skkn một số GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG dạy TOÁN lớp 5

UỶ BAN NHÂN DÂN HUYỆN CAO LÃNH
TRƯỜNG TH & THCS MỸ XƯƠNG

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY TOÁN LỚP 5
Người thực hiện: NGUYỄN VĂN HỘI
Năn học: 2011 – 2012

1


PHỤ LỤC
…oOo…
A. Phần mở đầu
I. Lý do chọn đề tài
1. Cơ sở lý luận
2. Cơ sở thực tiễn
II. Mục đích và phương pháp nghiên cứu
III. Giới hạn đề tài
IV. Kế hoạch thực hiện
B. Phần nội dung
I. Cơ sở lý luận
II. Cơ sở thực tiễn
III. Thực trạng và những mâu thuẩn
IV. Các biện pháp giải quyết vấn đề
1. Cải tiến phương pháp dạy học
2. Cải tiến một số kỹ thuật dạy học

V. Hiệu quả áp dụng
C. Kết luận
I. Ý nghĩa của đề tài đối với công tác
II. Khả năng áp dụng
III. Bài học kinh nghiệm

2


A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Trong giáo dục nước ta, đặc biệt là ở Tiểu học môn Toán rất được chú trọng.
Đây là môn chiếm rất nhiều tiết trong chương trình, đứng thứ 2 sau Tiếng Việt.
Chúng ta đang thực hiện đổi mới toàn diện về nội dung cũng như phương pháp
giảng dạy để đạt chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt tối thiểu ở một tiết học.
Toán là một môn khoa học có logic tường minh, logic kiến thức toán học là
cốt lõi của quá trình dạy học. Nó đảm bảo tính khoa học của quá trình dạy toán.
Dạy toán ở Tiểu học là tái tạo lại trong logic quá trình hình thành kiến thức toán
học của học sinh. Vì vậy trong quá trình dạy toán giáo viên cần hiểu kiến thức một
cách sâu sắc và tìm ra kế hoạch dạy học tương ứng để giúp học sinh tự tìm ra kiến
thức. Toán học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành
và phát triền nhân cách học sinh. Trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học ban
đầu về số học, các số tự nhiên, các số thập phân, các đại lượng cơ bản, giải toán có
lời văn ứng dụng thiết thực trong đời sống và một số yếu tố hình học đơn giản.
Môn toán ở Tiểu học bước đầu hình thành và phát triển năng lực trìu tượng
hóa, khái quát hóa, kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập toán, phát triển
hợp lý khả năng suy luận và biết diễn đạt đúng bằng lời, bằng viết, cách suy luận
đơn giản, góp phần rèn luyện phương pháp học tập và làm việc khoa học, linh hoạt
sáng tạo.
Mục tiêu nói trên được thông qua việc dạy học các môn học, đặc biệt là môn

Toán. Môn này có tầm quan trọng vì toán học với tư cách là một bộ phận khoa học
nghiên cứu hệ thống kiến thức cơ bản và sự nhận thức cần thiết trong đời sống sinh
hoạt và lao động của con người. Môn toán là “ chìa khóa” mở cửa cho tất cả các
ngành khoa khác, nó là công cụ cần thiết của người lao động trong thời đại mới. Vì
vậy, môn Toán là một bộ môn không thể thiếu được trong nhà trường, nó giúp con
người phát triển toàn diện, nó góp phần giáo dục tình cảm, trách nhiệm, niềm tin và
sự phồn vinh của quê hương đất nước. Vì vậy, để nâng cao chất lượng dạy học và
giải các bài toán nên tôi đã nghiên cứu và chọn đề tài: “ Một số giải pháp nâng
cao chất lượng dạy Toán lớp 5”.
1/ Cơ sở lý luận:
Nói đến dạy và học thì không thể không nói đến phương pháp dạy của giáo
viên và phương pháp học của học sinh, hai hoạt động này phải diễn ra một cách
song song, nhịp nhàng. Ở học sinh lớp 5, kiến thức toán đối với các em không còn
mới lạ, khả năng nhận thức của các em đã được hình thành và phát triển ở các lớp
dưới, tư duy đã bắt đầu có chiều hướng bền vững và đang ở giai đoạn phát triển,
vốn sống, vốn hiểu biết thực tế đã bước đầu có những hiểu biết nhất định. Tuy
nhiên, trình độ nhận thức của học sinh không đồng đều, yêu cầu đặt ra khi giải các
bài toán có lời văn cao hơn ở lớp dưới, các em phải đọc nhiều, viết nhiều, bài làm
phải trả lời chính xác với phép tính, với các yêu cầu của bài toán đưa ra, cho nên
thường vướng mắc về vấn đề trình bày lời giải, sai sót do viết không đúng chính tả
hoặc viết thiếu, viết thừa từ. Một số sai sót không đáng kể khác là học sinh thường
3


không chú ý phân tích theo các điều kiện của bài toán nên đã lựa chọn thực hiện sai
phép tính.
2/ Cơ sở thực tiễn:
Trước tình hình đó, giáo viên Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Mỹ
Xương chúng tôi đã triển khai thực hiện những thay đổi theo phương pháp dạy học
mới. Mục đích giáo dục Tiểu học được hoàn thiện theo hướng toàn diện hơn. Với

chương trình mới, chúng ta đã và đang từng bước thay đổi nội dung dạy học. Cho
nên người giáo viên cần tập trung đổi mới phương pháp dạy học cho phù hợp. Hiện
nay, chúng ta đang tập trung đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích
cực hoạt động của học sinh trong quá trính dạy học. Trong Luật giáo dục cũng đã
khẳng định: “ Phương pháp dạy học phải pháy huy tính tích cực, tự giác, chủ động
của học sinh”. Vậy để tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh về môn Toán
cần có phương pháp dạy học phụ hợp: phù hợp với nội dung kiến thức, phù hợp
đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh, phù hợp với điều kiện dạy học cụ thể
của nhà trường. Thực tế bản thân tôi, giáo viên trường tôi đã vận dụng thành thạo
các phương pháp dạy học truyền thống vào dạy học toán như: giảng giải, vấn đáp,
trực quan,…ngoài những phương pháp này, hình thức thầy tổ chức, trò hoạt động
đòi hỏi người giáo viên phải biết vận dũng nhiều phương pháp và các kỹ thuật khác
nữa. Chẳng hạn: phải biết theo dõi từng học sinh trong quá trình giải bài tập để kịp
thời giúp đỡ học sinh yếu, giao việc cho học sinh giỏi, phải biết cách nhanh chóng
chia lớp thành nhóm để tổ chức giải câu đố toán học, phải biết cách làm mẫu khi
hướng dẫn học sinh sử dụng đồ dùng dạy học. Giáo viên trường tôi tuy đã biết về
các kỹ thuật dạy học nói trên nhưng chưa thành thục khi sử dụng chúng, giáo viên
ngại sử dụng hoặc chỉ lạm dụng một vài kĩ thuật nào đó mà thôi. Đây là điểm yếu
của tôi, của giáo viên trường tôi và cũng chính là lí do tôi chọn đề tài này để
nghiên cứu áp dụng giảng dạy cho học sinh lớp 5 trong năm học này nhằm nâng
cao chất lượng của lớp tôi.
II. MỤC ĐÍCH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
- Qua kinh nghiệm thực tế, bản thân tôi luôn luôn quyết tâm trang bị tốt cho
học sinh nắm vững kiến thức để giải toán đề xuất phương pháp cụ thể hóa giúp học
sinh rèn luyện tốt các kỹ năng, bồi dưỡng học sinh tự học, tự nghiên cứu, tìm hiểu
nội dung dạy học toán và nghiên cứu một số biện pháp, hình thức dạy học toán để
áp dụng nâng cao chất lượng môn Toán cho học sinh lớp 5.
- Có rất nhiều biện pháp nghiên cứu dẫn đến thành công. Chúng ta vận dụng
và chọn một số biện pháp tiêu biểu để rút ra bài học kinh nghiệm để bồi dưỡng học
sinh có hiệu quả.

- Qua quá trình nghiên cứu chúng ta cần sử dụng các phương pháp sau:
+ Phương pháp quan sát.
+ Phương pháp phỏng vấn.
+ Phương pháp thực nghiệm.
+ Phương pháp phân tích nội dung.
+ Phương pháp phân tích số liệu.
III. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI:
4


Việc nghiên cứu, lưa chọn, phân loại và hướng dẫn giảng dạy các bài tập về
các dạng toán tôi đã và đang thực hiện ở lớp 5.
Đề tài: “ Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy toán 5”. Tôi áp dụng ở
Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Mỹ Xương trong năm học 2011 – 2012.
IV. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN:
Đầu năm học được nhà trường phân công giảng dạy lớp 5. Tôi thấy tình hình
học tập và trình độ học sinh trong lớp không đồng đều, gia đình quan tâm chưa
nhiều, ý thức học tập học tập của học sinh chưa tốt, việc học bài, làm bài ở lớp và ở
nhà không thường xuyên. Có những dạng toán khá dễ nhưng các em vẫn làm sai
hoặc không biết cách làm, cách tính dẫn đến điểm môn toán còn thấp. Tất cả những
điều đó thôi thúc tôi tìm hiểu nghiên cứu đưa ra một đề tài: “ Một số giải pháp
nâng cao chất lượng dạy toán 5” nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy học
môn Toán để các em đạt chuẩn, kỹ năng môn học trong năm học 2011- 2012.
B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
- Trong quá trình dạy học để có học sinh giỏi phải có giáo viên giỏi, có
phương pháp và kinh nghiệm trong giảng dạy, phải kết hợp nhiều bộ phận như: nhà
trường, gia đình và xã hội để thực hiện.
- Cầu nối giữa kiến thức và thực hành trong việc giải toán.
- Thông qua dạy toán rèn tư duy logic, cách diễn đạt được kết hợp với các

môn học khác trong nhà trường.
- Cơ sở ban đầu cho những ước mơ, say mê trong việc học và giải toán.
II. Cơ sở thực tiễn:
- Cấp Tiểu học là cấp quan trọng cho việc hình thành nhân cách, cung cấp
kiến thức ban đầu về khoa học tự nhiên và xã hội.
- Bồi dưỡng tình cảm, thói quen về hoạt động nhận thức.
- Định hướng cách giải có tư duy, logic.
- Tìm hiểu các quan hệ có dữ kiện, xác định cái đã cho, cái phải tìm…
Những vấn đề đã nêu trên là cơ sở, là nền tảng để thực hiện đề tài: “ Một số
giải pháp nâng cao chất lượng dạy toán 5” nhằm đáp ứng yêu cầu cần thiết và sự
phát triển chiến lược giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
III: THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG MÂU THUẪN.
Đầu năm học hàng năm, Ban giám hiệu đưa ra phương hướng và nhiệm vụ
năm học, chỉ đạo giáo viên phải có biện pháp, việc làm cụ thể để giúp các em đến
hết năm học phải đạt chuẩn theo quy định
Việc dạy học toán và đổi mới phương pháp dạy học Toán được tiến hành
theo định hướng: học sinh là nhân vật trung tâm của nhà trường, là chủ thể của
hoạt động; thầy giáo là nhân tố quyết định chất lượng của nhà trường, là người tổ
chức kiểm tra, đánh giá các hoạt động của học sinh.
Đổi mới phương pháp dạy học Toán là:
5


- Thầy nói ít, trò làm nhiều.
- Trong giảng dạy không áp đặt với học sinh.
- Cá thể hóa hoạt động của học sinh.
- Phát huy tối đa khả năng sáng tạo của học sinh.
- Sử dụng hợp lí và có hiệu quả các phương tiện kĩ thuật trong dạy học.
Toán là khoa học có logic tường minh, chính xác, nó đảm bảo tính khoa học
của việc dạy học toán của học sinh; Đổi mới phương pháp dạy học thì người giáo

viên phải hiểu kiến thức một cách sâu sắc tới mức có thể phân giải nó thành những
bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng là tìm ra những việc làm tương ứng cho học
sinh để các em tự tìm ra kiến thức đó. Lao động “ Trí tuệ” của người giáo viên là
xây dựng hệ thống việc làm tương ứng với kiến thức để học sinh thực hiện kiến
thức đó.
Qua dự giờ và sinh hoạt chuyên môn ở trường, tôi thấy giáo viên trường tôi
sử dụng thành thạo các phương pháp dạy học truyền thống vào dạy Toán như:
giảng giải, vấn đáp, trực quan,….nhiều giáo viên khá thành công trong quá trình
thay đổi hợp lí các phương pháp trong một giờ dạy nhưng cũng nhiều giáo viên thì
lạm dụng chưa rõ bản chất của một giờ tích cực nên có sự mất cân đối giữa hoạt
động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Trong đó, giáo viên thường
chỉ truyền đạt giảng giải theo các tài liệu đã có sẵn trong sách giáo khoa, sách giáo
viên. Vì vậy, giáo viên thường làm việc một cách máy móc và ít quan tâm đến việc
phát huy khả năng sáng tạo của học sinh. Học sinh học tập một cách thụ động chủ
yếu nghe giảng, ghi nhớ rồi làm theo mẫu; Giáo viên là người duy nhất có quyền
đánh giá kết quả học tập của học sinh, học sinh ít khi được đánh giá mình và đánh
giá lẫn nhau.
Tóm lại: Giáo viên còn nói nhiều trong giờ dạy, phối hợp phương pháp chưa
linh hoạt, thiếu sáng tạo. Giờ dạy chưa hấp dẫn, chưa có kinh nghiệm tổ chức giờ
dạy học theo nhóm. Giáo viên ngại phương pháp mới vì sợ mất thời gian và tốn
nhiều công sức .
Có giáo viên còn chưa hiểu rõ mô hình phương pháp dạy học mới, quy trình
đổi mới phương pháp dạy học theo hướng: “ Tích cực hóa hoạt động học tập của
học sinh “.
Trước tình hình học sinh yếu nói chung và học sinh yếu Toán nói riêng, tại
Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Mỹ Xương và thực tế tình hình học sinh yếu
Toán lớp Tôi đang phụ trách qua khảo sát chất lượng đầu năm cho thấy như sau:
Lớp 5/1

TSHS

22/09

Giỏi
7 /6

Khá
5/2

TB
6/1

Yếu
4/

* Những mâu thuẫn:
- Nhiều gia đình chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình chỉ giao
khoán cho nhà trường và giáo viên chủ nhiệm, không nhắc nhở kèm cặp các em
học thêm ở nhà. ( nhất là phần bài cũ ).
6


- Còn một số em chưa ham thích học môn Toán, từ đó chưa tích cực tiếp thu
bài giảng, hiểu bài chưa chắc chắn dẫn đến làm bài tập còn sai nhiều, nhất là các
bài mang tính trừu tượng. Hoặc một số em do hoàn cảnh khó khăn hay phải nghỉ
học phụ giúp gia đình dẫn đến “trống” kiến thức.
- Phương pháp dạy học của giáo viên còn thiếu sự hấp dẫn chưa lôi cuốn các
em vào các hoạt động để tự tìm ra kiến thức mới, tri thức mới. Do lối dạy cũ thầy
giảng trò nghe thụ động nên học sinh chỉ nhớ kiến thức một cách máy móc mà
không hiểu rõ bản chất của vấn đề được học.
- Cơ sở vật chất ( phòng học, bàn ghế, dụng cụ học tập,…) chưa đáp ứng cho

việc học tích cực nên kiến thức các em thu được không khắc sâu. Các phong trào
hoạt động Đội như xây dựng” Đôi bạn cùng tiến “, “ Đôi bạn vượt khó “…..còn
trầm chưa kích thích được các em học tập ngoài giờ lên lớp.
- Mặc khác căn bệnh thành tích do lịch sử để lại phần nào cũng làm có mặt
thêm trong lớp những học sinh còn ngồi nhầm chỗ, đưa đạt trình độ chuẩn.
Ví dụ:
Chẳng hạn như: Khái niệm về phân số; Qua bài khảo sát 22 em học sinh lớp
5 thì kết quả các em còn chậm.
Với bài tập: “ Câu trả lời nào đúng nhất ? “
- “ Phân số

3
là một số “
4

3
là hai số
4
3
- Phân số không phải là một số.
4
a
- Phân số là một số.
b
3
a
Kết quả: 15 em cho rằng
không phải là một số 7 em cho rằng
không
4

b
3
a
phải là một số, vậy, chỉ có 17 em nói đúng
và là một số.
4
b

- Phân số

Tóm lại: Trình độ nhận thức của các em không đồng đều, đó là những em
yếu kém về học lực, có khả năng nhận thức chậm, hổng kiến thức so với yêu cầu
cần đạt của chuẩn kiến thức, kĩ năng. Nguyên nhân chủ yếu có thể bắt nguồn từ
nhận thức chậm, lười học, hoàn cảnh là gia đình nghèo hoặc thiếu tài liệu học tập.
Từ những thực trạng và mâu thuẫn trên, tôi đưa ra đề tài: “Một số giải pháp
nâng cao chất lượng dạy toán 5” để áp dụng trong năm học này.
IV. CÁC BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
1. Cải tiến phương pháp dạy học:
a. Dạy học hình thành khái niệm:
Các khái niệm toán ở Tiểu học chủ yếu được hình thành dưới dạng biểu
tượng nhờ các hình vẽ trực quan, các hình ảnh thực tế. Các khái niệm: Số tự nhiên,
các phép tính, các hình học, các đại lượng không được trình bày đầy đủ như trong
lí thuyết toán mà được giới thiệu qua những đối tượng, những ví dụ cụ thể. Các
7


khái niệm được giới thiệu làm cơ sở, phương tiện để dạy tính toán và rèn kỹ năng
cho học sinh. Khi dạy các khái niệm giáo viên chỉ cần mô tả chân thực để học sinh
có biểu tượng đúng về khái niệm, không nên sa vào trình bày khái niệm một cách tỉ
mỉ quá chặt chẽ làm cho học sinh khó hiểu. Nên có vật thật hoặc vật thay thế đúng

kích thước để giới thiệu và xây dựng biểu tượng đúng cho học sinh.
b. Dạy kĩ thuật tính toán:
- Mục tiêu cơ bản của môn Toán ở Tiểu học là hình thành và rèn luyện kỹ
năng tính toán 4 phép tính số học cho học sinh để làm cơ sở cho các tính toán sau
này.
- Tôi phân loại học sinh theo trình độ để dạy học theo từng đối tượng học
sinh cho phù hợp.
* Với đối tượng học sinh trung bình, yếu:
Để làm tính, học sinh phải hiểu đúng các phép tinh và nắm vững kiến thức
cơ bản. Giáo viên phải hướng dẫn học sinh xây dựng các kiến thức kỹ càng để học
sinh hiểu rõ bản chất. Từ đó, các em nhớ lâu và vận dụng một cách thành thạo. Mỗi
phép tính, mỗi dãy tính có những quy tắc phải tuân theo một cách nghiêm ngặt
không cần giải thích nhiều. Giáo viên có thể dùng các phản ví dụ minh họa để khắc
sâu chú ý của học sinh.
Ví dụ: Tính: 120 + 40 x 30 = ?
Lời giải đúng: 120 + 40 x 30
= 200 + 1200
= 1400
Lời giải sai: 120 + 40 x 30
= 160 x 30
= 4800 ( Sai vì làm tính cộng trước ),
Giáo viên củng cố cho các em thứ tự thực hiện phép tính trong biểu thức:
nhân, chia trước; cộng trừ sau; nếu có dấu ngoặc thì làm trong ngoặc trước, thứ tự
thực hiện phép tính trong ngoặc cũng như vậy.
Phải lựa chọn hệ thống bài tập phong phú để học sinh có điều kiện để rèn
luyện kĩ năng, nhằm mục đích tính đúng, tính nhanh theo cách thuận tiện nhất.
Bên cạnh rèn luyện năng lực sử dụng các quy tắc giải các bài tập toán, một
nhiệm vụ không kém phần quan trọng đó là giúp các em phát huy trí tuệ để nhìn ra
mối quan hệ giữa các đại lượng tham gia vào bài toán cũng như mối quan hệ giữa
các thành phần trong một phép tính.

* Với đối tượng học sinh khá, giỏi:
- Hiện nay có rất nhiều sách nâng cao và các tài liệu tham khảo, Internet,...
song chương trình bồi dưỡng chưa có sách hướng dẫn chi tiết, cụ thể từng tiết, từng
buổi học như trong chương trình chính khoá. Vì thế soạn thảo chương trình bồi
dưỡng là một việc làm hết sức quan trọng và rất khó khăn nếu như chúng ta không
có sự tham khảo, tìm tòi và chọn lọc tốt. Giáo viên cần soạn thảo nội dung bồi
dưỡng dẫn dắt học sinh từ cái cơ bản của nội dung chương trình học chính khoá,
tiến dần tới chương trình nâng cao.
8


- Việc phát huy trí tuệ của học sinh thông qua từng bài, từng chương để khắc
sâu kiến thức cho các em sao cho phù hợp với lý thuyết các em cừa học là rất quan
trọng. Khi dạy về chương phân số ở lớp 5, trong giờ luyện tập cộng trừ các phân số
khác mẫu số tôi cho học sinh khá giỏi làm bài tập sau:
+ Tính tổng sau bằng hai cách:

1 1
1
1
1
+ + + +
2 4
8
16 32

- Giáo viên hướng dẫn học sinh bằng các câu hỏi:
+ Tổng trên có mấy số hạng ? ( 5 số hạng ).
+ Các phân số đều khác mẫu số, em có nhận xét gì về các mẫu số đó ? ( dựa
vào phần chú ý ví dụ 2 khi cộng các phân số khác mẫu số ).

- Cách 1: Học sinh đều làm được và biết dựa vào phần chú ý như sau:
1x6 + 1x8 + 1x 4 + 1x 2 + 1
31
=
32
32

- Giáo viên kết luận cách thứ nhất các em làm đúng, còn cách thứ hai thì học
sinh chưa xác định được. Sau đó, giáo viên hướng dẫn học sinh thấy rõ mối quan
hệ giữa hai số hạng liền nhau: “ Số hạng liền sau bằng bao nhiêu phần số hạng liền
trước nó ? “ và hướng dẫn học sinh tách các phân số thành một hiệu, sao cho chúng
triệt tiêu lẫn nhau. Từ đó, các em lập biểu thức mới có giá trị bằng biểu thức đã
cho:
1 1
1
1
1
+ + + +
2 4
8
16 32
1 1 1 1 1 1 1
1
1
= 1- + - + - + - + 2 2 4 4 8 8 16 16 32
1
23 − 1 31
= 1- =
=
32

32
32

- Cách 2:

- Giáo viên cho học sinh ghi những điều cần ghi nhớ về cộng các phân số có
quy luật.
- Dựa vào bài tập đã được phân tích và hướng dẫn học sinh lấy ví dụ về cộng
các phân số có quy luật như ở trên, các em đã làm được nhiều bài tập.
c. Dạy giải các bài toán:
- Khả năng giải toán là thước đo năng lực toán học của học sinh, giáo viên
phải phân loại các bài toán và hệ thống hóa các phương pháp giải đối với mỗi loại.
Với mỗi bài toán mẫu, giáo viên hướng dẫn tỉ mỉ, chi tiết để học sinh nắm vững,
trên cơ sở đó mở rộng và sáng tạo thêm.
- Giáo viên hướng dẫn các bước như sau:
+ Đọc kĩ đề bài, xác định các yếu tố của bài toán.
+ Biểu diễn bằng sơ đồ các yếu tố ( sơ đồ đoạn thẳng, sơ đồ ven, sơ đồ
khối).
+ Thiết lập mối quan hệ giữa các yếu tố qua biểu thức số.
+ Tính giá trị biểu thức.
+ Kiểm tra lại và trả lời.
Ví dụ: Tìm X
95 - x = 25
9


Hướng dẫn học sinh thực hiện các bước:
a. Phép tính trong biểu thức là phép tính gì ?
b. Số chưa biết ( x ) là thành phần gì trong phép tính ?
c. Tìm thành phần số đó như thế nào ?

d. Thực hiện tính kết quả ?
2. Cải tiến một số hình thức dạy học:
- Trong quá trình dạy học một đơn vị kiến thức có thể tổ chức hoạt động dạy
học trong cả lớp hoặc dạy học theo nhóm; dạy học các thể hóa từng học sinh. Khó
có thể đưa ra một lời khuyên, một chỉ dẫn chung khi nào được tổ chức dạy học cả
lớp, khi nào theo nhóm. Việc chọn hình thức dạy học nào cho phù hợp phải căn cứ
vào nội dung kiến thức, trình độ học sinh, điều kiện dạy học hiện có.
- Nói cách khác chỉ có người giáo viên đưa ra cách lựa chọn phù hợp nhất.
Song để góp phần rèn luyện tinh thần tự chủ của học sinh, tạo ra cơ hội để học sinh
hòa nhập cộng đồng, tạo điều kiện để học sinh phát huy hết khả năng độc lập suy
nghĩ của mình theo hướng phân hóa trong dạy học. Tôi mạnh dạng đưa ra một số
hình thức dạy học sau:
a. Dạy học theo nhóm:
Chỉ nên dạy theo hình thức nhóm cộng tác, nhóm chia sẻ không nên dạy
hình thức nhóm công nhận.
Quy trình tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm:
- Bước 1: Hình thức các nhóm: ( Theo cách chia nhóm như là; nhóm theo tổ,
theo bàn, theo số, theo sở thích, thro trình độ để giáo viên dễ uốn nắn và bổ sung lỗ
hổng kiến thức cho học sinh ).
- Bước 2: Cử nhóm trưởng: ( Mỗi nhóm củ một nhóm trưởng do giáo viên
cử hoặc do tổ tự chọn ra ).
- Bước 3: Giao và nhận nhiệm vụ: Giáo viên giao việc cho các nhóm và
nhóm trưởng cần nói rõ yêu cầu về nội dung công việc và thời gian thực hiện.
- Bước 4: Các nhóm làm việc: Nhóm trưởng điều khiển nhóm hoạt động,
mỗi thành viên trong nhóm điềi phải hoạt động không được ỷ lại vào nhóm trưởng
và các thành viên khác trong nhóm, cần suy nghĩ độc lập trước khi trao đổi giúp đỡ
nhau. Giáo viên theo dõi giúp đỡ các nhóm trưởng và giải quyết thắc mắc của các
nhóm nếu có.
- Bước 5: Các nhóm trình bày: cử một hoặc vài đại diện( không nhất thiết
phải là nhóm trưởng) trình bày kết quả làm việc của nhóm mình trước tập thể, cả

lớp tìm hiểu công việc của nhóm khác.
- Bước 6: Các nhóm trình bày xong cuối cùng tổng hợp và kết luận.
Giáo viên tổng hợp ý kiến của các nhóm và kết luận nhằm xác định sự đúng
sai và động viên khuyến khích học sinh.
Việc dạy học theo nhóm cũng có nhiều thế mạnh song nếu tổ chức không tốt
thì cũng dẫn đến chất lượng và hiệu quả thấp. Ví dụ: nếu để nhóm đông quá thì
giáo viên khó có thể kiểm soát được hoạt động học tập của tất cả các nhóm. Nếu
lạm dụng chia nhóm vào những lúc không cần thiết thì mất thời gian vô ích, nếu tổ
chức hoạt động theo nhóm để rồi học sinh chỉ biết phần việc của nhóm mình được
10


giao thì cuối tiết học kiến thức của bài học trở nên thành một mảnh chắp vá trong
đầu học sinh. Vì thế, ngoài hình thức dạy học nói trên còn có thể sử dụng hình thức
dạy học khác.
b. Dạy học cá thể hóa hoạt động học của học sinh:
Hình thức này có ưu điểm là phát huy tính độc lập suy nghĩ của từng học
sinh trong quá trình dạy học.
Quy trình dạy học cá thể hóa hoạt động học của từng học sinh thường được
điều hành qua các bước sau:
- Bước 1: Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị sẵn các phiếu bài tập, các tình
huống vào phiếu bài tập.
- Bước 2: Giao và nhận nhiệm vụ: Giáo viên nêu yêu cầu phát cho mỗi em
một tờ phiếu đã chuẩn bị.
- Bước 3: Hoc sinh suy nghĩ trả lời theo yêu cầu của phiếu ( ở phần để
trống).
- Bước 4: Học sinh trình bày sản phẩm của mình. Học sinh khác nhận xét.
- Bước 5: Tổng hợp và kết luận.
* Học sinh tự đánh giá mình, đánh giá bạn.
* Giáo viên nhận xét ý kiến trình bày của học sinh- kết luận xác định đúng

sai.
c. Dạy học cả lớp:
- Cần chú ý cách đặt câu hỏi cho phù hợp: Việc thiết lập hệ thống câu hỏi
trong dạy toán là rất quan trọng. Câu hỏi có thể được dùng trong đàm thoại, khi
vấn đáp phát hiện vấn đề có tính chất toán học, khuyến khích học sinh suy nghĩ,
tìm tòi, khám phá, sáng tạo.
- Tránh dùng những câu hỏi đóng có dạng câu trả lời là đúng hoặc sai ( có
hoặc không ).
Ví dụ: 35 chia cho 5 bằng mấy ?
Nên dùng những câu hỏi mở, để học sinh có thể đưa ra nhiều câu trả lời và
câu trả lời chi tiết hơn. Ví dụ: “ Có bao nhiêu bạn nhận được 3 cái kẹo từ gói kẹo
này ?” đặt câu hỏi có vấn đề tạo tình huống toán học cho học sinh phải suy nghĩ;
câu hỏi để gợi ý cho học sinh dự đoán nhờ nhận xét trực quan và thực nghiệm; lật
ngược vấn đề; xem xét tương tự; khái quát hóa; phát hiện nguyên nhân và cách sửa
sai
d. Ứng dụng công nghệ cao trong day học:
Việc ứng dụng công nghệ thông tin và sử dụng các phương tiện hiện đại
trong dạy học một cách phù hợp là rất cần thiết vì nó giúp học sinh hứng thú học
tập, ham tìm tòi khám phá, sáng tạo. Trong môn Toán có những nội dung mang
tính chất áp đặt hoặc khó hiểu, cắt ghép hình, mô phỏng, tổ chức trò chơi, giúp học
sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức, hạn chế được áp đặt hơn.
Tóm lại: Với biện pháp nâng cao chất lượng dạy toán là đổi mới phương
pháp dạy học, là một hệ thống làm việc của học sinh thay cho lời nói của thầy.
Trong thiết kế đó logic kiến thức là nhân tố khách quan tạo ra sự thống nhất chung
cho mọi người, sự sáng tạo của giáo viên cũng phải tuân theo logic khách quan đó.
11


Với biện pháp trên, dạy học toán là tìm ra công nghệ dạy học cho một kiến
thức toán để giáo viên thực sự là người tổ chức hướng dẫn hoạt động của học sinh

qua hệ thống làm việc được thiết kế. Học sinh giành được kiến thức bằng chính
hoạt động của mình để áp dụng vào việc giải toán.
V. HIỆU QUẢ ÁP DỤNG:
- Là giáo viên chủ nhiệm việc rèn học sinh yếu, bồi dưỡng học sinh giỏi, ...
là trách nhiệm khá nặng nề, để nâng cao công tác giảng dạy đạt chất lượng cao, bản
thân là người giáo viên phải có tâm huyết với nghề nghiệp, phải có lòng yêu nghề,
mến trẻ, có óc sáng tạo sử dụng linh hoạt các phương pháp biện pháp tích cực để
cuối năm học sinh có đủ kiến thức lên lớp đạt 98% trở lên. Đây là thước đo về
trình độ tay nghề chuyên môn của mỗi giáo viên. Cho nên người giáo viên phải
biết nắm chắc nội dung cơ bản của toán lớp 5.
- Căn cứ vào trình độ nhận thức của từng đối tượng học sinh.
- Căn cứ vào sự chuẩn bị bài ở nhà, khả năng áp dụng kiến thức đã học vào
làm toán.
*Xác định các kiến thức học sinh cần được rèn luyện:
“ Giải toán về tỉ số phần trăm”.
Từ đó, giáo viên đưa ra một số biện pháp để rèn luyện cho học sinh.
+ Biện pháp giúp học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề của bài học.
- Giáo viên gợi mở, học sinh tự phát hiện vấn đề của bài học rồi giúp học
sinh huy động những kiến thức và kinh nghiệm đã tích lũy để tự mình ( hoặc cùng
các bạn trong từng nhóm nhỏ, nhóm lớn) tìm ra mối quan hệ của vấn đề đó với các
kiến thức đã học, rồi tự tìm cách giải quyết vấn đề.
Ví dụ: Khi dạy bài: “ Giải toán về tỉ số phần trăm” ( lớp 5) giáo viên có thể
hướng dẫn học sinh tự phát hiện và tự giải quyết vấn đề của bài học.
Chẳng hạn: Giáo viên nêu ví dụ 1 trong sách giáo khoa: “Trường Tiểu học vạn Thọ
có 600 học sinh, trong đó có 315 học sinh nữ. Tìm tỉ số phần trăm của số học sinh
nữ và số học sinh toàn trường” .
Giáo viên nêu: Tỉ số giữa học sinh nữ và số học sinh toàn trường là 315 : 600
- Cho học sinh tìm thương của 315 : 600 = 0,525
- Giáo viên cho học sinh lấy thương nhân với 100 rồi ghi kí hiệu % vào bên
phải thương vừa tìm được. ( 0,525 x 100 = 52,5 % ).

=> Giáo viên kết luận: Các bước trên chính là các bước tìm tỉ số phần trăm
giữa số học nữ và số học toàn trường. Vậy tỉ số phần trăm học sinh nữ và học sinh
toàn trường 52,5 %
Thông thường ta có thể viết gọn cách tính như sau:
315 : 600 = 0,525 = 52,5 %
=> Giáo viên rút ra kết luận:
Muốn tìm tỉ số phần trăm của hai số ta làm như sau:
- Tìm thương của hai số.
- Nhân thương đó với 100 và viết thêm kí hiệu % vào bên phải tích tìm được.
+ Chẳng hạn, với bài học “Giải toán về tỉ số phần trăm ”, sau phần học bài
mới nên cho học sinh làm bài tập 1 và bài tập 2 ( theo mẫu ). Giáo viên hướng dẫn
12


mẫu rồi học sinh tự chữa bài tại lớp. Bài 3 cho học sinh đọc và phân tích đề rồi tự
làm vào vở để củng cố lại kiến thức vừa học ( có thể cho học nhắc lại quy tắc mới
học).
- Quá trính tự phát hiện, tự giải quyết vấn đề của bài học, bước đầu vận dụng
kiến thức mới học sẽ góp phần giúp học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức mới, thực
hiện “ Học thông qua hoạt động”.
- Với những biện pháp nêu trên đối với lớp tôi kết quả tăng lên rõ rệt:
+ Kết quả đạt được:
Lớp 5/1

TSHS
22/09

Giỏi
10/6

Khá
7/2

TB
5/1

Yếu

C. KẾT LUẬN
I. Ý nghĩa của đề tài đối với công tác:
- Từ môn học toán người giáo viên giúp học sinh lớp 5 nói riêng và học sinh
Tiểu học nói chung có kỹ năng, tìm tòi tri thức tính toán một cách chính xác, tạo
cho các em có kiến thức cơ bản làm cơ sở tiền đề cho học lên Trung học cơ sở .
Với sự tự giác rèn luyện học sinh và cách đổi mới hình thức, phương pháp, biện
pháp dạy học mới tiến bộ giúp học sinh tích cực tìm tòi khám phá để tiếp thu vốn
kiến thức toán một cách khoa học và có hiệu quả cao.
- Để đảm bảo thành công với đề tài: “ Một số giải pháp nâng cao chất
lượng dạy Toán 5 “ cũng là quá trình đổi mới phương pháp dạy học toán cần giáo
viên cần: Đổi mới nhận thức trong đó tôn trọng khả năng sáng tạo của học sinh, đổi
mới hình thức dạy học, khuyến khích dạy học cá nhân, dạy học theo nhóm tăng
cường trò chơi học tập. Đổi mới phương tiện dạy học, khuyến khích dùng các loại
bài tập, đồ dùng học tập, phương tiện kĩ thuật, đổi mới cách đánh giá của giáo viên
và học sinh.
- Dạy học theo quan điểm lấy học sinh làm trung tâm là quá trình giáo viên
tổ chức và hướng dẫn các học sinh học tập nhằm huy động mọi khả năng của từng
học sinh tìm tòi khám phá ra những nội dung mới của từng bài học. Kết quả của
cách dạy như tế không chỉ góp phần hình thành cho học sinh các kiến thức kỹ năng
và thái độ cần thiết mà chủ yếu là xây dựng cho học sinh lòng nhiệt tình và phương
pháp học tập khoa học. Môn Toán là một môn học hết sức quan trọng, cần có
phương pháp dạy học phù hợp, nhanh chóng chuyển từ hình thức dạy học thầy

giảng trò ghi nhớ sang hình thức dạy học “ Lấy học sinh để hướng vào hoạt động
học, thầy là người hướng dẫn, trò nhận thức chủ động trong việc giải toán “.
II. Khả năng áp dụng:
Đề tài “ Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy Toán 5” có thể áp
dụng với bất cứ giáo viên nào đang dạy lớp 5 Trường Tiểu học và Trung học cơ sở
Mỹ Xương.
13


III. Bài học kinh nghiệm và hướng phát triển:
- Đầu năm phân loại trình độ học sinh, nắm chắc đối tượng học sinh.
- Giáo viên phải thực sự nhiệt tình, yêu nghề, kiên trì rèn học sinh, không
nóng tính, phải mềm dẻo, chia sẽ với học sinh.
- Thường xuyên khuyến khích động viên khen ngợi là chính.
- Biết học sinh yếu kiến thức gì để rèn, bổ sung cho học sinh.
- Sắp xếp chỗ ngồi học sinh hợp lý, phân công học sinh khá, giỏi rèn tiếp.
Không có phương pháp biện pháp dạy học nào là tối ưu hay vạn năng, chỉ có
lòng nhiệt tình, tinh thần trách nhiệm, lòng yêu nghề mến trẻ của người thầy mới
mang lại kết quả cao trong giảng dạy. Chất lượng học sinh là chiếc chìa khoá vàng
tri thức để mở ra cho các em cánh cửa tương lai tươi sáng ở một ngày mai. Đó là
vinh dự và trách nhiệm của người giáo viên. Vì vậy, sáng kiến kinh nghiệm mà bản
thân Tôi suy nghĩ, trăn trở bằng một tình yêu nghề nghiệp, hi vọng nó sẽ cùng các
bạn đồng nghiệp trao đổi để hoàn thành sứ mệnh vẻ vang mà Đảng và Nhà nước
trao cho nhà giáo, đồng thời cũng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nhà
trường.
Trên đây là đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy Toán lớp 5”.
Mà bản thân tôi đã áp dụng dạy ở lớp mình đạt kết quả tốt.
Do lần đầu tiên thực hiện nghiên cứu đề tài và chưa có kinh nghiệm nên
không tránh khỏi thiếu sót. Vì vậy, Tôi rất mong được sự góp ý của Ban giám
khảo, Hội đồng chấm Sáng kiến kinh nghiệm đóng góp ý kiến để đề tài của tôi

được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Mỹ Xương, ngày 29 tháng 02 năm 2012
Người viết

Nguyễn Văn Hội

14


ĐÁNH GIÁ VÀ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN CỦA CƠ SỞ:
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
TM. HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN
CHỦ TỊCH

15