skkn đề tài SKKN giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử lớp 9 ở trường THCS tân hội trung

Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

MỤC LỤC
TT
NỘI DUNG
1 A. Phần mở đầu
I. Lý do chọn đề tài
II. Mục tiêu của đề tài
III. Lịch sử vấn đề
IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2 B. Phần nội dung
1. Cơ sở lý luận
2. Thực trạng nghiên cứu
3. Giải pháp thực hiện
4. Kết quả đề tài
5. Bài học kinh nghiệm
3 C. Phần kết luận
I.Tổng kết vấn đề
II. Đề xuất kiến nghị
III. Nhận xét của tổ chun mơn, xác nhận của
Hiệu Trưởng

TRANG
2
3
3
4
4
5
8
19

21
21
22
22

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt-Trường THCS Tân Hội Trung
-1-


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

T

rong hệ thống giáo dục của bất cứ quốc gia nào, lịch sử ln là mơn học
bắt buộc và có vai trò quan trọng hình thành nhân cách, tư tưởng và tinh

thần của mỗi người. Bác Hồ đã viết: “Dân ta phải biết sử ta/ Cho tường gốc
tích nước nhà Việt Nam”.

Với ý nghĩa trên Mơn lịch sử ở trường THCS cũng là mơn học có
ý nghĩa và vị trí quan trọng đối với việc đào tạo thế hệ trẻ theo mục tiêu
giáo dục đã được Nhà nước xác định, giúp học sinh nắm được những
kiến thức cơ bản cần thiết về lịch sử thế giới, lịch sử dân tộc làm cơ sở
bước đầu cho sự hình thành thế giới quan khoa học, giáo dục lòng u
q hương, đất nước tin vào lí tưởng độc lập dân tộc và CNXH. Hơn
nữa, học sinh biết tự hào về truyền thống dựng nước, giữ nước và nền
văn hố đậm đà bản sắc dân tộc, biết quan tâm đến những vấn đề bức

xúc có ảnh hưởng tới quốc gia, khu vực và tồn cầu. Trên nền tảng kiến
thức đã học mơn lịch sử còn giúp học sinh phát triển năng lực tư duy,
hành động, có thái độ ứng xử đúng đắn trong đời sống xã hội, chủ yếu
đáp ứng u cầu của sự phát triển con người Việt Nam XHCN trong
cơng cuộc cơng nghiệp hố - hiện đại hố đất nước.
Mơn lịch sử 9 cũng là mơn học quan trọng cần thiết, đáp ứng những
u cầu của giáo dục nêu trên. Nhưng hiện nay đa số học sinh và phụ
huynh cho đó là mơn phụ, mơn học khơng hái ra tiền cho nên chất lượng
mơn lịch sử trong thời gian qua kết quả chưa cao. Vậy làm thế nào để
nâng cao chất lượng mơn lịch sử nói chung và mơn lịch sử 9 nói riêng đó
là một câu hỏi mà xã hội đang rất quan tâm. Trong phạm vi bài viết này,

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
-2-


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

tơi xin đưa ra một vài kinh nghiệm nhỏ góp phần Nâng cao chất lượng
mơn Lịch Sử lớp 9 ở Trường THCS Tân Hội Trung.
II) MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
- Mục đích nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm này là nhằm đưa ra
một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng mơn Lịch Sử lớp 9 ở trường
THCS Tân Hội Trung.
- Giáo viên ý thức được tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp
dạy học nhầm nâng cao chất lượng mơn lịch sử.
- Góp phần giúp giáo viên rút ra được nhiều kinh nghiệm để việc
giảng dạy môn lịch sử sau này được tốt hơn.
- Giúp GV vận dụng và kết hợp tốt các phương pháp trong hoạt động
giảng dạy đem lại hiệu quả cao.

- Khắc phục những sai lầm của học sinh trong việc học lịch sử.
- Giáo Viên Có sự so sánh về chất lượng giáo dục so với thời
gian trước để thay đổi phương pháp phù hợp với từng đối tượng học sinh.
III. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ
Ở trường phổ thơng tất cả các mơn học đều có tầm quan trọng riêng
biệt, đểu góp phần tích cực vào việc hồn thành và phát triển trí tuệ cũng như
những phẩm chất nhân cách của con người.
Tuy nhiên trên thực tế ở trường phổ thơng chỉ chú ý đến các mơn tự
nhiên: tốn, lý... còn các mơn học xã hội: Lịch sử, địa lý... chưa được quan
tâm mặc khác từ trước đến nay có những quan điểm hết sức lệch lạc, sai lầm
khi cho rằng bộ mơn lịch sử là mơn phụ khơng cần thiết, đưa vào học cho đủ
mơn,nên trong giảng dạy ít đầu tư cho bài giảng hay chỉ nghiên cứu về cung
cấp kiến thức mà ít chú trọng đến tác dụng của bộ mơn, hứng thú cùng
phương pháp học tập của học sinh. Vì thế mà gây cho hs tâm lý xem thường
Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
-3-


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

bộ mơn và học tập một cách thờ ơ, qua lo, xem giờ học lịch sử như một cực
hình học để đối phó với giáo viên. Từ đó dẫn đến kết quả chất lượng mơn lịch
sử ngày càng thấp.
Mơn lịch sử nhằm giúp cho Hs những kiến thức cơ bản, cần thiết về lịch
sử, góp phần hình thành cho Hs thế giới quan khoa học, gióa dục lòng u q
hương, đất nước, truyền thống dân tộc... bồi dưỡng năng lực tư duy, hành
động và thái độ ứng xử đúng đắn trong cuộc sống xã hội. Vì vậy phương pháp
và hình thức dạy học mơn lịch sử rất phong phú và đa dạng. Do đó khơng thể
thực tiễn hóa đại trà hóa về phương pháp dạy học theo một khn mẫu đúc
sẵn mà phải có sự kết hợp các phương pháp một cách nhuần nhuyễn và phù

hợp với từng bài dạy cũng như từng đối tượng Hs có như thế thì chất lượng
bộ mơn lịch sử nói chung và mơn lịch sử 9 ở trường THCS Tân Hội Trung sẽ
vươn lên những bậc thang cao hơn, hiệu quả hơn.
IV. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Học sinh khối 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

B. PHẦN NỘI DUNG
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Quan diểm chủ đạo trong chương trình mơn lịch sử ở trường phổ thơng
nói chung và THCS nói riêng là là xuất phát từ nội dung, chức năng, nhiệm vụ
và đặc trưng bộ mơn, từ đặc điểm của q trình nhận thức q khứ của Hs...
mà sử dụng những phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức dạy học phù
hợp, nhằm phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của HS như Nghị quyết
TW 4 khóa VII đã khẳng định “ Phương pháp giáo dục phổ thơng phải phát
huy tính tích cực, tự giác,chủ động, sáng tạo của Hs, phù hợp với đặc điểm
từng lớp học, mơn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận
dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tư tưởng, tình cảm, đem lại niềm
vui, hứng thú học tập cho học sinh”

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
-4-


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

Hầu hết học sinh khi học mơn lịch sử đều cố gắng học thuộc lòng và nhớ
từng sự kiện mà khơng có khả năng phân tích, khái qt, nhìn nhận sự kiện
lịch sử trong bối cảnh thời đại.
Cách giảng dạy mơn Lịch sử của một số Gv vẫn còn là truyền thụ một
chiều. Các bài kiểm tra đưa ra tập trung q nhiều vào việc liệt kê, điểm lại

các sự kiện mà chưa coi trọng việc phân tích, tìm ra mối liên hệ giữa các sự
kiện, phát huy khả năng khái qt, sáng tạo và biết cách hệ thống hóa vấn đề
của học sinh. Mơn Lịch sử là mơn học dựng lại q khứ thơng qua các sự
kiện, con số để phân tích và rút ra bài học sinh động cho thực tiễn ngày nay.
Để giúp học sinh dựng lại q khứ, nếu chỉ đơn thuần cung cấp cho học sinh
qua

các

sự

kiện khơ

khan

thì

khơng

hiệu

quả.

Nâng cao chất lượng dạy học mơn lịch sử nói chung và mơn lịch sử 9 nói
riêng ở trường, khơng chỉ đơn thuần là thay đổi phương pháp giảng dạy. Để
thay đổi thực trạng yếu kém của mơn học này hiện nay đòi hỏi những giải
pháp đồng bộ từ thay đổi nhận thức về mơn học, nâng cao chất lượng biên
soạn sách giáo khoa...
Với những quan điểm như vừa nêu trên thì việc tìm ra các giải pháp để
khắc phục những yếu kém nhằm góp phần nâng cao chất lượng mơn lịch sử

nói chung và mơn lịch sử 9 nói riêng là việc cần làm ngay.
2) THỰC TRẠNG NGHIÊN CỨU
a. Thuận lợi
a.1. Quan điểm giáo dục
Thực hiện chương trình và thay SGK mới theo đònh hướng đổi mới
phương pháp dạy nhằm đáp ứng mục tiêu giáo dục.
Lượng trang thiết bị cung cấp cho nhà trường ngày càng nhiều, càng
phong phú, đa dạng phục vụ tốt hơn cho mơn lịch sử.

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
-5-


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

Thường xun mở các hội thảo, chun đề, các hội thi Gv dạy giỏi
nhằm nâng cao chất lượng mơn lịch sử.
a.2. Về phía nhà trường
- Ban Giám Hiệu, tổ chuyên môn rất quan tâm trong việc đổi mới
phương pháp dạy học cho giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy,
đặt nhiệm vụ bồi dưỡng và nâng cao công tác chuyên môn cho giáo viên
lên hàng đầu trong sự hoạt động phối hợp với các hoạt động toàn diện của
nhà trường. Giúp đỡ giáo viên vận dụng các phương pháp tích cực thích
hợp với môn học, đặc điểm học sinh, điều kiện dạy và học ở đòa phương.
Vì vậy, mà việc áp dụng các phương pháp tích cực vào dạy học ngày càng
phát triển rộng rãi, thường xuyên và có hiệu quả hơn.
- Giáo viên luôn được khuyến khích và tạo điều kiện để bồi dưỡng
chuyên môn và dự tập huấn về nâng cao chất lượng bộ mơn.
a.3. Về phía giáo viên
GV thường xun được tham gia các lớp tập huấn về chun mơn,

nghiệp vụ nhiệt tình trong giảng dạy & đầu tư đổi mới PPDH, ln có tinh
thần học cầu tiến.
Về phía bản thân: do ý thức được tầm quan trọng của dạy học theo
phương pháp mới đối với việc dạy học hiện nay, Tôi không ngừng học tập,
bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, tham dự các hội thảo, chun đề do
phòng và sở tổ chức nhằm học hỏi thêm kinh nghiệm, thường xun làm đồ
dùng dạy học và sử dụng đồ dùng dạy học khi lên lớp và kết hợp được nhiều
phương pháp phương pháp trong giảng dạy. Ngồi ra bản thân còn có thuận
lợi là được phân cơng giảng dạy các lớp ứng dụng cơng nhệ thơng tin nên có
thể áp dụng được nhiều phương pháp tích cực gây hứng thú học tập cho HS
được tốt hơn.
Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
-6-


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

a.4. Về phía học sinh
Có ý thức học tập đa số có chuẩn bò bài và học bài trước khi đến lớp.
Có nề nếp kỹ cương trong giờ học, tích cực tham gia vào các hoạt động, trò
chơi trong giờ học do giáo viên tổ chức.
a.5. Về phương tiện
Cơ sở vật chất và những thiết bò dạy học cũng rất thuận lợi cho việc
dạy học, nhà trường đã trang bị phòng bộ mơn và các phòng máy cho lớp ứng
dụng cơng nghệ thơng tin cũng thuận lợi cho việc giảng dạy và học tập của
HS.
b. Khó khăn
Do quan niệm sai lệch về vị trí, chức năng của mơn lịch sử trong đời
sống xã hội Lâu nay mơn lịch sử thường được coi là mơn học phụ, ít được
quan tâm đầu tư cả về mặt thời gian và con người. Trong khi các mơn Văn,

Tốn, Hố, Lý thời khố biểu bố trí nhiều tiết trong tuần, thì mơn lịch sử giỏi
lắm cũng chỉ được bố trí 1-2 tiết/tuần. Về số tiết đã ít, còn thời gian học mơn
sử thường được bố trí vào sau các mơn học trên, khơng mấy khi được bố trí
vào đầu buổi học. Dẫn đến hậu quả học sinh khơng nắm đựơc những sự kiện
lịch sử cơ bản, nhớ sai, nhầm lẫn kiến thức lịch sử là hiện tượng khá phổ biến
trong thực tế.
Học sinh chưa có điều kiện xem những băng hình về Lịch sử cũng như
tham quan các di tích Lịch Sử.
Một bộ phận HS học tập còn mang tính thực dụng. Xem nặng mơn này,
coi nhẹ mơn kia hoặc “thi gì học nấy” làm cho học vấn của học sinh bị “q
quặt” thiếu tồn diện. Tình trạng “mù lịch sử” hiện nay ở khơng ít học sinh là
tai hại của việc học lệch, khơng tồn diện. Đa phần chưa có phương pháp hoc

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
-7-


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

tập tốt cho rằng mơn lịch sử chỉ cần học thuộc lòng là được nên dẫn đến hiểu
biết của các em chưa sâu sắc
Một bộ phận học sinh thiếu động cơ thái độ học tập, sao nhãng việc học
hành dẫn đến học yếu, nhất là bộ mơn lịch sử .
Thầy giáo dạy lịch sử bị xem thường, Một bộ phận Phụ huynh cho
rằng đây là mơn phụ nên chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình.
Sự phối hợp giữa phụ huynh và nhà trường chưa tốt do phụ huynh chỉ lo về
kinh tế.
Một số bài ở mơn sử 9 q dài và dàn trải nên Gv chỉ lo chạy theo thời
gian nên việc vận dụng nhiều phương pháp còn hạn chế.
Số tiết trên 1 lớp ít nên Gv phải dạy cùng lúc nhiều lớp, khối khác nhau

nên sự đầu tư của Gv dàn trải dẫn đến hiệu quả chưa cao.
3) CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN TRONG THỜI GIAN QUA
Khơng có phương pháp dạy học nào là vạn năng, mỗi phương pháp đều
có ưu điểm và hạn chế nhất định vì vậy trong giảng dạy giáo viên phải biết kết
hợp và vận dụng các phương pháp sao cho phù hợp để đạt hiệu quả cao nhất
và Để “Nâng cao chất lượng môn lòch sử 9 ở trường THCS Tân Hội
Trung” theo tơi cần phải thực hiện những giải pháp sau:
3.1. Sử dụng nguồn Kiến Thức Liên Mơn:
a. Dạy học Liên Mơn:
Trong phương pháp dạy học Lịch sử thì dạy học Liên mơn có vai trò
quan trọng, góp phần bổ sung lượng kiến thức các mơn học khác cho bài học,
giúp học sinh hứng thú, say mê học tập, góp phần nâng cao hiệu quả bài học.
Ngồi ra dạy học Liên mơn còn làm cho kiến thức các mơn học được bổ
sung cho nhau. Giúp học sinh hiểu rõ hơn sự phát triển xã hội một cách liên

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
-8-


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

tục, nhận thấy mối liên hệ hữu cơ giữa các lĩnh vực của đời sống xã hội, tính
tồn diện của lịch sử.
Dạy học liên mơn còn giúp Hs tích cực chủ động huy động những kiến
thức đã học để hiểu sâu tồn diện hơn một sự kiện lịch sử.
b. Ví dụ về dạy học liên mơn:
Chẳng hạn như khi dạy bài 22: cao trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa
tháng Tám năm 1945 khi nói về sự kiện Ngày 28/1/1941 lãnh tụ Nguyễn Ái
Quốc về nước qua các câu thơ của nhà thơ Tố Hữu:
Bác đã về đây, tổ quốc ơi!

Nhớ thương hòn đất ấm hơi Người
Ba mươi năm ấy, chân khơng nghỉ
Mà đến bây giờ mới tới nơi!
Hs sẽ nắm được cuộc hành trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc
kéo dài ngót 30 năm.
Hoặc khi dạy bài “ Những hoạt động của Nguyễn i Quốc ở nước ngoài ”
Khi Bác gặp luận cương của Lê nin ta có thể trích một vài câu thơ trong bài
“ Người đi tìm hình của nước ” của Chế Lan Viên, để minh hoạ .
“Luận cương đến với Bác Hồ. Và Người đã khóc
Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin.
Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp
Tưởng bên ngồi, đất nước đợi mong tin.
Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc:
"Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!"
Hình của Đảng lồng trong hình của Nước.
Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười,.”

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
-9-


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

Sự vui mừng đến phát khóc của Bác Hồ chính là lúc Bác tìm ra con đường
cứu nước cho dân tộc Việt Nam ...
Hay khi dạy bài 26 Phần chiến dịch Biên Giới Thu Đơng 1950
Do tính chất quan trọng của chiến dịch, Bác Hồ cũng ra mặt trận để trực tiếp
giúp đỡ Bộ chỉ huy mặt trận. Hình ảnh Bác trong chiến dịch Biên giới được
khắc họa qua bài thơ sau:
Chống gậy lên non xem trận địa,

Vạn trùng núi đỡ vạn trùng mây
Qn ta khí mạnh nuốt ngưu Đẩu
Thề diệt xâm lăng lũ sói cầy
Ngồi kiến thức Liên mơn về văn học giáo viên có thể khai thác kiến
thức mơn âm nhạc như khi dạy bài 18 “ Đảng Cộng Sản ra đời” ta nên trích
dẫn một số câu hát “ Đảng đã cho ta một mùa xuân...” Để học sinh thấy rõ
ý nghóa to lớn của việc thành lập Đảng... Khi dạy bài 27 phần chiến dịch
Điện Biên Phủ Giáo viên có thể sử dụng các câu hát của bài hát“Hò kéo
pháo” của Hoàng Vân, “Giải phóng Điện biên” của Đỗ Nhuận, Bài 30
phần III Giải phóng hồn tồn miên Nam…GV sử dụng bài hát “Tiến về Sài
Gòn” của Phan Huỳnh Điểu...
Khi dạy bài 33 Việt Nam Trên Con Đường Đổi Mới (Từ năm 1986 đến
2000)
Gv cho HS sử dụng kiến thức liên mơn bắng cách: gợi ý cho Hs tìm hiểu kiến
thức liên mơn như Địa Lý, Giáo Dục Cơng Dân bắng cách lập bảng thống kê:
Kiến thức lịch sử cơ bản của bài học

Kiến thức liên mơn có liên quan

Trên cơ sở lập bảng thống kê, Gv cho Hs thảo luận, báo cáo kết quả. Cuối
cùng, GV cho nhận xét và kết luận.

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 10 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

3.2. Khai Thác Vốn Kiến Thức sẳn có của Học Sinh Trong Dạy Học Lịch
Sử:

Dạy học là dạy cho HS những cái chưa biết trên cơ sở những cái đã
biết. Điều này được coi là ngun tắc. Để vận dụng quan điểm này , việc cung
cấp cho Hs những kiến thức khoa học để đạt được chuẩn kiến thức, kĩ năng đã
được quy định trong chương trình phải dựa trên những kiến thức sẳn có của
HS. Có nhiếu các để làm việc này. Dưới đây là một số kĩ năng:
Đặt câu hỏi: Câu hỏi đưa ra phải tạo cơ hội cho Hs bộc lộ sự hiểu biết
vốn có của mình, tránh trường hợp chỉ cần đọc bài học là trả lời được.
Tổ chức thảo luận nhóm: Giúp HS chia sự hiểu biết với nhau, bù đắp
cho nhau những hiểu biết chưa đầy đủ, qua đó mỗi Hs sẽ tự lĩnh hội những
kiến thức mình chưa hiểu. Đây là phương phap201 hơc tập hợp tác đem lại hiệ
quả rõ rệt.
Hướng dẫn Hs khai thác kiến thức từ kênh hình: Kiến thức khơng chỉ
nằm ở hệ thống kenh chữ mà nó còn biểu hiện ở hệ thống kênh hình, vì vậy
hướng dẫn Hs khai thác kiến thức kênh hình là các khai thác vốn kiến thức sẳn
có của Hs, để các em tự nói lên những hiểu biết vốn có của mình. Làm vậy HS
sẽ hiểu bài sâu nhớ lâu những kiến thức đã học.
Ví dụ cụ thể: Khai thác vốn kiến thức sẳn có của học sinh khi dạy bài Cuộc
cách mạng khoa học – kĩ thuật từ 1945 đến nay
Để khai thác vốn kiến thức sẳn có của HS, Gv có thể đặt ra một số câu
hỏi gợi ý:
- So với trước đây, cơng cụ sản xuất có những tiến bộ như thế nào?
- Trong thực tế con người đã khám phá được những nguồn năng lượng
mới nào? Tác dụng của những nguồn năng lượng đó đối với cuộc sống con
người?

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 11 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

- Hãy kể những thành tựu con người có được trong các lĩnh vực thơng
tin liên lạc, vũ trụ, giao thơng vận tải, nơng nghiệp mà em biết?
- Em biết về những nhà khoa học và những phát minh vĩ đại nào ở thời
kì này?
Có thể tổ chức cho HS thảo luận với nhữn nội dung sau:
- Tại sao lồi người cần tiến hành cách mạng khoa học kĩ thuật ?
- Hãy nói về vai trò của cách mạng khoa học – kĩ thuật trong thế giới
ngày nay?
Tổ chức cho HS khai thác kiến thức từ kênh hình:
GV chuẩn bị hệ thống tranh ảnh nói về những thành tựu của cách mạng
Khoa học – kĩ thuật. Thơng qua việc quan sát tranh ảnh, HS nhận biết được
thành tựu trong mỗi lĩnh vực: Chế tạo ra cơng cụ sản xuất mới, tìm ra nguồn
năng lượng mới hoặc khả năng chinh phục vũ trụ của con người.
Như vậy, bằng cách đặt câu hỏi cho Hs trả lời, tổ chức cho Hs thảo luận
nhóm, hướng dẫn HS khai thác kiến thức từ kênh hình kết hợp với sự chỉ dẫn
bằng lời, Gv đã dạy cho Hs những kiến thức lịch sử trên cơ sở vốn kiến thức
đã có của các em.
3.3. Sử Dụng Bản Đồ Tư Duy Trong Dạy Học Lịch Sử:
BĐTD còn gọi là sơ đồ tư duy, lược đồ tư duy…là hình thức ghi chép
nhằm tìm tòi đào sâu mở rộng 1 ý tưởng, tóm tắt những ý chính của 1 nội
dung, hệ thống hóa 1 chủ đề… bằng cách kết hợp việc sử dụng hình ảnh,
đường nét, màu sắc, chữ viết…Nghĩa của “BĐTD” khơng hiểu theo nghĩa bản
đồ thơng thường như bản đồ địa lí, mà được hiểu là 1 hình thức ghi chép theo
mạch tư duy của mỗi người bằng việc kết hợp nét vẽ, màu sắc & chữ viết. Đặc
biệt đây là 1 sơ đồ mở, việc thiết kế BĐTD theo mạch tư duy của mỗi người,
khơng u cầu tỉ lệ, chi tiết khắt khe như bản đồ địa lí, có thể vẽ hoặc bớt các
nhánh, mỗi người vẽ 1 kiểu khác nhau, cùng 1 nội dung có thể “thể hiện” nó
Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 12 -

Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

dưới dạng BĐTD theo cách riêng của mỗi người. Do đó việc lập BĐTD phát
huy được tối đa khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân.
Cơ chế hoạt động của BĐTD chú trọng tới hình ảnh, màu sắc, các mạng
lưới liên tưởng (các nhánh). BĐTD là cơng cụ đồ họa nối các hình ảnh có liên
hệ với nhau. Vì vậy có thể vận dụng vào hỗ trợ dạy – học kiến thức mới, ơn
tập, hệ thống hóa kiến thức…
Khi vận dụng BĐTD trong dạy học, trước tiên cho các em làm quen với 1
số BĐTD có sẵn, sau đó tập cho HS vẽ bằng cách cho từ khóa tên chủ đề hoặc
1 hình ảnh, hình vẽ của chủ đề chính vào vị trí trung tâm, rồi đặt các câu hỏi
gợi ý để các em tiếp tục vẽ ra các nhánh cấp 1,2…Hướng dẫn, gợi ý để các em
tự hệ thống kiến thức trọng tâm, kiến thức cần nhớ của 1 bài học vào một
trang giấy, tập cho HS có thói quen ghi chép, tổng kết 1 vấn đề, chủ đề đã học,
đã đọc theo cách hiểu của các em dưới dạng BĐTD.
Nhìn chung, có thể sử dụng BĐTD trong tất cả các khâu của q trình lên
lớp từ kiểm tra bài cũ, triển khai bài mới đến củng cố kiến thức, giao bài về
nhà; từ việc thể hiện lượng kiến thức nhỏ đến lớn, từ đơn giản đến phức tạp;
từ việc học cá nhân đến nhóm, tập thể…GV cần nghiên cứu nội dung chương
trình, nội dung bài học, lựa chọn ra những phần, những bài có khả năng áp
dụng BĐTD. Sau đó, GV phân tích nội dung bài dạy, tìm ra những vấn đề,
những biểu tượng, khái niệm cần hình thành và truyền đạt cho HS, xác định
các dạng bài tập với BĐTD phù hợp với đối tượng học sinh, quỹ thời gian,
điều kiện trường lớp, trang thiết bị dạy học.
Ví dụ như khi ta dạy bài 14: Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất thì Gv
hình thành sơ đồ tư duy ở phần III Xã hội Việt Nam phân hóa thì HS sẽ nhớ
bài nhanh hơn khi nhìn vào sơ đồ tư duy, Hs sẽ thấy được sự phân hóa xã hội
Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân

Pháp. Hs có thể tự hình thanh bản đồ tư duy theo ý của mình.

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 13 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

Hoặc khi dạy xong chương III: Mĩ, Nhật Bản, Tây Âu từ 1945 đên nay thì Gv
có thể hướng dẫn HS hình thành sơ đồ Tư duy để các em có thể hệ thống hóa
kiến thức về tình hình kinh tế, chính trị các nước Tư bản chủ yếu từ sau chiến
tranh thế giới thứ hai.

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 14 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

3.4. Giải Pháp Sử Dụng Đồ Dùng Trực Quan Gây Hứng Thú Học tập
Cho Học Sinh:
Hệ thống kênh hình nói chung và hình vẽ, tranh ảnh nói riêng được
trình bày với tư cách là nguồn cung cấp thơng tin, kiến thức được in kèm theo
câu hỏi để học sinh tự “làm việc” với sách giáo khoa dưới sự hướng dẫn của
giáo viên, nhằm rút ra những kiến thức Lịch sử nhất định. Để sử dụng tốt
trước hết giáo viên phải xác định rõ được nội dung Lịch sử được phản ánh qua
tranh ảnh .Tiếp theo giáo viên phải dự kiến và xác định phương pháp sẽ sử
dụng chúng trong từng bài cụ thể. Phương pháp sử dụng trong dạy học loại
kênh hình này là giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát. Đầu tiên là quan sát
tổng thể rồi mới quan sát chi tiết kết hợp với miêu tả, phân tích, đàm thoại

thơng qua hệ thống câu hỏi gợi mở của giáo viên để học sinh rút ra được
những kết luận. Khi tìm hiểu nội dung kênh hình qua các câu hỏi gợi mở giáo
Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 15 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

viên có thể tổ chức cho các em làm việc cá nhân hoặc theo nhóm hoặc tồn
lớp.
Các bước làm việc với đồ dùng trực quan như sau:
Bước 1. Cho học sinh quan sát tranh, ảnh để học sinh xác định một cách
khái qt nội dung tranh ảnh cần khai thác.
Bước 2. Giáo viên nêu câu hỏi gợi mở, nêu vấn đề, tổ chức cho học sinh
tìm hiểu nội dung của tranh ảnh.
Bước 3. Học sinh trình bày những kết quả tìm hiểu của mình về tranh
ảnh, học sinh khác bổ sung hồn thiện.
Bước 4. Giáo viên nhận xét, bổ sung, học sinh trả lời và hồn thiện nội
dung khai thác tranh ảnh cung cấp cho học sinh về kiến thức Lịch sử.
Ví dụ như khi ta dạy bài 27: Cuộc kháng chiến tồn quốc chống thực dân
Pháp xâm lược kết thúc khi dạy mục II
Cuộc tiến cơng chiến lược Đơng Xn
1953 – 1954 và chiến dịch lịch sử Điện
Biên Phủ 1954. Trước hết Gv giới thiệu
bức ảnh hình 54: Bộ chính trị trung
ương Đảng họp quyết định chủ trương
tác chiến Đơng – Xn 1953 – 1954,
rồi hướng dẫn HS quan sát và gợi mở
Hình 52: Bộ chính trị TW Đảng họp quyết HS tìm hiểu. Sau khi Hs trao
định chủ trương tác chiến Đơng – Xn 1953

- 1954

đổi, phát biểu ý kiến, Gv giải thích và chốt lại nội dung bức ảnh và khẳng
định: Bức ảnh đã thể hiện rõ khơng khí khẩn trương của cuộc kháng chiến
trước tình hình mới, tầm quan trọng của chiến cuộc Đơng – Xn 1953 – 1954
đối với thắng lợi của cuộc kháng chiến chống pháp.

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 16 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

Khi dạy bài 28 Xây dựng chủ nghĩa xã
hội ở miền Bắc đấu tranh chống đế
quốc Mĩ và chính quyền Sài Gòn ở
miền Nam (1954 – 1960) khi dạy mục
III ý 2 – Phong trào Đồng Khởi (1959
– 1960). Gv sử dụng lược đồ Phong
trào Đồng Khởi. Trước hết Gv giới
thiệu khái qt lược đồ, hướng dẫn HS
quan sát, kết hợp với SGK rồi gợi mở:
Quan sát lược đồ, em thấy nhân dân
nổi dậy đầu tiên ở những nơi nào? Sau
đó phong trào phát triển như thế nào?
Lược đồ Phong trào “ Đồng Khởi”

Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam

ra đời ở đâu?Quan sát lược đồ, em có nhận xét gì về phong trào Đồng Khởi?

Sau khi HS phát biểu ý kiến, Gv lược thuật diễn biến của phong trào “ Đồng
Khởi”. kết thúc, GV u cầu HS thảo luận về ý nghĩa của Phong trào.
3.5 Giải Pháp về Dạy Học Tích Cực Trong Mơn Lịch Sử 9
Dạy học tích cực là phương pháp hướng tới hoạt động hóa, tích cực hóa
hoạt động nhận thức của Hs, nghĩa là tạo điều kiện cho Hs chủ động tiếp thu
kiến thức, kĩ năng, biết biến cái đó thành kiến thức, kĩ năng của mình. Học
như vậy khiến sự hiểu biết của các em vững chắc hơn, hứng thú học tập của
các em được tăng cường.
 Dấu hiệu đặc trưng của phương pháp tích cực là:
- Dạy học thơng qua tổ chức hoạt động của HS
- Chú trọng rèn luyện phương pháp tự học
- Tăng cường học tập cá thể phối hợp học tập hợp tác
- Kết hợp đánh giá của GV và tự đánh giá của HS.
Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 17 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

- Tăng cường vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề mà
thực tiễn đòi hỏi.
Với việc học tập phát huy tính tích cực như trên nhằm góp phần nâng cao
chất lượng bộ mơn. Tạo điều kiện phát huy vai trò chủ thể của người học, qua
đó HS được tranh luận và có cơ hội để thể hiện ý kiến của mình, điều đó giúp
các em nắm vững, nắm sâu và bền hơn những sự kiện lịch sử, đồng thời phát
triển được tính hợp tác và tương trợ, tơn trọng lẫn nhau.
Ví dụ về dạy học tích cực: Khi dạy bà 24 Cuộc đấu tranh bảo vệ và xây
dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945 – 1946).
- Giáo viên có thể tổ chức nhiều hoạt học tập, trong đó sử dụng nhiều
phương pháp hình thức dạy học tích cực như: Thơng báo, giải thích, quan sát

tranh, trao đổi thảo luận… mục I Gv hướng dẫn HS khai thác lược đồ Việt
Nam sau các mạng Tháng Tám để thấy rõ những khó khăn của ta sau cách
mạng Tháng Tám và cho HS thảo luận cặp câu hỏi: ? Tại sao nói nước Việt
Nam dân chủ cộng hồ ngay sau khi thành lập đã ở tình trạng ngàn cân treo
sợi tóc ? Qua thảo luận HS sẽ nắm được Các khó khăn diễn ra cùng 1 lúc đặt
nước ta lâm vào tình thế “Ngàn cân treo sợi tóc”.
Mục 3; Gv hướng dẫn Hs quan sát các bức ảnh H42,43 và cho HS trao đổi và
phát biểu ý kiến, GV bổ sung và giải thích. Phần các giải pháp để diệt giặc
đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính GV cho HS thảo luận nhóm
và điền vào bảng
KHĨ KHĂN

BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC

KẾT QUẢ

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 18 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

Qua thảo luận Hs sẽ tự phát hiện kiến thức, giúp các em hiểu bài kĩ hơn,
sâu hơn
Như vậy thơng qua các hoạt động như làm việc cá nhân, thảo luận
nhóm, làm việc với tranh ảnh bản đồ… Hs lĩnh hội kiến thức một cách tự giác
hứng thú.
4) KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯC TRONG NĂM QUA DO THỰC HIỆN ĐỀ
TÀI
Qua việc áp dụng kết hợp nhiều phương pháp như vừa nêu trên trong

chương trình Lòch sử 9 Tôi nhận thấy kết quả khả quan như sau:
- Phần lớn các em đã có ý thức học tập bộ môn và có phương pháp
học tập tốt.
Tạo cho giờ học khơng khí nhẹ nhàng, thoải mái, học sinh khơng bị căng
thẳng, khơng phải nghe thuyết trình nhiều, đơn điệu, khơ khan. Các em có
nhiều thời gian nêu ý kiến của mình, khơng phải chỉ đơn thuần có thầy "vấn",
trò "đáp". Trong giờ học các em được tìm hiểu rộng và sâu nhưng nội dung
phần ghi nhớ ngắn gọn. Những ý này đã được khắc sâu qua từng hoạt động,
giúp các em có khả năng tiếp thu tốt, có thể thuộc bài ngay trên lớp. Điều này
có tác dụng khơi dậy niềm ham thích bộ mơn.
Giáo viên chủ động kết hợp nhiều phương pháp dạy học khi lên.
* Kết quả cụ thể:
Qua áp dụng một số lớp điển hình có kết quả như sau:
Sau đây, tôi thống kê về kết quả học tập môn lòch sử 9 của các lớp
được phân công giảng dạy qua các năm học 2010 -2011 và học kì I năm
2011-2012 ở khối 9 qua biểu đồ sau:

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 19 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

Biểu đồ chất lượng bộ mơn lịch sử năm học 2010 - 2011,Học kì I 2011 - 2012

Biểu đồ cho thấy kết quả học tập môn lòch sử năm học 2010
-2011 và học kì I năm học 2011-2012
Biểu đồ cho thấy số lượng học sinh khá giỏi có sự dao động nhưng
ln ở tỉ lệ khá cao, số học sinh yếu kém giảm dần, học kì I năm 2009-2010
chỉ có 1.9%

Kiểm nghiệm thực tế qua 2 năm cho thấy rằng kết hợp nhiều phương
pháp tích cực đã nâng cao chất lượng môn lòch sử 9 qua 2 năm thì kết quả
năm sau cao hơn năm trước
Đến nay việc thực hiện linh hoạt hơn. Học sinh tích cực tham gia học
tập, dẫn đến chất lượng học tập khá cao. Để kiểm chứng hơn nữa cho hiệu
quả từ các giải pháp này Tơi xin đưa ra số liệu thống kê qua các hội thi học
sinh giỏi cấp Huyện, Tỉnh từ năm học 2010 – 2011 và 2011 – 2012 đều đạt để
thấy rõ hơn sự thay đổi chất lượng bộ mơn lịch sử 9
Bảng thống kê kết quả học sinh đạt giải cấp Huyện, Tỉnh như sau:

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 20 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

Năm Học
2010 - 2012
2011 - 2012
5) BÀI HỌC KINH NGHIỆM

Số Học Sinh đạt Giải
Huyện
Tỉnh
2
1
5
1 ( Dự thi)

Qua đề tài trên bản thân tôi đã rút ra được những kinh nghiệm sau

- Tùy vào từng bài và đặc điểm từng lớp mà có cách vận dụng các giải
pháp sao cho phù hợp và mang lại hiệu quả cao.
-Trong quá trình giảng dạy phải lựa chọn và sử dụng phương pháp gây
hứng thú cho học sinh đặc biệt là phương pháp tích cực có thể làm cho học
sinh hăng say tìm tòi phát hiện kiến thức mới.
- Chú ý rèn luyện kĩ năng cho Hs qua cá lược đồ, tranh ảnh.
-Nắm bắt cụ thể tình hình học tập, tâm sinh lí cũng như tâm tư nguyện
vọng của từng học sinh để tổ chức việc giảng dạy phù hợp với từng em.
-Trong các tiết dạy cần có liên hệ thực tế để giúp cho học sinh dễ hiểu
bài và khắc sâu kiến thức hơn.
- Cần tạo khơng khí thoải mái, vui vẻ cho Hs trong tiết học để Hs tích cực
xây dựng bài.
- Giáo viên phải thường xun thay đổi phương pháp truyền đạt sao cho
truyền cảm để thu hút HS vào bài học.

C. PHẦN KẾT LUẬN
Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 21 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

I. TỔNG KẾT VẤN ĐỀ:
Phần nội dung đề tài đã nêu lên những cơng việc, những biện pháp chính
mà tơi đã cố gắng thực hiện trong q trình dạy học.
Trên đây là những suy nghĩ và việc làm của tơi về: "Giải Pháp nâng Cao
Chất Lượng mơn lịch sử 9 ở Trường THCS Tân Hội Trung ".
Đổi mới phương pháp dạy học lịch sử là yếu tố quyết định để nâng cao
chất lượng bộ mơn. Tuy nhiên hiệu quả của một bài học lịch sử là kết quả của
sự kết hợp nhiều phương pháp vì ta thấy rằng khơng có phương pháp, phương

tiện nào là vạn năng do mỗi phương pháp và phương tiện đều có ưu điểm và
nhược điểm của nó. Qua thực tế nhận thấy rằng khi tổ chức tiết dạy có lồng
ghép các giải pháp như vùa nêu trên đây thì đã có tác dụng lớn trong việc gây
sự hứng thú cho Hs, các em u thích bộ mơn hơn góp phần nâng cao chất
lượng mơn lịch sử nói chung và mơn lịch sử 9 nói riêng ở trường THCS Tân
Hội Trung.
Trong quá trình nghiên cứu và trình bày không thể tránh khỏi những
thiếu sót. Tơi xin chân thành mong được các cấp lãnh đạo và các bạn đồng
nghiệp nhiệt tình góp ý, bổ sung thêm để cơng tác giảng dạy của tơi ngày một
tốt hơn.
Tơi xin trân trọng cảm ơn!
II. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ:
- Các cấp quản lý cần đề xuất với nhà nước giải quyết các loại hình vui
chơi giải trí hiện nay có ảnh hưởng xấu đến học sinh.
- Tăng cường cơng tác tập huấn chun mơn cho giáo viên.
- Nhà trường cần trang bị cho phòng chức năng chun biệt cho bộ mơn
và trang bị các phương tiện dạy học hiện đại.
- Tổ chức các chuyến đi về nguồn, tham quan bảo tàng cho học sinh để
phục vụ cho việc học tập của các em.

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 22 -


Đề tài SKKN: Giải pháp nâng cao chất lượng mơn lịch sử lớp 9 ở trường THCS Tân Hội Trung

III. NHẬN XÉT CỦA TỔ CHUYÊN MÔN, XÁC NHẬN CỦA HIỆU
TRƯỞNG
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Tân Hội Trung ngày 10 tháng 3 năm 2012
Người Viết

Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt

Người thực hiện: Nguyễn Vũ Hoàng Minh Nhựt- Trường THCS Tân Hội Trung
- 23 -