Những vấn đề chung về lạm phát cơ bản kinh nghiệm của philippines

Tiu

CHiNH

W£~~~~

NhifngvoniJe'c1\hungvB''9m phot Ctlbon.
.KINHNGHIEM
CUAPHILIPPINES
.
~

.

Nld)t Trung *
L~ phat cd ban la gi?
L~mphatCC1
ban la thuacdo dU<;Jc vai nhCtngnhan to nam ngoai yang
SLtdl:mg r('>ngrai d~ danh gia xu
huang CC1
ban hay diEmbien chung
cua gia tieu dung binh quan. L~m
phat CC1
ban nam bat xu huang dai
h~n ho~c ph5 bien cua gia ca hang.
hoa hay d!ch Vl,Jbang cach lo~i tru
nhCtngtac dQngcua nhCtngcC1nsac
hay bien dQng nhat thOi trong muc
gia tieu dung binh quan, noi chung
gan vai I~m phat chi so gia tieu dung
CPI.

ki~m soat cua chfnh sach kinh te va
co xu huang de bien dQng, bai vi
nhCtngcC1nsac hay nhCtngroi lo~n
nhat thOitrong mQtkhu vl/c cua nen
kinhte lamcho no I$chkh6ixu huang

sach tien t$.

L;pn phat cd ban du«/c
tinh ho~c xay dt;ing nhti
the nao?

Co nhieu phuC1ng
phap do Iuang
I~m phat CC1
ban. PhuC1ng
phap ph5
bien nhat dU<;Jc
nhieu quoc gia SLt
dai h~n. 6 Philippines, sl/ bien dQng
dl,Jng la phuC1ngphap lo~i tru.
cua I~m phat CPI co th~ do nhieu PhuC1ngphap lo~i tru tfnh toan I~m
nguyen nhan nhu nhCtngroi lo~n ve
phat CC1
ban bang cach lo~itru gia ca
cung IUC1ng
thl/C nong nghi$p hay cua m('Jtso nhom m~t hang kh6i r5
nhCtngbiendQngcua gia dau tren the CPI. Cacthanhphan lo~itru la nhCtng
giai. Vi v~y, co th~ co nhCtngnhom nhom m~t hang de bien d('Jng hay

L~ phat cd ban khac m~t hang, I~m phat CPI d~t muc 2 nh~y cam vai nhCtngroi lo~nve cung
chCtso m~cdu da so gia ca cacthanh va thong thuang bao gom cac nhom
voi CPI nhu the nao?
phan CPI khac chi co muc tang nhE? m~t hang IUC1ng
thl/c - thl/c pham va
Ve nguyentac, CPI gan vai tll$
Trong nhCtngtruangh<;Jp
nhu v~y,tll$
nangIU<;Jng.
Lu~ncu naydl/a tren CC1
thay d5i chi so CPI do CC1
quanthong I~mphatCPI co th~ khongcan la mQt
sa th! truangcac nhomm~thang neu
ke cong bo, nham nam bat nhCtng chi so tin c~yve xu huangchung cua
tren de g~p nhCtngcC1n
sac ve cung.
thay d5i trong muc gia sinh ho~t cua gia ca. MQtcachthuc do I~mphat CC1
MQt so nha kinh te de nghi SLt
. nguai dan dl/a tren CC1
sa dien bien ban thfchh<;Jp
co th~ chi ra xu huang dl,JngphuC1ngphap dl/a tren cC1sa
gia binh quan cua mQtr5 hang hoa CC1
ban hay ph5 bien cua gia ca. Dieu thong ke d~ lo~i bo tac d('Jngcua
va d!ch vl,JdU<;Jc
chQnma mQthQgia
nay, den IU<;Jt
minh, co th~ gap phan nhCtngthay d5i thai qua cua gia ca
dinh thongthuang co th~ tieu thl,J.
cung cap m('Jtchi tieu danh gia tot (ca 2 chieu tang va giam) den tll$
Ngu<;Jc

I~i,I~mphatcC1
ban lo~itru
hC1nve thl/C tr~ng t5ng th~ cua nen I~m phat chung. Nhom m~t hang bi
nhCtngnhom hang hoa va d!ch vl,J kinh te.
lo~i tru thay d5i hang thang, phl,J
nhat dinh trong chi so CPI chung ma
HC1n
nCta,nhCtngCC1n
sac nhat thai thu('Jcvao sl/ bien d('Jngm~nh ve gia
gia ca cua cac lo~i hang hoa va d!ch
trong gia dau va IUC1ng
thl/Cva nhCtng ca cua m~t hang do. Cac phuC1ng
vl,Jnay, noi chung la co nhCtngbien roi lo~n tUC1ng
tl/ khac thuang lien phap do Iuang thong ke ph5 bien
dQngnhat thai trong ngan h~n. L~m
nhat la phuC1ngphap binh quan co
quan den nhCtngnhan to vecung.
phat CC1
ban bi~u hi$n xu huang I~m NhCtngnhanto nay co xu huangnam dieu chlnh (trimmed mean) va
phat dai h~n (ngu<;Jc
vai nhCtngdao
ngoai ki~m soat cua chfnh sach tien phuC1ngphap trung vi co quyen so
dQngtrong ngan h~n)co th~ chiu tac t$ thuang t~p trung vao cac nhan to
(weighted median). Ca 2 phuC1ng
dQngtrl/Ctiep bai chfnhsach kinh te,
phap deu xuat phat W vi$c xep h~ng
anh huangden t5ng cau.
d~c bi$t la chfnh sach tien t$. L~m
L~m phat cC1ban cOngdU<;Jc
xem nhCtngthay d5i gia ca cua cac nhom

phat cC1ban dong vai tra nhu mQtchi
m~t hang rieng bi$t W cao nhat den
tieu b5 sung hCtufch doi vai I~m phat nhu m('Jtchi so tot ve cac xu huang thap nhat (ho~c W chieu dUC1ng
sang
lai trong I~m phat
CPI, cung cap thong tin ve xu huang hi$n t~i va tUC1ng
am) trong moi thang. PhuC1ngphap
dai h~n cua gia tieu dungva dU<;JC
SLt CPl. No giup cac nha ho~ch d!nh binh quan co dieu chlnh lay tll$ I~m
dl,Jngnhu mQt chi so ve I~m phat chinh sach xac dinh li$u nhCtngdien phat binh quan sau khi lo~i tru m('Jttl
bien gia tieu dung hi$n t~i la nhCtng
tUC1ng
lai.
1$ phan tram nhat d!nh cua nhCtng
roi lo~nt~m thai hay lam('Jtphancua
T~i sao chung ta c~n xu huang thuang xuyen hC1n.Nam thay d5i gia ca qua muc (theo chieu
tang ho~c giam). Trong khi do,
do luong I~m phat cd bat dU<;JC
dieu nay sa la m('Jtthong tin
phuongphaptrungvi co quyenso,
ban?
dau vao quan trQng d~ xay dlfng
NHNN
L~m phat CPI thuang n.h~ycam chfnh sach kinh te, d~c bi$t la.chfnh
..

.

~

T~ Cl1iNGANIIANG - ~ 9 Nf..\1 2004

67


Tiu CHI"H

wA~

~~'fi11

don gian chi lay ti 1$Itl10ng U'ngvoi quyen so CPI c(mg don
la 50% tU'thu h
nhat.

Quac gia

CPI 10f,litJit IUc:1ng
thlfC - thlfCCPI 10f,litJit 8 nhom hang
pham, nang Iuc;mgva thue gian de bien d(>ngnhat (16%)
thu
Weight Median

Canada

COng co the su dt:mg kTthu~t kinh
t8 1l1<;1ng
de danh gia I

bang cach danh gia hay xac dinh moi
quan h$ thong ke giG'a Icac bien kinh te lien quan khac. Sau
do dung mo hinh hoi quy de danh gia
Ivao cac dG'li$u thlfc te cua cac bien
so khac trong mo hinh.

a Philippines,
thuc

I
vi$c do ll1ang chinh

.

Trimmed Mean (15%)
CPI 10f,litJit thlfC pham tlfc:1iTrimmed Mean (10%)
song va nang IU<;1ng
(23%)
Trimmed Mean
CPI Cc:1
bfm

Thai Lan
Uc

WeightMedian

New Zealand CPllof,litJit chi phi tra lai

Singapore

CPI 10f,li
tJitchi phi vn chuyen CPI 10f,litru cac nhom hang
duang b9 tlf nhan va chi phi de bien d(>ng (30%).
nhad
Weight Med ian

.

CO ban dl1<;1CthlfC hi$n

theo phl10ng phap loch9n phuong phap nay xuat phat tU'
m(>t so Ii do sau: de xay dlfng; de
hieu doi voi cong chung; de kiem tra;

Trimmed Median (15%)
Mo hinh tlf hoi quy (VAR)
Nht

Ban

CPI

tang trach nhi$m va tinh minh btrong do ll1ang; va kip thai.

...

Kinh nghi~m eua cae'
nude v~ l~ phat cd ban
Hau het cac COquan thong ke d
cac nUocdeu cong bo cach do Iuang
Ihang Trung l10ng(NHTV) vi$c kiem
soat Im(>tthong 1$ quoc te, khong phl,l
thu(>cvao khuon kh6 chinh sach tien
t$ ma h9 su dl,lng.Vi dl,l,cac NHTU
khong thlfC hi$nchfnh sach tien t$
lNh~t Ban (Bank of Japan) va Co
quan tien t$ Singapore cOng kiem
soat l
Cae nU'O'e khSe
phSt nhU'the' nao?

do IU'O'ng I{lm

Nhieu nUoc tren the giai

phuong phap
phat COban

Anh
Chile

Colombia

CPI 10f,li tJit IUc:1ngthlfC

- thlfC

pham nong nghi$p, dich vl,l
c6ng va vn chuyen
£)uc
CPllof,litJit thue giim thu
Tay Ban Nha CPI 10f,litru nang Ilfgng va thlfC
pham chua qua che bien

Ha Lan

CPI 10f,litrLt hoa qua, rau, va
nanglugng

Bo £)ao Nha

CPI 10f,litJit thlfC pham chUa
qua che bien va nang Ilfgng

bang cach 10
chI so gia chung nhG'ngtac d(>ngcua
cac con soc nhl1nhG'ngthay d6i trong

thlfC

chfnh sach thue, tI gia, lai suat va
nhG'ngnhom hang co xu huang bien
d(>ng theo mua vy. NhG'ngnhom

My 10ni:lng IU<;1ng.
Thai Lan thi 10
- thlfC

pham, nang IU<;1ngva tac

d(mg cua thue gian thu, trong khi do,

hang thl1ang b! 10Ipham va nang IU<;1ng
b9i vi chung la
nhG'ng thanh phan co truyen thong
hay bien d(>ng trong r6 CPI chung.

ni:lng 1l1<;1ng
va thlfC pham tl10i song,
con Anh va New Zealand chI 10f,li trLt

Canada ch~ng h
qua, va v~n chuyendo th! chiem

68

tUc:1i

CPI 10f,litru Ilfc:1ngthlfC - thlfc
pham va nang Ilfgng
ChI so gia ban Ie 10f,litru 20% Weight Mean
lai suat cho vay eam cO
Trimmed Mean (15%)
CPI 10f,litJit 20% voi nhCmg
bien thien giam cao nhat va 8%
voi nhCmgbien thien tang cao
nhat

My

su dl,lng

10
10f,li tJit thlfC pham

song
CPI 10f,litJit 9 nhom hang de
bien dQng (thlfc phc3m,hoa qua
va rau. vn chuyen do th!,
khoang 21,2%)

Peru

Cae nLtO'ekhSe co kiem soat
I{lm phat eC1ban kh6ng?

Do NHTWxac dinh
nQibQ

PhU'dng phap chinh thuc

cac khofm phi tra lai. Peru 10f,li trLt 9
nhom hang de bien dQng, bao gom:

Iuong thlfc

- thlfc

pham, trai cay, rau

khoang 21,2% trong r6 CPI. Trong
khi do, Chile su dl,lng phuong phap
thong ke va xac d!nh I
bangcach 10dQngtheo chieu giam cao nhat va
8% theo chieu ti:lngcao nhat.
BangdUaikhaiquat cachtinh lphat co ban chinh thuc dU<;1C ap dl,lng
a mQt so nUac cOng nhU cac cach
tinh khac ma NHTU cua cac nU'acd6

~ art HGAN

nANc- &5 9 HAM2004


CHi_.

W£~~~UIS

sadl,)ngn('>ib('>.

I

~

hang nam cua chi so CPI chung thi CPI va tr9ng so cua chungtrong CPI
l<;1m pMt COban chfnh thuc sa dLt<;1C tl/ong ung (2000 = 100), do la:
xac d!nh theo ti 1$thay doi cua I~m
G~o (9,4%);
pMt CPI sau khi 10<;1i
tn! cac nhom
NgOcoc (0,9%);
hang Il/ongthl,fCva nang ILt~ng.
Hoa qua va rau (5,3%);
T<;Iisao phLfl1ngphap 10<;litrit
LPG (1,3%);
dU't1cItftJ chc;m de xac djnh l<;Im
Dau laa (0,3%);
phcit ctYban?
Dau, xang, diezen (1,3%)
Phl/Ongphap 10<;1i
trlt dl/<;1c

ch9n
Toan
b(> cac khoan ml,)Ctren
bai vi: (1) de hi~u hOn so voi cac
chiem
18,4%
trang CPI. Danh ml,)c
phl/ong phap khac; (2) minh b~ch
cac
khoan
ml,)c
lo~i trlt sa dl/<;1c
hon va ai cOngco th~ tinh dl/<;1C
de
NSCB
va
Uy
ban
thong ke v~t gia
dangtlt cac dlt li~uve CPI; (3) co th~
xem xet lai moi khi cac dlt lieu ve CPI
tfnh trang cung thC1iki voi I~m pMt
.
CPI; va (4) phu hc;Jp
voi thOng1$quoc co sl,fthay doL

(Xembang trang trtlde).
Cac nha hO<;lchdjnh chinh sach
sti dlJng l<;Imphcit ctYban nhLf thlf
nao?

.

r.NI~

Phan Ion cac to chuc thong ke sa
d~ngI~mphatcOban nhl/ m(>tchi so
bo sung cho chi so l<;1m
phat CPI va
cong bo cung voj chi so I~m phat
CPI. M(>tso NHTW hl/ong den ml,)c
tieul<;1m
phat nhl/ Canada,Sec, Phan
Lan, Thai Lan, Nam Phi va Han
Quoc, dung l<;1mpMt CO ban voi tl/

cach la ml,)ctieu ho~t d(>ngd~ xay
dlfngchinh sach tien t$.

Cty quan Chinh phu nao c6ng
te ve vi$c 10<;1i
trlt cac thanh phan
ILtongthl,fCva nang 1l/<;1ng
trang CPI. . b6' cac dCi'Ii~u l<;Imphcit cty ban
Do l<;1m phat COban la m(>tkhai ni$m chinh thLic?
tl/ong doi moi doi voi cong chung,
NSOtinh toanvacongboti 1$I~m
cac nha ho~ch d1nhchfnh sach tin phat COban chfnh thuc cung vOjtJI~
Djnh nghia chinh thLic ve' l<;Im
tl/ang rang Hnhdon gian cua phl/ong I~m pMt CPI.

phat ctYban,
phap lo~i trlt c6 th~ lam cho cong
L<;Imphcit cty ban co the thay
Philippines, djnh ngh'ia l<;1m chung de hi~u hon va W do, gop
the'l<;Imphat CPI hay kh6ng?
phat cOban chfnhthuc da dl/<;1c
cong phan gay dl,fng sl,f tin nhi~m trong
L~m phat COban khOngth~ thay
b6. Nam 2003, H(>idong Dieu phoi vi$c sa dl,)ngI~mphat cOban.
the
cho l<;1m
phat CPI. N6 dl/<;1csa
Thong ke quoc gia (NSCB) da pM
NhCing nhom hang nao dU't1c dl,)ngnhl/ m(>tchi tieu b6 sung ve
chu€in d!nh nghia chfnh thuc va
dien bien gia ca chung cuahang hoa
phLtOng
phap lu~n xac d!nh I~m phat 10<;litrit khi tinh l<;Imphcit ctYban?
va
d!ch Vl,)..
NhCtng nhom hang dLt<;1c
10<;1i
tn!
Cd ban a Philippines bang phl/ong
Nguon:WebsiteeuaNHTUPhilippines
khi xac d!nh l<;1m
pMt COban dl,fatren
phap 10<;1i tn!. Theo do, trong khi l<;1m
www.bsp.gov.pb.
phat CPI dl/<;1Ctinh theo bien d(>ng COsb danh ml,)c cac thanh phan cua

Ph dong
h u'ong xac
dinh l~m phat cd ban
chinh thuc d Philippines

a

"tal ,cHiNN>
tllJO. fA"NGUillN6HEO
'; ,,<;

Ti

,:,"

\\","

',>~C'v'

' ,;",;",'

"',i:

khongthu~n ti$n. Tien m~t cat gilt t~i
gia
co th~ b! mat cap va giam gia tr!
,ngu'C1ingMo cGng c6 nhu,C,8u
,,",'.:
"

,":'
':
v~/sadl:mgnhieu10<;1ihihb
d[ch chf~~chfnh',thuiithi§ac:h~J~?n!!lpl1i, vi I~m phat. M(>tcon be khong thg
vl;J.t~ichfnh, bao gom tiengl(i,Eho
c.hfnhthuchhLfcaCn(>iti~tki$m"vatin' chia nho va ban tU'nggoi d~ dap ung
vayva cac d!ch vI,)tai chfnhkM~, Ho dl,)ng,nhiifi'g ngl/C1i,vay"ti~n va cac nhu cau tien mi;ita quy mo nho.
sa dl,)ng cac d!ch,VI,) taichfp;h ~i ca; ~i~~,h(>i~boo~hi~m-,tl/Ong'tr~)a,nM(>tso lo~i tin dl,)ng,d~c bi$t la tlt
nhCtng
Ifdo tl/ong tl,fnhl/ bat kirf1(>tai to~ 0 hau,het, ~~c rJ.U'dcdangPh9,t, nhltng ngLtC1i
cho vay tien, co chi phf
khac:nham namibat cac eOhOik{nh triem.Ngl/C1ingMo cJjngc6 th~ vj$D' rat cao. Cac h(>itiet ki$m va tin dl,)ng
doanh; xay dl,fng, ho~n thie~ nha den cac tai san'khac cua h9 nhl/,y~t thi day rui ro va thl/<'1ngkhong co
caa;trang trai cac:khoa~chi tieti)IOn nuoi,v~t Ii~uxay dlfngva tien m~fcat, nhieu sl! linh hO<;1t
ve khoi 1l/<;1ng
hay
I
khac;va doi ph~;,Vc1\. nhCtng"'trvang gilt t<;1i
giakhi co nhu cau vetai chfrih. tMi h~n cua cac khoan tien gill va
h~p khfin cap nhl/"mat mua, dich Ho~c nhl/ m(>t nong dan ngh~q c6" cho vay. Tai khoan tien gill yeu cau
b$nh, ma chay, cl/oi hoL.. Trang th~ tMchap cacvI,)lhu hO<;1c,h,trang,m(>tso 1l/<;1ng
toi thi~u va co th~ c6
nhieuthe ki, ngl/C1i
ngheoda den voi tl/ong lai d~ mua;phanb6.ntren,cd s~, nhiing quy dinh rut ra cling nhac.Cac
I nhacung ung dg thoa man cac nhu tin dl,)ngWcac ngl/di ban Ie.'
' khoan cho vay cua cac to chuc chfnh
cautai chfnhcua minh.Trang khi da
Tuy nhi~n,'cac d!ChVI,)tai chinh thuc thllC1ngdei hoi tai san the chap
I s6 ngl/C1i

ngheo kh6 co th~ tiep c~n doi voi ngl/C1ingheo thl/C1ngbj h~n
' ,,",

'~ai~vOi

suy ng,hithongtW~hg,

'

Ph~~ MihhNg~y~.t.* ,~:,','

",.'

voicacnganhangva cacto chuctai

~ cuiNCAN
IIANc - wj

9 HAM2004

che vi chi phi cao, nhieurui ro ~a

.

H9C vi~n Toi chinh

69