Những vấn đề cần đặc biệt quan tâm khi lựa chọn chế độ tỷ giá hối đoái

m:Iofuih~
l1Mm1JJ)~
cOnGCI,ICHlnHSACHTIi~nTe

Nhlingvande candQCbi~tquantam
K

A.?

tI,

I

I

KHILUACHON
CHEDOTVGIAHOIDOAI
"
,

T

y gia hoi doai la mQt trang

TS. Chil.. Di..h P;lIi..ng *

nhCtng cong Cl,J dieu hanh

chfnhsach tien t$, lu6n dLf<;1C

Slf quan tam d~c bi$t cua cac nha

chuc trach. Vi trf va vai tro cua cong
Cl,J tien t$ nay cang dLf<;1C
kh~ng dinh
khi ma hO<;ltd(>ng kinh te doi ngo<;li
tren th! trLfC1ngthe gidi ngay cang
phat trien va md rQng; nhat la trang
xu the hQi nh~p tren nhieu linh VIfC
khac nhau cua dC1isong kinh te
quoc te hi$n nay.
San chat cuaty gia hoi doai la
gia dong tien cua cac quoc gia khac
nhau, nen n6 la cong cl,J dieu hanh
chfnh sach tien t$ c6 dQ nh<;lycam
kinh te rat cao, tac dQng tUc thi den
moi hO<;ltdQng cua dC1isong kinh te
- xa hoi va thLfC1ng
xuyen b! chi phoi
bdi rat nhieu yeu to khac nhau; baa
gom cac yeu to kinh te va cac yeu to

phi kinh te nhLfcac bien dQngve
chfnhtrj, quan slf, ngo<;ligiao, tam Iy
cua dan chung trong nQibQ cua mQt
nLfdc cOng nhLf tren ph<;lm vi toan
cau. Vi v~y, vi$c Ilfa ch9n m(>t che
d(> ty gi$ hoi doai phu h<;1pluon la
mong muon cua cac nha chuc trach
trang dieu hanh vi mo.
SIf ra dC1icua ty gia hoi doai gan
lien vdi slf ra dC1icua tien t$, cua cac

hO<;lt d(>ng kinh te doi ngo<;li, cua
vi$c buon ban, trao doi hang hoa d!ch Vl,JgiCtacac nLfdc vdi nhau. TY
gia hoi doai khong chlla can de cua
kinh te th! trLfC1ngma ngay cang trd
thanh mQt trang nhCtngcong cl,Jtien
t$ quan trc;>ngtrang chfnh sach tien
t$ cua cac quoc gia. Tuy nhien, do
da va dang c6 slf khac nhau rat Cd
ban ve cd Sd kinh te cua cac nLfdc
c6 che dQ chfnh tr! khac nhau nen
de c6 mQt quan ni$m dong nhat ve
ban chat cua ty gia hoi doai cOng
nhLf vi$c Ilfa ch9n cho n6 mQt che

T~ em NcANI1ANC - 86

2 NAM2004

dQ phu h<;1p
van dang la mQt van de
con nhieu slf khac bi$t.
Vdi cac nLfdc kinh te th! trLfC1ng
phat trien hang tram nam nay, da va
dang thu(>c nh6m nhCtngnLfdc giau
m<;lnhnhat the gidi thi vi$c tha noi
hoan toan ty gia dLf<;1C
xem nhLf la
mQt tat yeu cua kinh te th! trLfC1ng.
T<;Iicac nLfdc phat trien, ty gia hoi
doai dLf<;1C

xem nhLf la mQt trang

kinh te thi trLfC1ng
thLfC1ng
hay su
dl,Jng.

6

nhCtng nLfdc khi thlfC hi$n tlf

do hoa gia ca, tlf do hoa ty gia hoi
doai thi h9 da t<;lOdLf<;1C
mQt "san
Chdi" rQng Idn, khOng chi trong
ph<;lmvi cua mQt quoc gia, ma ca
tren binh di$n cua the gidi cho tat ca
nhLtng ai thlfc Slf muon dua tai,
muon kh~ng d!nh minh, muon gianh
dLf<;1C thang

1<;1i.
Chfnh vi v~y, m9i

nang dQng, sang t<;lOcua tat ca cac

cong Cl,Jde giup cac nha

thanh vien trang xa hQi deu c6 Cd

chuc trach nh~n biet nen kinh te
dang di den dau, tien hay lui, phat
trien hay suy thoai. Qua dien bien
ve suc mua doi nQi va suc mua doi
ngo<;licua dong tien nLfdc minh ma
cac nha chuc trach c6 the dLfa ra

hQi de bQCIQ.NhC1d6, cac nLfdc nay
da va dang d<;ltdLf<;1C
nhLtng thanh
tlfU raUo Idn trang phat trien kinh te
- xa hQi, g6p phan thuc day Slf phat
trien van minh nhan IO<;lingay cang
vLfdn len nhCtng tam cao mdi. Tat
nhien, vdi Cd che nay, doi vdi nhCtng

nhCtng

cac quyet dinh tUc thC1i de dieu
chinh nham dat dLfdCml,Jctieu kiem
che l<;Imphat va baa dam dLf<;1C
toc
dQ tang trLfdng kinh te.

thanh vien nao khong du suc thi
ho~c la phai tlf minh rut ra khoi cUQc

chdi ho~c phai chap nh~n la ke
chien b<;li.

Cd Sd kinh te cua vi$c tha noi ty
Can ILfuy rang, hi$n nay, tren
gia hoi doai la vi$c tlf do hoa gia ca
the
gidi, nhLtng nLfdcthlfC hi$n tLf do
tren th! trLfC1ng.Nha nLfdc khong
hoa
ty gia hoi doai la nhCtngnLfdc c6
thlfc hi$n vi$c kiem soat gia ca hang
nen
kinh te phat trien, thLfC1ngla
hoa - dich vl,J; SIf tang, giam dLf<;1C
nhLtng
nLfdc dUng hang dau tren the
quyet d!nh bdi quan h$ cung - cau
gidi
ve
kim ng<;lch xuat nh~p khau
tren thi trLfC1ng.Trang nhLtng trLfC1ng
hang hoa - dich vl,J;la nhCtngnLfdc
h<;1pth~t can thiet nham I~p l<;IimQt
c6 dlf trCtngo<;lit$ Idn, va dong tien
the can bang nao d6 de duy tri mQt
nLfdc d6 thLfC1ngla ngo<;li t$ tlf do
quan h$ nao d6, ch~ng h<;lnnhLf
chuyen doi.
quan h$ phat trien giCta cac nganh
Trang khi dlf trCtngo<;lihoi cua tat
kinh te quan tr9ng cua dat nLfdc, cac
ca

cac nLfdc tren the gidi den thC1i
nha chuc trach c6 the su dl,Jngcac
diem 30/9/1998 la 1232 ty USD;
bi$n phap de can thi$p, nhLfng
trang d6 cua cac nLfdc Chau A chi
khong baa giC1su dl,Jng cac bi$n
c6 542 ty USD, cua cac nLfdc cong
phap trlfc tiep tU' cac m$nh I$nh
nghi$p hang dau the gidi (Ia nhLtng
mang mau sac hanh chfnh cua Nha
nLfdc thlfc hi$n tlf do hoa ty gia hoi
nLfdc ma la mQt so bi$n phap gian
doai) dc1len tdi 692 ty USD. Day la
tiep thong qua vi$c su dl,JngmQt so
mQt trong nhCtng dieu ki$n tien
cong cl,Jcua chfnh sach tien t$ quoc
quyet de cac nLfdc nay yen tam khi
gia nhLf

lai suat, ty gia hoi do'B,i va

mQt so cong Cl,Jkhac ma cac n~

. NHNN
21


r
I

t1Mm~ ~

conG ClI CHlnHStiCHTIi~n TC

thY'chi$n vi$c tY'do hoa ty gia hoi
doai. Chinh vi v$y, c6 m9t thY'cte

truongtrong nudccOngnhutren the
kinh te doi ng09i chua phat tri~n.
gidi. Theo phuC1ngcham nay, Day cOng la che d9 ty gia ma cac
candU<;1c biet den la, t9i cac nudc NHTW cua cac nudc thuong phai nudc trong h$ thong cac nudc
nay,rui ro tai chinh dU<;1c
gay ra tUty
tinh toan d~ xac d!nh ty gia hoi doai XHCN trudc day da Stl dl,Jngnhu la
gia hoi doai thuong n3:t it xuat hi$n. cua dong tien nudc minh vdi m9t
m9t trong nhilng cong Cl,Jtien t$
Neu c6, d6 la nhU'ng rui ro bat ng09i t$ tY' do chuy~n d6i nao d6 quan tr9ng trong dieu hanh kinh te
nguon tU nhilng bien d9ng Idn ve . cho tU'ngthai ky khac nhau. DY'a vi mo.
.
chinh tr! do cac h09t d9ng I$t d6
vao ty gia cong bo nay ma cac t6
Vao nhilng nam 60 cua the ky
hO$c la h09t d9ng khung bo. Tat
chuc tin dl,Jng, cac ngan hang 20, H9i dong tUC1ng
tr<;1
kinh te (Khoi
nhien, nhU'ngbiend9ng ve ty gia hoi
thuC1ngm9i dua ra gia mua vao SEV) cOngda stl dl,Jngche d9 ty gia

doai trong nhilng truong h<;1pnay
ban ra giila dong tien cua nudc co d!nh ben c9nh h$ thong gia co
thuong chi la nhilng "cemloc", den
minh vdi cac ng09it$. Tat nhien,gia' d!nh cho m9t ky ke h09ch la 5 nam,
nhanh va cOng qua di rat nhanh.
mua vao - ban ra nay khong dU<;1C da phai chap nh$n sY'khong thanh
Nen nhin chung, t9i cac nudc thY'c
phep vU<;1t
qua bien d9 cho phep.
cong cua che d9 ty gia nay. Tren
hi$n CC1
che tY'do hoa ty gia hoi doai
D~ thY'chi$n phuC1ng
cham "tha thY'c te, che d9 ty gia co d!nh da
thuong c6 ty 1$19mphat thap;toc d9
n6i
c6
ki~m
soar',
yeu
cau
c$p nh$t dU<;1C
xem nhu la con de cua m9t
tang trudng kinh te rat 6n d!nh.
thong
tin
ve
gia
ca
hang

hoa
d!ch
phuC1ng
thuc quan Iy kinh te theo
Don.gthai day cOngla nhilng nudc
vl,J,
g
ia
ng09it$,
gia
yangtrong
nudc
cach
ke
h09ch - t$p trung - quan
rat it khi phai dung den bi$n phap
va
tren
the
gidi
la
rat
nghiem
ng$t.
lieu
bao
cap. PhuC1ng
thuc d6 da
pha gia tien t$ d~ thY'chi$n cac ml,Jc
tieu pMt tri~n kinh te cua h9. Neu Vi khi cho phep cac ngan hang dan dan b9C 19 het sai lam cua

phai pM gia tien t$ vi m9t Iy do nao thuC1ngm9i, cac t6 chuc tin dl,Jng chinh ban than n6; ma trudc het la
c9ngthem vao hO$ctrLtra m9t
nhilng sai lam ve phuC1ngphap
d6 (thuongla nhilng Iy do mangtinh dU<;1C
ty
1$nao
d6
so
vdi
ty
gia
do
NHTW
lu$n.
toan cau) thi vi$c nay dU<;1c
tinh toan
Gia ca hang hoa - d!chvl,J,gia ca
rat ky. Thong thuong, khi dong ban cong bo nen c6 th~ dan den tinh
tr9ng
hO$cla
bien
d9
dao
d9ng
qua
cua
cac dong tien khac nhau luon
t$ b! mat gia 1%(do Nha nudc chu
hE;!p,
h

O$Cqua
r9ng.
Neu
qua
hE;!p
luon
ton t9i dudi d9ng v$t chat ma
d9ng pha gia), thi nguoita cho rang
thi
gay
kh6
khan
cho
vi$c
thY'chi$n
con
nguoi
deu c6 th~ eam nh$n
d6 la bi$n phap m9nh.D~ thY'chi$n
hi$u
qua
kinh
doanh,
neu
qua
r9ng
duC1C
m
ot
cach

cu th~ c6 th~ dinh
vi$c pM gia, ngan sach quoc gia
phai danh ra m9t khoan tUC1ng
ung th} t90?ra .xu hudng mat gia cua IU<;1'ng
v~ d!nh tinh ch(;ng r:n9tc~ch
chinh xac. Vi v$y neu cho rang, phai
d~ bu dap thi$t h9i cho tat ca cac dong ban tE;!.
Nhu v$y, che d9 ty gia tha n6i co dinh n6 d~ lam thudc do la m9t
thanh vien trongxa h9i. Nhuv$y,chi
(khong
ki~m soM va c6 ki~m soat) dieu khong dY'atren m9t cC1sd khoa
nhilng nudc c6 tiem lY'c kinh te
da dap ung dU<;1c
cac yeu cau cC1 h9Cva thY'ctien nao ca. Phep duy
m9nh mdi c6 th~ tha n6i dong tien
ban cua kinh te th! truong, nen da v$t bi$n chCtng.da kh~ng d!nh SY'
cua minh tren th! truong. Nha tha
n6i nen ban than cac dong tien phai va dang g6p phan rat quan tr9ng v$n d9ng va pMt tri~n khong ngLtng
biet tY' hoan thi$n minh d~ c6 th~ vao qua trinh phat tri~n kinh te-xa cua v$t chat. V$y thi ha cd gi ma
vLta thu d9ng chong ch9i dU<;1C h9i cho m6i m9t quoc gia cOngnhu con nguoi co tinh bU9cphai co d!nh
cai ma n6 khong th~ nao dCtngyen
phongba, bao tap vLtakhong b! mat tren ph9m vi toan the gidi.
phuC1ng
hudng.
Che d9 ty gia co d1nhda phai "ra dU<;1c.
..
Vdi nhU'ngnudc c6 nen kinh te
th! truong, dang trong qua trinh phat
tri~n h9 cOngrat th$n tr9ngtrong khi
tim cho minh m9t che d9 ty gia hoi

doai thich h<;1p.
T9i cac nudc nay,
nguoi ta cOng theo phuC1ngcham
tha n6i, nhU'ngkhong tha n6i hoan
toan ma tha n6i c6 ki~m soat. Dieu
nay c6 nghiala, Nhanudc cho phep
ty gia hoi doai dU<;1C
"ty do" thay d6i
trong m9t hanh lang thich h<;1p.
Muc
d9 r9ng, hE;!p
cua hanh lang nay deu
c6 th~ dU<;1c
thay d6i theo dien bien
cua gia ca hang hoa - d!ch vl,JcOng
nhil cung cau ng09i t$ tren th!
22

di" cung vdi SY'sl,Jpd6 cua che d9
C6 th~ do can luBngIY'trudc SY'
ball vi yang da m9t Ian nila kh~ng danh gia m9t cach chinh xac tU'ng
dinh SY'nghiem ng$t cua kinh te th! che d9 ty gia hoi doai kMc nhau,da
truongla tinh tY'dieu chinh cac quan xuat hi$n sY'nuoi tiec ve nhU'ngU'U
h$ ve l<;1i
ich kinh te. Van de d$t ra
di~m cua che d9 ty ,gia co d!nh.
la, khi Nha nudc luon luon giil dU<;1C ThY'cra, m6i phuC1ng
thuc, m6i CC1
vai tro cua t6ng tu I$nh d~ cac quan che quan Iy deu do con nguoit90 ra
h$ d6 dU<;1c

v$n d9ng va phat tri~n va c6 nhU'ngm$t hay, m$t dd. Dieu
phu h<;1p
vdi quy lu$t thi kinh te S6 quan tr9ng la chung dU<;1c
ra doi
phat tri~n, neu kh6ng, tinh hinh S6 trong nhU'ngdieu ki$n nao, chung'
ngu<;1C
19i.
ton t9i va v$n d9ng trong cac hoan

C6th~n6irang,ched9ty giaco
d!nh chi phu h<;1p
vdi thai ky SC1
khai
cua kinh te hang hoa, day d~con
ton t9i cua kinh te tY'cung, tY'~L

.

c~nhnao;va CU?icu~gla~a. de~
19~cho con ~guC11
.~hU'n~1,<;11
Ich gl
cung nhu nhungthlE;!th91gl.

M6iched9tygiahoidoaideuc6
T~ ClIf NCAAlIANC-

ro2 NAM2004

11Mm~ ~

CITIruJoofu~

cOnG Cli cHinH SACH TlEn TC

nhCfngU'Uvi$t va h~n che cua no.
Vi$c chap nh$n che de)ty gia hoi
doai nao la tuy thue)cVaGdieu ki$n
va d$Cdi§m phat tri§n kinh te - xa
he)icua moi nuoc. Tuy nhien, can
nhan m~nh me)tdieu, da la kinh te
th! trueJngthi khong th§ chap nh$n
me)tsl,J'ap d$t me)tcach chu quan,
duy '1chi cua con ngueJidoi voi cac
quy lu$t v$n de)ngva phat tri§n cua
kinh te - xa he)i.
Vi$t Namda phai tra me)tcai gia
kha dat khi duy tri kha lau C(j che
quan 1'1kinh te theo ki§u ke ho~cht$p trung - quan lieu - bao cap nen
da c6 nhCtngbai h9Cxuong mau ve
vi$c dua ra cae myc tieu cOngnhu
cac phuong thac, co che - chinh
sach d§ quan 1'1va dieu hanh nen
kinh te.
Dau nhCfngnam 90 cuc\the ky
20, khi dat nuoc moi buoc VaG
nguBngcua cua kinhte th!trueJngthi
da co leJikhuyen nen pha gia Dong
Vi$t Nam d§ d&y m~nh xuat kh&u,

lam da cho day nhanh toc de)phat
tri§n kinh te d§ co th§ thoat ngheo
me)t cach nhanh nhat. Theo leJi

,

,

"

khuyen nay, Vi$t Nam phai pha gia
dong tien cua minh voi mac 1USD
tuong duong voi 20.000VND?COng
c6 ngueJicho rang, gia nhu luc d6
Nha nuoc ta chap nh$n leJikhuyen
d6 thi biet dau day, Vi$t Nam da co
me)tbuoc nhay v9t ve kinh te ma
chua c6 me)ttrueJnghqp nao tuong
tl,J'.C6 Ie lichsu phattri§n kinhte the
gioi chua chang kien sl,J'thay da doi
th!t cua me)tnuoc nong nghi$p I~c
h$u, trai qua me)tcue)cchien tranh
dai nhat, ton kem nhat trong I!ch su
nhan lo~i, trai qua me)tth(ji ky dai
cua co che ke ho~ch - t$p trung quan lieu - bao cap luon phai doi
m$t voi tinh tr~ng tham hyt ngan
sach va nguy co tyt ~$u I,?ikhong
duqc thl,J'C
hi$n bang bi$n phap pha
gia tien t$, ma I~i bang cach rat

rieng cua Vi$t Nam. D6 chinh la
cach kien dinh trong doi mOi,pMt
huy toi da ne)iII,J'C,
tranh thUtot nhat
sl,J'hqp tac, giup dB tU' ben ngoai,
thl,J'C
hi$n tU'ngbuoc vi$c he)inh$p,
quyet tam thl,J'Chi$n bang duqc
cong nghi$p hoa, hi$n d,?ihoa dat
nuoc.
C6 Ie tat ca nhCfngngueJiduong

'A'

theJideu con nho nhu in vi$c mat gia
cua Dong Vi$t Nam da lam cho m9i
ngueJichong m$t den ngh~t tho
trong theJiky I~mphat voi toc de)"phi
ma" dau nhCfngnam 90 cua the ky
20 ma me)ttrong nhCtngtac nhan.chinh la vi$c duy tri che de)gia co
d!nh,ty gia hoi doai co d!nh.
NhCfngnam gan day, Nha nuOc
ta da c6 nhCfngthay doi quan tr9ng
trong cach tiep c$n va danh gia cac
che de)ty gia da va dang duqc su
dyng tren the gioi. NheJv$y, che de)
ty gia hi$n nay da va dang phat huy
nhCfngm$t tich cl,J'cnhat cua no.
Dieu quan tr9ng la, voi che de)ty gia
nay, toc de)tang truong kinh te cua

dat nuoc n6i chung, cua cac dia
phuong noi rieng deu duqc duy tri
va ngay me)ttang them. Van de d$t
ra la, khi su dyng che de)ty gia hoi
doai tha noi c6 ki§m soat thi vi$c
c$p nh$t cac so li$u lien quan d§
dieu chinh ty gia do Ngan hang Nha
nuoc Vi$t Nam cong bo cOng nhu
xac d!nhduqc bien de)dao de)ngcho
phep la me)ttrong nhCfngyeu cau
can phai duqc thl,J'C
hi$n me)tcach
nghiem ng$t.8

~

N

ca sa PHAPLYVADal SONGNHU'NG
DONGXU

I)
"

ong xu la don v! tien t$ duqc
Vi$t hoa tU' tieng Phap
(Sou).

Theo

tCt di§n

tieng

PMp Larousse, thi dong "sou" la
don vi nho nhat cua h$ thongtien t$
nuOc Phap, c6 gia tr! bang 1/20
dong Fance - dot) vi tien t$ co ban
cua nuoc Phap.
NhOng etOng xu th-'I Phap
thufc
TheJicon la thue)cd!a cua Phap,
dong tien co ban cua ca 3 nuoc
Dong Duong (Vi$t - Mien - Lao) la
dong b~c Dong Duong. Dong b~c
D611gDuong99i theo tieng Phap la
"Piastre",ky hi$u la $, 99i theo tieng
Vi$t la dong b~c hoa xoe. Dong b~c
hoa xoe dl1qc duc tU' PMp dua
sang, n$ng 27gr215 voi thanh sac
,

T~ CIJiNCMIIANc- I!J62 !WI 2004

Ruy Minh *
0,900, nghTala c6 ham luqng 90%
b~c nguyenchat. NhCtngteJgiay b~c
Dong Duong m$nh gia tU'1$ tro len
co cac lo,?i1$,5$,20$ va 100$.TeJ
1$ c6 gia tri bang 10 hao, 1 hao

bang 10xu.
Truoc D,?ichien The giOiIan tha
II, gia cac lo~i hang hoa, d!ch vy
con reoTrong luu thong khong c6
cac lo~i tien hao, tien xu bang giay
ma chi c6 cac dong tien kim lo~i
m$nh gia 1 hao, 2 hao, 5 hao, 1$
duc' bang b~c; c6 lo,?i 5 xu bang
ken, lo~i 1 xu va 1/2 xu bang dong
do. Sac mua cua 1xu theJiay d~i th~
la: 1 kg g~ogia 5 xu, 1 kg th!t Iqngia
15 xu, 1 tem thu gia 5 xu, 1 met vai
thueJnggia 20 xu, 1 ve xe dien
't BeJ
~-

H6 - Ha Dong gia 6 xu, 1 bat phOtai
gia 3 xu...
Khi D~i chien The gioi Ian tha II
(1939 - 1945)no ra, dong b~cDong
Duong b! mat gia nghiem tr9ng.
NhCfngdong tien kim lo~i bang b~c
b! chinh quyen thl,J'Cdan Phap thu
hoi. Me)tphan khac ch~y VaGcat trCt
trong dan, nhat la 0 cac vung dan
toc mien nui. Den khi Phat xit Nhat
I~m dao chinh hat dng thl,J'Cda'n
Phap 0 Dong Duong (9/3/1945),thi
chung vo vet nhCtngdong xu va 1/2
xu bang dong 00 d§ duc sung d~n

phyc vy chien tranh.TCtd6 trong IU'U
thOng chi con cac lo,?i tien giay.
NhCtnglo~i tien giay m$nh gia duoi
1$ do Kho b~ccDong Duong pMt

.He N6i
23