Bàn về quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại ngân hàng thương mại

"E

\

~q
trong thai gian tnioc mat Nha mioc
van nemgiG'c6 phan chi phoi. ThOng
qua vi$c c6 phan hoa, phat hanh
them c6 phieu de thu hut them von
va U'Utien ban c6 phan cho ngl10i
lac dQng. De thl!C hi$n tot dieu nay
can phai quan tri$t mQt tl1 tl1C1ngla
co phan hoa ngan hang thl1ang m<;li
nha nl10c khong dl1c;Jcbien thanh tl1
nhan hoa ngan hang.
ThO tll, sap xep I<;Iimo hinh t6
chUc cua cac ngan hang cho phu
hc;Jpvoi mo hinh c6 phan, giai quyet
tot van de lac dQng doi dl1 bang
each dao t<;lOl<;Iide sil dl,lng hoi:lc trc;J.
cap thoi vi$c theo dung qui d!nh. .
ThO nam, can c6 nhiing ch[nh
sach U'Udai ve tai chfnh cho cac
ngan hang c6 phan hoa nhl1 cac
chfnh sach ve thue, 1$phf...

nham giup cho cac nha dau tl1 yen
tam trong vi$c tham gia dau tl1.

dl,lc de dQng vien khuyen khfch

ThO bay, Nha nl10c can xay
dl!ng mQt chl1ang trinh c6 phan hoa
khoa h9C, hc;JpIy va de thl!C hi$n, c6
sl! phoi hc;Jpdong bQ va nhip nhang
cua cac ca quan quan Iy Nha nl10c
de giup cho vi$c c6 phan hoa cac
ngan hang thl1ang m<;li nha nl10c
dien ra mQt cach nhanh ch6ng,
thu~n ti$n.

fch cua Nha nl1oc,cua ngan hang
va cua ban than trl1oc,trong va sau
qua trinh c6 phan hoa.
Tren day la mQtso y kien ve van
de c6 phan hoa ngan hang thl1ang
m<;linha nl10c CIVi$t Nam. Toi cho
rang, voi nhiing bl10c di thfch hc;Jp

dl1c;Jc thl!C sl! chu dQng han trong
chien 1l1c;Jc phattrien kinh doanhcua

minh, phat huy tot sUc sang t<;lOcua

dQi ngO can bQ vien chUc ngan
hang. C6 phan hoa cOng se g6p
phan lam tang kha nang huy dQng
von va sil dl,lng von c6 hi$u qua,
qua d6 giup cho cac ngan hang
thl1ang m<;litrong nl10c nang cao

cho vi the cua cac ngan hang
thl1ang m<;litrong nl10c dl1<;1Cnang
len tren th! trl10ng quoc te.

quan kiem toan dQc I~p c6 uy tin

cac bi$n phap tuyen truyen, giao

A'

trong qua trinh c6 phan hoa, cac
ngan hang thl1ang m<;li nha nl10c se

ThO tam, cho phep cac ngan
hang Ion, c6 uy tin cua nl10c ngoai
tham gia mua c6 phan CI mUc dQ
khong che de c6 the t~n dl,lng, h9C
hoi them dl1c;Jcve trinh dQ quan Iy,
kha nang tac nghi$p, trinh dQ qulm
tr! rui ro... cua mQt ngan hang hi$n
d<;li,dong thai cOng g6p phan lam

ThO SEW,vi$c xac djnh gia tr!
ngan hang thl1ang m<;linha nl10c de
co phan hoa phai sat voi thi trl10ng
va dl1c;Jc
thl!C hi$n thong qua cac ca

,

ngl10i lac dQng hieu va thay dl1c;Jclc;Ji

dl1c;Jc

d!nh cua nen tai chfnh quoc gia va
sl! phat trien cua nen kinh te quoc
dan trong qua trinh hQi nh~p quoc

ThOchin, giai quyet tot van de tl1
tl1C1ngcho ngl10i lac dQng thong qua

,

,

tiem 11!6va kha nang c<;Inh

tranh cua minh, d6ng g6p vao sl! 6n

te..

,

A

BAN VE QUAN LY Ru) RO TRONG BO~T B9NG
KINB DOANB NooAI
. TE. TAl
. NGAN BANG TRUONG MAl
.

T

kinh te hi$n nay, hO<;ltdQng
~nh doanh cua cac ngan
.

hangda vl1an ra tren ph<;lm vi khu
vt!Cva toan the gioi. Cac ngan hang
thuangm<;li(NHTM) hi$n nay dang
co xu the mClrQng nhieu nghi$p vl,l
kinh doanh hi$n d<;li moi tren thi
trliong va cung voi sl! c<;lnh tranh
khocli$t trong ca che th! trl1ong, cac
NHTM dang muon- nang dan 11tr9ng
Igi nhu~n trong cac nghi$p Vl,l moi
nay. Cung voi hO<;ltdQng tin dl,lng
mang tfnh chat truyen thong, hO<;lt
di)ng kinh doanh ngo<;lit$ (KDNT)
t~i cac ngan hang da la mQt hO<;lt

chiem ty

,

I
1

hO<;lt

dQng nay. Tuy nhien, cOng nhl1

T~ CIIf NcAN
uANc-

ro

.3 NAM 2004

xem xet hO<;ltdQngKDNTdan thuan

cac hO<;lt dQng kinh doanh ngan
hang khac, KDNT cOng chUa dl!ng
nhiing rui ro tiem tang c6 kha nang
gay mat mat Ion neu cac ngan hang
khong c6 cac bi$n phap phong
ngua va qulm Iy hc;Jply.Vi$c nghien
cUu qulm Iy rui ro trong hO<;ltdQng
nay la mQt van de co y nghia thl,l'Cte
rat Ionva la\Ian de dl1c;Jc
nhiau ngan
hang quan tam.

la cac

hO<;lt

dQng mua

ban ngo<;li t$

cua cac NHTM khi tham gia tren th!
trl10ng h6i doai trong va ngoai nl10c
nham dam bao ve nhu cau ngo<;lit$
cua khach hang, thu loi qua chenh
I$ch tl gia va kinh doanh cho ngan

hang.
Ta hay xet khai ni$mve rui ro va
rui ro trong KDNT.Trong thu~t ngG'
tai chfnh, rui ro lien quan den kha
nang mat mat tai chfnh cua cac

KDNT - theo nghia rQng bao
gom vi$c mua ban, gUi vay eac 10<;li
ngo<;li
t$ khac nhau nham dam bao

can d6i cac nhu cau va ngo<;lit$ cho
trqng khong nho trong t6ng so lc;Ji ngan hang va tim cach thu lc;Jinhu~n
thong qua chenh I$ch va ti gia va lai
nhu~n chung cua ngan hang. Cac
NHTMIon da dau tl1 kha nhieu cho
suat giG'a cac dong tian khac nhatl.
di)ng mang l<;Ii lc;Jinhu~n

dl1c;JC de c~p trong
bai viet nay, tac gia chi xin dl1CJC

Theo nghia h~p

ThS. T. Ngqe StiR *

rong xu the mClcila, hQinh~p

.

ngan hang, rui ro la mQt ph an cua

bat cU mQt giao dich tai chfnh va
cOng nhl1 ban than cac giao d!ch tai
chfnh n6 can dl1c;Jc quan Iyml?t cach

.

Ngan hang thuong mQi co phon
Quemd9i
31


~y'
khoa hqc. Rui ro trong hO<,'ltd(mg
KDNT gom phan chfnh la rui ro ve ti
gia - la nhG'ngt6n that gay ra do Slf
bien d('>ng ve ti gia. Tuy v~y, m('>t
cach t6ng quat rui ro trong KDNT cd
ban bao gom:
- Rui ro hO<,'ltd('>ng(Operational
Risk): La cac rui ro gay ra bai cac
yeu to phi tai chfnh, no bao gom rui

ro h$ thong, rui ro gay ra bai yeu to
con ngu'ai, rui ro ngau nhien.
- Rui ro thanh khoan (Liquidity
Risk): Rui ro nay xay ra khi ngan
hang khong th~ thlfC hi$n vi$c mua
ban cua minh do tfnh thanh khoan
kem cua th! tru'ang (thi tru'ang khong
ai mua, ban ho~c cac thanh vien
cua thi tru'ang deu co cung m('>tnhu
cau).
- Rui ro thanh t6an (Settlement
Risk): La kha nang xay ra mat mat
khi doi tac cua ngan hang vi m('>tIy
do nao do khOng chuy~n so tien
theo h<;1p
dong mua ban t<,'lingay gia
tr! cua h<;1p
dong.

.

- Rui ro doi tac (Counterparty
Risk): La kha nang mat mat xay ra
khi tru'ac ngay gia tri cua h<;jpdong,
doi tac cua ngan hang tra nen mat
kha nang thanh toan.
- Rui ro th! tru'ang: La rui ro chfnh
gay ra mat mat trong hO<,'ltd('>ng
KDNT. Khi" ti gia, lai suat tren thi
tru'ang thay d6i lam cho cac NHTM

mat mat khi hq dang giG' m('>ttr<,'lng
thai ngo<,'lit$ (TTNT) nao do.
. Quan Iy rui ro (QLRR) la m('>t
qua trinh chap nh~n rui ro da du'<;jc
tfnh toan tru'ac vai ml,!c dfch h<,'lnche
cac mat mat tai chfnh va tang cu'ang
l<;jinhu~n cho ngan hang, no ngu'<;1c
l<,'Iivai vi$c tron tranh rui ro Wc la
khong lam gi khi rui ro xay ra.
Vi$c QLRR trong KDNT xuat
phat tU' cac Iy do sau: (1) Bao v$
ngan hang khoi nhG'ng mat mat,
thi$t h<,'likhong dlf tfl1h du'<;jctrong
KDNT; (2) Chuan b! cho nhG'ngthay
d6i bat l<;1icho ngan hang trong
KDNT; (3) Giam bat Slf nh<,'lyeam
doi vai nhG'ng thay d6i co h<,'licua
moi tru'ang; (4) Tang cu'ang l<;jithe
c<,'lnhtranh; (5) Dieu tiet rui ro gia ea
32

va n~m lay Cd h('>i,kinhdoanh.
QLRR trong KDNT bao gom cac
n('>i dung nhu' nh~n d<,'lngva do
Iu'ang rui ro, cac nguyen t~c Cd ban
cua vi$c QLRR, h<,'ltang QLRR, vi$c
d~t cac h<,'lnmUc trong KDNT.
Hi~n nay,cac cong Cl,I QLRR
trang KDNT la cac nghi~p Vl,IcJang
cJtJ(Jcthl/c hi~n tren thi trtJang ngo?i

hoi Vi~t Nam, bao g6m:
- Nghi$p vI,! mua ban giao ngay
(Spot Transaction): La giao dich
mua ban m('>tIu'<;jngngo<,'lit$ nay lay
m('>tIO<,'lingo<,'lit$ khac vai m('>tty gia

xac d!nh, ngay gia tri la ? ngay lam
vi$c tiep theo. Nghi$p vI,! nay rat
ph6 bien tren th! tru'ang t<,'li\7i$t Nam
da va dang du'<;1C
cac NHTM thlfc
hi$n rat nhieu.

-

Nghi$p vI,! mua ban ky h<,'ln

ngay ho~c tnJaC 1 ngay xac d!nh
trong tu'dng lai, ngu'ai mua quyen
chqn phai tra m('>tso tien cho ngu'di
ban vi quyen nay. H<;1pdong qUY~\1
chqn ngo<,'lit$ la m('>tcong cl,Jdam
bao ti gia thlfC Sif cho cac nha .kinh
doanh xuat nh~p khau, cac nha dau
tu', ngoai ra no con la cong cl,! quan
Iy rui ro cua cac ngan hang co lien
quan tai cac giao d!ch ngo<,'lit$.
M('>tnhan to khac cOng co lien
quan tai vi$c quan Iy rui ro trong
KDNT la cac nhan to tac cJ(JngWi rui

ra trang KDNT. Cac nhan to nay
bao gom:
Tha nhat, ti gia va cac yeu to
anh hu'ang tai ti gia. Cac yeu to tac
d('>ngtai ti gia l<,'Iibao gom: (1) Can
can thanh toan quoc te; (2) Laisuat,
(3) Cac chfnh sach cua Chfnh phu;
(4) Sif phat tri~n chfnh tri cua m('>t

(Forward Outright): La giao dich
trong do hai ben cam ket S8 mua
ban vai nhau m('>tIu'<;jngngo<,'lit$
nhat d!nh t<,'lim('>tthai di~m xac d!nh
trong t~dng.lai vai m('>t.ty. gia .da
du'<;jcx~c ~!nh?ng.~y~hl glao ~!ch
du'<;1c
ky ket. :Y ~Ia ky h<,'lnthu'dng
d~<;1C
du'~r~ vdl ~y h~~ 1,.2,;, 6,.12
thang ke tli ngay gla tq cua glao
dich giao.ngay.
- Giao d!ch hoan d6i (Swap): La
m('>tthoa thu~n h<;jpdong trong do
co hai giao dich, m('>tla giao dich
trao d6i ngo<,'li
t$ vai gia giao ngay,
ngay gia tri giao ngay (2 ngay lam
vi$c tiep theo), giao d!ch thU hai la
giao d!ch dao ngu'<;jccung vai c~p
tien t$ trong m('>tngay xac dinh

trong tu'dng lai vai ty gia da du'<;jc
xac dinh tru'ac. Giao dich Swap la
m('>tI0<,'1
i giao dich tren thi tru'ang
ngo<,'lit$ lien ngan hang trong do
cung vai m('>tkhach hang, m('>tdong
tien du'<;jcmua va ban dong thai vai
thai h<,'ln
thanh toan khac nhau.
, - Giao dich
quyen chon
.'

quoc gia; (5) Sif dau cd tren th!
tru'ang; (6) Tfnh nh<,'lycam cua th!
tru'ang.
Tha hai van de lai suat, lai suat
co anh h~bng gian tiep tai rui ro
trong KDNT,khima lai suat thay d6i
lam cho ty gia thay d6i gay ra rui ro
ve ty gia. Cac yeu to anh hu'angtai
lai suat bao gom: (1) Chfnh sach
cua Chfnh phu; (2) Cac chi so cua
nen kinhte nhu'can can thu'dngm<,'li,
ti 1$ that nghi$p, cac chi so nhLf
GDP, GNP, mUc d('> dau tu' nu'ac
ngoai...; (3) L<,'Im
phat; (4) Nhan to
ty gia ngu'<;1c
l<,'Ii

cOngtac d('>ngtai lai
suat; (5) Slfthay d6i lai suat cua cac
thi tru'angtien t$ khac va xu hu'ang
lai suat toan cau, cac dong tien co
xu hu'ang 00 VaGcac dong tien co
lai suat cao nham hu'angthu nh~p
cao; (6) Sif 6n dinh ve chfnhtrioNeu
mot quac gia co m('>tnen chfnhtr! rat
6n' dinh thi lai suat dong tien cua
quoc'gia nay co xu hu'angthap, vi$c
dau tu'vao dong tien cua cac quoc
gia nay S8co rat ft rui roo
t

(Currency Option): La m('>tSlf thoa
thu~n bang h9P dong trong do t<,'lO
cho ngu'ai mua m('>tquyen (nhu'ng
khong phai la nghia VI,!) d~ mua
(Call Option), ho~c ban (Put Option)
m('>tso 1u'9ng xac d!nh m('>tdong
ngo~i t$ vai m('>tty gia xac d!n~~i

Tha ba, co m('>tso nhan to khac
cOng co tac d('>ng tai rui ro trong
KDNT nhu': (1) LO<,'litien t$ kinh
doanh, m('>tso dong tien co Slf bien
d('>ngve ti.gia rat Ian trong khi m('>t
so dong tien khac l<,'Iico sif bien
d('>ngft hdn; (2) Thai gian ma TTNT,

'--

T~ cIIi NCAAIIANc - s6 3 NAN20P4

1


~y
neu me;'>tngan hang de md me;'>t
TTNT cang dai thi sl! bien de;'>ng
ve ti
gia cang Ian; (3) Doi tac kinh doanh.
NhCi'ngdoi tac la nhCi'ng.ngan hang
Ian co uy tfn thi rui ro khi kinh doanh
voi h9 sa nho he1nnhieu Ian khi kinh
doanh voi nhCi'ngngan hang it ten
tu6i.
Qua me;'>tso phan tfch CC1ban
tren day, QLRR trong KDNT, cac
NHTM can thl!C hi$n cac giai phap
nhLfsau:

dC;!t dLfc;Jctrong tUng ky nham
khuyen khich cac can be;'>KDNT
phat huy het kha nang cua minh va
tinh than trach nhi$m trong cong
vi$c kinh doanh.
D~c bi~t trang nghi~p vI!
QLRR can chu y
, M(Jt la: Qui dinh cac hC;!nmuc

hc;JpIy doi voi tUng ngan hang va
cac giao d!ch vien (GDV). Vi$c nay
nham quan Iy cac rui ro co the xay
ra trong hoC;!tde;'>ngkinh doanh.

HC;!n

con nam trong gioi hC;!ncho phep.
Ba la: Sil' dl,jng me;'>tso cang cl,j cac nghi$p vl,j KDNT de QLRR. Vi$c
phong ngCta rui ro (Hedging) co the
dung cac nghi$p vl,j s~n co tren thi
trLfong. Vi dl,j nhLf phong ngCta rui ro
cua giao dich ky hC;!nbang me;'>tgiao

dich Swap, dung giao dich quyen
ch9n de hC;!nche rui roo Hi$n nay
cac nghi$p vl,j KDNT dadLfc;Jccac
NHTMap dl,jngrat linh hoC;!tvoi ml,jc
dich phOng ngCta rui ro cho ngan
hang.

muc cho cac GDV phl,j thue;'>cvao
kinh
nghi$m cua tLtngGDV, muc de;'>
Bon la: Quan Iy TTNT co hi$u
- Nang cao trang thiet b! ky thu~t
rui
ro
ma
ngan

hang
phai
doi
m~t,
qua
de hC;!nche rui ro ti gia. Vi$c
KDNT hi$n dC;!i,thiet I~p cac phan
van
chu
Sd
hCi'ucua
ngan
hang
va.
xem
xet cac TTNT cua ngan hang
mem QLRR. Trang thiet bi ky thu~t
cac
phan
U'ng
cua
th!
trLfong.
HC;!n
can
phai
dLfc;JC
thl!c hi$n it nhat 1
la me;'>t
cong cl,j rat quan tr9ng tc;!o

lan/ngay
de
phong
ngCta cac bien
muc
doivoi
cac
GDV
bao
gem:
(1)
cho ngLfoiquan Iy co day du cac
de;'>ngcua ti gia.
HC;!nmuc
giao
dich
trong
ngay
thong tin chinh xac ve rui ro trong
Nam la: Tang cLfong kha nang
hoC;!tde;'>ngcua minh. Trong KDNT (Intraday Limit);(2) HC;!nmuc trC;!ng
thai
qua
dem
(Overnight
Limit),hC;!n
dl!
doan ti gia va da dC;!nghoa cac
cac ngan hang nLfocngoai da dung
cac phan mem quan Iy KDNT nhLf muc nay luan nho hC1nhC;!nmuc

10'ilingo'ili t$ trong kinh doanh. De
trong ngay de phong tranh sl! mat
dl! doan dung sl! bien de;'>ngcua ti
KONDOR (Reuters), Bloomberg...;
gia yeu cau cac GDV phai nam
ngoai ra cac h$ thong chuyen dl,jng mat do vi$c dong trC;!ngthai kho
. khac cong gop phan vao vi$c QLRR hC1n;(3) Ngoai ra co mQt hC;!nmuc vCi'nghai phLfC1ngphap phan tfch la
nhLfh$ thong mai gioi yet gia di$n tLt rat quan tr9ng, do la hC;!nmuc 16 phan tfch ky thu~t (Technical.
(Stop-loss limit), hC;!nmuc nay dam
Analysis)
va phan
tfch tin
EBS
(Eletronics
Brokerage
bao rang cac GDV dong trC;!ngthai
System), h$ thong MIDAS - Phan
(Fundamental Analysis), ngoai ra
cua minh voi me;'>tmuc 16 khong VLfc;Jt vi$c phan tfch cac dong tien vao ra
mem chuyen dl,jng cho be;'>ph~n
Back Office.
qua me;'>tmuc nao do, con hC1nla tren th! trLfong(Cashflows) cong la
ch!u nhCi'ngt6n that @..chinh n~ng mQt yeu to quan tr9ng tac dQng tai
- Tang cLtong dao tc;!odQi ngo
hC1n.
sl! th,ay d6i cpa ti gia.
can be;'>
KDNT va co chinh sach dai
Me;'>t
khi

cac
hC;!n
muc
da
dLfc;JC
.
nge;'> hc;Jp Iy.
,
Stw .let Ngoaicac bi$n phap
d~t ra thi cac GDV can phai tuan thu
QLRR
ma cae NHTM can phaidC;!t
Vi$c dao tc;!ocan be;'>
KDNTco
Cac giai phap tong the'.'

:

chuyen mon sau sa gop phan Ian
vao vi$c thanh bC;!itrong KDNT. Vi$c
dao tc;!ocan be;'>KDNT can dap ung
dLfc;JC
yeu cau ve trinh de;'>nghi$p vl,j

nghiem tuc cac qui d!nh nay.

dLfc;JC,rat can sl! tac de;'>ng h6 trq tU

Hai la: Qui dinh cac thu tl,jC ne;'>i phia Ngan hang Nha nLfaCtrong
vi$c phc'lt trien thi trLfong ngoC;!i.J$

bQ ve KDNT. Cac thu tl,jCne;'>i
be;'>nay

doi voi cac ngan hang nLfocngoai
deu dLfc;JC
tuan thu rat nghiem ng~t.
Ne;'>i
dung cua no bao gem cac qui
d!nh ve vi$c phan tach nhi$m Vl,jro

kinh doanh cao, vi$c nghien cuu thi
trLfong ch~t cha, doi hoi tfnh nang
de;'>ngnhC;!ybem, co kha nang phan
tfch danh gia xu hLfong bien de;'>ng rang giCi'a be;'> ph~n giao d!l..i I
cua thi trLfongtrong nLfoccong nhLf (Dealing Room) va bQ ph~n Back

quoc te.
KDNT tren thi trLfongquoc te la
me;'>t
cong vi$c cang th~ng, doi hoi
suc lam vi$c cao, ben bi. Vi$c kiem
ra lc;Ji'
nhu~n cho ngan hang khi cac
doi tac tren th! trLfong quoc te la
nhCi'ngngLfoico chuyen man rat cao
la me;'>t
cang vi$c khOnghe dC1ngian.
Cac NHTMcan co chinh sach khen
thLfdng doi voi cac can be;'>kinh
doanh gioi, muc thLfdng can dLfc;JC

qui dinh gan lien voi muc lc;Jinhu~n
TtW em NCAAIIANC - s6 3 NAM'2004

lienng?n
h~ng, hO,an thi$n 9rinh
sach quanIy lTNT, ",tc;!o
dieu kt$nde
hoan thi$n v~ mo re;'>l1gcap nghi~p'
vu KDNT, hinh than~'ca6,c6ng.
ty
rr;6i'giai ngo'~i hoi, hLJ'6~gi;thrtr.Lfong'
ngoC;!ihoi Vi$t Nam hoa r:\h?p\!ofth,e

Office, cac qui dinh ve giO giac giao
giaj;o
","
';ii;
-:".'}'-'"'
.'..
dich, ve cac chi d~n thanh toan, vi$c
HO'iltde;'>ngKDNT.neHdLrgc quap
xac minh va kiem toan nQi bQ - vi$c -'".
Iy me;'>tcach~hoar.9c'
sa manfjl~t I.~i
xac minh nay trong h$ thong QLRR
nhu~ri,lan, dong.,gopvao"tcua cac ngan hang hi$n dC;!ito ra rat

hCi'uhi$u trong cong tac QLRR, no
bao gem cac cong vi$c nhLfkiem tra

lC;!ixem cac thong tin dung da dLfc;JC
ghi chep vao h$ thong ke toan chLfa,
dinh gia lC;!icac TTN.T me;'>tcach de;'>c

I~p so voi Phong KDNT,kiem~~.i~
dam bao rang m9i trC;!ngthai

~

nhu~n chungct"ioyacNHTM..Hy
v9ng rang trori'91xuhLfangjh9rph~p!.
cac NHTM Vi$t ..Nam\se,co~mQt
bLfOCtien moi tron.g hoat~dong
KDNT, gop phan dLfa:hb'ilt de;'>rig~.ay
thanh me;'>ttrong nhCi'ng hO'ilt de;'>ng
quan
tr9ng
mang
I'ili lc;Ji nhu~n

chung cho nganh Ngan hang..
33