Bài giảng bài chất rắn kết tinh chất rắn vô định hình vật lý 10 (6)

Kim
Than
cương
chì(graphit)
Lưu
Thủy
đường
huỳnh
tinh
mía.


Bài 36: CHẤT RẮN KẾT TINH. CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH

I. CHẤT RẮN KẾT TINH:
1.Cấu trúc tinh thể:

Muối

Thạch anh


Bài : CHẤT RẮN KẾT TINH. CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH

I.CHẤT RẮN KẾT TINH
1. Cấu trúc tinh thể
Quan sát hạt muối ăn tinh
khiết và nêu nhận xét về hình
dạng của nó? Nếu đập hạt
muối thành nhiều mảnh nhỏ

khác nhau thì chúng có hình
dạng như thế nào?

- Các hạt muối ăn có dạng khối lập phương
hoặc khối hình hộp.Các mảnh nhỏ có kích
thước khác nhau cũng có dạng khối lập
phương hoặc khối hình hộp.


Bài 34 CHẤT RẮN KẾT TINH. CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Ví dụ: ĐáThạch anh

Đá thạch anh có dạng khối lăng trụ sáu mặt, hai đầu là hình chóp…

 Kết cấu rắn có dạng hình học xác định của muối ăn, Đá Thạch anh
…được gọi là cấu trúc tinh thể.


Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH – CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I. CHẤT RẮN KẾT TINH:

1. Cấu trúc tinh thể:

Cấu trúc tinh thể hay tinh thể là cấu
trúc tạo bởi các hạt (phân tử, nguyên
tử, ion) liên kết chặt với nhau bằng
những lực tương tác và sắp xếp theo
một trật tự hình học không gian xác
định gọi là mạng tinh thể, trong đó mỗi
hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân

bằng của nó.
- Chất

rắn có cấu trúc tinh thể gọi là
chất rắn kết tinh


Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH. CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
*Quan sát và phân tích cấu trúc tinh thể của muối ăn:

Cl-

Na+

 Tinh

thể Muối ăn có dạng hình lập phương được cấu trúc
bỡi các ion Cl- và Na+ . Mỗi ion luôn dao động nhiệt quanh
một vị trí cân bằng trùng với mỗi đỉnh của khối lập phương.


Cấu trúc tinh thể của vàng

Cấu trúc tinh thể silic

Cấu trúc tinh thể thạch anh(SiO2)


Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH. CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
 Các tinh thể của cùng một chất thì có chung một dạng hình học

nhưng có thể có kích thước khác nhau phụ thuộc vào quá trình
hình thành tinh thể diễn biến nhanh hay chậm, tốc độ kết tinh càng
nhỏ tinh thể càng có kích thước lớn.
Tinh thể của một chất được hình thành
trong quá trình nóng chảy hay đông đặc
của chất đó?

 Tinh thể của một chất được hình

thành trong quá trình đông đặc của
chất đó.


2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh
- Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng một loại hạt nhưng
cấu trúc tinh thể không giống nhau thì những tính chất vật lí cũng
rất khác nhau.

Kim cương

Rất cứng, không dẫn điện

Than chì

Rất mềm, dẫn điện


2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh

Kim

cương

Than
chì

C
C¸c
bon


2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh
- Ở mỗi áp suất cho trước, mỗi chất rắn kết tinh có một nhiệt độ nóng
chảy xác định không đổi.

¸p suÊt chuÈn
P = 1atm
Nưíc ®¸
ThiÕc

NhiÖt ®é nãng ch¶y cña
mét sè tinh thÓ (t0 C)

t = 00 C
t = 2320 C

Vµng
Nh«m

t = 10630 C
t = 6590 C

B¹c

t = 9600 C

Niken

t = 14520 C


2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh
- Các chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc đa tinh thể.

Chất đơn tinh thể
- Là chất được cấu tạo chỉ từ một tinh thể , tức là tất cả các hạt được

sắp xếp trong cùng một mạng tinh thể
- ví dụ: muối, thạch anh, kim cương
- chất đơn tinh thể: có tính dị hướng( tức là các tính chất vật lí của nó
không giống nhau theo các hướng khác nhau trong tinh thể).


Cấu trúc của vài chất rắn đơn tinh thể:

Kim cương
Muối (NaCl)

Thạch anh(SiO2)

2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh
Chất đa tinh thể
- là chất được cấu tạo từ vô số tinh thể rất nhỏ liên kết hỗn
độn với nhau
- ví dụ : như các kim loại sắt, đồng…
- chất đa tinh thể: có tính đẳng hướng( tức là tính chất vật lí của nó
đều giống nhau theo mọi hướng trong tinh thể).


Cấu trúc chất đa tinh thể:

Cấu trúc tinh thể vàng

Cấu trúc tinh thể kẽm

Cấu trúc tinh thể sắt


3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh
- Một số đơn tinh thể như Si, Ge… được dùng làm các linh kiện
bán dẫn: Trandito, Điốt…


3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh
- Kim cương rất cứng, quí và đẹp nên được dùng làm mũi khoan, dao cắt
kính, đá mài, đồ trang sức….


3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh
- Kim loại và hợp kim được dùng phổ biến trong các ngành công

nghệ khác nhau như luyện kim, chế tạo máy, xây dựng, điện và
điện tử, sản xuất đồ gia dụng….


Nhựa thông

Hắc ín

Thủy tinh

Thế nào là chất rắn vô
định hình ?


Bột lưu huỳnh

Nhựa thông

Thủy tinh

Nhựa đường


II. Chất rắn vô định hình
VD: Thuỷ tinh, nhựa đường, các chất dẻo (lưu huỳnh, cao su,..)
Tính chất của chất rắn vô định hình:
Là các chất không có cấu trúc tinh thể
 Chất rắn vô định hình

Có tính đẳng hướng

Không có nhiệt độ nóng chảy xác định


Chú ý: Một số chất rắn như: Lưu huỳnh, đường,…có
thể tồn tại ở dạng tinh thể hoặc vô định hình.

Tinh thể lưu huỳnh


II. chÊt r¾n v« ®Þnh h×nh
- Chất rắn vô định hình có nhiều đặc tính quý như dễ tạo hình,
không bị gỉ, không bị ăn mòn, giá thành rẻ… nên được dùng trong
nhiều ngành công nghệ khác nhau.


CHẤT RẮN
Chất rắn kết
tinh

Chất rắn vô
định hình

-Có cấu trúc tinh thể.
-Có nhiệt độ nóng
chảy xác định.

- Không có cấu trúc
tinh thể.
- Không có nhiệt độ
nóng chảy xác định.

Chất rắn đơn
tinh thể

Chất rắn đa
tinh thể

Có tính dị
hướng

Có tính đẳng
hướng

Có tính đẳng
hướng