

cát xây d ng trên đ a bàn huy n ông Tri u.
7. N i dung c a lu n v n
Ngoài ph n m đ u, k t lu n và ki n ngh , lu n v n đ
ch

c c u trúc t 3

ng n i dung chính:
Ch

ng 1: T ng quan nghiên c u v qu n lý khai thác khống s n

Ch

ng 2: Th c tr ng cơng tác qu n lý khai thác cát xây d ng trên đ a

bàn huy n ông Tri u
Ch

ng 3: Gi i pháp t ng c

đ a bàn huy n ông Tri u

ng qu n lý khai thác cát xây d ng trên


1

CH

NG 1

T NG QUAN NGHIÊN C U V QU N LÝ KHAI THÁC KHOÁNG
S N
1.1. T ng quan lý thuy t v ho t đ ng qu n lý khai thác khoáng s n
1.1.1. Khái ni m v qu n lý ho t đ ng khai thác khoáng s n
1.1.1.1. Khái quát v ho t đ ng khai thác khoáng s n
i u tra c b n đ a ch t v khoáng s n là ho t đ ng nghiên c u, đi u
tra v c u trúc, thành ph n v t ch t, l ch s phát sinh, phát tri n v trái đ t và
các đi u ki n, quy lu t sinh khoáng liên quan đ đánh giá t ng quan ti m n ng
khoáng s n làm c n c khoa h c cho vi c đ nh h

ng ho t đ ng th m dị

khống s n. Ho t đ ng khống s n bao g m ho t đ ng kh o sát, th m dị,
khai thác và ch bi n khống s n.
Kh o sát khoáng s n là ho t đ ng nghiên c u t li u đ a ch t v tài
nguyên khoáng s n, kh o sát th c đ a nh m khoanh đ nh khu v c có tri n
v ng đ th m dị khoáng s n. Kh o sát khoáng s n đ

c ti n hành tr

c giai

đo n th m dị khống s n. Khi kh o sát không thi công các cơng trình đ a ch t
nh đào hào, gi ng ho c khoan th m dò, mà ch y u nghiên c u tài li u, kh o
sát th c đ a ho c các nghi p v khác ngoài th c đ a. Tuy nhiên, trong th c t
không nh t thi t ph i th c hi n kh o sát khoáng s n v i t t c các lo i hình
khống s n.
Th m dị khống s n là ho t đ ng nh m tìm ki m, phát hi n, xác đ nh
tr l

ng, ch t l

ng khoáng s n, đi u ki n k thu t khai thác, k c vi c l y

m u, th nghi m m u và nghiên c u kh thi v khai thác khoáng s n.
Khi th m dị ph i ti n hành các cơng vi c chính nh : thi cơng các cơng
trình đ a ch t (hào, gi ng, khoan th m dò...) và các công tác nghi p v khác.
K t qu c a ho t đ ng th m dò là c s quan tr ng cho giai đo n nghiên c u
kh thi, thi t k khai thác khoáng s n.


2

K t qu công tác đi u tra, l p b n đ đ a ch t khoáng s n giúp phát
hi n thêm nhi u khu v c có d u hi u, ti n đ khoáng s n quan tr ng, đã làm
rõ đ

c các đ c đi m c b n c a các c u trúc đ a ch t, l ch s hình thành và

bi n c i c a các c u trúc đó; làm rõ đ c đi m hình thành, phân b khoáng s n
trong các thành t o đ a ch t và trong các c u trúc đ a ch t khác nhau

Vi t

Nam. Ngồi ra, cơng tác đi u tra đ a ch t đã làm rõ tài nguyên và quy lu t
phân b n

cd

i đ t c a các vùng.

Ph n l n các m sau khi k t thúc th m dò, phê duy t tr l

ng đã

chuy n sang giai đo n khai thác.
B ng 1.1: T ng h p tr l
STT

Khoáng s n

1

Bauxit

1.000 t n

5.500

4.400

1.100

2

S t

1.000 t n

3.569

656

2.913

3

Mangan

1.000 t n

11.766

9.251

2.515

4

Cromit

1.000 t n

22.390

20.700

1.690

5

Niken

1.000 t n

6.035

170

5.865

6

Coban

1.000 t n

636,5

15,8

620,7

7

Molipden

1.000 t n

80,14

7,43

72,71

8

Vonframit

1.000 t n

245,65

2,93

243,22

9

Chì – k m

1.000 t n

98.396,3

1.413,24

96.933,06

10

Antimon

1.000 t n

1.038,97

94,5

1.214,74

11

Thi c g c

1.000 t n

212,3

19,45

192,85

SK

1.000 t n

186,02

90,05

95,47

1.000 t n

7.515,14

727,87

6.787,54

1.000 t n

34.000

14.000

20.000

12
13

ng
Inmenhit

nv

ng và TNKS chính c a Vi t Nam
T ng s

Tr l

ng

Tài nguyên


3

STT

Khoáng s n

nv

14

Vàng

t n

412,28

15

B c

t n

3.578,7

3.578,7

16

Platin

t n

4,92

4,92

17

Th y ngân

t n

220

220

18

Uranium

t n

533.887

533.887

19

t hi m

1.000 t n

2.589

Ngu n: Nghiên c u ph

T ng s

Tr l

ng

Tài nguyên

45,36

366,92

914

1.665

ng pháp xác đ nh giá cho thuê, bán quy n khai thác

m khoáng s n
Khai thác khoáng s n: là ho t đ ng nh m thu h i khoáng s n, bao g m
xây d ng c b n m , khai đào, phân lo i, làm giàu và các ho t đ ng khác có
liên quan tr c ti p nh m thu h i khống s n t lịng đ t.

ây là ho t đ ng

đ

c ti n hành sau khi đã có Gi y phép khai thác khoáng s n c a c quan nhà

n

c có th m quy n và đ

c tính t khi m b t đ u xây d ng c b n (hay còn

g i là m m ), khai thác bình th

ng theo cơng su t thi t k , cho đ n khi m

k t thúc khai thác (đóng c a m - ph c h i mơi tr

ng).

Ch bi n khống s n: là ho t đ ng phân lo i, làm giàu khoáng s n và
các ho t đ ng khác nh m làm t ng giá tr khống s n đã khai thác.
Thơng th

ng, m t doanh nghi p ti n hành ho t đ ng ch bi n khoáng

s n cùng v i ho t đ ng khai thác khoáng s n. Tuy nhiên, c ng có nhi u doanh
nghi p ch đ n thu n th c hi n ho t đ ng ch bi n khống s n mà khơng ti n
hành ho t đ ng khai thác khoáng s n.
Lo i hình khống s n đ

c khai thác: Tính riêng cho khống s n r n

thì nhóm khống s n VLXD (sét xi m ng, đá vôi xi m ng, đá p lát các
lo i…) chi m 37,0%; nhóm khoáng s n nhiên li u (than m , than antraxit)
chi m 22,1%; nhóm khống s n ngun li u s , g m, thu tinh, ch u l a, b o


4

ôn (kaolin, fenspat, sét g m s , sét ch u l a, đơlơmit, cát thu tinh) chi m

15,8%; nhóm khống s n kim lo i c b n thơng th

ng (thi c, anitmon, đ ng,

chì - k m, nikel) chi m 4,3%; nhóm khống s n s t và h p kim c a s t (s t,
mangan, crômit và wonfram) chi m 5,6%; nhóm khống s n kim lo i nh
(bauxit, ilmenit) chi m 7,6%; nhóm khống s n nguyên li u k thu t (tacl, đá
vôi tr ng, cát khn đúc, sét bentonit) chi m 4,3%; nhóm khoáng s n quý
hi m (đá quý, saphia) chi m 0,7%; nhóm khống s n hố ch t và phân bón
(apatit, fluorit, secpentin) chi m 1,6% và nhóm khống s n kim lo i quý
(vàng) chi m 1,0%.
V lo i hình doanh nghi p tham gia khai thác khống s n: T khi Lu t
Khoáng s n đ

c ban hành đã có h u h t các thành ph n kinh t nh : Doanh

nghi p nhà n

c, doanh nghi p t nhân, công ty TNHH, công ty c ph n,

doanh nghi p có v n đ u t n

c ngồi, h p tác xã… tham gia khai thác

khống s n. Theo th ng kê, s doanh nghi p tham gia ho t đ ng trong công
nghi p khai thác m t ng nhanh t 427 doanh nghi p (n m 2000) lên đ n trên
1.300 doanh nghi p (n m 2009). Trong đó, các doanh nghi p khai thác
khống s n làm VLXD thông th

ng chi m t i g n 1.000 doanh nghi p v i

quy mô nh và v a.
1.1.1.2.

c đi m c a ho t đ ng khai thác khoáng s n

Khai thác khoáng s n là ho t đ ng xây d ng c b n m , khai đào, s n
xu t và các ho t đ ng có liên quan tr c ti p nh m thu h i khoáng s n t lòng
đ t.

ây là ho t đ ng đ

c ti n hành sau khi đã có Gi y phép khai thác

khống s n c a c quan nhà n

c có th m quy n và đ

c tính t khi m b t

đ u xây d ng c b n (hay còn g i là m m ), khai thác bình th

ng theo

công su t thi t k , cho đ n khi m k t thúc khai thác (đóng c a m - ph c h i
môi tr

ng).

5

Theo k t qu đi u tra đ a ch t, th m dị khống s n đ n nay đã phát
hi n đ

c trên 5.000 đi m m và qu ng khai thác v i h n 60 lo i khoáng s n

khác nhau.

ây là tài s n thu c s h a toàn dân, do Nhà n

c th ng nh t

qu n lý và là m t trong nh ng ngu n l c quan tr ng đ phát tri n đ t n

c,

nh t là trong giai đo n "Cơng nghi p hóa - Hi n đ i hóa". Ngồi ra trên đ a
bàn c n

c đã phát hi n kho ng 400 ngu n n

nhiên, trong đó có 287 ngu n đã đ

c khống và n

c đi u tra, có k t qu t

c nóng thiên
ng đ i đ y đ ,

đáng tin c y. Nh v y, so v i t l di n tích có th nói Vi t Nam là qu c gia
giàu tài ngun khống s n và phân b khơng đ ng đ u
Ngu n: L i H ng Thanh (C c
Qu n lý nhà n

các đ a ph

ng.

a ch t và khoáng s n Vi t Nam - 2009) -

c v khoáng s n, Hà N i.

1.1.1.3. Khái ni m v qu n lý và qu n lý ho t đ ng khai thác khoáng s n
1.1.1.3.1. Khái ni m v qu n lý
Qu n lý trong kinh doanh hay qu n lý trong các t ch c nhân s nói
chung là hành đ ng đ a các cá nhân trong t ch c làm vi c cùng nhau đ th c
hi n, hồn thành m c tiêu chung. Cơng vi c qu n lý bao g m 5 nhi m v : xây
d ng k ho ch, t ch c, ch huy, ph i h p và ki m sốt. Trong đó, các ngu n
l c có th đ

c s d ng và đ qu n lý là nhân l c, tài chính, cơng ngh .

Qu n lý đ c tr ng cho quá trình đi u khi n và d n h
ph n c a m t t ch c, th

ng t t c các b

ng là t ch c kinh t , thông qua vi c thành l p và

thay đ i các ngu n tài nguyên (nhân l c, tài chính, v t t , trí l c và giá tr vơ
hình).
M t cách t ng quát nh t, qu n lý đ

c xem là quá trình t ch c và đi u

khi n các ho t đ ng theo nh ng yêu c u nh t đ nh, đó là s k t h p gi a tri
th c và lao đ ng trên ph
đ

ng di n đi u hành. D

c hành chính, là cai tr ; nh ng d

đi u khi n, ch huy. Dù d

i góc đ chính tr : qu n lý

i góc đ xã h i: qu n lý là đi u hành,

i góc đ nào đi ch ng n a, qu n lý v n ph i d a


6

trên nh ng c s , nguyên t c đã đ

c đ nh s n và nh m đ t đ

c hi u qu c a

vi c qu n lý, t c là m c đích c a qu n lý.
Tóm l i, qu n lý là s đi u khi n, ch đ o m t h th ng hay m t quá
trình c n c vào nh ng quy lu t, đ nh lu t hay nguyên t c t

ng ng cho h

th ng hay quá trình y v n đ ng theo đúng ý mu n c a ng

i qu n lý nh m

đ tđ

c m c đích đã đ t ra t tr

lý khơng th thi u đ

c. Là m t y u t thi t y u quan tr ng, qu n

c trong đ i s ng xã h i. Xã h i càng phát tri n cao thì

vai trị c a qu n lý càng l n và n i dung càng ph c t p.
1.1.1.3.2. Khái ni m v qu n lý ho t đ ng khai thác khoáng s n
Qu n lý nhà n
lý chung c a Nhà n

c v khoáng s n là m t ho t đ ng c u thành trong qu n
c, đó là ho t đ ng v i vi c s d ng các ph

ng pháp,

công c qu n lý thích h p tác đ ng đ n ho t đ ng th m dò và khai thác
khoáng s n nh m m c tiêu ti t ki m, hi u qu và b o v môi tr
ph m vi t ng đ a ph

ng g ng li n v i t ng th chung c a c n

ng trên
c và hòa

nh p v i th gi i.
Hi n nay, m i ho t đ ng liên quan đ n khoáng s n v n do Nhà n
qu n lý, Nhà n

c là ng

i đua ra các chi n l

c

c, quy ho ch khoáng s n

trong t ng th i k đ phát tri n b n v ng kinh t - xã h i, qu c phòng, an
ninh...
1.1.2. Vai trò c a ho t đ ng qu n lý khai thác khoáng s n
Nhà n
s n. Nhà n

c đóng vai trị là c quan qu n lý ho t đ ng khai thác khoáng

c v i ch c n ng, quy n h n c a mình đã ban hành các v n b n

quy ph m pháp lu t đi u ch nh các ho t đ ng khai thác khoáng s n. N i dung
chính c a cơng tác qu n lý khai thác khoáng s n bao g m:
- i u tra, kh o sát, th m dò, thu th p, t ng h p các thông tin c b n v
đ a ch t khoáng s n, đánh giá kinh t đ a ch t TNKS, qu n lý c s d li u,
tài li u v đ a ch t TNKS trong ph m vi c n
thác khoáng s n.

c đ có k ho ch qu n lý, khai


7

- T ch c l p, th c hi n và ki m tra, giám sát vi c th c hi n quy ho ch,
k ho ch, chi n l

c mang tính qu c gia v khai thác, ch bi n và s d ng

h p lý tài nguyên khoáng s n.
- Khoanh đ nh các khu v c có tài ngun, có tr l
nghi p đ

ng khai thác cơng

c phép khai thác và các khu v c c m, t m th i c m khai thác

khoáng s n.
- Ban hành các v n b n quy ph m pháp lu t quy đ nh và h

ng d n

th c hi n trong cơng tác khai thác khống s n.
- T ch c th m đ nh và c p gi y phép khai thác khoáng s n cho các
đ n v có đ đi u ki n. Thu h i gi y phép khai thác c a các m khống s n
khơng đ đi u ki n theo quy đ nh. Cho phép chuy n nh

ng, th a k ho t

đ ng các m khai thác khoáng s n.
- T ch c ki m tra, giám sát ho t đ ng khai thác, kinh doanh và s
d ng các lo i khoáng s n đ m b o s d ng h p lý tài nguyên và tránh các tác
đ ng có nh h
Nhà n

ng x u đ n môi tr

ng.

c th c hi n quy n s h u đ i v i TNKS g m quy n chi m

h u, s d ng và đ nh đo t nên c n ph i có h th ng các ch tiêu đ qu n lý,
trong đó có các ch tiêu đánh giá giá tr TNKS, đánh giá kinh t đ a ch t
TNKS. Thơng qua đó, Nhà n
s n, đ nh giá chuy n nh

c có c s đ đánh giá tài nguyên m khoáng

ng, bán quy n khai thác m khoáng s n, xác đ nh

thu , phí tài ngun có c s khoa h c.
1.1.3. N i dung c a công tác qu n lý ho t đ ng khai thác khoáng s n
Các n i dung qu n lý nhà n

c trong l nh v c qu n lý khai thác khoáng s n

bao g m:
- V công tác đi u tra, đánh giá tr l

ng khoáng s n: Theo th ng kê,

t n m 1996 đ n tháng 7/2011 đã có 771 đ án th m dị v i trên 20 lo i
khống s n khác nhau đ

c B Công nghi p, B Tài nguyên và Môi tr

ng

c p phép đ các doanh nghi p th c hi n. Sau khi Lu t Khoáng s n n m 2005


8

có hi u l c, UBND c p t nh đ

c phân c p th m quy n c p phép th m dị

khống s n làm v t li u xây d ng thơng th

ng (VLXDTT), than bùn. Theo

đó, t tháng 10/2005 đ n tháng 7/2011 đã có trên 500 đ án th m dị khống
s n làm VLXDTT đ
trong c n
tr

c UBND các t nh, thành ph tr c thu c Trung

c c p phép đ th c hi n.

ng

n n m 2010, B Tài nguyên và Môi

ng đã hoàn thành đi u tra đ a ch t - khoáng s n t l 1:50.000 trên t ng

di n tích 198.000 km2, chi m 59,8% lãnh th đ t li n.
- V

công tác c p phép ho t đ ng khống s n: Tính đ n ngày

01/7/2011, có 4.201 Gi y phép khai thác khoáng s n các lo i (bao g m c
Gi y phép khai thác t n thu khoáng s n) đang ho t đ ng trên đ a bàn các t nh,
thành ph trong c n

c (tr t nh B c Liêu đ n nay v n ch a c p phép khai

thác khoáng s n), trong đó, khai thác khống s n làm VLXD là 3.436 gi y
phép, chi m 82,3%. V th i h n, s Gi y phép khai thác khoáng s n có th i
h nd

i 5 n m chi m t l 71,8%; th i h n t 5 - 10 n m chi m 10,3% và

th i h n t 10 - 30 n m là 17,3%.
- V công tác b o v môi tr

đã t ng b

cđ

ng trong khai thác, ch bi n khoáng s n:

c quan tâm th c hi n, nh t là các doanh nghi p l n, doanh

nghi p có v n đ u t n

c ngồi. Theo báo cáo c a Chính ph , t n m 2003

đ n đ u n m 2012, B TN&MT đã ti p nh n, th m đ nh 144 báo cáo

TM

c a các d án khai thác khoáng s n và 54 d án c i t o, ph c h i môi tr

ng

trong khai thác khoáng s n.
Sau 3 n m th c hi n Quy t đ nh s 71/2008/Q -TTg ngày 29/5/2008
c a Th t

ng Chính ph , B TN&MT đã phê duy t đ

t o ph c h i môi tr

ng v i t ng s ti n ký qu môi tr

c trên 54 d án c i
ng trên 650 t đ ng.

Th ng kê t 39/63 báo cáo c a các t nh, thành ph phê duy t đ
d án c i t o, ph c h i môi tr

c trên 1.753

ng v i t ng s ti n ký qu g n 880 t đ ng.

- V t ch c b máy, n ng l c qu n lý nhà n

c v khoáng s n và


9

BVMT trong ho t đ ng khoáng s n: Tr
(nay là B Công th

c n m 1996, B Công nghi p n ng

ng) có C c Qu n lý tài nguyên khoáng s n Nhà n

sau khi Lu t Khoáng s n n m 2010 có hi u l c, T ng c c
s nđ

c,

a ch t và Khoáng

c tái thành l p trên c s nâng c p đ giúp B TN&MT th c hi n

ch c n ng qu n lý nhà n

c v khống s n.

V phía các đ a ph
qu n lý nhà n

ng, giúp UBND c p t nh th c hi n ch c n ng

c v khoáng s n là S Tài nguyên và Môi tr

ng. M t khác,

th c hi n ch c n ng l p và ki m tra th c hi n quy ho ch khoáng s n thu c
th m quy n cịn có S Cơng th

ng, Xây d ng. Riêng S Cơng th

ng cịn

ti p nh n, th m đ nh, trình h s đ ngh c p gi y phép s d ng v t li u n

cơng nghi p trong khai thác khống s n. V phía các huy n, th tr c thu c
t nh, giúp UBND c p huy n th c hi n m t s n i dung công tác qu n lý nhà
n

c v khoáng s n (theo dõi ho t đ ng khống s n, ch trì ho c tham gia

thanh tra, ki m tra ho t đ ng khống s n trên đ a bàn) có phịng Tài ngun
và Mơi tr

ng.

- V kinh phí cho cơng tác qu n lý nhà n

c v khoáng s n và BVMT

trong ho t đ ng khống s n: Cơng tác qu n lý khoáng s n là nhi m v qu n
lý nhà n

cđ

n m, Nhà n

c đ m b o t ngu n NSNN.

c đã dành 1% t ng chi NSNN đ chi cho s nghi p môi tr

Ngu n chi s nghi p môi tr
th

i v i công tác BVMT hàng

ng đ

ng.

c s d ng cho các ho t đ ng qu n lý, chi

ng xuyên theo ch c n ng c a các B , ngành và đ a ph

ng.

- V công tác ki m tra, thanh tra và x lý vi ph m đ i v i các hành vi vi
ph m pháp lu t v khoáng s n và BVMT trong ho t đ ng khoáng s n:
c p Trung

ng: T n m 2007, công tác này đ

c đ y m nh th c

hi n ngày càng hi u qu h n. Giai đo n này B TN&MT đã ch trì, ph i h p
v i các B liên quan t ch c 06 đ t ki m tra quy mơ tồn qu c. B đã đ ngh
thu h i kho ng 200 Gi y phép khai thác khoáng s n do các đ a ph

ng c p


10

ch a đúng quy đ nh; hàng tr m doanh nghi p ho t đ ng khoáng s n vi ph m
đã b x lý ho c ki n ngh x lý v i s ti n x ph t trên 2 t đ ng.

đã xây d ng và trình Th t

c bi t,

ng Chính ph ban hành 05 Ch th đ k p th i

ch n ch nh ho t đ ng th m dò, khai thác, ch bi n và s d ng khoáng s n.
c p t nh: Công tác thanh tra, ki m tra ho t đ ng khoáng s n đã đ
UBND các t nh, thành ph trong c n

c đ y m nh và th c hi n th

c
ng

xuyên. Th ng kê trong 3 n m (2009 - 2011) các t nh, thành ph trong c n

c

đã th c hi n hàng tr m đ t thanh tra, ki m tra ho t đ ng khống s n t i hàng
nghìn t ch c, cá nhân. Theo đó đã phát hi n nhi u hành vi vi ph m pháp lu t
v khoáng s n và đã ra quy t đ nh x ph t t ng c ng g n 20 t đ ng.
Nh v y, công tác ki m tra, thanh tra và x lý vi ph m đ i v i các hành
vi vi ph m pháp lu t v khoáng s n và BVMT trong ho t đ ng khoáng s n đã
đ

c ti n hành

m c đ nh t đ nh.

1.1.4. Nguyên t c qu n lý khai thác khoáng s n
- Nguyên t c c a ho t đ ng khoáng s n
+ Ho t đ ng khoáng s n ph i phù h p v i chi n l
khoáng s n, g n v i b o v môi tr

c, quy ho ch

ng, c nh quan thiên nhiên, di tích l ch s

- v n hố, danh lam th ng c nh và các tài nguyên thiên nhiên khác; b o đ m
qu c phòng, an ninh, tr t t , an toàn xã h i.
+ Ch đ
nhà n

c ti n hành ho t đ ng khoáng s n khi đ

c c quan qu n lý

c có th m quy n cho phép.
- Qu n lý Nhà n
+ Nhà n

c v ho t đ ng khoáng s n

c có chi n l

c, quy ho ch khống s n đ phát tri n b n

v ng kinh t - xã h i, qu c phòng, an ninh trong t ng th i k .
+ Nhà n

c b o đ m khoáng s n đ

lý, ti t ki m và hi u qu .

c b o v , khai thác, s d ng h p


11

+ Nhà n

c đ u t và t ch c th c hi n đi u tra c b n đ a ch t v

khoáng s n theo chi n l

c, quy ho ch khoáng s n; đào t o, phát tri n ngu n

nhân l c, nghiên c u khoa h c, ng d ng, phát tri n công ngh trong công tác
đi u tra c b n đ a ch t v khoáng s n và ho t đ ng khống s n.
+ Nhà n

c khuy n khích t ch c, cá nhân tham gia đ u t , h p tác v i

các t ch c chuyên ngành đ a ch t c a Nhà n

c đ đi u tra c b n đ a ch t

v khoáng s n.
+ Nhà n

c đ u t th m dị, khai thác m t s lo i khống s n quan

tr ng đ ph c v phát tri n kinh t - xã h i, qu c phòng, an ninh.
+ Nhà n

c khuy n khích d án đ u t khai thác khoáng s n g n v i

ch bi n, s d ng khoáng s n đ làm ra s n ph m kim lo i, h p kim ho c các
s n ph m khác có giá tr và hi u qu kinh t - xã h i.
+ Nhà n

c có chính sách xu t kh u khoáng s n trong t ng th i k phù

h p v i m c tiêu phát tri n b n v ng kinh t - xã h i trên nguyên t c u tiên
b o đ m ngu n nguyên li u cho s n xu t trong n
1.1.5. Các y u t

nh h

c.

ng t i ho t đ ng qu n lý khai thác khoáng s n

1.1.5.1. Các y u t kinh t
h u h t các qu c gia trên th gi i, ngành công nghi p khai thác ra
đ i và v n hành d a trên m i quan h gi a chính ph đ i v i kh i doanh
nghi p t nhân. Các đi u kho n liên quan đ n tài chính, có nh h
quan h trên th

ng t i m i

ng có n i dung liên quan đ n l i nhu n c ng nh các r i ro

v tài chính t các d án khai thác. H th ng tài chính cho khai thác khống
s n ph i đ

c quy đ nh rõ ràng b i lu t pháp và các quy đ nh c th , cơng

chúng có th ti p c n d dàng.
M t d án khai thác khống s n ph i tính đ n hi u qu t ng th v kinh
t - xã h i. Tr

c khi c p phép m t d án khai thác khống s n ph i tính tốn


12

đ n h t các tác đ ng c a d án đ i v i kinh t - xã h i. Khống s n là tài
ngun khơng tái t o đ

c, khai thác khoáng s n là ph i nh m đ n hi u qu

kinh t cao nh t, theo đó ph i h

ng vào ch bi n sâu, không xu t kh u thô.

i li n v i đó là ph i tính đ n hi u qu xã h i, tính đ n tác đ ng mơi tr
v tr

ng

c m t và lâu dài… tính tốn các l i ích đ i v i m i d án khai thác

khoáng s n.
1.1.5.2. Các y u t chính tr và pháp lu t trong l nh v c khai thác khoáng s n
a. Các yêu c u c b n c a nhà n

c trong công tác khai thác khống s n

+ Th m dị khống s n ph i đánh giá đ y đ tr l

ng, ch t l

ng các

lo i khống s n có trong khu v c th m dị.
+ Khai thác khống s n ph i l y hi u qu kinh t - xã h i và b o v môi
tr

ng làm tiêu chu n c b n đ quy t đ nh đ u t ; áp d ng công ngh khai

thác tiên ti n, phù h p v i quy mô, đ c đi m t ng m , lo i khoáng s n đ thu
h i t i đa khoáng s n.
b. Các quy đ nh v qu n lý ho t đ ng khai thác khoáng s n
- V vi c ban hành Lu t, Pháp l nh, Ngh quy t c a Qu c h i,
th

ng v Qu c h i: Th c hi n ch tr

ng, đ

ng l i, quan đi m c a

trong l nh v c tài nguyên khoáng s n và b o v môi tr

y ban
ng

ng, Qu c h i đã ban

hành nhi u Lu t, Pháp l nh và Ngh quy t nh m thúc đ y công tác qu n lý,
khai thác khống s n và b o v mơi tr

ng.

Qu c h i khóa IX đã thơng qua Lu t Khoáng s n n m 1996, ti p theo
n m 2005 Qu c h i khóa XI đã thơng qua Lu t s a đ i, b sung m t s đi u
c a Lu t Khoáng s n n m 1996 và đ n n m 2010 Qu c h i khóa XII đã thơng
qua Lu t khống s n (s a đ i).
Lu t B o v môi tr
h

ng n m 2005 và các v n b n quy đ nh chi ti t và

ng d n thi hành có quy đ nh chi ti t v n i dung BVMT trong ho t đ ng


13

khoáng s n c ng nh quy đ nh v x lý vi ph m hành chính v BVMT trong
ho t đ ng khống s n. Ngồi ra, Qu c h i đã ban hành nhi u Lu t liên quan
đ n qu n lý, khai thác khoáng s n g n v i BVMT.
- V ban hành Ngh đ nh, Ngh quy t c a Chính ph ; Quy t đ nh, Ch
th c a Th t

ng Chính ph ; Thông t , Thông t liên t ch c a các B và c

quan ngang B : T khi có Lu t Khống s n n m 1996, Lu t b o v môi
tr

ng n m 2005 đ n h t tháng 7/2011, Chính ph , các B , ngành liên quan

đã ban hành m t s l

ng l n các v n b n quy ph m pháp lu t liên quan đ n

qu n lý, khai thác khoáng s n g n v i b o v mơi tr
khai thác khống s n g n v i b o v môi tr
kinh t - xã h i c a đ t n

ng góp ph n qu n lý,

ng đáp ng yêu c u phát tri n

c.

Theo đó đã có 217 v n b n quy ph m pháp lu t v khống s n, mơi
tr

ng trong khai thác khoáng s n và các v n b n liên quan đ n khoáng s n

(đ t đai, n

c, b o v và phát tri n r ng ...), bao g m: 47 Ngh quy t, Ngh

đ nh c a Chính ph ; 15 Quy t đ nh c a Th t

ng Chính ph ; 119 Quy t

đ nh, Thông t và Thông t liên t ch c a các B : Công nghi p (nay là Công
th
t

ng), Tài ngun và Mơi tr

ng, Xây d ng, Tài chính; 36 Ch th c a Th

ng Chính ph ch đ o đi u hành trong qu n lý khoáng s n.
Trong s đó có 143 v n b n qu n lý khống s n (59 v n b n cịn hi u

l c), g m: 02 Ngh quy t, 09 Ngh đ nh c a Chính ph ; 08 Ch th , 04 Quy t
đ nh c a Th t

ng Chính ph ; 120 Quy t đ nh, Thơng t , Thông t liên t ch

c a các B , ngành liên quan. Có 37 v n b n thu c l nh v c mơi tr

ng trong

khai thác khống s n (27 v n b n còn hi u l c), g m: 01 Ngh quy t, 15 Ngh
đ nh c a Chính ph ; 02 Quy t đ nh Th t

ng Chính ph ; 19 Quy t đ nh,

Thông t , Thông t liên t ch c a các B , ngành liên quan. Còn l i 37 v n b n
quy ph m pháp lu t là thu c l nh v c khác có liên quan.
T khi Lu t Khoáng s n (s a đ i) n m 2010 đ

c thơng qua, Chính