Nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng đến môi trường của làng nghề cơ kim khí phùng xá, thạch thất và đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường phù hợp

L I CAM OAN
Tên tôi là

: Ph m Th Th

Mã s h c viên

: 128.440.301.012

L p

: 20KHMT

Chuyên ngành

: Khoa h c Môi tr

Mã s

: 60 – 85 - 02

Khóa h c

: K20 (2011 – 2014)

Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ

ng

ng

c chính tôi th c hi n d

is h

ng

d n c a PGS.TS Bùi Qu c L p và T.S Ngô Trà Mai v i đ tài nghiên c u trong
lu n v n “Nghiên c u đánh giá nh h

ng đ n môi tr

ng c a làng ngh c kim

khí Phùng Xá – Th ch Th t và đ xu t các gi i pháp b o v môi tr

ng phù

h p”.
ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào
tr

c đây, do đó không có s sao chép c a b t kì lu n v n nào. N i dung c a lu n

v nđ

c th hi n theo đúng quy đ nh, các ngu n tài li u, t li u nghiên c u và s

d ng trong lu n v n đ u đ

c trích d n ngu n.

N u x y ra v n đ gì v i nôi dung lu n v n này, tôi xin ch u hoàn toàn trách
nhi m theo quy đ nh./.
NG

I VI T CAM OAN

Ph m Th Th

ng


L IC M

N

có th hoàn thành lu n v n t t nghi p này, ngoài nh ng c g ng c a b n
thân, tôi còn nh n đ

c s quan tâm giúp đ c a các th y cô, b n bè, trong tr

ng

và các cá nhân, t p th trên đ a bàn nghiên c u.
Tôi xin g i l i c m n sâu s c t i giáo viên PGS.TS Bùi Qu c L p và T.S
Ngô Trà Mai đã tr c ti p h

ng d n tôi xây d ng lu n v n, luôn gi ng gi i, ch d n,

góp ý sâu sát m t cách t n tình.

Tôi c ng xin g i l i c m n chân thành nh t đ n các th y, các cô thu c Khoa
Môi Tr

ng tr

ng

i h c Th y L i, các th y cô là nh ng ng

cho tôi nh ng ki n th c, ý t

ng trong su t quá trình tôi đ

i đã truy n th

c h c t p t i tr

ng,

t o m i đi u ki n t t nh t đ tôi có th hoàn thành lu n v n t t nghi p này.
Trong th i gian kh o sát th c đ a, tôi xin c m n các cán b Vi n V t lý –
Vi n Hàn lâm Khoa h c và Công ngh Vi t Nam, Ban qu n lý
Phùng Xá,

y Ban Nhân Dân xã Phùng Xá, ng

i m công nghi p

i dân làng ngh Phùng Xá đã ng

h , t o đi u ki n cho vi c thu th p tài li u c ng nh l y m u phân tích đ

c di n ra

thu n l i.
M t l n n a tôi c m n t t c nh ng th y cô, b n bè, t p th , ban ngành vì
nh ng giúp đ quý báu trong su t th i gian qua, tôi s luôn ghi nh .
Vì nh ng kinh nghi m và ki n th c c a b n thân còn h n ch , lu n đ

c hoàn

thành trong th i gian có h n nên không tránh kh i nh ng thi u sót. Tôi mong s
nh n đ

c nh ng ý ki n đóng góp c a các th y cô cùng toàn th các b n đ c đ

lu n v n t t nghi p này đ

c hoàn thi n h n n a.
Hà N i, ngày

tháng

n m 2014

H c viên
Ph m Th Th

ng

M CL C
DANH M C T

VI T T T

DANH M C B NG BI U
DANH M C HÌNH V
PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài ......................................................................................... 1
2. M c đích c a đ tài ................................................................................................ 2
3. Ph m vi và đ i t

ng nghiên c u .......................................................................... 2

4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u ............................................................ 2
Ch

ng 1

T NG QUAN V LÀNG NGH C KIM KHÍ PHÙNG XÁ
1.1. T ng quan v các làng ngh Vi t Nam ............................................................... 4
1.2. Gi i thi u v làng ngh c kim khí Phùng Xá .................................................... 8
1.2.1. i u ki n t nhiên ............................................................................................ 8
1.2.2.

c đi m kinh t , xã h i ................................................................................ 11

1.3. Hi n tr ng s n xu t c a làng ngh c kim khí Phùng Xá ................................. 14
Ch

ng 2

NGHIÊN C U ÁNH GIÁ NH H

NG

N MÔI TR

NG

C A LÀNG NGH C KIM KHÍ PHÙNG XÁ
2.1. Các ngu n ô nhi m chính

làng ngh c kim khí Phùng Xá ........................... 22

2.1.1. Ô nhi m do khí th i ........................................................................................ 22
2.1.2. Ô nhi m do ti ng n ....................................................................................... 23
2.1.3. Ô nhi m do nhi t ............................................................................................ 23
2.1.4. Ô nhi m do n

c th i ..................................................................................... 23

2.1.5. Ô nhi m do ch t th i r n ................................................................................ 24
2.2. ánh giá nh h

2.2.1. Môi tr

ng đ n môi tr

ng c a làng ngh c kim khí Phùng Xá ...... 24

ng t nhiên ....................................................................................... 24

2.2.1.1. Môi tr

ng không khí ................................................................................. 24

2.2.1.2. Môi tr

ng n

c ......................................................................................... 31


2.2.1.3. Ch t th i r n và môi tr

ng đ t .................................................................. 46

2.2.1.4. H sinh thái ................................................................................................. 54
2.2.2. Môi tr

ng kinh t - xã h i ............................................................................ 55

2.2.2.1. Kinh t ......................................................................................................... 55
2.2.2.2. S c kh e ...................................................................................................... 57

2.3. Th c tr ng qu n lý, b o v môi tr

ng và các v n đ t n t i c a làng ngh

Phùng Xá .................................................................................................................. 65
2.3.1. Th c tr ng qu n lý, b o v môi tr

ng t i làng ngh Phùng Xá ................... 65

2.3.1.1. Th c tr ng công tác qu n lý t i làng ngh .................................................. 65
2.3.1.2. Th c tr ng công tác b o v môi tr

ng t i làng ngh ................................ 65

2.3.2. Nh ng v n đ còn t n t i ............................................................................... 68
2.3.2.1. Chính sách, pháp lu t .................................................................................. 68
2.3.2.2. T ch c qu n lý ........................................................................................... 69
2.3.2.3. Công ngh x lý ch t th i ........................................................................... 70
2.3.2.4. Nh ng v n đ b t c p t vi c áp d ng các bi n pháp k thu t BVMT t i
làng ngh .................................................................................................................. 73
Ch

ng 3

XU T CÁC GI I PHÁP B O V MÔI TR

NG PHÙ H P

CHO LÀNG NGH C KIM KHÍ PHÙNG XÁ – TH CH TH T
3.1. C s /c n c đ xu t gi i pháp ......................................................................... 75

3.2. Các gi i pháp v quy ho ch phát tri n làng ngh ............................................. 76
3.2.1. Gi i pháp v quy ho ch đi m s n xu t .......................................................... 77
3.2.2. Gi i pháp v quy ho ch khu nhà

c và khu s n xu t c ............................. 82

3.3. Các gi i pháp v x lý ch t th i làng ngh ....................................................... 82
3.3.1. X lý khí th i.................................................................................................. 83
3.3.1.1. Bi n pháp x lý khí th i ch a b i, mùi ....................................................... 83
3.3.1.2. Các bi n pháp h n ch ô nhi m nhi t đ , ti ng n ..................................... 87
3.3.2. X lý n

c th i ............................................................................................... 87

3.3.3. Thu gom, x lý ch t th i r n .......................................................................... 90


3.4. Gi i pháp v qu n lý môi tr

ng ...................................................................... 90

3.4.1. Tuyên truy n, giáo d c môi tr
3.4.2. T ch c qu n lý môi tr

ng ................................................................ 90

ng ........................................................................... 91

3.4.3. Các gi i pháp khác ......................................................................................... 94
K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................................. 98

TÀI LI U THAM KH O ........................................................................................ 99
PH L C ............................................................................................................... 101


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BVMT

B o v môi tr

ng

BTNMT
BOD
BQL

B Tài nguyên và Môi tr
Oxy hoá sinh h c
Ban qu n lý

CN - TTCN
COD

Công nghi p - Ti u th công nghi p
Oxy hoá hoá h c

ng

t
CN
KK

i m công nghi p
Không khí

KT-XH

Kinh t - xã h i

NN
NM
NT
QHBVMT
QCVN
TCCP
TCVN
TCVSL
TNHH
TN&MT
UBND

N c ng m
N cm t
N c th i
Quy ho ch b o v môi tr ng
Quy chu n Vi t Nam
Tiêu chu n cho phép
Tiêu chu n Vi t Nam

Tiêu chu n v sinh lao đ ng
Trách nhi m h u h n
Tài nguyên và Môi tr ng
U ban nhân dân


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1. Quy mô s n xu t c a các h trong làng ngh ........................................... 14
B ng 1.2. Kh i l

ng nguyên li u bình quân hàng tháng [13] ................................. 20

B ng 1.3. Kh i l

ng hóa ch t s d ng bình quân hàng tháng [13] ........................ 20

B ng 2.1. H s phát th i t s n xu t s t t

ng ng dùng đ tham kh o [23] ......... 25

B ng 2.2. K t qu tính toán h s phát th i .............................................................. 25
B ng 2.3.
tr

c tính l

ng b i và khí đ c c a làng ngh Phùng Xá phát tán vào môi

ng n m 2013 ....................................................................................................... 26

B ng 2.4. V trí l y m u môi tr

ng không khí c a làng ngh ................................. 26

B ng 2.5. K t qu đo đ c môi tr

ng không khí c a làng ngh ............................... 27

B ng 2.6. T ng h p s li u phân tích m u không khí n m 1997 - 2012 .................. 29
B ng 2.8. T i l

ng ch t b n sinh ho t t o ra/ngày đêm .......................................... 32

B ng 2.9. V trí l y m u môi tr

ng n

B ng 2.10. K t qu phân tích ch t l

c ................................................................ 33
ng n

c th i .................................................. 33

B ng 2.11. S li u t ng h p phân tích m u n

c th i t n m 1997 - 2012 ............. 40

B ng 2.12. K t qu phân tích ch t l

ng n

c m t .................................................. 43

B ng 2.13. K t qu phân tích ch t l

ng n

c ng m ............................................... 45

B ng 2.14. V trí l y m u môi tr

ng đ t ................................................................. 47

B ng 2.15. K t qu phân tích ch t l

ng môi tr

ng đ t ......................................... 48

B ng 2.16. S li u t ng h p phân tích m u đ t t n m 1997 – 2012 ....................... 49
B ng 2.17. Ma tr n đánh giá tác đ ng môi tr

ng t i làng ngh c kim khí Phùng

Xá .............................................................................................................................. 63
B ng 3.1.

c đi m làng ngh , tiêu chí ch n vào đi m quy ho ch t p trung ........... 82

DANH M C HÌNH V
Hình 1.1. Hàm l

ng b i và SO2 trong không khí t i làng ngh tái ch kim lo i [5] ...... 7

Hình 1.2. Hàm l ng m t s kim lo i n ng trong n
Hình 1.3. L

c th i làng ngh c kim khí [5] .... 7

ng ch t th i r n c a m t s làng ngh tái ch kim lo i [5]................... 8

Hình 1.4. V trí đ a lý xã Phùng Xá ............................................................................ 9
Hình 1.5. V trí làng ngh .......................................................................................... 10
Hình 1.6. S đ công ngh gia công kim lo i kèm dòng th i ................................... 15
Hình 1.7. S đ công ngh gia công s n xu t đinh kèm dòng th i ........................... 16
Hình 1.8. S đ công ngh s n xu t dây thép kèm dòng th i ................................... 17
Hình 1.9. S đ công ngh s n xu t ke, ch t, b n l kèm dòng th i ........................ 18
Hình 1.10. S đ dây chuy n m k m kèm dòng th i .............................................. 19
Hình 2.1. N ng đ các ch t ô nhi m đ c tr ng trong không khí làng ngh ............. 27
Hình 2.2. Di n bi n các ch t ô nhi m đ c tr ng trong môi tr

ng không khí t n m

1997 – 2012 ............................................................................................................... 30
Hình 2.3. N ng đ các ch t ô nhi m đ c tr ng trong n

c th i làng ngh Phùng Xá..... 37

Hình 2.4. Di n bi n các ch t ô nhi m đ c tr ng trong n

c th i làng ngh t n m

1997 - 2012 ............................................................................................................... 42
Hình 2.5. Di n bi n m t s kim lo i n ng trong đ t t n m 1997 - 2012 ................ 51
Hình 2.6. C c u kinh t xã Phùng Xá t 2004 – 2012 [6] ....................................... 56
Hình 2.7. T l b nh t t c a xã Phùng Xá t n m 2006 – 2012 (%) [4] ................... 61
Hình 2.8. T l b nh t t t i làng ngh Phùng Xá [4] ................................................ 61
Hình 2.9. M i t

ng quan gi a ngu n gây tác đ ng đ n kinh t - xã h i làng ngh 64

Hình 2.10. H th ng thu gom, v n chuy n và l u ch a ch t th i r n ....................... 67
Hình 2.11. Mô hình tr m x lý n

c th i [10] .......................................................... 71

Hình 2.12. S đ công ngh x lý n

c th i ............................................................ 71

Hình 3.1. Quy trình s n xu t s ch h n [9] ................................................................ 76
Hình 3.2. S đ đ n gi n mô t quy ho ch m r ng làng ngh ............................... 81
Hình 3.3. S đ x lý khí th i và b i – cho doanh nghi p l n ................................. 85
Hình 3.4. S đ x lý khí th i và b i đ n gi n cho doanh nghi p nh .................... 86
Hình 3.5. S đ c i ti n Tr m x lý n

c th i hi n có ............................................. 89

1
PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Hi n nay, các làng ngh phân b r ng kh p c n

c nh ng không đ ng đ u.

Theo s li u th ng kê c a Hi p h i làng ngh Vi t Nam n m 2013, c n
h n 1.300 làng ngh đ

c công nh n và 3.200 làng có ngh , s l

mi n B c phát tri n h n, chi m g n 70% s l
trong đó t p trung nhi u nh t và m nh nh t là

c hi n có

ng làng ngh

ng các làng ngh trong c n

c,

vùng đ ng b ng sông H ng.

T i h u h t các làng ngh , quá trình s n xu t di n ra t phát, thi t b th

công, hi u qu s d ng nguyên nhiên li u th p, m t b ng s n xu t nh h p, h
th ng c p thoát n
(BVMT) c a ng

c và m ng l

i giao thông xu ng c p, ý th c b o v môi tr

i dân và các doanh nghi p còn h n ch .

Theo th ng kê c a C c Ki m soát ô nhi m – T ng c c Môi tr
kh o sát t i 52 làng ngh đi n hình trong c n
ngh có môi tr

ng

ng (không khí, n

c cho th y: có đ n 46% s làng

c, đ t ho c c ba d ng trên) b ô nhi m n ng và

có 27% ô nhi m v a. Hi n nay, ô nhi m môi tr

ng

di n bi n ph c t p. Vì v y, v n đ ô nhi m môi tr
v n đ b c xúc c n đ

ng, k t qu

các làng ngh v n ti p t c

ng các làng ngh đã và đang là

c quan tâm và gi i quy t.

Hà Tây c phát tri n m nh ngh th công v i 116 làng ngh truy n th ng,
g m các l nh v c c khí, d t nhu m, ch bi n nông s n, th c ph m…. Ho t đ ng
kinh t c a các làng ngh

Hà Tây đã có nh ng đóng góp không nh vào thành t u

phát tri n kinh t . Tuy nhiên cùng v i tình tr ng chung

nhi u vùng s n xu t, Hà

Tây c c ng đang g p nhi u khó kh n, đ c bi t là các v n đ v suy thoái tài
nguyên, môi tr

ng. Báo cáo hi n tr ng môi tr

đ ô nhi m môi tr

ng hàng n m c a t nh cho th y v n

ng t i các làng ngh hi n nay đang

m c báo đ ng. Lý do c a

hi n tr ng này là các làng ngh ho t đ ng s n xu t theo quy mô h gia đình, v n đ
quy ho ch phát tri n chung mà c th là quy ho ch b o v môi tr
v i x lý n

c th i, khí th i, thu gom rác th i... ch a đ

h u qu là kìm hãm s phát tri n c a đ a ph

ng.

ng (QHBVMT)

c quan tâm đúng m c và


2
Tr

c tình hình đó, Nhà n

c đã ch tr

ng h tr xây d ng mô hình quy

ho ch đ a khu v c s n xu t làng ngh ra kh i n i sinh ho t c a gia đình. Mô hình
này đã đ

c th c hi n

làng ngh D

nhi u đ a ph

ng Li u – Hoài

ng nh làng ngh Tân H i –

c…và b

c đ u đã thu đ

an Ph

ng,

c nhi u chuy n bi n

tích c c.
Xu t phát t th c tr ng trên, đ tài “Nghiên c u đánh giá nh h
môi tr

ng đ n

ng c a làng ngh c kim khí Phùng Xá – Th ch Th t và đ xu t các gi i

pháp b o v môi tr

ng phù h p” đã đ

c l a ch n nghiên c u.

2. M c đích c a đ tài
- ánh giá nh h

ng đ n môi tr

ng c a làng ngh c kim khí Phùng Xá;

xu t các gi i pháp b o v môi tr

-

ng phù h p cho làng ngh c kim khí

Phùng Xá;
3. Ph m vi và đ i t

ng nghiên c u

Ph m vi nghiên c u: T p trung ch y u vào ph n gianh gi i đ a lý c a làng
ngh gia công kim lo i Phùng Xá, huy n Th ch Th t.

ây là làng ngh khá đ c

tr ng cho nhóm ngành c kim khí c a Hà Tây c .
it
Xá đ n môi tr

ng nghiên c u: Nh ng tác đ ng c a Làng ngh c kim khí Phùng
ng.

4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

Cách ti p c n c a lu n v n:
- Ti p c n th c t : kh o sát, xem xét tình hình ho t đ ng th c t c a các c
s s n xu t t i làng ngh
- Ti p c n k th a các k t qu nghiên c u tr

c đó

Nh m thu th p các tài li u v làng ngh Phùng Xá, tìm hi u tình hình ho t
đ ng c a các c s s n xu t trong làng ngh , t đó đánh giá hi n tr ng môi tr
và đ xu t các gi i pháp gi m thi u ô nhi m phù h p.
Ph

ng pháp nghiên c u:
- Ph

ng pháp phân tích, t ng h p s li u:

ng


3
+ Thu th p t t c các s li u v đi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i khu v c
nghiên c u;
+ Thu th p d li u v hi n tr ng môi tr

ng giai đo n 1997 – 2012;

+ Thu th p k t qu đi u tra, nghiên c u hi n có v hi n tr ng môi tr
quy ho ch môi tr
- Ph

ng,

ng….

ng pháp đi u tra kh o sát th c đ a: nh m tìm hi u dây chuy n, quy

trình s n xu t; đi u tra, thu th p s li u v các ngu n th i t i khu v c nghiên c u;
- Ph

ng pháp đánh giá tác đ ng môi tr

đ nh tính đ a ra các k t lu n v
nghiên c u;

nh h

ng: d a trên c s đ nh l

ng c a làng ngh đ n môi tr

ng và

ng khu v c

4
Ch

ng 1

T NG QUAN V LÀNG NGH C

KIM KHÍ PHÙNG XÁ

1.1. T ng quan v các làng ngh Vi t Nam
Làng ngh nông thôn đã đóng vai trò quan tr ng trong l ch s phát tri n Vi t
Nam. T n m 1993 tr l i đây đã có khá nhi u ngh và làng ngh truy n th ng
đ
ph

c ph c h i và phát tri n, nhi u làng ngh m i xu t hi n. Tuy nhiên,

m ts đa

ng vì nhi u lý do ngh th công phát tri n ch m. Ví d , ngh th công

Thiên Hu , tr

Th a

c đây đã t ng có th i k phát tri n m nh nh ngh đúc kim lo i,

ngh g m, ngh kim hoàn... trong các n m g n đây nh ng ngh này phát tri n
ch m, phân tán, có ngh đang trong tình tr ng b t c, có ngh không còn t n t i.

Cho đ n nay, đã có s li u th ng kê v s l

ng, lo i hình c a các làng ngh ,

làng ngh truy n th ng và làng có ngh c ng nh m t đ và phân b trên quy mô
toàn qu c nh ng ch a đ y đ và toàn di n. Các làng ngh truy n th ng phân b
không đ ng đ u gi a các vùng mi n trên ph m vi toàn qu c: t p trung ch y u t i
nh ng vùng nông thôn.

c đi m c a các làng ngh là di n tích ch t h p, m t đ

dân c cao, ho t đ ng s n xu t theo quy mô công nghi p, bán công nghi p g n li n
v i sinh ho t nên các h u qu c a ô nhi m môi tr
Hi n nay, s l
s n ph m c ng đ

ng khá l n.

ng các làng ngh Vi t Nam có xu h

c chú tr ng nên các áp l c t i môi tr

ng t ng; ch t l

ng

ng t ho t đ ng c a làng

ngh ngày m t l n.
H th ng làng ngh

Hà N i đ

t h u ng n sông H ng, sông

c hình thành và phân b t p trung hai bên

áy, sông Nhu , sông Tích. Theo đi u tra c a T ng

c c Th ng kê (2012), Hà N i hi n có 174 xã, 282 làng có ngh s n xu t ti u th
công nghi p (TTCN), trong đó có 120 làng ngh đã đ

c UBND t nh Hà Tây (c )

quy t đ nh c p b ng công nh n đ t tiêu chu n làng ngh . Nh ng huy n có nhi u
làng ngh là Th

ng Tín 26 làng, Phú Xuyên 24 làng, Thanh Oai 20 làng, Qu c Oai

13 làng, Hoài

c 10 làng, Ch

đ n 7 làng.[1]

ng M 9 làng, còn l i các huy n, th khác có t 2


5
T ng s lao đ ng tham gia s n xu t trong các làng ngh kho ng 160.000

ng

i trong đó s lao đ ng chuyên TTCN kho ng 16%, lao đ ng kiêm TTCN

kho ng 58%, lao đ ng d ch v kho ng 5%, lao đ ng thu n nông kho ng 21%.
Nói chung các làng ngh ngoài thành Hà N i đã đóng m t vai trò quan tr ng
trong c c u kinh t nông thôn. Có nhi u làng ngh s n xu t các đ th công m
ngh , ch bi n l
n

ng th c th c ph m đã có kh n ng chi m l nh th tr

ng trong

c và xu t kh u. M t khác nhi u làng ngh khác s n xu t các m t hàng truy n

th ng và các m t hàng thông d ng cho tiêu th n i đ a l i đang g p nhi u khó kh n.
Trong nh ng n m g n đây, có khá nhi u các nghiên c u v làng ngh , v n đ
môi tr

ng làng ngh đang đ

c nhi u ng

i quan tâm và th c t thì v n đ này

đang gây nhi u b c xúc và nan gi i đ i v i kinh t xã h i nói chung:
Cu n sách “Làng ngh Vi t Nam và môi tr
có đ a ra: "100% m u n

c th i

tiêu chu n cho phép. Môi tr

các làng ngh đ

s d ng nhiên li u than c i. T l ng
ng g p

ng Kim Chi

c kh o sát có thông s v

t

ng không khí b ô nhi m có tính c c b t i n i tr c

ti p s n xu t, nh t là ô nhi m b i v
thu n nông, th

ng” c a PGS.TS

t tiêu chu n cho phép (TCCP) và ô nhi m do
i dân làng ngh m c b nh cao h n các làng

các b nh v đ

ng hô h p, đau m t, b nh đ

ng ru t,

b nh ngoài da. Nhi u dòng sông ch y qua các làng ngh hi n nay đang b ô nhi m
n ng; nhi u ru ng lúa, cây tr ng b gi m n ng su t do ô nhi m không khí t làng
ngh ".[2]
Cùng tác gi , PGS.TS
ngh B c Ninh cho th y môi tr

ng Kim Chi cùng các c ng s nghiên c u t i 3 làng
ng xung quanh các làng ngh đã b ô nhi m tr m

tr ng. T i làng ngh s n xu t gi y D
cao h n 5 l n so v i TCCP. B i

ng

(Phong Khê – B c Ninh): n ng đ CO

khu v c dân c có n ng đ cao h n TCCP t 1,3

đ n 3 l n. CO t i khu v c s n xu t cao g p 2 l n TCCP, ti ng n cao h n TCCP t
3 – 10 dbA; t i làng ngh tái ch s t thép

a H i: Không khí xung quanh khu v c

h gia đình s n xu t cao h n TCCP 12 l n, ti ng n l n h n 1,1 l n TCCP, b i l n
h n 6 l n, nhi t đ l n h n nhi t đ không khí t 4 – 5 0C; làng ngh tái ch nh a


6
Minh Khai: n ng đ b i l n h n TCCP 1h và 24h là 1- 4 l n và 3 - 6 l n, n ng đ

HCl cao h n TCCP 1,6 l n. [3]
Bên c nh đó có nhi u nghiên c u v s c kh e làng ngh cho th y tình tr ng
s c kh e các làng ngh phía B c đ u trong tình tr ng báo đ ng. T l ng
đ ng có ph
bi n l

ng ti n b o h đ t TCVSL

ng th c – th c ph m n

th p (22,5%); 100% các h s n xu t ch

c th i không qua x lý, đ th ng ra c ng rãnh.

N ng đ các ch t khí gây ô nhi m trong môi tr
m u không đ t yêu c u. T l ng

i lao

ng (H2S, NH3…) có đ n 3/5; 1/5

i m c b nh hô h p chi m 34,7%, b nh v da

chi m t i 37,3%... [4]
Nhìn chung, đ i v i các làng ngh truy n th ng, v n đ ô nhi m môi tr

ng

là đi u không th tránh. M i làng ngh có nh ng đi u ki n và th c t khác nhau do
đó ngu n gây ô nhi m không gi ng nhau.

* T ng quan v làng ngh c khí Vi t Nam
Làng ngh tái ch ph li u ch y u là các làng ngh m i hình thành, s l

ng

ít, nh ng l i phát tri n nhanh v quy mô và lo i hình tái ch (ch t th i kim lo i,
gi y, nh a, v i đã qua s d ng). Ngoài ra các làng ngh c khí ch t o và đúc kim
lo i v i nguyên li u ch y u là s t v n, s t thép ph li u c ng đ

c x p vào lo i

hình làng ngh này.
Theo Báo cáo môi tr

ng qu c gia n m 2008 v môi tr

Nam, v n đ ô nhi m không khí
môi tr

ng không khí th

ng làng ngh Vi t

các làng ngh tái ch ph li u di n ra khá n ng,

ng b ô nhi m b i các thông s nh

b i, SO2, CO,

NOx,..., h i axit, ki m, oxit kim lo i (PbO, ZnO, Al2O3) và ô nhi m nhi t.

7

Hình 1.1. Hàm l
V n

ng b i và SO2 trong không khí t i làng ngh tái ch kim lo i [5]

c th i s n xu t t i làng ngh tái ch kim lo i: tuy l

ng n

c th i

không l n nh ng ch y u ch a nhi u hoá ch t đ c h i nh kim lo i n ng (Zn, Fe,
Cr, Ni…), d u m công nghi p. Quá trình m b c còn t o ra mu i Hg, xyanua, oxit
kim lo i, và các t p ch t khác.
gây phát sinh n
hàm l

c bi t, quá trình r a bình c quy và n u chì còn

c th i ch a m t l

ng l n chì. N

c th i c a m t s làng ngh có

ng các kim lo i n ng nh Cr6+, Zn2+, Pb2+ l n h n t 1,5 đ n 10 l n QCCP

[5].

Hình 1.2. Hàm l

ng m t s kim lo i n ng trong n

c th i làng ngh c kim khí

[5]
N1: C s m thôn Rùa H , Thanh Thùy – Thanh Oai, Hà N i
N2: N

c th i s n xu t thôn Rùa Th

ng, Thanh Thùy – Thanh Oai, Hà N i

N3: N

c th i c s m ông T Qu c Túy,

ng Xâm, Thái Bình


8
N4: Làng ngh đúc nhôm Vân Chàng, Nam

nh

V ch t th i r n: có thành ph n ph c t p, khó phân hu , l

ng phát sinh khá

l n, kho ng 1-7 t n/ngày.

Hình 1.3. L

ng ch t th i r n c a m t s làng ngh tái ch kim lo i [5]

Ô nhi m t i các làng ngh tái ch kim lo i nh h
ng

i dân trong khu v c. Theo th ng kê trong Báo cáo môi tr

ng l n đ n s c kh e
ng qu c gia v làng

ngh 2008 [5], làng ngh V n Môn (B c Ninh) đúc nhôm, chì, k m v i t l các
b nh v hô h p chi m 44%, b nh ngoài da chi m 13,1%. Làng ngh s n xu t s t a
H i (B c Ninh) có t l ng
(kho ng 29%). T l ng

i lao đ ng b m c b nh mãn tính t

i m c b nh đau, khô h ng

ng đ i cao

ngh đúc là 31,7% và ngh

cán là 31%. Ph n l n c dân trong làng ngh c khí Vân Chàng (Nam
các b nh v đ

ng hô h p, b nh ngoài da và ph khoa, có t i 4,7% s ng

làng b m c b nh lao ph i, 8,3% m c b nh viêm ph qu n, đ c bi t s ng
ung th ngày càng t ng và có trên 50% ng

1.2. Gi i thi u v làng ngh c kim khí Phùng Xá
a. V trí đ a lý

i trong
i ch t vì

i lao đ ng m c các b nh liên quan đ n

th n kinh.
1.2.1. i u ki n t nhiên

nh) m c


9

Hình 1.4. V trí đ a lý xã Phùng Xá


10

V trí làng ngh

Hình 1.5. V trí làng ngh


11
Xã Phùng Xá n m

cu i huy n Th ch Th t v phía Tây B c Hà N i, n i có

truy n th ng công nghi p - TTCN lâu đ i, cách trung tâm huy n 7km, cách Hà
ông kho ng 25km v phía ông Nam. Phía Tây B c giáp 3 xã D N u, H u B ng,
Bình Phú. Phía Tây Nam giáp đ

ng giao thông 419. Phía

Hoàng Ngô (huy n Qu c Oai). Phùng Xá có đ

ông Nam giáp xã

ng t nh l 419 liên t nh Hà

Th ch Th t - S n Tây ch y qua, đ ng th i n i liên v i đ

ông -

ng 32 Hà N i - S n Tây

nên r t thu n l i cho l u thông hàng hoá, phát tri n kinh t .
b.

a hình
a hình xã Phùng Xá khá b ng ph ng, không có đ i núi, đ cao tuy t đ i t

4,7 - 5,6m.

a hình không tr ng nên ch t ô nhi m không b tích t

m t ch mà b

phát tán. M t khác v nông nghi p khá thu n l i vì m a nhi u s ít b ng p úng.
c. i u ki n khí t

ng - thu v n

- Khí h u:

c đi m n i b t nh t c a khí h u Hà N i là s t

mùa đông và mùa hè, c v tính ch t ph m vi và c

ng ph n gi a

ng đ các trung tâm khí áp, các

kh i không khí th nh hành và h th ng th i ti t kèm theo. Khí h u Hà N i là khí
h u nhi t đ i gió mùa, có mùa đông l nh.
Khí h u c a xã Phùng Xá, huy n Th ch Th t đ

c quy đ nh b i nh ng đ c

tr ng khí h u c a vùng đ ng b ng B c B : Nhi t đ i gió mùa nóng m có mùa
đông l nh .
- Ch đ thu v n c a xã Phùng Xá ch u nh h
v n sông

ng chính c a ch đ thu

áy và sông Tích có tác d ng l n trong vi c tiêu n

c, góp ph n gi m t i

ô nhi m do ho t đ ng s n xu t gây ra.
Tài nguyên n

c m t khu v c nghiên c u là m t vài ao nh n m r i rác t i

các h gia đình trong xã. Tài nguyên n
Cact c a h tr m tích Triat.
1.2.2.

c đi m kinh t , xã h i

a. Hi n tr ng s d ng đ t

c ng m đ

c phân b trong các khe n t


12

Xã Phùng Xá có t ng di n tích t nhiên là 440,21 ha, trong đó đ t nông
nghi p có t l l n 63,4% (kho ng 279 ha); đ t chuyên dùng chi m 19,2% (84,5
ha); đ t

16% (70,4 ha); đ t ch a s d ng kho ng 1,4% (6,2 ha).

Hi n nay, đ t trong xã Phùng Xá h u nh đã đ

c c p gi y ch ng nh n

quy n s d ng đ t.[6]
b. Dân s và lao đ ng
- Tính đ n ngày 2012 dân s t i xã là: 11.075 ng

i. Toàn xã có 2642 h gia

đình. Trong đó đ ng bào theo đ o thiên chúa giáo có 175 h v i 715 nhân kh u, có
nhà th chính x g m 32 h giáo.
- Toàn xã có 2547 lao đ ng, lao đ ng trong s n xu t TTCN v i ngành ch
đ o là: gia công kim lo i và s n xu t đ g thu hút nhi u lao đ ng nh t (76%).[6]
c. C c u kinh t
C c u kinh t t i xã ch y u là TTCN, doanh thu hàng n m t s n xu t gia
công kim lo i và s n xu t đ g chi m kho ng 70%.
T ng thu nh p là 115,5 t đ ng t ng 4,7% so v i m c tiêu đ ra n m 2012,
trong đó giá tr thu nh p c a t ng ngành nh sau:
- Giá tr thu nh p t s n xu t nông nghi p là 8,4 t đ ng, gi m 15,66% so v i
m c tiêu đ ra là 9,96 t đ ng.
- Giá tr thu nh p t th

ng m i d ch v là 30,74 t đ ng t ng 3,05% so v i

m c tiêu đ ra là 29,83 t đ ng.
- N m 2013 bình quân thu nh p đ u ng

i đ t 26 tri u đ ng/ n m.

i s ng

nhân dân n đ nh và phát tri n, có 44% h giàu, 57,6% h khá, 2,3% h nghèo theo
tiêu chí m i.[6]
d. C s v t ch t và h t ng c s
- Các công trình ki n trúc xây d ng: T i khu v c nghiên c u, 100% công
trình là nhà kiên c và bán kiên c : 100% s h có nhà

và nhà s n xu t mái b ng,

mái l p ngói, l p tôn. Do đ c đi m v đ t đai, c trú và s n xu t mà t i đây các
công trình nhà , x

ng s n xu t, đa ph n đ

c xây d ng xen nhau. M t s c s

s n xu t l n: công ty, xí nghi p, h p tác xã... có khu s n xu t và khu

tách riêng.


13
- Các công trình h t ng c s :

i n: Phùng Xá có 14 tr m bi n áp v i t ng công su t 6.500KVA, 15km
đ

ng dây cao th và 15km đ
C pn

n

c ng m đ

ng dây h th .

c: Phùng Xá đã đ a vào ho t đ ng 01 nhà máy n
c l y t 4 m i khoan, cung c p n

c b ng ngu n

c s ch cho các ho t đ ng sinh

ho t và s n xu t c a toàn b nhân dân trong xã.
Thoát n

c: H th ng thoát n

c th i

xã Phùng Xá là h th ng đ

d ng t nh ng n m 1992 - 1994, n m chung trong ch

ng trình kiên c hóa đ

giao thông n i xã c a UBND t nh Hà Tây th i k đó, n
c a các h gia đình không qua h th ng x lý và đ
thoát n

c xây
ng

c th i s n xu t - sinh ho t

c đ th i th ng vào h th ng

c chung c a xã ra ngòi Ng c r i ra sông Tích.

H th ng giao thông: Giao thông gi a xã Phùng Xá v i các n i khác khá
thu n l i. Phùng Xá n m trên đ
đ

ng t nh l Hà

ông - Th ch Th t - S n Tây, con

ng này n i li n v i qu c l 32; phía nam Th ch Th t là đ

thông su t v i Xuân Mai, Hà

ng Láng - Hoà L c

ông. H th ng giao thông liên thôn - xóm đã đ

c

bê tông hoá và đi l i khá thu n ti n.
H th ng thông tin: hi n nay làng ngh có kho ng 1.200 máy đi n tho i và
50 máy fax, và đài truy n thanh
thông tin đ n ng

xã ho t đ ng có hi u qu , cung c p k p th i các

i dân. N m 2008, ài truy n thanh xã Phùng Xá đ

d ng tháp loa, phòng phát thanh theo đúng quy đ nh c a Nhà n

c đ u t xây

c, tr giá g n 500

tri u đ ng.[6]
e. i u ki n v sinh môi tr
-

ng

a ph n các h gia đình đ u có nhà v sinh t ho i - khép kín, m t s h

làm nông nghi p v n gi thói quen xây d ng h xí hai ng n làm phân bón cho ho t
đ ng nông nghi p, tuy nhiên đ n n m 2008 t l này ch còn 5% trên t ng s h
trong xã.[6]
f. Giáo d c, y t , v n hóa

- Giáo d c: xã đã có tr

ng ti u h c và trung h c c s , nhà tr m u giáo, t o

đi u ki n cho 100% các cháu trong đ tu i đi h c đ

c đ n tr

ng.


14
- Y t : xã có 1 tr m y t chu n Qu c gia, có t 5 - 7 nhân viên và 5 gi

ng

b nh.
- V n hoá: Trong th i gian qua nh có s n xu t th công nghi p mà đ i s ng
c ng nh phong trào n p s ng v n hoá đang đ

c phát tri n m nh m . Xã có 2 thôn

đ t danh hi u đ n v v n hóa, s h đ t tiêu chu n gia đình v n hoá h n 3.000 h ,
chi m 90% t ng s . Ngoài ra

m i xã còn có sân v n đ ng, nhà v n hoá v i di n

tích trên 100m2 đây là n i di n ra m i ho t đ ng v n hoá v n ngh .[6]
1.3. Hi n tr ng s n xu t c a làng ngh c kim khí Phùng Xá
Hi n nay, làng ngh đ

c chia làm 2 khu v c: đi m s n xu t t p trung c a

làng ngh ( CN) và các h s n xu t phân tán t i các thôn trong xã Phùng Xá. Các
c s s n xu t c kim khí

Phùng Xá ho t đ ng quy mô nh mang tính h gia đình,

nhi u gia đình ch tham gia vào m t trong vài công đo n nh t đ nh c a quy trình s n
xu t.
Do ngu n v n đ u t s n xu t có h n nên máy móc còn thô s , l c h u, các
máy chuyên dùng đa s là máy c đ
là ch y u, ng

c mua l i ho c t ch t o. S n xu t th công

i lao đ ng đa ph n không s d ng các bi n pháp b o h lao đ ng

khi tham gia s n xu t.
Hi n nay, theo th ng kê c a UBND xã Phùng Xá, xã Phùng Xá có 569 h
làm ngh . Th ng kê quy mô các h s n xu t th hi n trong b ng 1.1 d

i đây:

B ng 1.1. Quy mô s n xu t c a các h trong làng ngh
S h (h )

T l (%)

L n

112

19,7

V a

171

30

Nh

286

50,3

T ng

569

100

Quy mô

(Ngu n: UBND xã Phùng Xá)
Trong đó:
Quy mô l n: Di n tích s n xu t >300m2; Công su t >500kg s n
ph m/ngày; S lao đ ng >10 ng

i


15
Quy mô trung bình/v a: Di n tích s n xu t 100 - 250m2; Công su t
200 - 500kg s n ph m/ngày; S lao đ ng: 5 – 10 ng

i

Quy mô nh : Di n tích s n xu t <100m2; Công su t <200kg s n
ph m/ngày
S n ph m c a làng ngh Phùng Xá bao g m: b n l , c a x p, l

i thép, tôn

l p, dây thép bu c, dây thép gai, cu c, x ng, cày b a, đinh các lo i, u xà g dùng
k t c u khung nhà thép, u c a x p c a cu n… Công ngh s n xu t c a các s n
ph m này đ

c th hi n nh sau:

- Gia công kim lo i
S t ph li u

B i, r s t, ti ng n

Phân lo i

i n n ng

Gia công s b

Than, đi n n ng

N u

B i, n, nhi t, khí th i,
h i kim lo i
B i, n, nhi t, khí th i,
n c th i

Cán, kéo

Than, d u

D u

B i, ti ng n

N

Bán thành ph m

c th i ch a d u

S n ph m
(Thép cu n, thép tròn xây
d ng, thép d t, t m)

Hình 1.6. S đ công ngh gia công kim lo i kèm dòng th i

ây là quy trình s n xu t dây thép cu n dùng vào vi c đ n gi n nh làm lõi
thép đ bê tông n p c ng t m đan, th

ng đ

c dùng t thép 6 – 10mm c cán kéo

ra, s các h làm ngh này còn l i r t ít.
Các công đo n chính c a gia công kim lo i nh sau:
+ Phân lo i: s t ph li u sau khi đ
th

c. Quá trình này hoàn toàn đ

c thu mua s đ

c th c hi n th công.

c phân lo i theo kích


16
+ Gia công s b : Sau khi phân lo i, các ph li u có kích th

cđ

cc t

thành nh h n. Quá trình này th c hi n nh m h tr quá trình n u sau này.
+ N u: S t, thép đ

đ

c nung

nhi t đ cao đ n nóng ch y b ng đi n, sau đó

c rót vào khuôn t o thành nh ng thanh thép.
+ Cán, kéo: S t sau khi đ

c nung đ đ

c đ a vào máy cán, máy kéo t o

thành thép d ng d t, t m
- Quá trình s n xu t đinh, dây thép
Thép cu n

Rút dây

Ti ng n

D p đinh

Ti ng n

inh

Hình 1.7. S đ công ngh gia công s n xu t đinh kèm dòng th i
Quy trình s n xu t đinh g m các công đo n sau:
+ Rút dây: thép cu n đ

các lo i dây có đ
+

c nung nóng đ r i đ a vào máy rút dây t o thành

ng kính khác nhau

t d p: sau đó dây thép đ

cùng là các lo i đinh

c đ a vào máy d p đinh t o ra s n ph m cu i


17

Thép cu n

Ti ng n

Rút dây

Nhi t

N

c

B is t

T yr

Axit H2SO4,
HCl

Làm s ch

N

c th i

M k m

N

c th i

Dung d ch
m k m

Dây thép m
k m

Hình 1.8. S đ công ngh s n xu t dây thép kèm dòng th i
Quy trình s n xu t dây thép g m các công đo n sau:
+ Rút dây: t
+

ng t nh quá trình rút dây trong s n xu t đinh

: sau khi rút dây, dây thép có nhi t đ cao s đ

c đ a vào

đ h nhi t

đ m t cách t t , m c đích làm m m thép
+ T y r : các bán thành ph m đ

c t y r b ng H2SO4 và HCl đ lo i b r s t

+ Làm s ch: quá trình làm s ch b ng n

c đ lo i b hoàn toàn ch t b n bám

vào dây thép
+ M k m: bán thành ph m sau khi làm s ch s đ

c đ a vào m . Quá trình

m chính là nhúng s n ph m vào dung d ch m (dung d ch NH4Cl2, ZnCl2 và m t s
dung d ch có g c Clo) và cho dòng đi n m t chi u đi qua t o l p b m t tr ng đ ng
th i b o v s n ph m ch ng b r . S n ph m c a công đo n này là dây thép m k m
dùng làm l

i B40 hay dây thép gai ho c dây bu c.

- S n xu t ke, ch t, b n l