vấn đề cải cách hành chính nhà nước ta hiện nay

Khóa luận tốt nghiệp

1

Trường ĐHSP Hà Nội 2

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
=====O0O=====

VƢƠNG THỊ HUỆ

VẤN ĐỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ
NƢỚC TA HIỆN NAY
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
ThS. HOÀNG THANH SƠN

HÀ NỘI – 2012

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

2

LỜI CẢM ƠN

Trƣớc tiên em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Th.s Hoàng Thanh Sơn –
ngƣời thầy đã tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn em hoàn thành khoá luận tốt nghiệp
với đề tài “ Vấn đề cải cách hành chính Nhà nước ta hiện nay”.
Em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trƣờng ĐHSP HN2 đặc
biệt là những thầy cô trong khoa Giáo dục chính trị đã nhiệt tình giảng dạy
giúp em có đƣợc kết quả nhƣ ngày hôm nay.
Và cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè trong thời
gian qua đã động viên, ủng hộ giúp em hoàn thành tốt khoá luận của mình.
Tuy nhiên do trình độ và thời gian có hạn nên trong quá trình thực hiện
đề tài này em vẫn còn nhiều thiếu sót. Em rất mong đƣợc sự tham gia đóng
góp ý kiến của các thầy cô giáo và bạn bè để đề tài của em đƣợc hoàn thiện
hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, tháng 5 năm 2012
Tác giả khoá luận
VƢƠNG THỊ HUỆ

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

3

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan khoá luận tốt nghiệp với đề tài “ Vấn đề cải cách
hành chính Nhà nước ta hiện nay” dƣới sự hƣớng dẫn của Th.s Hoàng
Thanh Sơn là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong khoá
luận là trung thực, nếu có điều gì gian lận tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Hà Nội, tháng 5 năm 2012
Tác giả khoá luận
VƢƠNG THỊ HUỆ

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

4

Trường ĐHSP Hà Nội 2

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 6
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài ........................................................................... 7
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ............................................ 9

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 9
5. Cơ sở phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................. 9
6. Đóng góp của khoá luận .......................................................................... 10
7. Kết cấu của khoá luận .............................................................................. 10
Chƣơng 1. LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH VÀ THỰC
TRẠNG CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC TA HIỆN NAY ....... 11
1.1. Khái niệm hành chính ........................................................................... 11
1.1.1. Hành chính theo nghĩa rộng ........................................................... 11
1.1.2. Hành chính theo nghĩa hẹp ............................................................. 12
1.2. Một số quan điểm về cải cách hành chính ............................................ 13
1.2.1. Quan điểm của Lênin về vấn đề cải cách hành chính nhà nước .... 13
1.2.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về cải cách hành chính .................... 16
1.2.3. Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về vấn đề cải cách hành chính
và mục tiêu của cải cách hành chính Nhà nước ta hiện nay .................... 19
1.3. Thực trạng cải cách hành chính Nhà nƣớc ta hiện nay ........................ 27
1.3.1. Những kết quả đạt được trong quá trình cải cách hành chính ở
nước ta hiện nay........................................................................................ 27
1.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó trong quá
trình tiến hành cải cách hành chính ở nước ta hiện nay ............................. 36
Chƣơng 2. MỘT SỐ PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY
MẠNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH Ở NƢỚC TA HIỆN NAY .............. 43
2.1. Những yêu cầu đặt ra trong quá trình cải cách hành chính ở nƣớc ta
hiện nay ........................................................................................................ 43

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

5

Trường ĐHSP Hà Nội 2

2.1.1. Trong tiến trình cải cách hành chính phải thực hiện nguyên tắc tập
trung dân chủ ............................................................................................ 43
2.1.2. Cải cách hành chính Nhà nước phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng
cộng sản Việt Nam .................................................................................... 44
2.1.3. Tiến trình cải cách hành chính phải dựa trên cơ sở pháp luật và
được bảo đảm bằng pháp luật .................................................................. 45
2.1.4. Tiến trình cải cách hành chính phải gắn liền với sự đổi mới về kinh
tế ................................................................................................................ 46
2.1.5. Tiến hành cải cách hành chính phải đồng bộ trên cơ sở thực hiện
từng bước đi vững chắc ............................................................................ 48
2.2. Phƣơng hƣớng tiến hành cải cách hành chính ở nƣớc ta hiện nay ....... 50
2.2.1. Những yêu cầu mới đối với nền hành chính nước ta ...................... 50
2.2.2. Một số phương hướng cải cách hành chính ở nước ta hiện nay .... 52
2.3. Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh công cuộc cải cách hành chính ở
nƣớc ta hiện nay ........................................................................................... 57
2.3.1. Đối với cải cách thể chế hành chính............................................... 57
2.3.2. Đối với cải cách bộ máy hành chính Nhà nước ............................. 59
2.3.3. Đối với đội ngũ cán bộ công chức .................................................. 61
2.3.4. Đối với tài chính công..................................................................... 62
KẾT LUẬN .................................................................................................... 64
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 65

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP

Khóa luận tốt nghiệp

6

Trường ĐHSP Hà Nội 2

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Qua hơn 20 mƣơi năm đổi mới,Việt Nam đạt đƣợc những thành tựu rất
quan trọng; vƣợt qua nhiều khó khăn thử thách và ổn định kinh tế - xã hội, giữ
vững ổn định chính trị, đƣa đất nƣớc ra khỏi tình trạng khủng hoảng.Tuy
nhiên Việt Nam vẫn còn là một nƣớc kém phát triển tích luỹ nội bộ nền kinh
tế còn thấp, việc quản lý nền kinh tế còn chƣa có nhiều kinh nghiệm; tổ chức
bộ máy nhà nƣớc chƣa đƣợc tinh giảm; năng lực hiệu quả quản lý điều hành
của bộ máy chƣa cao; bệnh quan liêu còn nặng, năng lực phẩm chất nột số cán
bộ còn chƣa tƣơng xứng với yêu cầu của nhiệm vụ trong giai đoạn mới.
Nghị quyết Hội nghị thứ 8 của ban chấp hành Trung ƣơng Đảng Cộng
sản Việt Nam (Khoá VIII): “tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nƣớc cộng
hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trọng tâm là cải cách một bƣớc nền hành
chính” với nội dung nhƣ vậy, Nghị quyết đã đƣa ra nhƣng yêu cầu cơ bản đó
là:
Nền kinh tế hàng hoá thị trƣờng, công cuộc công nghiệp hoá hiện đại
hoá trong thời kỳ mới đòi hỏi nhà nƣớc trực tiếp là nền hành chính, phải hoàn
thiện thể chế và nâng cao hiệu lực quản lý theo cơ chế quá độ đi lên chủ nghĩa
xã hội để đảm bảo cho đất nƣớc phát triển nhanh và bền vững theo định
hƣớng xã hội chủ nghĩa.Trong quá trình đổi mới ở Việt Nam, khi kinh tế thị
trƣờng phát triển thì các lực lƣợng sản xuất, quan hệ sản xuất và tiếp theo là
các quan hệ xã hội đƣợc giải phóng ra khỏi các khuôn khổ hành chính, pháp

lý cũ kỹ.Trong những năm qua các quan hệ hành chính, pháp lý từng bƣớc
đƣợc thay đổi thích ứng với nền kinh tế thị trƣờng, với những quan hệ cung cầu, cạnh tranh nhằm mục tiêu là hiệu quả.Tuy vậy, trong những lĩnh vực,
nền hành chính không chuyển biến kịp và trở nên lạc hậu, gây trì trệ, kìm
hãm kinh tế. Vì vậy phải đẩy mạnh hơn nữa công cuộc đổi mới tổ chức và
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

7

Trường ĐHSP Hà Nội 2

hoạt động của các cơ quan hành pháp một cách sâu rộng và toàn diện, cải
cách hành chính phải gắn với cải cách kinh tế.
Công cuộc đổi mới toàn diện đất nƣớc đang đồi hỏi phải củng cố và hoàn
thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, đặt ra những yêu cầu mới và nền hành
chính phải đáp ứng.
Sự mở rộng mối quan hệ đối ngoại đa phƣơng, đa dạng đòi hỏi thể chế
hành chính và đội ngũ cán bộ phải hiểu biết luật pháp và thông lệ quốc tế,
đồng thời có bản lĩnh chính trị và phẩm chất cách mạng, trung thành với sự
nghiệp cách mạng của Đảng, đảm bảo giữ vững độc lập tự chủ, bảo vệ lợi ích
quốc gia.
Cục diện trong nƣớc và quốc tế trong giai đoạn mới tạo ra thời cơ để nền
kinh tế Việt Nam hội nhập với thị trƣờng thế giới, khai thác mọi nguồn lực
trong và ngoài nƣớc phục vụ sự tăng trƣởng nhanh và bền vững. Đồng thời
cũng đặt ra những thách thức lớn trong việc giữ vững chủ quyền quốc gia và
kiên định con đƣờng đi lên chủ nghĩa xã hội. Việc cải cách hành chính phải

gắn liền với giữ vững chính trị, tăng cƣờng bộ máy nhà nƣớc và vai trò lãnh
đạo của Đảng.
Nhận thấy vấn đề cải cách hành chính nhà nƣớc đang là vấn đề thiết thực
của toàn Đảng, toàn dân ta hiện nay trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nƣớc. Tôi đã lựa chọn “Vấn đề cải cách hành chính Nhà nước ta
hiện nay” làm đề tài khoá luận của mình.
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Vấn đề cải cách hành chính nhà nƣớc là một vấn đề khó, đây là vấn đề
đã đƣợc rất nhiều nhà nghiên cứu quan tâm.
Trên báo Lý luận Chính trị số 11/2001 có bài: “Cải cách hành chính nhìn từ khía cạnh nhận thức lý luận” của Thạc sĩ Nguyễn Đức Mạnh. Bài viết

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

8

Trường ĐHSP Hà Nội 2

đã nhấn mạnh cải cách hành chính là một tất yếu khách quan. Tác giả cũng
khẳng định cải cách hành chính trong mối quan hệ biện chứng với đổi mới
nền kinh tế, ổn định chính trị, xác định cải cách hành chính là nhiệm vụ trọng
tâm của quá trình hoàn thiện Nhà nƣớc, đổi mới tổ chức và phƣơng thức hoạt
động của hệ thống chính trị.
Bài “Cải cách nền hành chính nhà nƣớc: thực trạng và giải pháp” của
Tiến sĩ Nguyễn Văn Mạnh đăng trên báo Lý luận Chính trị số 2/2001. Trong
nội dung của bài viết Tiến sĩ đã đƣa ra thực trạng của công cuộc cải cách hành

chính và nêu ra một số giải pháp nhằm thúc đẩy công cuộc cải cách hành
chính Nhà nƣớc ta.
Cũng bàn về vấn đề cải cách hành chính Nguyễn Minh Phƣơng có bài
“Xây dựng đội ngũ công chức hành chính nhà nƣớc; thực trạng và giả pháp”.
Tác giả bài viết đã đƣa ra những giải pháp nhằm góp phần xây dựng hoàn
chỉnh đội ngũ công chức hành chính Nhà nƣớc.
Tiếp theo Trần Quang Nhiếp có bài đăng trên Tạp chí Cộng sản với tiêu
đề: “Cải cách hành chính - những vấn đề cần quan tâm”. Bài viết đã đƣa ra
những quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc ta về cải cách hành chính Nhà nƣớc
đồng thời tác giả cũng nêu ra những giải pháp thực hiện cải cách nền hành
chính Nhà nƣớc.
Tóm lại, nội dung của những bài viết đều đề cập đến một vài khía cạnh
của vấn đề cải cách hành chính nhƣng chƣa phải là toàn diện.Tuy nhiên, với
nững bài viết của các tác gỉả cũng là tài liệu đáng quý cho tác giả khoá luận
hoàn thành khoá luận của mình.
Với đề tài “Vấn đề cải cách hành chính Nhà nước ta hiện nay” tác giả
khoá luận xin đƣa ra một số ý kiến vào việc luận giải vấn đề cải cách hành
chính của nhà nƣớc ta hiện nay.
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

9

Trường ĐHSP Hà Nội 2

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

Mục đích
Mục đích của khoá luận là nghiên cứu vấn đề cải cách hành chính Nhà
nƣớc ta trong giai đoạn hiện nay, từ đó rút ra một số phƣơng hƣớng và giải
pháp để thúc đẩy thành công cuộc cải cách hành chính nhà nƣớc ta hiện nay.
Nhiệm vụ
Đƣa ra một số lý luận chung về hành chính và cải cách hành chính.
Phân tích thực trạng vấn đề cải cách hành chính ở nƣớc ta hiện nay.
Đƣa ra một số phƣơng hƣớng và giải pháp nhằm thúc đẩy mạnh công
cuộc cải cách hành chính ở nƣớc ta hiện nay.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng:
Khoá luận đi nghiên cứu vấn đề cải cách hành chính ở nƣớc ta hiện
nay.Trên cơ sở đó đi sâu phân tích và đƣa ra những phƣơng hƣớng và giải
pháp để đẩy mạnh công cuộc cải cách hành chính nhà nƣớc ta hiện nay.
Phạm vi nghiên cứu
Khoá luận đi nghiên cứu vấn đề cải cách hành chính nƣớc ta trên cả
nƣớc bắt đầu từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI (1986) cho đến nay.
5. Cơ sở phƣơng pháp nghiên cứu
Vận dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin là: Chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, đồng thời vận dụng quan điểm, tƣ
tƣởng của Hồ chí Minh làm phƣơng pháp nghiên cứu.
Bên cạnh đó khoá luận còn sử dụng phƣơng pháp chuyên ngành: phân
tích tổng hợp; so sánh - đối chiếu; khái quát trừu tƣợng làm phƣơng pháp
nghiên cứu.
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

10

Trường ĐHSP Hà Nội 2

6. Đóng góp của khoá luận
Phân tích một cách tổng quát thực trạng vấn đề cải cách hành chính ở
nƣớc ta hiện nay trên cơ sở đó đƣa ra đƣợc một số phƣơng hƣớng nhằm đẩy
mạnh công cuộc cải cách hành chính ở nƣớc ta hiện nay.
Khoá luận cũng góp phần cung cấp thêm tài liệu về vấn đề cải cách
hành chính ở nƣớc ta hiện nay cho bạn đọc.
7. Kết cấu của khoá luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu của
khoá luận gồm 2 chƣơng và 6 tiết.

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

11

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Chƣơng 1
LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH VÀ THỰC TRẠNG CẢI
CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC TA HIỆN NAY
1.1. Khái niệm hành chính

Hành chính là khái niệm trừu tƣợng, lý luận về hành chính có nhiều quan
điểm khác nhau. Ở đây tôi xin đƣa ra một vài ý kiến về vấn đề hành chính.
Theo từ điển tiếng Việt do Hoàng Văn Hành (chủ biên) thì hành chính là
thuộc phạm vi tổ chức thực thi chính sách pháp luật của nhà nƣớc, khu vực
hành, chính cơ quan hành chính.
Nhƣ vậy, phân tích và hiểu một cách đầy đủ khái niệm hành chính chúng
ta phải hiểu theo hai lớp nghĩa đó là nghĩa rộng và nghĩa hẹp.
1.1.1. Hành chính theo nghĩa rộng
Hành chính là một thuật nghữ hoạt động hoặc tiến chình chủ yếu có liên
quan chặt chẽ tới những biện pháp để thực thi những mục đích, nhiệm vụ, đã
đƣợc vạch sẵn, khi có hai ngƣời trở lên cùng hợp tác để thực hiện nhiệm vụ
chung mà một cá nhân không làm đƣợc thì ở đó xuất hiện thể thức quản lý nói
chung và hành chính là một nội dung của sự quản lý đó.
Quản lý liên quan đến những thể thức hoạt động hợp tác cho nên tất cả
các hành vi tham gia vào hoạt động hợp tác đều có nghĩa là tham gia vào một
dạng hoạt động quản lý đó là: công việc hành chính, chúng ta có thể thấy các
cán bộ, các tổ chức chính trị, các hiệp hội các nhà trƣờng, hoặc một gia
đình…đều cần đến hành chính để dành đƣợc mục tiêu chung.
Từ những dẫn chứng trên, chúng ta thấy cơ sở về lý luận và thực tiễn của
hành chính với nghĩa rộng của nó là hoạt động có mục đích bảo đảm cho các
hành vi có ý thức và có hiệu quả cho mỗi bộ phận và các thành viên của các
tổ chức hành chính là một loại quản lý chung nhất của các nhóm ngƣời, hợp
tác với nhau để hoàn thành mục đích chung, chính những đặc điểm phổ biến
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

12

Trường ĐHSP Hà Nội 2

này cho chúng ta thấy, hành chính là một quá chình tổng hợp và đƣợc khái
quát hoá thành các học thuyết hành chính, các nguyên tắc và các mối quan hệ
chung để giành đƣợc mục đích chung của tổ chức, buộc các nhà quản lý và
các tổ chức khác phải tuân theo.
Hành chính theo nghĩa rộng đƣợc quan niệm dƣới nhiều nghĩa khác
nhau.Theo giáo sƣ, tiến sĩ Vũ Huy Từ thì hành chính theo nghĩa rộng gồm có
mƣời lăm nghĩa khác nhau. Đó là “giúp đỡ” hay “phục vụ”,”hƣớng dẫn”,”cai
quản”,”điều hành”…Từ những lý lẽ trên, có thể nêu định nghĩa “hành chính”
theo nghĩa rộng nhƣ sau:
Hành chính là những biện pháp tổ chức và điều hành của các tổ chức,
các nhóm, các đoàn thể hợp tác theo hoạt động của mình để đạt đƣợc mục tiêu
chung.
1.1.2. Hành chính theo nghĩa hẹp
Hành chính theo nghĩa hẹp đƣợc nhiều học giả cho rằng đó là hoạt động
quản lý công việc của nhà nƣớc, xuất hiện cùng với nhà nƣớc.
Nhƣng theo nghĩa hẹp về “hành chính” cũng có những cách quan niệm
khác nhau tuỳ góc độ nghiên cứu của nó. Dƣới góc độ “tam quyền phân lập”
hành chính đƣớc dùng để chỉ một bộ phận trong “tam quyền” và đứng ngang
với quyền lập pháp và quyền tƣ pháp.
Từ góc độ quan hệ với chính trị, nếu chính trị là biểu hiện ý chí của Nhà
nƣớc thì hành chính là sự chấp nhận ý của Nhà nƣớc cho nên bất kỳ bộ phận
quản lý nào thuộc loại chấp hành ý chí của Nhà nƣớc đều gọi là hành chính.
Nhƣ vậy, theo cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp, khái niệm “hành chính” cũng
có rất nhiều định nghĩa khác nhau. Vì vậy, để có một định nghĩa thống nhất
làm cơ sở cho việc nghiên cứu tiếp theo là việc cần thiết.
Theo tiếng la tinh cổ “hành chính” (ad ministratio) có hai nghĩa:

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

13

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Một là: sự giúp “đỡ” hay “hỗ trợ” của một ngƣời hay một nhóm ngƣời
giành cho một ngƣời khác hay một nhóm ngƣời khác.
Hai là: “quản lý”, “hƣớng dẫn”, “cai trị” của một ngƣời hay nhóm ngƣời
với một ngƣời đối với một ngƣời hay một nhóm ngƣời khác.
Kết hợp hai nghĩa này với nhau ta thấy, thuật ngữ “hành chính” vừa có
nghĩa phục vụ, hỗ trợ lại, vừa có nghĩa quản lý, điều hành.
Tóm lại, nói một cách tƣơng đối thì hành chính là sự quản lý của nhà
nƣớc đi đôi với sự hình thành và tiến triển của Nhà nƣớc. Nhà nƣớc là một
chủ thể đặc biệt đối với rất nhiều khách thể khác nhau trong phạm vi toàn
lãnh thổ, sự quản lý đó khác hẳn với các hình thức quản lý thông thƣờng. Do
vậy khi nói tới quản lý nhà nƣớc là nói tới hành chính Nhà nƣớc (hay hành
chính công), vì hành chính quốc gia là một bộ phận lớn nhất trong cơ cấu nhà
nƣớc, đảm nhận chức năng thực thi quyền hành pháp để quản lý, điều hành
mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trực tiếp tổ chức thực hiện đƣờng lối, chính
sách của Đảng và thực thi quyền lực của nhân dân.
1.2. Một số quan điểm về cải cách hành chính
1.2.1. Quan điểm của Lênin về vấn đề cải cách hành chính nhà nước
Năm 1917 Nhà nƣớc Xô Viết đƣợc thành lập, đây là mô hình Nhà nƣớc

xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới. Dƣới sự lãnh đạo của Đảng Bônxêvich
và V.I.Lênin toàn thể dân tộc nƣớc Nga Xô Viết bắt tay vào công cuộc khôi
phục và phát triển đất nƣớc sau chiến tranh cũng trong thời gian này Lênin đã
viết nhiều bài báo, sách nói về vấn đề cải cách hành chính nhà nƣớc Nga Xô
Viết. Đây cũng chính là những đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng Bônxêvich về
vấn đề cải cách hành chính.
Theo Lênin, một vấn đề quan trọng trong cải cách hành chính là sắp xếp
tinh giảm bộ máy hành chính và thực hành tiết kiệm.V.I.Lênin nhấn mạnh:
“nhiệm vụ cấp thiết, chủ yếu nhất trong lúc này, và cũng vẫn là nhiệm vụ
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

14

Trường ĐHSP Hà Nội 2

quan trọng nhất trong những năm sắp tới là không ngừng tinh giảm bộ máy
Xô Viết và giảm bớt chi phí của nó bằng cách giảm nhẹ biên chế cải tiến tổ
chức, xoá bỏ tác phong lề mề hành chính, bệnh quan liêu và giảm bớt các
khoản chi tiêu phi sản xuất” 14, tr.359
Lênin đã đặt vấn đề tiết kiệm trong xây dựng bộ máy hành chính nhà
nƣớc cả trong sản xuất và trong tiêu dùng, trong hoạt động sản xuất và trong
hoạt động quản lý, trong xây dựng bộ máy, trong hình thành luật pháp, cả về
thời gian, công sức lao động và phƣơng thức sử dụng hợp lý các nguồn lực,
bảo đảm phát huy tối ƣu các nguồn lực có đƣợc. Ngƣời chỉ rõ “nhờ một sự
tiết kiệm nghiêm ngặt nhất trong việc quản lý nhà nƣớc của chúng ta sẽ có thể

dùng cả đến món tiền tiết kiệm nhỏ nhất để phát triển đại công nghiệp cơ khí
của chúng ta”.
Cùng với việc thiết lập một hệ thống quản lý mới, V.I.Lênin xúc tiến
việc cải cách hành chính để bảo đảm cho bộ máy nhà nƣớc vận hành thông
suốt Ngƣời coi trọng việc cải cách đơn giản hoá việc thủ tục hành chính, bớt
những khâu xét duyệt giấy tờ không cần thiết. Ngƣời đặc biệt lƣu ý đến việc
soạn lại các quy định thật cơ bản, thiết thực đã tính toán chuẩn xác để thi hành
có hiệu quả.
Về nâng cao chất lƣợng hoạt động và giải quyết mối quan hệ giữa Đảng
và Nhà nƣớc, Lênin nhấn mạnh sự cần thiết phải sử dụng bộ máy Đảng và
Nhà nƣớc theo đúng chức năng, nhiệm vụ của nó vào những công việc thiết
thực hữu ích hàng ngày. Lấy chất lƣợng và hiệu quả, hoạt động thực tiễn làm
thƣớc đo chứ không phải những lời tuyên bố, hứa hẹn xuông. Đối với Đảng,
thì “không có sự tận tuỵ nào, không có uy tín nào của Đảng có thể thay thế
đƣợc điều cơ bản trong trƣờng hợp này đó là: sự hiểu biết công việc, hiểu biết
bộ máy Nhà nƣớc của chúng ta và hiểu biết bộ máy đó phải đƣợc cải tổ nhƣ
thế nào”. Và đối với Nhà nƣớc thì “làm sao các đồng chí có thể quản lý đƣợc
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

15

Trường ĐHSP Hà Nội 2

nếu không có đƣợc uy tín chuyên môn…nếu không có kiến thức đầy đủ, nếu
không tinh thông khoa học quản lý”.

Theo Lênin vấn đề quan trọng hàng đầu trong quá trình cải cách bộ máy
hành chính Nhà nƣớc là yếu tố con ngƣời, trƣớc hết là đội ngũ cán bộ. Ngƣời
nhấn mạnh: “Nghiên cứu con ngƣời, tìm những cán bộ có bản lĩnh hiện nay
đó là then chốt, nếu không thì tất cả mọi mệnh lệnh cũng chỉ là đống giấy
lộn”.
Muốn xây dựng đƣợc bộ máy Nhà nƣớc thật sự có chất lƣợng, yêu cầu
đầu tiên đối với con ngƣời là phải có trình độ, văn hoá cần thiết, và phải cố
hết sức, tự đặt cho mình những nhiệm vụ sau đây: Một là học tập, hai là học
tập, ba là học tập mãi và cơ bản là phải làm cho học thức không nằm trên giấy
hoặc là một lời nói theo mốt nữa.
Lênin rất quan tâm đến việc nâng cao tinh thần trách nhiệm và đạo đức
công vụ, để có thể phục vụ đạt hiệu quả cho lợi ích của sự nghiệp cách mạng
xã hội chủ nghĩa.Trƣớc hết phải đấu tranh chống nững biểu hiện thờ ơ, coi
thƣờng, lơ là trƣớc những đòi hỏi, những nhu cầu chính đáng của nhân dân
lao động, chống lối làm việc bàn giấy mang tính hình thức. Bộ máy của chính
quyền Xô viết cần phải làm việc chu đáo, cụ thể, trung thực và giải quyết
khẩn trƣơng nhiệm vụ chuyên môn.Tuyệt đối không để tình trạng làm việc tắc
trách lỏng lẻo, vô tổ chức.Theo Lênin, chế độ tập thể lãnh đạo là cần thiết
trong việc thảo luận các vấn đề căn bản thì cũng cần thiết có chế độ trách
nhiệm cá nhân để tránh hiện tƣợng lề mề và trốn tránh trách nhiệm đặc biệt
Lênin rất chú trọng đến đấu tranh chống bệnh quan liêu. Theo Lênin: “Nếu có
cái gì thì sẽ làm tiêu vong chúng ta thì chính là cái đó”.
Lênin chỉ ra rằng, chống quan liêu là công việc rất khó khăn, phải làm
lâu dài, phải xác định rõ những địa chỉ của những sai lầm, không để cán bộ ở
quá lâu một vị trí, lãnh đạo phải bổ nhiệm và luân chuyển, phải coi trọng
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP

Khóa luận tốt nghiệp

16

Trường ĐHSP Hà Nội 2

chuyên gia, thƣờng xuyên kiểm tra, kiểm soát, phải lựa chọn đúng cán bộ và
thử thách nghiêm ngặt, không tuỳ tiện đƣa ngƣời vào bộ máy của Đảng và
Nhà nƣớc.
Quan điểm của V.I.Lênin về cải cách bộ máy hành chính nhà nƣớc là
một hệ thống lý luận có tính cách mạng và khoa học, Đảng và nhà nƣớc ta đã
quán triệt và vận dụng sáng tạo các quan điểm tƣ tƣởng của Ngƣời vào xây
dựng nền hành chính nhà nƣớc của quốc gia độc lập ngay từ khi Cách mạng
Tháng Tám (1945) thành công.
1.2.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về cải cách hành chính
Sau cách mạng Tháng Tám năm 1945, Hồ Chí Minh đã quan tâm và bỏ
công sức xây dựng bộ máy hành chính nhà nƣớc từ chính phủ đến chính
quyền các cấp.Trƣớc tiên là qua hai bản Hiến Pháp (năm 1946 và năm 1959),
đã thể hiện rõ quan điểm của Ngƣời về mối quan hệ giữa cơ quan hành chính
Nhà nƣớc cao nhất là Chính Phủ với Quốc hội và Uỷ ban thƣờng vụ Quốc
hội, với Toà án. Mặc dù trong thiết chế năm 1946, Chủ tịch nƣớc hay trong
quy định năm 1959, Thủ tƣớng là ngƣời đứng đầu Chính phủ, thì Chính phủ
luôn là cơ quan hành pháp cao nhất, cơ quan chấp hành của Quốc hội và cơ
quan hành chính nhà nƣớc cao nhất của quền lực nhà nƣớc và không thể là
“cơ quan hành chính nhà nƣớc của Quốc hội” nhƣ quan niệm chế độ “hỗn hợp
các quyền” Tổ chức chính quyền địa phƣơng là Hội đồng nhân dân ở hai cấp
tỉnh - xã (không có ở cấp huyện) và Uỷ ban hành chính (trong kháng chiến
đổi thành Uỷ ban kháng chiến, sau đổi thành Uỷ ban nhân dân). Hội đồng
nhân dân tự quyết định tất cả những vấn đề có tính chất địa phƣơng, ngoài
những vấn đề có tính luật định phải xin phép cơ quan chính quyền ở Trung

ƣơng, những quyết định của Hội đồng nhân phải đƣợc gửi lên cơ quan hành
chính cấp trên; Trong một thời hạn nhất định nếu không có phản hồi thì
đƣơng nhiên có hiệu lực pháp lý thi hành.
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

17

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Trong nền hành chính, Ngƣời rất xem trọng con ngƣời, đội ngũ công
chức và nền công vụ nhƣ: quan tâm đến việc học tập, nâng cao đân trí, nâng
cao trình độ quản lý, việc đào tạo và tuyển dụng một đội ngũ công chức trong
sạch và có đủ đức, tài. Hồ Chí Minh đã không ngần ngại trong việc sử dụng
những công chức hành chính chế độ cũ, cũng nhƣ kiến thức và kinh nghiệm
nghiệp vụ, kỹ thuật trong các văn bản hành chính của chế độ thực dân Pháp
để lại, để xây dựng nền hành chính mới mẻ và non trẻ của nƣớc Việt Nam dân
chủ cộng hoà.
Nhận thức đƣợc vai trò và vị trí của công chức đối với nền hành chính
nhà nƣớc, vào những năm 1948 và năm 1950 Ngƣời đã ký Sắc lệnh số 288/SL
ban hành quy chế công chức với quan niệm “công chức Việt Nam là những
ngƣời công dân giữ một nhiệm vụ trong bộ máy Nhà nƣớc của chính quyền
nhân dân, dƣới sự lãnh đạo tối cao của Chính phủ”. Các sắc lệnh của Hồ Chí
Minh thể hiện quan điểm và tƣ tƣởng về công vụ, công chức của Nhà nƣớc
pháp quyền và các nền hành chính hiện đại, khác với thực thế cách tổ chức và
xây dựng đội ngũ công chức trong mấy chục năm qua, cần phải cải cách cơ

bản.
Nhƣ vậy hành chính Nhà nƣớc là toàn bộ hoạt động thực thi pháp luật, là
cơ quan chấp hành của cơ quan quyền lực nhà nƣớc cao nhất (Quốc hội), nó
là tổ chức bộ máy Trung ƣơng đến địa phƣơng đƣợc cấu thành bởi các pháp
nhân hành chính, chịu trách nhiệm về mọi mặt, trƣớc nhân dân và trƣớc cơ
quan luập pháp. Nó thực chất là cơ quan chỉ huy điều khiển mọi hoạt động
của xã hội theo ý chí, mục tiêu chính trị của nhà nƣớc bang chức năng, hình
thức và phƣơng pháp hành chính.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là ngƣời sáng lập ra nền chính trị cách mạng Việt
Nam, đồng thời là ngƣời khai sinh nền cộng hoà dân chủ Việt Nam và đặt cơ
sở vững chắc cho việc xây dựng nền hành chính hiện đại Việt Nam. Ngƣời đã
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

18

Trường ĐHSP Hà Nội 2

thực hiện nguyên tắc thống nhất giữa mục tiêu chính trị và mục tiêu hành
chính trong một mục tiêu chung. Đồng thời khi nói tói bản chất của nền hành
chính nhà nƣớc là nói tới bản chất của chế độ, tức là nói tới dân chủ và
chuyên chính. Nền hành chính ấy theo Hồ Chí Minh là của nhân dân, do nhân
dân, và vì nhân dân cũng tức là nền dân chủ nhân dân.
Bản chất của nền hành chính luôn luôn phụ thuộc vào bản chất của nhà
nƣớc, Hồ Chí Minh từng viết: “Tính chất của một nhà nƣớc là: trong Nhà
nƣớc ấy, giai cấp nào thống trị, giai cấp nào bị thống trị. Nhà nƣớc ấy bảo vệ

lợi ích của giai cấp nào…” và “Tính chất của nó là nhân dân dân chủ chuyên
chính…trong nƣớc Việt Nam dân chủ cộng hoà của chúng ta, tất cả mọi
quyền lực dều là của nhân dân, tức là giai cấp công nhân, nông dân và tiểu tƣ
sản dân tộc. Bốn giai cấp ấy do giai cấp công nhân lãnh đạo lấy công nông
liên minh làm nền tảng, đoàn kết các giai cấp dân chủ và các dân tộc trong cả
nƣớc để thực hành dân chủ chuyên chính. Nhân dân dân chủ chuyên chính là
bản chất của nền hành chính Việt Nam, nó đƣợc quy định ngay từ bản Hiến
pháp đầu tiên (1946) của nƣớc ta do đích thân Hồ Chủ tịch soạn thảo và đã
đƣợc Quốc hội khoá I nƣớc Việt Nam Dân chủ Cộng hoà thông qua.Thực
hiện cải cách hành chính là trọng tâm với năm nội dung cơ bản là: Xây dựng
nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa dƣới sự lãnh đạo của Đảng; cải cách
thể chế và phƣơng thức hoạt động của nhà nƣớc; phát huy dân chủ, giữ vững
kỷ luật, kỷ cƣơng, tăng cƣờng pháp chế; xây dựng đội ngũ cán bộ công cức
trong sạch có năng lực; đấu tranh chống tham nhũng.
Nắm vững quan điểm tƣ tƣởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vấn đề cải
cách nền hành chính Nhà nƣớc, Đảng và Nhà nƣớc ta trong những năm qua
đã không ngừng đẩy mạnh công cuộc cải cách nền hành chính Nhà nƣớc với
mục tiêu là xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững mạnh,
chuyên nghiệp, hiện đại hoá hoạt động có hiệu lực, hiệu quả theo nguyên tắc
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

19

Trường ĐHSP Hà Nội 2

của nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa dƣới sự lãnh đạo của Đảng; Xây
dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu
của công cuộc xây dựng, phát triển đất nƣớc, đúng nhƣ những gì mà Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã từng mong mỏi.
1.2.3. Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về vấn đề cải cách hành chính
và mục tiêu của cải cách hành chính Nhà nước ta hiện nay
Cải cách hành chính ở Việt Nam là công việc mới mẻ, diễn ra trong điều
kiện thiếu kiến thức và kinh nghiệm về quản lý Nhà nƣớc trong thời kỳ mới,
có những vấn đề vừa tìm tòi vừa rút kinh nghiệm.Vì vậy, việc hình thành
quan niệm và những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo công cuộc cải cách hành chính
cũng nhƣ việc đề ra những nội dung, phƣơng hƣớng, chủ trƣơng giải pháp
thực hiện trong từng giai đoạn là một quá trình tìm tòi sáng tạo không ngừng,
là một qua trình nhận thức liên tục, thống nhất trong tiến trình đổi mới đƣợc
khởi đầu rừ Đại hội lần thứ VI của Đảng cộng sản Việt Nam năm 1986.
Từ xác định những nguyên nhân của tình hình khủng hoảng kinh tế xã
hội trầm trọng, Đại hội VI đã chỉ rõ nguyên nhân của mọi nguyên nhân là
công tác tổ chức và đề ra chủ trƣơng thực hiện một cuộc cải cách lớn về tổ
chức bộ máy cơ quan nhà nƣớc.Thực hiện Nghị quyết Đại hội VI, tổ chức bộ
máy nhà nƣớc đã đƣợc sắp xếp lại một bƣớc theo hƣớng gọn nhẹ, bớt đầu
mối.Tuy nhiên, nhìn chung tổ chức và biên chế của bộ máy nhà nƣớc vẫn còn
quá cồng kềnh nặng nề.
Đến Đại hội VII Đảng xác định tiếp tục cải cách bộ máy hành chính Nhà
nƣớc và đề ra những nhiệm vụ về sửa đổi Hiến pháp cải tiến tổ chức và hoạt
động của Quốc hội, sửa đổi cơ cấu tổ chức và phƣơng thức hoạt động của
Chính phủ, chính quyền địa phƣơng. Trên cơ sở những nhiệm vụ do Đại hội
VII để ra, trong nhiệm kỳ này đã tiến hành đợt sắp xếp lần thứ hai kể từ Đại
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP

Khóa luận tốt nghiệp

20

Trường ĐHSP Hà Nội 2

hội VI hệ thống chính trị ở nƣớc ta bao gồm: Đảng, Nhà nƣớc, mặt trận và các
đoàn thể nhân dân. Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc trong thời kỳ quá độ lên
Chủ nghĩa xã hội, chiến lƣợc ổn định và phát triển kinh tế - xã hội đến năm
2000 do Đại hội VII thông qua đã khẳng định bƣớc tiến về lý luận, nhận thức
về nền hành chính Nhà nƣớc, Cƣơng lĩnh đã nêu: về nhà nƣớc “phải có đủ
quyền lực và có đủ khả năng định ra luật pháp về tổ chức, quản lý mọi mặt
đời sống xã hội bằng pháp luật. Sửa đổi hệ thống tổ chức nhà nƣớc, cải cách
bộ máy hành chính, kiện toàn các cơ quan luật pháp để thực hiện có hiệu quả
chức năng quản lý của nhà nƣớc”
Chiến lƣợc cũng nêu trọng tâm cải cách: “nhằm vào hệ thống hành chính
với nội dung chính là xây dựng một hệ thống hành chính và quản lý hành
chính nhà nƣớc thông suốt, có đủ quyền lực, năng lực, hiệu quả”
Thực hiện Nghị quyết Đại hội VII, tháng 4 năm 1992, Quốc hội nƣớc
Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua hiến pháp mới thay thế
hiến pháp năm 1980. Hiến pháp năm 1992 thể hiện sự nhận thức đầy đủ hơn
về phân công, phối hợp giữa ba quyền lập pháp, hành pháp và tƣ pháp trong
tổng thể quyền lực thống nhất của nhà nƣớc.
Sau Đại hội VII, từ 1992 đến 1995 là giai đoạn phát triển mạnh tƣ duy,
quan niệm, nhận thức của Đảng về nền hành chính nhà nƣớc và về cải cách
hành chính. Hội nghị Trung ƣơng VIII khoá VII (1-1995) đánh dấu bƣớc phát
triển mới về xây dựng và phát triển nền hành chính nhà nƣớc. Cải cách một
bƣớc nền hành chính nhà nƣớc đƣợc xác định là trọng tâm của việc tiếp tục
xây dựng và hoàn thiện nhà nƣớc, với mục tiêu là xây dựng một nền hành

chính trong sạch, có đủ năng lực, sử dụng đúng quyền lực và từng bƣớc hiện
đại hoá để quản lý có hiệu lực và hiệu quả công việc của nhà nƣớc, thúc đẩy
xã hội phát triển lành mạnh, đúng hƣớng, phục vụ đắc lực đời sống nhân dân,

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

21

Trường ĐHSP Hà Nội 2

xây dựng nếp sống và làm việc theo pháp luật trong xã hội. Lần đầu tiên ba
nội dung chủ yếu của cải cách hành chính nhà nƣớc đƣợc trình bày một cách
hệ thống trong Nghị quyết Trung ƣơng VIII, đó là cải cách thể chế nền hành
chính, trấn chỉnh tổ chức bộ máy và xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức.
Việc thực hiện Nghị quyết Trung ƣơng VIII khoá VII đã mở ra một giai
đoạn mới, giai đoạn chuyển biến thật sự trong cải cách hành chính ở nƣớc ta.
Có thể nói, Nghị quyết Trung ƣơng VIII khoá VII có ý nghĩa quan trọng thúc
đẩy tiến trình cải cách hành chính của hơn 20 năm đổi mới vừa qua. Tiếp tục
khẳng định cải cách hành chính là trọng tâm của việc xây dựng, hoàn thiện
nhà nƣớc trong những năm trƣớc mắt, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần
thứ VIII (1996) nhấn mạnh yêu cầu tiến hành cải cách hành chính đồng bộ,
dựa trên cơ sở pháp luật, coi đó là một giải pháp cơ bản để thực hiện các
nhiệm vụ mục tiêu chủ yếu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm năm
1996 - 2000.
Với tinh thần đẩy mạnh cải cách hành chính đƣợc đề ra trong Nghị quyết

Trung ƣơng VIII khoá VII một cách tích cực theo chƣơng trình, kế hoạch
Nghị quyết Trung ƣơng VIII nhấn mạnh nhiệm vụ xây dựng hế thống pháp
luật phù hợp với cơ chế mới; cải tiến quy trình xây dựng và ban hành văn bản
pháp luật của Chính phủ, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành
chính, và sắp xếp lại bộ máy hành chính từ Trung ƣơng đến địa phƣơng, hợp
nhất một số cơ quan quản lý chuyên ngành về kinh tế trên cơ sở xác định rõ
và thực hiện đúng chức năng quản lý nhà nƣớc của các bộ, ngành. Theo đó,
bốn điểm bổ sung quan trọng trong định hƣớng cải cách đƣợc Nghị quyết đề
ra là:
- Phân định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của từng cấp, hành chính;

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

22

Trường ĐHSP Hà Nội 2

- Tiếp tục nghiên cứu để cụ thể hoá sự phân cấp quản lý nhà nƣớc giữa
các cơ quan của chính phủ với chính quyền tỉnh, thành phố trực thuộc Trung
ƣơng;
- Đổi mới chế độ công chức và công vụ (bao gồm sửa đổi quy chế thi
tuyển, bồi dƣỡng, đào tạo mới và trẻ hoá đội ngũ cán bộ, công chức, kiên
quyết xử lý và sa thải những ngƣời thái hoá biến chất; tăng cƣờng biện pháp
và phối hợp lực lƣợng đẩy mạnh đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, cửa
quyền trong bộ máy quản lý nhà nƣớc và các tổ chức kinh tế nhà nƣớc;

- Thành lập toà án hành chính và thực hiện xã hội hoá đối với một số
hoạt động thuộc lĩnh vực dịch vụ công.
Hội nghị lần thứ III của ban chấp hành Trung ƣơng khoá VIII họp tháng
6 năm 1997 ra Nghị quyết về phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tiếp tục
xây dựng nhà nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Một trong những
chủ trƣơng và giải pháp lớn về cải cách hành chính đƣợc nhấn mạnh trong
Nghị quyết quan trọng này là bảo đảm thực hiện dân chủ hoá đời sống chính
trị của xã hội, giữ vững và phát huy bản chất tốt đẹp của nhà nƣớc, phát huy
quyền làm chủ của nhân dân trong xây dựng và bảo vệ nhà nƣớc, trong giám
sát hoạt động của bộ máy nhà nƣớc và hoạt động của cán bộ, công chức. Từ
đó, chính phủ ban hành các quy chế thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Trong việc xây dựng chiến lƣợc về cán bộ cho thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc đến năm 2020, Nghị quyết trung ƣơng III
đặc biệt nhấn mạnh xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất và
năng lực, coi đó là yếu tố quyết định đến chất lƣợng bộ máy nhà nƣớc. Cán bộ
lãnh đạo phải đƣợc đào tạo, bồi dƣỡng kiến thức toàn diện, đƣợc bố trí, điều
động theo nhu cầu và lợi ích của đất nƣớc.

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

23

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Nghị quyết Trung ƣơng VI (lần 2), Nghị quyết Trung ƣơng VII (Khoá

VIII) đã biểu thị một số quyết tâm chính trị rất lớn về việc tiếp tục tiến hành
cải cách hành chính, đặt cải cách hành chính trong tổng thể của đổi mới hệ
thống chính trị.
Từ việc kiểm điểm tình hình và rút kinh nghiệm thực tiễn, Đảng đã đi
đến khẳng định, trong điều kiện một Đảng cầm quyền, sự đổi mới chƣa đồng
bộ các tổ chức trong hệ thống chính trị là trở ngại lớn của công cuộc cải cách
hành chính trong thời gian qua. Không thể tiến hành cải cách riêng nền hành
chính tách rời sự đổi mới tổ chức và phƣơng thức lãnh đạo của Đảng, đổi mới
tổ chức và phƣơng thức hoạt động của các đoàn thể nhân dân. Cũng không thể
cải cách hành chính một cách biệt lập mà không đồng thời đổi mới tổ chức và
cơ chế hoạt động của các cơ quan lập pháp, cơ quan tƣ pháp.
Từ nhận thức đó, Nghị quyết Trung ƣơng VII khoá VIII đề ra chủ trƣơng
tiến hành sắp xếp lại tổ chức bộ máy Đảng và các tổ chức trong hệ thống
chính trị gắn liền với cải cách hành chính theo hƣớng tinh gọn, hoạt động có
hiệu lực, hiệu quả. Đồng thời, với việc kiên quyết sắp xếp một bƣớc bộ máy
các tổ chức trong hệ thống chính trị thực hiện tinh giảm biên chế, cải cách
chính sách tiền lƣơng.
Đại hội IX (2001), bên cạnh việc khẳng định mục tiêu xây dựng nền
hành chính nhà nƣớc dân chủ, trong sạch, vững mạnh, từng bƣớc hiện đại hoá
đã đƣa ra một loại chủ trƣơng, giải pháp có ý nghĩa quan trọng trong cải cách
hành chính thời gian tới nhƣ điều chỉnh chức năng và cải tiến phƣơng thức
hoạt động của chính phủ, nguyên tắc bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực, phân
công, phân cấp, tách cơ quan hành chính công quyền với tổ chức sự nghiệp,
dịch vụ công, tiếp tục cải cách doanh nghiệp nhà nƣớc, tách rõ chức năng
quản lý nhà nƣớc với sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, tiếp tục cải

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP

Khóa luận tốt nghiệp

24

Trường ĐHSP Hà Nội 2

cách thủ tục hành chính; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, có
năng lực; thiết lập trật tự kỉ cƣơng, chống quan liêu, tham nhũng…
Để thực hiện Nghị quyết Đại hội IX của Đảng, Thủ tƣớng Chính phủ đã
chỉ đạo phải nhanh chóng xây dựng cho đƣợc một chƣơng trình cải cách hành
chính có tính chiến lƣợc, dài hạn của Chính phủ. Sau một thời gian chuẩn bị,
ngày 1/9/2001, Thủ tƣớng Chính phủ đã kí quyết định số 136/2001/QĐ-TTg
phê duyệt chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc giai đoạn 2001
- 2010.
Với chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc giai đoạn 20012010, lần đầu tiên trong quá trình cải cách, chính phủ có một chƣơng trình có
tính chiến lƣợc, dài hạn, xác định rõ bốn lĩnh vực cải cách là cải cách thể chế,
cải cách tổ chức bộ máy hành chính, xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ,
công chức và cải cách tài chính công định rõ các mục tiêu, nhiệm vụ cải cách
và xác định các giải pháp thực hiện nhằm bảo đảm thắng lợi cho công cuộc
cải cách. Chƣơng trình tổng thể sẽ là công cụ quan trọng để Chính phủ chỉ
đạo các bộ, ngành Trung ƣơng và chính quyền địa phƣơng các cấp đẩy mạnh
cải cách hành chính.
* Về mục tiêu chung
Mục tiêu chung của chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc
giai đoạn 2001- 2010 là: Xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch,
vững mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại hoá, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả theo
nguyên tắc của Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa dƣới sự lãnh đạo của
Đảng; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất và năng lực đáp ứng
yêu cầu của công cuộc xây dựng, phát triển đất nƣớc. Đến năm 2010, hệ

thống hành chính về cơ bản đƣợc cải cách phù hợp với yêu cầu quản lý kinh
tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa.
* Về mục tiêu cụ thể
Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP


Khóa luận tốt nghiệp

25

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Hoàn thiện hệ thống thể chế hành chính, cơ chế, chính sách phù hợp với
thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc, trƣớc hết là các thể chế về
kinh tế, về tổ chức và hoạt động của hệ thống hành chính. Tiếp tục đổi mới
quy trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật, khắc phục tính
cục bộ trong việc chuận bị, soạn thảo các văn bản; đề cao trách nhiệm của
từng cơ quan trong quá trình xây dựng thể chế, phát huy dân chủ, huy động trí
tuệ của nhân dân để nâng cao chất lƣợng văn bản quy phạm pháp luật.
Xoá bỏ về cơ bản các thủ tục hành chính mang tính quan liêu, rƣờm rà,
gây phiền hà cho doanh nghiệp và nhân dân; hoàn thiện các thủ tục hành
chính mới theo hƣớng công khai, đơn giản và thuận tiện cho dân.
Các cơ quan trong hệ thống hành chính dƣợc xác định chức năng, nhiệm
vụ, thẩm quyền, trách nhiệm và rõ ràng; chuyển đƣợc một số công việc và
dịch vụ không cần thiết phải do cơ quan nhà nƣớc thực hiện cho doanh
nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức phi chính phủ đảm nhận.
Cơ cấu tổ chức của chính phủ gọn nhẹ, hợp lý theo nguyên tắc Bộ quản
lý đa ngành, đa lĩnh vực, thực hiện chức năng chủ yếu là quản lý vĩ mô toàn

xã hội bằng pháp luật, chính sách, hƣớng dẫn và kiểm tra thực hiện. Bộ máy
của các bộ đƣợc điều chỉnh về cơ cấu trên cơ sở phân biệt rõ chức năng,
phƣơng thức hoạt động của các bộ phận tham mƣu, thực thi chính sách, cung
cấp dịch vụ công.
Đến năm 2005, về cơ bản xác định xong và thực hiện đƣợc các quy định
mới về phân cấp quản lý hành chính nhà nƣớc giữa Trung ƣơng và địa
phƣơng, giữa các cấp chính quyền địa phƣơng, định rõ chức năng, nhiệm vụ,
thẩm quyền và tổ chức bộ máy chính quyền ở đô thị và nông thôn. Các cơ
quan chuyên môn thuộc uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện đƣợc tổ chức lại
gọn nhẹ, thực hiện đúng chức năng quản lý nhà nƣớc theo nhiệm vụ và thẩm

Vương Thị Huệ

K34 GDCD - GDQP