Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện việc chi trả dịch vụ môi trường rừng từ thủy điện tại tỉnh quảng nam

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT

NG

I H C THU L I

HOÀNG TR NG PHÚC

XU T M T S

GI I PHÁP NH M HOÀN THI N VI C CHI TR D CH V
MÔI TR

NG R NG T

THU

T I T NH QU NG NAM

LU N V N TH C S

Hà N i, 2014

I N


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT

NG

I H C THU L I

HOÀNG TR NG PHÚC

XU T M T S

GI I PHÁP NH M HOÀN THI N VI C CHI TR D CH V
MÔI TR

NG R NG T

THU

I N

T I T NH QU NG NAM
Chuyên ngành: Kinh t tài nguyên thiên nhiên và môi tr

ng

Mã s : 60.31.16

LU N V N TH C S

Ng

ih

ng d n khoa h c:

1. PGS.TS.

ng Tùng Hoa

2. TS. Lê Th y Anh
Hà N i, 2014


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là đ tài nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u đ

c

s d ng trong lu n v n là trung th c, có ngu n g c rõ ràng. Các k t qu nghiên
c u trong lu n v n ch a t ng đ

c ai nghiên c u và công b trong b t c công

trình khoa h c và b o v h c v nào.
Tôi xin cam đoan r ng m i vi c giúp đ cho vi c th c hi n lu n v n này đã
đ

c c m n và các thông tin, s li u trích d n trong lu n v n đã đ

c ch rõ

ngu n g c.
Hà N i, ngày 09 tháng 11 n m 2014
Tác gi lu n v n

Hoàng Tr ng Phúc


L IC M

N

Trong quá trình nghiên c u, th c hi n b n lu n v n này, tác gi đã nh n
đ

c s quan tâm giúp đ nhi t tình c a các th y giáo, cô giáo Khoa K nh t và

Qu n lý-Tr

ng đ i h c Thu l ; các cán b t i S Tài chính, S Công th

t nh Qu ng Nam, Báo Qu ng Nam; cán b H t Ki m lâm huy n

ng

ông Giang;

các h dân xã Ma Cooi; s khích l , đ ng viên c a gia đình, bè b n.
Tác gi xin bày t lòng bi t n chân thành đ n PGS.TS.
TS. Lê Th y Anh, nh ng ng

i đã h

ng Tùng Hoa và

ng d n và giúp đ tác gi hoàn thành b n

lu n v n này.
Tác gi xin c m n PGS.TS Tri u V n Hùng, anh Nguy n Ng c Th ng đã
đóng góp nh ng ý ki n giúp tác gi b sung phân tích trong lu n v n.
Cu i cùng, xin chân thành c m n gia đình, b n bè, đ ng nghi p đã đ ng
viên khích l và giúp đ tác gi hoàn thành khoá h c.
Lu n v n là k t qu c a quá trình nghiên c u khoa h c công phu và nghiêm
túc c a b n thân, tuy v y không th không tránh kh i nh ng h n ch nh t đ nh. Tác
gi mong nh n đ

c s quan tâm, đóng góp ý ki n c a các th y giáo, cô giáo và

nh ng đ c gi quan tâm đ n đ tài này.
Xin trân tr ng c m n!


DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: Các công trình th y đi n đã hoàn t t và phát đi n ............................. 30
B ng 2.2: Các công trình th y đi n đang xây d ng ............................................ 30
B ng 2.3: Di n tích đ t r ng b l n chi m đ xây d ng th y đi n ..................... 32
B ng 2.4: i t ng đ c chi tr d ch v môi tr ng theo l u v c .................. 35
B ng 2.5: Các d án th y đi n tham gia đ án chi tr d ch v môi tr ng r ng t i
t nh Qu ng Nam n m 2013 ................................................................................. 37
B ng 2.6: Ch đ làm vi c c a cán b Qu b o v và phát tri n r ng t nh

Qu ng Nam.......................................................................................................... 39
B ng 2.7: S ti n n đ ng chi tr d ch v môi tr ng r ng c a m t s nhà máy
th y đi n t i t nh Qu ng Nam t 2011 đ n 2013 (đ n v : nghìn đ ng).............. 40
B ng 2.8: Chi d ch v môi tr ng r ng c a Qu b o v phát tri n r ng t nh
Qu ng Nam n m 2011 – 2013 ............................................................................ 41
B ng 2.9: n giá chi tr d ch v môi tr ng r ng t i các l u v c th y đi n n m
2013 ..................................................................................................................... 43
B ng 3.1: Th ng kê s ti n d ch v môi tr ng r ng d tính thu t m t s nhà
máy th y đi n t i Qu ng Nam ............................................................................ 52


DANH M C CÁC HÌNH
Hình 2.1: B n đ hành chính t nh Qu ng Nam ................................................... 24
Hình 2.2: B n đ quy ho ch th y đi n h th ng sông Vu Gia- Thu B n ........... 31


DANH M C T

VI T T T

B NN &
PTNT

B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn

B TN & MT

B Tài nguyên và Môi tr

B TC

B Tài chính

CP

Chính ph

BQL

Ban Qu n lý

ng

Liên minh Qu c t B o t n thiên nhiên và Tài nguyên thiên
IUCN

nhiên

H ND

H i đ ng nhân dân

PES

Chi tr d ch v môi tr

UBND

ng

y ban nhân dân

UNDP

Ch

ng trình phát tri n Liên h p qu c

WB

Ngân hàng th gi i

WWF

Qu Qu c t b o v thiên nhiên


M CL C
CH NG 1: C S LÝ LU N VÀ TH C TI N V CHI TR D CH V
MÔI TR NG R NG ......................................................................................... 1
1.1. M t s khái ni m ............................................................................................ 1
1.1.1. D ch v môi tr ng r ng............................................................................. 1
1.1.2. Chi tr d ch v môi tr ng r ng ................................................................. 2
1.2. Ph ng pháp xác đ nh chi tr d ch v môi tr ng r ng t th y đi n ............ 5
1.2.1. Nguyên t c chi tr d ch v môi tr ng ....................................................... 5
1.2.2. Ph ng pháp xác đ nh giá tr chi tr d ch v môi tr ng r ng.................. 7
1.3. Các quy đ nh pháp lu t hi n hành v chi tr d ch v môi tr ng r ng t th y
đi n ...................................................................................................................... 13
1.4. Nh ng bài h c v th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng trên th gi i và
Vi t Nam ............................................................................................................. 16

1.4.1. Th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng trên th gi i .......................... 16
1.4.2. Th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng Vi t Nam ........................... 18
1.5. M t s công trình nghiên c u có liên quan .................................................. 20
K t lu n ch ng 1 ............................................................................................... 22
CH NG 2: TH C TR NG VI C TH C HI N CHI TR D CH V MÔI
TR NG R NG T TH Y I N T I T NH QU NG NAM TRONG TH I
GIAN T 2011
N 2013 ................................................................................. 24
2.1. i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i t nh Qu ng Nam ................................. 24
2.1.1. c đi m t nhiên ..................................................................................... 24
2.1.2. c đi m kinh t - xã h i .......................................................................... 28
2.1.3. Tình hình các d án th y đi n t i Qu ng Nam ......................................... 29
2.2. Tình hình v các tác đ ng t các d án th y đi n t i môi tr ng r ng trên
đ a bàn Qu ng Nam ............................................................................................. 32
2.2.1. V di n tích đ t lâm nghi p và r ng b l n chi m đ xây d ng th y đi n 32
2.2.2. V công tác tr ng r ng thay th ................................................................ 33
2.2.3. Nh ng t n t i, h n ch trong v n đ chuy n m c đích s d ng đ t và
công tác tr ng r ng thay th ................................................................................ 33
2.3. Tình hình th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng t th y đi n t i t nh
Qu ng Nam.......................................................................................................... 34
2.3.1. Các bên tham gia th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng ................... 34
2.3.2. Th c t chi tr d ch v môi tr ng r ng c a các Nhà máy th y đi n t i
Qu ng Nam.......................................................................................................... 37
2.4. ánh giá chung v k t qu vi c th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng t
th y đi n t i t nh Qu ng Nam ............................................................................. 41
2.4.1. Nh ng k t qu đã đ c ............................................................................. 41
2.4.2. Nh ng t n t i và nguyên nhân .................................................................. 42


K t lu n ch ng 2 ............................................................................................... 44

CH NG 3:
XU T M T S GI I PHÁP NH M HOÀN THI N VI C
CHI TR D CH V MÔI TR NG R NG T TH Y I N T I T NH
QU NG NAM .................................................................................................... 46
3.1. nh h ng phát tri n kinh t xã h i c a t nh Qu ng Nam t i n m 2015,
t m nhìn 2020 ...................................................................................................... 46
3.2. C h i và thách th c trong vi c th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng t
th y đi n t i t nh Qu ng Nam ............................................................................. 50
3.2.1. C h i trong vi c th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng t th y đi n
t i t nh Qu ng Nam ............................................................................................. 50
3.2.2. Thách th c trong vi c th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng t i t nh
Qu ng Nam.......................................................................................................... 53
3.3. Nguyên t c đ xu t các gi i pháp hoàn thi n vi c chi tr môi tr ng r ng t
th y đi n .............................................................................................................. 54
3.3.1. i u ki n th c hi n chi tr d ch v môi tr ng r ng ............................... 54
3.3.2. Quy trình phân b ti n d ch v môi tr ng r ng ...................................... 55
3.3.3. Nguyên t c đ xu t gi i pháp nh m hoàn thi n vi c chi tr d ch v môi
tr ng r ng t các d án th y đi n t i t nh Qu ng Nam .................................... 57
3.4. M t s đ xu t hoàn thi n vi c chi tr d ch v môi tr ng r ng t th y đi n
t i t nh Qu ng Nam ............................................................................................. 59
3.4.1. T ng c ng n ng l c ho t đ ng c a Qu b o v và phát tri n r ng t nh
Qu ng Nam.......................................................................................................... 59
3.4.2. Hoàn thi n c ch giám sát, đánh giá ch t l ng r ng ph c v nghi m thu
chi tr ti n d ch v môi tr ng r ng t i Qu ng Nam .......................................... 61
3.4.3. B sung c ch x ph t đ i v i các nhà máy th y đi n ch m n p ti n chi
tr d ch v môi tr ng r ng t th y đi n t i Qu ng Nam .................................. 63
3.4.4. Nâng cao nh n th c c a các bên tham gia chi tr d ch v môi tr ng r ng
t th y đi n t i Qu ng Nam ................................................................................ 65
K t lu n ch ng 3 ............................................................................................... 66
K T LU N VÀ KI N NGH ............................................................................. 67

DANH M C TÀI LI U THAM KH O ............................................................ 70


M

U

1.Tính c p thi t c a đ tài
Các h sinh thái t nhiên, đ c bi t là h sinh thái r ng đóng vai trò r t
quan tr ng đ i v i s t n t i c a trái đ t và con ng

i. Môi tr

ng r ng bao

g m các h p ph n c a h sinh thái r ng: th c v t, đ ng v t, vi sinh v t, n
đ t, không khí, c nh quan thiên nhiên. Môi tr
đ i v i nhu c u c a xã h i và con ng
r ng, g m: b o v đ t, đi u ti t ngu n n

c,

ng r ng có các giá tr s d ng

i, g i là giá tr s d ng c a môi tr

ng

c, phòng h đ u ngu n, phòng h ven

bi n, phòng ch ng thiên tai, đa d ng sinh h c, h p th và l u gi các bon, du
l ch, n i c trú và sinh s n c a các loài sinh v t, g và lâm s n khác.
Ngày 24-9-2010, Chính ph đã ban hành Ngh đ nh s 99/2010/N -CP v
chính sách chi tr d ch v môi tr

ng r ng (D ch v môi tr

các c s s n xu t th y đi n, m c chi tr 20đ/kWh đi n th

ng r ng). Theo đó,
ng ph m

Hi n nay, h u h t các t nh có d án th y đi n đã thành l p Qu b o v và
phát tri n r ng đ nh n y thác chi tr phí d ch v môi tr
máy th y đi n. Vi c chi tr d ch v môi tr

ng r ng c a các nhà

ng r ng t i các nhà máy th y đi n

l n th c hi n khá t t, ví d : các th y đi n Yaly, Plei Krông và Sê San 3 đã n p
h n 200 t đ ng trong các n m 2011-2012; th y đi n Hàm Thu n -

a Mi đã

n p 132,5 t đ ng trong các n m 2010-2012; th y đi n Tuyên Quang n p 36,97
t đ ng cho n m 2012... Tuy nhiên, nhi u nhà máy th y đi n nh ch a chi tr
h t d ch v môi tr

ng r ng v i lý do tình hình tài chính còn khó kh n, giá bán

đi n theo Bi u giá chi phí tránh đ

c đ n n m 2013 m i b sung chi phí này.

T nh Qu ng Nam có 425.921 ha r ng, t l che ph đ t 40,9%; tr l

ng

g c a t nh kho ng 30 tri u m3. Di n tích r ng t nhiên là 388.803 ha, r ng
tr ng là 37.118 ha. R ng giàu
phân b

Qu ng Nam hi n có có kho ng 10 nghìn ha,

các đ nh núi cao, di n tích r ng còn l i ch y u là r ng nghèo, r ng


trung bình và r ng tái sinh, có tr l

ng g kho ng 69 m3/ha. Các khu b o t n

thiên nhiên t i t nh Qu ng Nam n m

sông Thanh thu c huy n Nam Giang

(Ngu n: www.quangnam.gov.vn).
Qu ng Nam có h th ng sông su i phát tri n v i ti m n ng th y đi n l n.
H th ng sông Vu Gia – Thu B n v i ph n l n l u v c n m trong đ a gi i t nh
đ

c đánh giá là có ti m n ng th y đi n l n th t c n

c đang đ

cđ ut

khai thác. Hi n nay t nh có các nhà máy th y đi n đã và đang xây d ng nh :
- Nhà máy th y đi n A V

ng (210 MW)

- Nhà máy th y đi n "Sông Bung 2" (100 MW)
- Nhà máy th y đi n "Sông Bung 4" (220 MW)
- Nhà máy th y đi n "Sông Gi ng" (60 MW)
- Nhà máy th y đi n " ak Mi 1" (255 MW)
- Nhà máy th y đi n " ak Mi 4" (210 MW)
- Nhà máy th y đi n "Sông Côn 2" (60 MW)
- Nhà máy th y đi n "Sông Tranh 2" (135 MW)....
Trong th i gian qua, vi c th c hi n chi tr d ch v môi tr

ng r ng t

ngu n ti n c a các d án th y đi n t i t nh Qu ng Nam là m t v n đ r t đáng
đ

c quan tâm và nghiên c u. T lý do đó, tác gi ch n đ tài “

gi i pháp nh m hoàn thi n vi c chi tr d ch v môi tr

xu t m t s

ng r ng t th y đi n

t i t nh Qu ng Nam”.
2. M c tiêu nghiên c u c a đ tài
- Phân tích hi n tr ng chi tr d ch v môi tr
Qu ng Nam.

ng r ng t th y đi n t i t nh


- Phân tích các c h i, thách th c trong vi c th c hi n c ch chi tr d ch
v môi tr

a ra m t s ki n ngh , đ xu t hoàn thi n vi c chi tr d ch v môi

tr

ng r ng t th y đi n t i t nh Qu ng Nam.

ng r ng t th y đi n t i t nh Qu ng Nam.

3. Ph

ng pháp nghiên c u
Trên c s các quy đ nh và ch tài v th c hi n chi tr d ch v môi tr

ng

r ng c a Chính ph , c n c vào tình hình th c t áp d ng t i t nh Qu ng Nam,
đ tài áp d ng các ph
- Ph
đ

ng pháp nghiên c u nh sau:

ng pháp thu th p và t ng h p s li u, thông tin: S li u và thông tin

c l y t các quy đ nh c a Chính ph v chi tr d ch v môi tr

tài li u đã đ

c công b v d ch v môi tr

thiên nhiên (WWF); các h
môi tr

ng r ng; các

ng r ng c a Qu qu c t b o v

ng d n và s li u th c hi n c ch chi tr d ch v

ng r ng t i t nh Qu ng Nam.
- Ph

ng pháp đi u tra: ph ng v n thông tin viên theo hình th c ph ng

v n đi m, ng

iđ

c ph ng v n đi m là h dân tham gia nh n giao khoán r ng,

cán b ki m lâm tham gia qu n lý và th c hi n đ án chi tr d ch v môi tr

ng

r ng t i huy n ông Giang, t nh Qu ng Nam.
- Ph

ng pháp tham v n chuyên gia: trong quá trình th c hi n đ tài, tác

gi có ph ng v n, tham kh o ý ki n và ki m tra chéo ý ki n c a các chuyên gia
c a t ch c WWF, các chuyên gia trong l nh v c nghiên c u c a đ tài. N i
dung ph ng v n t p trung vào tình hình th c hi n chi tr d ch v môi tr
r ng t th y đi n t i t nh Qu ng Nam, nh ng k t qu đã đ t đ

ng

c, nh ng khó

kh n còn t n t i. T đó xác đ nh nh ng đ xu t nh m hoàn thi n vi c chi tr
d ch v môi tr
- Ph

ng r ng t th y đi n t i tình Qu ng Nam.

ng pháp t ng h p, tính toán và phân tích s li u

4.

it

ng và ph m vi nghiên c u c a đ tài

a.

it
it

tr

ng nghiên c u c a đ tài
ng nghiên c u c a đ tài là vi c th c hi n chi tr d ch v môi

ng r ng t th y đi n đã th c hi n t i t nh Qu ng Nam; nh ng thu n l i và

khó kh n khi th c hi n chi tr d ch v môi tr

ng r ng t th y đi n t i t nh

Qu ng Nam.
b. Ph m vi nghiên c u c a đ tài
- V không gian:

tài đ

c th c hi n t i t nh Qu ng Nam, v i ph m vi

ch y u là các xã có di n tích r ng b

nh h

ng b i quá trình xây d ng, v n

hành và khai thác các d án th y đi n trên đ a bàn.
- V th i gian: th i gian th c hi n c ch chi tr d ch v môi tr

ng r ng

t i Qu ng Nam t 2011 đ n 2013.
-V n i dung:
tr

tài ti n hành nghiên c u vi c th c chi tr d ch v môi

ng r ng t th y đi n t i Qu ng Nam.

5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c
tài nghiên c u h th ng hóa các c s lý lu n v d ch v môi tr
r ng, c ch chi tr d ch v môi tr

ng

ng r ng, ho t đ ng phát tri n các d án

th y đi n g n li n v i b o v tài nguyên, môi tr

ng; đúc k t, phân tích nh ng

kinh nghi m th c ti n đ đ xu t nh ng gi i pháp có c s khoa h c, có tính kh
thi trong vi c hoàn thi n c ch chi tr d ch v môi tr
đ ng c a các d án th y đi n
v n

ng r ng đ i v i ho t

Qu ng Nam. Nh ng k t qu nghiên c u c a lu n

m t m c đ nào đó, có giá tr tham kh o trong h c t p, gi ng d y các v n

đ v d ch v môi tr

ng nói chung, d ch v môi tr

Qu ng Nam và các đ a ph

ng khác.

ng r ng nói riêng, t i t nh


b. Ý ngh a th c ti n
Nh ng phân tích đánh giá và gi i pháp đ xu t là nh ng tham kh o h u
ích có giá tr g i m trong vi c th c hi n c ch chi tr d ch v môi tr
h p v i giai đo n hi n nay trên đ a bàn Qu ng Nam và

6. K t qu d ki n đ t đ

các đ a ph

ng phù

ng khác.

c

- H th ng hoá c s lý lu n v d ch v môi tr
r ng và c ch chi tr d ch v môi tr

ng, d ch v môi tr

ng

ng r ng

- Tìm hi u v th c tr ng quá trình tri n khai và k t qu đ t đ
vi c th c hi n c ch chi tr d ch v môi tr

c trong

ng r ng t th y đi n t i t nh

Qu ng Nam
-

a ra m t s đ xu t nh m hoàn thi n vi c chi tr d ch v môi tr

r ng t th y đi n t i t nh Qu ng Nam trong th i gian s p t i

ng


1

CH
NG 1: C S LÝ LU N VÀ TH C TI N V CHI TR D CH V
MÔI TR
NG R NG
1.1. M t s khái ni m
1.1.1. D ch v môi tr
a. Môi tr

ng r ng

ng r ng

Trong l i nói đ u c a Lu t b o v và phát tri n r ng Vi t Nam n m 2004
có nêu: “R ng là tài nguyên quý báu c a đ t n
ph n quan tr ng c a môi tr

c, có kh n ng tái t o, là b

ng sinh thái, có giá tr to l n đ i v i n n kinh t

qu c dân, g n li n v i đ i s ng c a nhân dân và s s ng còn c a dân t c.”
Theo đó có th nói: R ng là m t lo i tài nguyên thiên nhiên có kh n ng

tái t o, là b ph n quan tr ng c a môi tr

ng sinh thái, có giá tr to l n bao g m

r ng t nhiên và r ng tr ng trên đ t lâm nghi p, g m có th c v t r ng, đ ng v t
r ng và nh ng y u t t nhiên có liên quan đ n r ng (g i chung là qu n xã sinh
v t).
Theo kho n 1

i u 3 Ngh đ nh s 99/2010/N -CP ngày 24/9/2010 v

chính sách chi tr d ch v môi tr

ng r ng thì môi tr

ng r ng bao g m các h p

ph n c a h sinh thái r ng: th c v t, đ ng v t, vi sinh v t, n
c nh quan thiên nhiên. Môi tr
c a xã h i và con ng

ng r ng có các giá tr s d ng đ i v i nhu c u

i, g i là giá tr s d ng c a môi tr

b o v đ t, đi u ti t ngu n n

c, đ t, không khí,
ng r ng, bao g m:

c, phòng h đ u ngu n, phòng h ven bi n,

phòng ch ng thiên tai, đa d ng sinh h c, h p th và l u gi cácbon, du l ch, n i
c trú và sinh s n c a các loài sinh v t, g và lâm s n khác.
b. D ch v môi tr

ng r ng và nh ng lo i d ch v r ng cung ng

Liên minh Qu c t B o t n thiên nhiên và Tài nguyên thiên nhiên (IUCN)
đ a ra khái ni m v chi tr d ch v môi tr

ng nh sau: “Ng

i mua(t nguy n)

đ ng ý tr ti n ho c các khuy n khích khác đ ch p nh n và duy trì các bi n


2

pháp qu n lý tài nguyên thiên nhiên và đ t b n v ng h n mà nó cung c p d ch
v h sinh thái xác đ nh” ( />Theo quy đ nh t i Kho n 2
99/2010/N - CP thì D ch v môi tr
s d ng c a môi tr

i u 3, Kho n 2

i u 4 Ngh đ nh s

ng r ng là công vi c cung ng các giá tr

ng r ng đ đáp ng các nhu c u c a xã h i và đ i s ng c a

nhân dân, bao g m các lo i d ch v :
- B o v đ t, h n ch xói mòn và b i l ng lòng h , lòng sông, lòng su i
- i u ti t và duy trì ngu n n

c cho s n xu t và đ i s ng xã h i

- D ch v h p th và l u gi cácbon c a r ng, gi m phát th i khí gây hi u
ng nhà kính b ng các bi n pháp ng n ch n suy thoái r ng, gi m di n tích r ng
và phát tri n r ng b n v ng
- B o v c nh quan t nhiên và b o t n đa d ng sinh h c c a các h sinh
thái r ng ph c v cho d ch v du l ch
- D ch v cung ng bãi đ , ngu n th c n và con gi ng t nhiên, s d ng
ngu n n

c t r ng cho nuôi tr ng th y s n

1.1.2. Chi tr d ch v môi tr
a. Chi tr d ch v môi tr

ng r ng
ng r ng

Chi tr d ch v h sinh thái (Payment for Ecosystem Services - PES) hay
còn đ

c g i là chi tr cho d ch v môi tr

Services) đ

ng (Payment for Environmental

c xem là c ch nh m thúc đ y vi c t o ra và s d ng các d ch v

sinh thái b ng cách k t n i ng

i cung c p d ch v và ng

i s d ng d ch v h

sinh thái).
M t khái ni m h p h n v chi tr môi tr
ra nh sau: “Chi tr d ch v môi tr
mà

đó d ch v môi tr

ng đ

ng đ

c S.Wunder (2005) đ a

ng là m t giao d ch trên c s t nguy n

c xác đ nh c th (ho c ho t đ ng s d ng đ t

3

đ đ m b o có đ

c d ch v này) đang đ

mua) mua c a ng

i bán (t i thi u m t ng

c p d ch v môi tr

ng đ m b o đ

d ch v môi tr

i mua (t i thi u m t ng

i bán) khi và ch khi ng

c vi c cung c p d ch v môi tr

Theo quy đ nh t i Kho n 3
tr d ch v môi tr

c ng

i

i cung

ng này”.

i u 3 Ngh đ nh s 99/2010/N -CP thì chi

ng r ng là quan h cung ng và chi tr gi a bên s d ng

ng r ng tr ti n cho bên cung ng d ch v môi tr

ng r ng.

Ngh đ nh s 99 c ng quy đ nh các nhà máy th y đi n ph i chi tr d ch v
môi tr

ng r ng đ b o v đ t, h n ch xói mòn và b i l ng lòng h , lòng sông,

lòng su i; v đi u ti t và duy trì ngu n n
b.

it

c cho s n xu t th y đi n.

ng ph i chi tr d ch v môi tr

ng r ng

T t c các t ch c, cá nhân có s d ng và h
r ng ph i chi tr ti n d ch v môi tr

ng r ng. Theo

99/2010/N -CP, bên s d ng d ch v môi tr
g m các đ i t

ng l i t d ch v môi tr

ng

i u 7 Ngh đ nh s

ng r ng là đ i t

ng ph i chi tr ,

ng sau:

- Các c s s n xu t th y đi n
- Các c s s n xu t và cung ng n

c s ch

- Các c s s n xu t công nghi p có s d ng n

c tr c ti p t ngu n n

- Các t ch c, cá nhân kinh doanh d ch v du l ch có h
môi tr

c

ng l i t d ch v

ng r ng
- Các đ i t

ng ph i tr ti n d ch v môi tr

ng r ng cho d ch v h p th

và l u gi cácbon c a r ng; d ch v cung ng bãi đ , ngu n th c n và con
gi ng t nhiên, s d ng ngu n n

c t r ng cho nuôi tr ng th y s n


4

c.

it

ng đ

c nh n ti n d ch v môi tr

ng r ng

Các t ch c, cá nhân có cung ng d ch v môi tr ng r ng đ c nh n ti n
chi tr d ch v môi tr ng r ng. Theo quy đ nh t i i u 8 Ngh đ nh s

99/2010/N -CP, các đ i t ng đ c chi tr ti n d ch v môi tr ng r ng là các
ch r ng c a các khu r ng có cung ng d ch v môi tr ng r ng, g m:
- Các ch r ng là t ch c đ

c Nhà n

c giao r ng, cho thuê r ng đ s

d ng n đ nh lâu dài vào m c đích lâm nghi p và các ch r ng là t ch c t đ u
t tr ng r ng trên di n tích đ t lâm nghi p đ

c giao.

- Các ch r ng là h gia đình, cá nhân đ
r ng; c ng đ ng dân c thôn đ

c Nhà n

c Nhà n

c giao r ng, cho thuê

c giao r ng đ s d ng n đ nh lâu

dài vào m c đích lâm nghi p; các ch r ng là h gia đình, cá nhân, c ng đ ng
dân c thôn t đ u t tr ng r ng trên di n tích đ t lâm nghi p đ

c Nhà n

c

giao.
- Các t ch c, h gia đình, cá nhân, c ng đ ng dân c có H p đ ng nh n
khoán b o v r ng n đ nh lâu dài v i các ch r ng là t ch c nhà n

c (sau đây

g i chung là h nh n khoán).
d. Các lo i r ng đ

c chi tr d ch v môi tr

ng r ng

T t c các khu r ng có cung ng d ch v môi tr
d ch v môi tr
CP, r ng đ

ng r ng. Theo quy đ nh t i

c tr ti n d ch v môi tr

hay nhi u d ch v môi tr

ng r ng đ

c tr ti n

i u 4 Ngh đ nh s 99/2010/N -

ng r ng là các khu r ng có cung c p m t

ng r ng, g m r ng phòng h , r ng đ c d ng và r ng

s n xu t.
N u khu r ng cung ng d ch v môi tr
(b cháy, bão tàn phá, n
ng d ch v môi tr
ti n d ch v môi tr

ng nh ng b thi t h i do thiên tai

c l cu n trôi) làm cho r ng không còn kh n ng cung

ng r ng thì di n tích b thi t h i không đ
ng r ng.

c ti p t c chi tr


5

Ch nh ng di n tích r ng đ
cung ng d ch v môi tr
Trong tr

c c quan nghi m thu xác đ nh đ đi u ki n

ng r ng m i đ

c chi tr .

ng h p ch r ng th c hi n khai thác lâm s n (g và lâm s n

ngoài g ), nh ng khu r ng sau khai thác v n đ đi u ki n cung ng d ch v môi
tr

ng r ng thì đ

c chi tr ti n d ch v môi tr

ng r ng.

Vi c xác đ nh di n tích r ng đ đi u ki n cung ng d ch v môi tr
r ng đ

c áp d ng theo quy đ nh t i Kho n 4

ng

i u 2 Thông t s 20/2012/TT-

BNNPTNT.
Theo quy đ nh t i
đ

i u 3 Thông t s 80/2011/TT-BNNPTNT: H s K

c xác đ nh cho t ng lô tr ng thái r ng, làm c s đ tính toán m c ti n chi

tr d ch v môi tr

ng r ng cho các ch r ng. H s K c a t ng lô tr ng thái

r ng là tích h p t các h s K thành ph n trong đó có h s K1 đi u ch nh m c
chi tr d ch v môi tr

ng r ng theo tr ng thái và tr l

ng r ng. H s K1 có

giá tr b ng 1,00 đ i v i r ng giàu; 0,95 đ i v i r ng trung bình; và 0,90 đ i v i
r ng nghèo và r ng ph c h i. Nh v y, khi r ng chuy n t tr ng thái r ng trung
bình sang r ng giàu thì h s K1 thay đ i t ng lên, làm t ng h s K. Ch khu
r ng đ

c t ng m c chi tr .
Theo quy đ nh t i

cho m t lô r ng c th đ

i u 4 Thông t s 80/2011/TT-BNNPTNT: H s K
c xác đ nh l i khi có s thay đ i v h s K thành

ph n, do ch r ng đ ngh ho c thông qua k t qu nghi m thu r ng hàng n m,
đ

c c quan có th m quy n xác đ nh.

1.2. Ph

ng pháp xác đ nh chi tr d ch v môi tr

1.2.1. Nguyên t c chi tr d ch v môi tr

ng r ng t th y đi n

ng

Hai nguyên t c c b n c a chi tr d ch v môi tr

ng là:

- T o ra đ ng l c tài chính hi u qu thúc đ y cá nhân và c ng đ ng cung
c p các d ch v môi tr

ng


6

- Chi tr các chi phí cho vi c cung c p các d ch v c a h .
Theo Ngh đ nh s 99/2010/N -CP c a Chính ph , nguyên t c chi tr
d ch v môi tr

ng r ng đ

- T ch c, cá nhân đ
ti n d ch v môi tr

c quy đ nh nh sau:
ch

ng l i t d ch v môi tr

ng r ng ph i chi tr

ng r ng cho các ch r ng c a các khu r ng t o ra d ch v

đã cung ng.
- Th c hi n chi tr d ch v môi tr

ng r ng b ng ti n thông qua hình th c

chi tr tr c ti p ho c chi tr gián ti p.
- Ti n chi tr d ch v môi tr

ng r ng thông qua Qu b o v và phát tri n

r ng là ti n c a bên s d ng d ch v môi tr
cho các ch r ng cung ng d ch v môi tr
- Ti n chi tr d ch v môi tr
ph m có s d ng d ch v môi tr

ng r ng y thác cho Qu đ tr

ng r ng.

ng r ng là m t y u t trong giá thành s n
ng r ng và không thay th thu tài nguyên

ho c các kho n ph i n p khác theo quy đ nh c a pháp lu t.
-

m b o công khai, dân ch , khách quan, công b ng; phù h p v i h

th ng lu t pháp c a Vi t Nam và đi u

c qu c t mà Vi t Nam ký k t ho c gia

nh p
b. Hình th c chi tr d ch v môi tr

ng r ng

- Chi tr tr c ti p: là hình th c chi tr d ch v môi tr
s d ng d ch v môi tr
tr

ng r ng tr ti n tr c ti p cho bên cung ng d ch v môi

ng r ng.
Chi tr tr c ti p đ

tr

ng r ng mà bên

c áp d ng trong tr

ng h p bên s d ng d ch v môi

ng r ng có kh n ng và đi u ki n th c hi n vi c tr ti n th ng cho bên cung

ng d ch v môi tr
tr c ti p đ

ng r ng không c n thông qua t ch c trung gian. Chi tr

c th c hi n trên c s h p đ ng th a thu n t nguy n gi a bên s


7

d ng và cung ng d ch v môi tr

ng r ng phù h p v i quy đ nh t i Ngh đ nh

này, trong đó m c chi tr không th p h n m c do Nhà n
cùng m t lo i d ch v môi tr

c quy đ nh đ i v i

ng r ng.

- Chi tr gián ti p: là hình th c chi tr d ch v môi tr
s d ng d ch v môi tr

ng r ng mà bên

ng r ng tr ti n cho bên cung ng d ch v môi tr

ng

r ng y thác qua Qu b o v và phát tri n r ng Vi t Nam ho c Qu b o v và
phát tri n r ng c p t nh ho c c quan, t ch c làm thay nhi m v c a Qu b o
v và phát tri n r ng c p t nh cho y ban nhân dân c p t nh quy t đ nh;
Chi tr gián ti p đ
tr

c áp d ng trong tr

ng h p bên s d ng d ch v môi

ng r ng không có kh n ng và đi u ki n tr ti n tr c ti p cho bên cung ng

d ch v môi tr

ng r ng mà thông qua t ch c trung gian theo quy đ nh t i đi m

a kho n 2 i u này. Chi tr gián ti p có s can thi p và h tr c a Nhà n
d ch v môi tr
1.2.2. Ph

ng r ng do Nhà n

c, giá

c quy đ nh.

ng pháp xác đ nh giá tr chi tr d ch v môi tr

ng r ng

a. Xác đ nh h s K
H s Kđ

c xác đ nh cho t ng lô tr ng thái r ng, làm c s đ tính toán

m c ti n chi tr d ch v môi tr

ng r ng cho các ch r ng. Các lô r ng có cùng

tr ng thái trong m t l u v c cung c p m t d ch v môi tr

ng r ng c th có

tính ch t gi ng nhau có cùng m t h s K. H s K c a t ng lô tr ng thái r ng là
tích h p t các h s K thành ph n theo quy đ nh t i đi m a kho n 1

i u 16

Ngh đ nh s 99/2010/N -CP.
Lô tr ng thái r ng (sau đây g i t t là lô r ng) là m t ph m vi di n tích
r ng mà trên đó ch có m t tr ng thái r ng t

ng đ i đ ng nh t. Trong tr

h p ch r ng có nhi u lô r ng, thì m i lô r ng s có m t h s K riêng.
Các h s K thành ph n, g m:

ng


8

- H s K 1 : đi u ch nh m c chi tr d ch v môi tr
thái và tr l

ng r ng theo tr ng

ng r ng, g m r ng giàu, r ng trung bình, r ng nghèo và ph c h i.

H s K 1 có giá tr b ng: 1,00 đ i v i r ng giàu; 0,95 đ i v i r ng trung bình;
và 0,90 đ i v i r ng nghèo và r ng ph c h i. Tr ng thái và tr l

ng r ng đ

c

xác đ nh theo quy đ nh t i Thông t s 34/2009/TT-BNNPTNT ngày 10 tháng 6
n m 2009 c a B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn quy đ nh tiêu chí xác
đ nh và phân lo i r ng.
- H s K 2 : đi u ch nh m c chi tr d ch v môi tr

ng r ng theo m c đích

s d ng r ng, g m r ng đ c d ng, r ng phòng h và r ng s n xu t. H s K 2 có
giá tr b ng: 1,00 đ i v i r ng đ c d ng; 0,95 đ i v i r ng phòng h ; và 0,90
đ i v i r ng s n xu t. M c đích s d ng r ng xác đ nh theo quy ho ch 3 lo i

r ng đã đ

c y ban nhân dân c p t nh phê duy t.a

- H s K 3 : đi u ch nh m c chi tr d ch v môi tr

ng r ng theo ngu n

g c hình thành r ng, g m r ng t nhiên và r ng tr ng. H s K 3 có giá tr b ng:
1,00 đ i v i r ng t nhiên; 0,9 đ i v i r ng tr ng.
- H s K 4 : đi u ch nh m c chi tr d ch v môi tr

ng r ng theo m c đ

khó kh n đ i v i vi c b o v r ng, g m y u t xã h i và đ a lý. H s K 4 có giá
tr b ng: 1,00 đ i v i r ng r t khó kh n trong b o v ; 0,95 đ i v i r ng khó
kh n trong b o v và 0,90 đ i v i r ng ít khó kh n trong b o v .
b. Áp d ng h s K
- y ban nhân dân c p t nh c n c vào đi u ki n c th c a đ a ph
h s Kđ

c quy đ nh t i

ng và

i u 3 Thông t này, quy đ nh c th các h s K

thành ph n áp d ng t i t nh Qu ng Nam.
- S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn ch trì ch đ o các c quan có
liên quan, ti n hành xác đ nh h s K c a các lô r ng đ i v i ch r ng là t ch c

9

theo quy đ nh c a y ban nhân dân c p t nh đ làm c s thanh toán ti n chi tr
d ch v môi tr
-

ng r ng.

y ban nhân dân c p huy n ch đ o các c quan có liên quan, ti n hành

xác đ nh h s K c a các lô r ng đ i v i ch r ng là h gia đình, cá nhân, c ng
đ ng dân c thôn theo quy đ nh c a
thanh toán ti n chi tr d ch v môi tr
- Ch r ng là t ch c nhà n
nh n khoán b o v r ng và đ

y ban nhân dân c p t nh đ làm c s
ng r ng.

c th ng nh t vi c áp d ng h s K v i h

c th hi n trong h p đ ng khoán.

- H s K cho m t lô r ng c th đ
tr ng thái và tr l

c xác đ nh l i khi có s thay đ i v

ng r ng, m c đích s d ng r ng, ngu n g c hình thành r ng

và m c đ khó kh n v i vi c b o v r ng, do ch r ng đ ngh ho c thông qua
k t qu nghi m thu r ng hàng n m, đ

c c quan có th m quy n xác đ nh

c. Xác đ nh ti n đi u ph i t Qu b o v và phát tri n r ng Vi t Nam cho
Qu b o v và phát tri n r ng c p t nh
Giám đ c Qu b o v và phát tri n r ng Vi t Nam xác đ nh s ti n chi tr
d ch v môi tr

ng r ng đi u ph i cho Qu b o v và phát tri n r ng t nh, thành

ph tr c thu c trung

ng, ho c c quan, t ch c làm thay nhi m v c a Qu

b o v và phát tri n r ng c p t nh do

y ban nhân dân t nh quy t đ nh (sau đây

g i chung là Qu b o v và phát tri n r ng c p t nh) đ i v i t ng kho n chi tr
c a các đ i t

ng s d ng d ch v môi tr

ng r ng có di n tích l u v c n m

trên ph m vi 2 t nh tr lên.

Th i đi m xác đ nh: hàng n m.
Các bu c xác đ nh s ti n đi u ph i cho Qu b o v và phát tri n r ng
c p t nh:


10

B
t

c 1: xác đ nh s ti n chi tr bình quân 1 ha r ng t d ch v c a m t đ i
ng s d ng d ch v môi tr

ng r ng theo công th c sau:

Cb1 / q =

B −Q
S

(1)

Trong đó:
1

- Cb / q : s ti n chi tr bình quân 1 ha r ng;
- B: s ti n th c thu v chi tr d ch v môi tr

ng r ng trong n m t i Qu b o

v và phát tri n r ng Vi t Nam;
- Q: chi phí ho t đ ng nghi p v liên quan đ n chi tr d ch v môi tr

ng r ng

c a Qu b o v và phát tri n r ng Vi t Nam;
- S: T ng di n tích r ng tham gia cung ng d ch v môi tr
B

ng r ng.

c 2: xác đ nh s ti n đi u ph i cho Qu b o v và phát tri n r ng c p t nh t

d ch v c a m t đ i t

ng s d ng d ch v môi tr
B 1i = x S 1i

ng r ng theo công th c sau:

(2)

Trong đó:
- B 1i : s ti n đi u ph i cho Qu b o v và phát tri n r ng t nh i t m t đ i t
s d ng d ch v môi tr

ng r ng;

- S 1i : di n tích r ng cung ng d ch v môi tr
t

B

ng

ng s d ng d ch v môi tr

ng r ng c a t nh i đ

cm tđ i

ng r ng chi tr ( i = 1, 2, …, n).

c 3: xác đ nh t ng s ti n đi u ph i cho Qu b o v và phát tri n r ng c a

m t t nh theo công th c sau:
n

A1 =

∑B
j =1

Trong đó:

j
1

(3)

11

- A 1 : t ng s ti n chuy n cho Qu b o v và phát tri n r ng c a m t t nh;
- B1j : ti n chi tr d ch v môi tr

ng r ng th j c a m t t nh (j = 1, 2, …,n).

d. Xác đ nh ti n chi tr cho ch r ng
B

c 1: xác đ nh s ti n chi tr bình quân trên 01 ha r ng t d ch v c a m t

đ it

ng áp d ng d ch v môi tr

ng r ng:

- S ti n chi tr bình quân 01 ha r ng t d ch v c a m t đ i t
v môi tr

ng s d ng d ch

ng r ng xác đ nh theo công th c sau:

Cb2/ q =

B1 − Q1 − P

(4)

Sq / đ

Trong đó:
2

+ Cb / q : s ti n chi tr bình quân 1 ha r ng đã quy đ i theo h s K cho ch
r ng;
+ B1 : là s ti n th c thu v chi tr d ch v môi tr

ng r ng trong n m t i Qu

b o v và phát tri n r ng c p t nh.
+ Q1 : chi phí qu n lý t i Qu b o v và phát tri n r ng c p t nh;
+ P : kinh phí d phòng (+/-);
+ S q/đ : di n tích r ng đã quy đ i theo h s K, đ

c tính b ng công th c:

n

S q/đ =

∑ Ki * Si

(5)

i =1

+ Ki: h s K c a lô r ng th i (i = 1, 2, …, n)

+ Si: di n tích c a lô r ng th i có cung c p d ch v môi tr ng r ng (i = 1, 2, …, n)
đ c nghi m thu thanh toán.
- Trong tr ng h p s ti n chi tr bình quân cho 1 ha r ng th p h n s chi tr c a
n m tr c, Qu b o v và phát tri n r ng c p t nh trình y ban nhân dân c p t nh xem
xét phê duy t ph ng án trích b sung t kinh phí d phòng.