Điều tiết hormon tuyến giáp

Điều tiết hormon tuyến giáp

Điều tiết hormon tuyến giáp
Bởi:
Nguyễn Bá Tiếp

Ảnh hưởng của hormon kích thích tuyến giáp (Thyroid-Stimulating
Hormone)
TSH (hormon của thùy trước tuyến yên) còn được gọi là thyrotropin là một glycoprotein
có khối lượng phân tử khoảng 28.000. TSH kích thích tuyến giáp tiết thyroxine và
triiodothyronine thông qua sự kích thích hoạt động của các tế bào tuyến giáp :
- Phân giải thyroglobulin trong tế bào dẫn đến tăng nồng độ hormon tuyến giáp trong
máu. Đây là tác động "sớm" làm hormon tuyến giáp xuất hiện trong máu khoảng 30 phút
sau khi tiêm TSH thực nghiệm (các tác động khác sảy ra chậm hơn).
- Tăng cường hoạt động các bơm iod, tăng tôc độ "bắt" iod của các tế bào tuyến giáp,
tăng tỷ lệ ion iod trong màng tế bào tới vài lần cao hơn nồng độ ion iod ngoài tế bào.
- Iod hóa tyrosine và tăng sự bắt cặp của chúng để tạo thành hormon.
- Tăng kích thước và hoạt động tiết của các tế bào tuyến giáp.
- Tăng số lượng tế bào tuyến đồng thời làm chúng biến đổi hình thái từ hình khối thành
hình trụ và tạo các gấp nếp trên biểu mô các túi tuyến.
Vai trò của cAMP
Trước đây các nhà nghiên cứu đã gặp nhiều khó khăn để giải thích phuơng thức tác động
của TSH. Hiện nay cách giải thích được chấp nhận (hay ít nhất là được tạm thời chấp
nhận) là tác động của nó thông qua hệ thống cAMP của tế bào. Trước tiên, TSH kêt hợp
với TSH receptor trên màng tế bào kích thích adenylcylase màng dẫn đến làm tăng quá
trình hình thành cAMP trong tế bào. cAMP đến lượt mình hoạt động như chất mang tín
hiệu thứ cấp tác động đến hệ enzyme trong tế bào tuyến giáp. Kết quả các hormon được
tiết ra và các tế bào tuyến phát triển. Phương thức tác động này của cAMP diễn ra tương
tự ở nhiều loại mô khác.

1/3

Điều tiết hormon tuyến giáp

Chức năng điều hòa của vùng dưới đồi thị
Các kích thích điện tác động đến một số nhân tại vùng dưới đồi tiết hormon giải phóng
TSH (thyrotropin-releasing hormone: TRH), TRH (pyroglutamyl-histidyl-prolineamide) được chuyển xuống thùy trước tuyến yên qua hệ thống cửa kích thích thùy
trước tuyến yên tiết TSH. Một số nhân trong vùng dưới đồi có tác dụng tiết TRH
là dorsomedial nucleus, suprachiasmatic nucleus, ventromedial nucleus, anterior
hypothalamus, preoptic area và paraventricular nucleus. Nếu hệ thống cửa đồi thị-tuyến
yên bị khóa, lượng TSH tiết ra từ thùy trước tuyến yên giảm mạnh nhưng không bị triệt
tiêu.
Nếu vùng dưới đồi tiết somatostatin sẽ ức chế thùy trước tuyến yên tiết TSH và hormon
sinh trưởng. Vai trò của somatostatin trong quá trình điều khiển chức năng tuyến giáp
đang tiếp tục được tìm hiểu.

Ảnh hưởng của nhiệt độ và các kích thích thần kinh
Giữ chuột thí nghiệm ở điều kiện lạnh trong và tuần làm tăng cường tiết hormon tuyến
giáp (có khi tăng tới hơn 100%) đồng thời tăng cường tỷ lệ trao đổi chất tới 50%. Tương
tự, nếu người chuyển đến sống tại các vùng lạnh giá trao đổi chất của cơ thể cũng sẽ
tăng cường.
Trạng thái hưng phấn hay ức chế quá mức làm giảm tiết hormon tuyến giáp thông qua
kích thích hệ thần kinh giao cảm (có thể do những biến đổi về tốc độ của các phản ứng
trao đổi chất và thân nhiệt).
Tác động của nhiệt độ thấp cũng như của trạng thái tinh thần bị mất hoàn toàn nếu cuống
tuyến yên bị cắt chứng tỏ tất cả những yếu tố này đều phát huy tác dụng đến tuyến giáp
thông qua vùng dưới đồi.
Thông tin phản hồi
Tăng tiết hormon tuyến giáp dẫn đến giảm tiết TSH của tuyến yên. Nếu tốc độ tiết
hormon tuyến giáp tăng 1,75 lần thì quá trình tiết TSH gần như triệt tiêu. Tác động này

sẽ giảm đi nếu trục đồi thị tuyến yên bị gián đoạn chứng tỏ cơ chế tác động ngược chủ
yếu thông qua ảnh hưởng trực tiếp của hormon tuyến giáp đến tuyến yên (tác động đến
vùng dưới đồi yếu hơn).
Một cơ chế khác được đưa ra là hormmon tuyến giáp làm giảm số lượng các TRH
receptor của các tế bào tiết TSH dẫn đến làm giảm kích thích của TRH.

2/3


Điều tiết hormon tuyến giáp

Cơ chế điều hòa ngược đảm bảo nồng độ hormon tuyến giáp trong máu tương ứng với
tôc độ của các phản ứng trao đổi chất. Khi cơ thể vận động nhiều (ví dụ khi tập thể thao)
quá trình trao đổi chất tăng nên tôc độ tiết hormon tuyến giáp cũng tăng.

3/3