Bài giảng bài cấu tạo vũ trụ vật lý 12 (2)

Bài 41

Thiên hà

CẤU TẠO VŨ TRỤ

Hệ Mặt Trời

BÀI GIẢNG VẬT LÝ LỚP 12


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

Hệ Mặt Trời

Thiên hà
Bài gồm :

I. HỆ MẶT TRỜI

II. CÁC SAO VÀ THIÊN HÀ

Trường THPH Tân Phước

GV : Huỳnh Thị Xuân Thắm


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

Hệ Mặt Trời gồm: Mặt Trời, các hành tinh và các vệ tinh.

I.
HỆ
MẶT
TRỜI


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

1/ Mặt Trời :

I.
HỆ

Mặt Trời

- Mặt Trời là thiên thể trung tâm của hệ Mặt Trời, là nguồn cung cấp
năng lượng chính cho cả hệ bằng các phản ứng nhiệt hạch .

MẶT

- Mặt Trời là 1 quả cầu khí nóng sáng với 75% là hiđrô và 23% là
heli.

TRỜI

- Nhiệt độ mặt ngoài của Mặt Trời là 6000 K và nhiệt độ trong lòng là
hàng chục triệu độ.
- Công suất phát xạ của Mặt Trời là 3,9.1026 W.

- Bán kính Mặt Trời lớn hơn 109 lần bán kính Trái Đất.
- KL Mặt Trời bằng 333.000 lần KL của Trái Đất.


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

So sánh khối lượng Trái Đất và Mặt Trời


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

2/ Các hành tinh :
- Có 8 hành tinh: Thủy tinh, Kim Tinh, Trái Đất, Hỏa Tinh, Mộc
Tinh, Thổ Tinh, Thiên Vương Tinh và Hải Vương Tinh.

I.
Sao thủy

Sao kim

Trái Đất

Sao thổ

Sao thiên vương

Sao hỏa

Sao mộc

HỆ
MẶT
TRỜI

Sao hải vương

- Các hành tinh chuyển động quanh Mặt Trời theo cùng 1 chiều,
trùng với chiều quay của Mặt Trời quanh mình nó.
- Quỹ đạo của các hành tinh là những vòng tròn, nghiêng góc với
nhau rất ít.
- Xung quanh mỗi hành tinh có các vệ tinh, chúng chuyển động trên
cùng 1 mặt phẳng quanh hành tinh.


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

Quĩ đạo các hành tinh

Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

Th


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

2/ Các hành tinh (tt) :
- Các hành tinh được chia thành 2 nhóm:
+ Nhóm Trái Đất: gồm Thủy tinh, Kim Tinh, Trái Đất và
Hỏa Tinh: là những hành tinh nhỏ, có khối lượng riêng lớn và có rất
ít vệ tinh. Nhiệt độ bề mặt cao.
I.
HỆ
Sao thủy

MẶT
TRỜI

Sao kim

Trái Đất

Sao hỏa

+ Nhóm Mộc tinh: gồm Mộc Tinh, Thổ Tinh, Thiên Vương

Tinh và Hải Vương Tinh: là những hành tinh lớn, có khối lượng
riêng nhỏ và có rất nhiều vệ tinh. Nhiệt độ bề mặt rất thấp dưới 100 0C .

Sao mộc

Sao thổ

Sao thiên vương

Sao hải vương


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

3/ Các tiểu hành tinh:
- Các tiểu hành tinh là mảnh vỡ của 1 hành tinh lớn nào đó chuyển
động quanh Mặt Trời trên quỹ đạo có bán kính 2,8 đơn vị thiên văn.

I.

- Một đơn vị thiên văn (1đvtv ) = 150.106 Km.
4/ Sao chổi và thiên thạch:
a/ Sao chổi:

HỆ
MẶT
TRỜI

Sao chổi

Sao chổi

- Sao chổi là những khối khí đóng băng lẫn với đá, có đường kính vài
kílômét, chuyển động xung quanh Mặt Trời theo những quỹ đạo hình
elip rất dẹt mà Mặt Trời là 1 tiêu điểm.

- Chu kỳ chuyển động của sao chổi quanh Mặt Trời từ vài năm đến
trên 150 năm.
- Trong đầu của sao chổi có 1 cái nhân chưa bị bay hơi.


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ


TẠOHalley
VŨ TRỤ
SaoCẤU
chổi

Bài 41

41 Hale-Bopp
CẤU TẠOvàVŨ
SaoBàichổi
đuôiTRỤ
của sao chổi


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

4/ Sao chổi và thiên thạch (tt):
b/ Thiên thạch:

Thiên thạch

I.
HỆ
MẶT

- Thiên thạch là những tản đá chuyển động quanh Mặt Trời theo rất
nhiều quỹ đạo khác nhau.
- Khi thiên thạch bay gần 1 hành tinh nào đó thì nó sẽ bị hút và có thể
xãy ra sự va chạm của thiên thạch với hành tinh.
c/ Sao băng:

TRỜI
Sao băng

Sao băng

Sao băng là trường hợp thiên thạch bay vào bầu khí quyển của Trái
Đất thì nó bị ma sát mạnh, nóng sáng và bốc cháy, để lại 1 vệt sáng
dài.


Thiên thạch
khi rơi
vàoVŨ
bầu TRỤ
khí
Bàibị
41 cháy
CẤU
TẠO
quyển


CẤU TẠO VŨ TRỤ

Thiên thạch va chạm với Trái Đất
Bài 41


Bài 41
VŨ thiên
TRỤ
Hậu
quả CẤU

của sựTẠO
va chạm
thạch và hành tinh


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

1/ Các sao:

II.
CÁC
SAO
VÀ
THIÊN
HÀ

- Mỗi ngôi sao trên bầu trời là 1 khối khí nóng sáng như Mặt Trời.
- Nhiệt độ trong lòng các sao là hàng chục triệu độ, trong đó xãy ra
các phản ứng nhiệt hạch. Nhiệt độ mặt ngoài của các sao rất khác
nhau.
- Khối lượng của các sao nằm trong khoảng từ 0,1 đến vài chục lần
khối lượng của Mặt Trời .
+ Sao chắt: là những sao có nhiệt độ bề mặt cao nhất và có bán kính
chỉ bằng 1 phần trăm hay 1 phần nghìn lần bán kính Mặt Trời.
+ Sao kềnh: là những sao có nhiệt độ bề mặt thấp nhất và có bán
kính lớn gấp hàng nghìn lần bán kính Mặt Trời.
Sao
kềnh

Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

1/ Các sao (tt) :
+ Sao đôi: là cặp sao có khối lượng tương đương nhau, quay chung
quanh 1 khối tâm chung.
+ Sao mới: là các sao có độ sáng đột nhiên tăng lên hàng vạn lần.
II.
CÁC
Sao mới

Sao mới

SAO
VÀ
THIÊN

+ Sao siêu mới: là các sao có độ sáng đột nhiên tăng lên hàng triệu
lần. Sự tăng đột ngột của độ sáng là kết quả của các vụ nổ xảy ra
trong lòng các sao, kèm theo sự phóng ra các dòng vật chất rất mạnh .
Ngoài ra còn có những sao không phát sáng.

HÀ

Sao siêu mới

Sao siêu mới

Sao siêu mới


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

1/ Các sao (tt):
+ Punxa: là sao phát ra sóng vô tuyến rất mạnh và chúng được cấu
tạo toàn bằng nơtron. Chúng có 1 từ trường rất mạnh và quay rất
nhanh quanh 1 trục.
II.
CÁC
SAO

Punxa

+ Lỗ đen: được cấu tạo từ nơtron và những nơtron này được xếp khít
chặt với nhau tạo ra 1 loại chất có khối lượng riêng rất lớn và gia tốc
trọng trường ở gần lỗ đen lớn đến nỗi các phôtôn rơi vào đó cũng bị
lỗ đen hút vào.

VÀ
THIÊN
HÀ

+ Tinh vân: là các đám bụi khổng lồ được rọi sáng bởi các ngôi sao
gần đó hoặc những đám khí bị ion hóa được phóng ra từ 1 sao mới
hay siêu mới.

Tinh vân

Con cua

Đại bàng

Helix

Lạp hộ

M42

Mắt mèo


Bài 41

II.

CẤU TẠO VŨ TRỤ

2/ Thiên hà:
- Thiên hà là 1 hệ thống sao gồm nhiều loại sao và tinh vân. Tổng số
sao trong 1 thiên hà có thể vài trăm tỉ.
- Thiên hà gần ta nhất là thiên hà Tiên Nữ cách ta 2 triệu năm ánh
sáng. Có khoảng 1 tỉ thiên hà khác nhau.
Thiên

CÁC

hà
Tiên

SAO
VÀ
THIÊN

Nữ

- Đa số thiên hà có dạng hình xoắn ốc, 1 số có dạng elipxôit, 1 số có
dạng không xác định. Dạng
Dạng

xoắn

elipxôit

ốc

HÀ

- Đường kính của thiên hà khoảng 100000 năm ánh sáng. (Năm ánh
sáng: là quãng đường mà ánh sáng truyền được trong 1 năm với tốc
độ c = 3.108 m/s).


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

3/ Thiên hà của chúng ta: Ngân hà

II.
CÁC
SAO

- Hệ Mặt Trời là thành viên của 1 thiên hà mà ta gọi là Ngân Hà hay
dải Ngân Hà.
- Dải Ngân Hà có chỗ rộng, chỗ hẹp. Chỗ rộng nhất, phình to thì có
mật độ sao dày đặc.
- Ngân Hà có dạng hình đĩa và có cấu trúc dạng xoắn ốc, phần giữa
phồng to, ngoài mép dẹt. Đường kính của Ngân Hà khoảng 100000
năm ánh sáng. Bề dầy của chỗ phồng to nhất vào khoảng 15000 năm
ánh sáng.

VÀ

Ngân

Hà

THIÊN

Ngân
Hà

HÀ
Ngân
Hà

Ngân Hà


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

4/ Các đám thiên hà:
- Các thiên hà có xu hướng tập hợp với nhau thành đám. Ngân Hà
của chúng ta là thành viên của 1 đám gồm 20 thiên hà.
II.
CÁC
Đám thiên hà

SAO

- Có khoảng 50 đám thiên hà. Khoảng cách giữa các đám lớn gấp vài
chục lần khoảng cách giữa các thiên hà trong cùng 1 đám.

VÀ
THIÊN
HÀ

Đám thiên hà

Đám thiên hà


Bài 41

CẤU TẠO VŨ TRỤ

5/ Các quaza ( quasar ):
- Quaza là 1 loại cấu trúc mới, nằm ngoài các thiên hà. Nó phát xạ
mạnh 1 cách bất thường các sóng vô tuyến và tia X.
II.
CÁC
SAO
VÀ
THIÊN
HÀ

- Công suất phát xạ của các quaza lớn đến mức mà các phản ứng
nhiệt hạch không đủ để cung cấp năng lượng cho quá trình phát xạ
này.

- Ở càng xa Ngân Hà thì mật độ quaza càng lớn.