đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh xã Pú Nhung - Huyện Tuần Giáo - Tỉnh Điện Biên với công tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hoá cho thanh niên

Lời cảm ơn !
Là một học viên đã đợc học tập và rèn luyện ở mái trờng Học viện thanh thiếu
niên Việt Nam, tôi vô cùng biết ơn sự quan tâm dạy bảo giúp đỡ tận tình của các thầy
cô giáo, các cán bộ, công nhân viên chức nhà trờng đã giúp đỡ tôi có đợc sự trởng
thành nh ngày hôm nay. Trong thời gian học tập rèn luyện và hoạt động ở trờng, ó
giúp bản thân tôi đã có nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống, trong học tập cũng nh kiến
thức thực tế trong công tác Đoàn - Hội - Đội để về địa phơng đem kiến thức đã đợc
học tập góp phần vào các hoạt động Đoàn - Hội - Đội ở địa phơng mình. Tôi xin bày tỏ
lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc Học viện TTN Việt Nam, Phòng Quản lý Đào
tạo - Tổ chức và các thầy giáo, cô giáo trong Học viện TTN Việt Nam đã trang bị cho
bản thân tôi những kiến thức bổ ích hết sức quan trọng trong nghiệp vụ công tác Đoàn
- Hội - Đội.
Thanh thiếu niên là tơng lai của đất nớc, là lớp ngời đang phát triển, đang hình
thành về nhân cách cho nên chịu ảnh hởng rất lớn của các hoạt động Đoàn thể xã hội.
Vì vậy việc đa thanh thiếu niên tham gia các hoạt động xã hội để giáo dục, định hớng
là một việc làm có ý nghĩa quan trọng. Làm thế nào tập hợp, đoàn kết và thu hút thanh
thiếu niên tham gia các hoạt động đang là vấn đề đặt ra rất cấp thiết với xã hội nói
chung và với tổ chức Đoàn nói riêng.
Trong điều kiện kinh tế xã hội ngày càng phát triển, s tỏc ng ca nn kinh t
th trng cựng vi s bựng n internet v c ch hi nhp m ca hin nay. Nhng
tỏc ng ú ang lm cho mt lc lng ln thanh niờn thay i suy ngh li sng o
c.
Nhng làm thế nào để có đợc một mô hình tổ chức hoạt động hiệu quả. Đây là
một vấn đề khó mà không phải cơ sở nào cũng có thể làm đợc. Trong thời gian qua
Đoàn thanh niên Học viện Thanh Thiếu niên Việt Nam đã có nhiều cố gắng để đa ra
nhiều mô hình hoạt động phong phú đa dạng, tỏ ra có hiệu quả trong việc tập hợp và
thu hút đông đảo đoàn viên thanh niên tham gia. Trong thời gian thực tp rốn luyn tại
Hc vin Thanh thiu niờn Vit Nam. Tham gia hot ng ti Đoàn thanh niên Học
viện em đã tìm hiểu và quyết định thực hiện chuyên đề tốt nghiệp Đoàn thanh niên

1

cộng sản Hồ Chí Minh xã Pú Nhung - Huyện Tuần Giáo - Tỉnh Điện Biên với công
tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hoá cho thanh niên.
Trong quá trình thực hin để hoàn thành chuyên đề, em đã nhận đợc sự quan
tâm, giúp đỡ rất lớn từ Đảng uỷ, Ban Giám đốc, các khoa phòng, trung tâm và Ban
chấp hành Đoàn Thanh niên Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam. Đặc biệt em xin
bày tỏ tình cảm li cm n sâu sắc đến cụ giỏo, ThS. Hong Th Ngõn ó quan tâm,
giúp đỡ, chỉ bảo, hớng dẫn tận tình em hon thnh chuyờn ca mỡnh.
Qua õy Em xin trân trọng cảm ơn các thầy cô cỏc phũng khoa đã giúp em hoàn
thành chuyên đề tốt nghiệp của mình.
Do thời gian nghiên cứu ngắn, trình độ bản thân có hạn nên chắc chắn chuyên
đề của em còn nhiều thiếu sót. Vì vậy rất mong nhận đợc các ý kiến đóng góp của các
thầy cô giáo và các bạn để sửa chữa cho hoàn thiện hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn !
H ni ngy.thỏngnm
Ngi thc hin

Sựng A Pỏo

2


MỤC LỤC

3


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
TCLLCT-HC: Trung cấp lý luận chính trị - hành chính

NXBKHXH: Nhà xuất bản khoa học xã hội
ĐTNCS: Đoàn thanh niên cộng sản
XHCN: Xã hội chủ nghĩa
NQTW: Nghị quyết trung ương
GPMB: Giải phóng mặt bằng
UBND: Ủy ban nhân dân
TTN: Thanh thiếu niên
TW: Trung ương
CHXHCNVN: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam
BCHTW: Ban chấp hanh Trung ương
ĐH: Đại hội
TN: thanh niên
CNH,HĐH: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

4


PHẦN MỞ ĐẦU.
1. Lý do chọn đề tài.
Công tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hoá cho đoàn viên thanh niên là một
nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng. Bởi thanh
niên là một lực lượng xã hội đặc biệt, có vai trò rất quan trọng trong lịch sử, trong các
giai đoạn cách mạng cũng như trong hiện tại và tương lai. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí
Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với thanh niên. Khi đánh giá thanh niên Hồ
Chí Minh khẳng định. Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà, nước nhà
thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên. Nhận thức đúng vị
trí, vai trò của thanh niên Đảng ta khẳng định.
Sự nghiệp của đất nước ta thành công hay không, đều phụ thuộc vào thanh niên.
Đất nước ta bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay
không chủ yếu là du lực lượng thanh niên ngày nay quyết định. Tương lai của dân tộc

Việt Nam, sự phát triển của đất nước tuỳ thuộc vào việc bồi dưỡng rèn luyện vào thế
hệ thanh niên.
Công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã và đang đem lại những
kết quả to lớn trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, những thành tựu phát triển
kinh tế, xã hội đã và đang tạo điều kiện, cơ hội cho thanh niên được rèn luyện, phấn
đấu và khẳng định mình. Song, bên cạnh những chuyển biến tích cực đó sự tác động
mạnh mẽ từ mặt trái của cơ chế thị trường cũng là mảnh đất màu làm nảy sinh lối
sống ích kỷ, vụ lợi, những thói hư tật xấu, làm rạn nứt những khuôn mẫu, những giá
trị đạo đức, huỷ hoại những nét đẹp văn hoá truyền thống, ảnh hưởng từ mặt trái của
kinh tế thị trường đã tạo ra trong xã hội một lớp người không nhỏ, trong đó có thanh
niên chạy theo lối sống thực dụng, buông thả, phai nhạt lý tưởng, bất chấp những qui
phạm đạo đức, truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc, hàng loạt vấn đề đặt ra đối
với thanh niên là làm thế nào để thanh niên đủ sức đáp ứng yêu cầu của đất nước đặt

5


ra, làm thế nào để họ có thể tự định hướng đúng, hình thành phẩm chất đạo đức cho
thế hệ thanh niên trong đời sống kinh tế thị trường hiện nay, làm thế nào để những ảnh
hưởng tiêu cực không làm suy giảm nguồn lực trẻ ...? Do vậy, việc giáo dục đạo đức
nói chung và giáo dục đạo đức cho thế hện thanh niên, là một vấn đề quan trọng trong
chiến lược phát triển con người của Đảng được toàn xã hội quan tâm. Yêu cầu của sự
nghiệp đổi mới, từng bước thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,
dân chủ và văn minh đã khách quan hoá tầm quan trọng và tính bức thiết của việc giáo
dục đạo đức, lối sống văn hoá cho thanh niên.
Xã Pú Nhung là một trong những địa phương có số lượng dân cư tương đối lớn,
3244 nghìn người, trong đó thanh niên chiếm 1 nghìn người. Đây là lực lượng nòng
cốt cho sự phát triển kinh tế - xã hội của xã hội nói riêng và của cả nước nói chung.
Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, sự chuyển biến mạnh mẽ của điều kiện kinh
tế - xã hội đã đang ảnh hưởng trực tiếp đến thanh niên, lớp người trẻ tuổi nói chung và

thanh niên Pú Nhung nói riêng. Một mặt, nền kinh tế thị trường, xu thế toàn cầu hoá,
nền kinh tế tri thức, việc mở rộng giao lưu hội nhập với thế giới, đang tạo nhiều cơ hội
cho thanh niên xã Pú Nhung phát huy tính năng động, chủ động, sáng tạo vươn lên để
khẳng định mình. Mặt khác, trong thanh niên đã nảy sinh nhiều hiện tượng suy thoái
đạo đức, lối sống văn hoá, chỉ coi trọng đồng tiền, bất chấp đạo lý, chỉ đề cao giá trị
vật chất mà xem thường giá trị tinh thần dẫn đến thanh niên rơi vào tội lỗi và các tệ
nạn xã hội, đó là nguyên nhân vừa là biểu hiện làm suy giảm nguồn lực trẻ của xã, là
nỗi nhức nhối của từng gia đình, địa phương và xã hội.
Giáo dục đạo đức, lối sống văn hoá đối với sự phát triển của thanh niên Pú
Nhung gắn với những nét đặc thù của địa phương là một vấn đề bức xúc, nảy sinh từ
thực tiễn, vậy em chọn đề tài: "Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh xã Pú
Nhung - Huyện Tuần Giáo - Tỉnh Điện Biên với công tác giáo dục đạo đức, lối
sống văn hoá cho thanh niên" làm tiểu luận tốt nghiệp chương trình Trung cấp lý

6


luận chính trị - Hành chính và nghiệp vụ Đoàn - Hội - Đội tại Học viện Thanh thiếu
niên Việt Nam.
2.Mục đích nghiên cứu.
Trên cơ sở phân tích thực trạng đạo đức, lối sống văn hóa và việc giáo dục đạo
đức, lối sống văn hóa cho thanh niên xã Pú Nhung - Huyện Tuần Giáo - tỉnh Điện
Biên. Nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm góp phần nâng cao chất
lượng và hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên xã Pú
Nhung - Huyện Tuần Giáo - tỉnh Điện Biên
3.Nhiệm vụ nghiên cứu.
Để đạt được mục đích trên tiểu luận cần thực hiện những nhiệm vụ sau
3.1 Làm rõ tầm quan trọng, nội dung giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh
niên xã Pú Nhung - Huyện Tuần Giáo - tỉnh Điện Biên trong giai đoạn hiện nay.
3.2 Tìm hiểu, phân tích thực trạng đạo đức, lối sống văn hóa và giáo dục đạo đức, lối

sống văn hóa cho thanh niên xã Pú Nhung - Huyện Tuần Giáo - tỉnh Điện Biên.
3.3 Nêu lên những cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đề xuất một số giải pháp nhằm
nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh
niên xã Pú Nhung - Huyện Tuần Giáo - tỉnh Điện Biên trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.
4.1 Đối tượng nghiên cứu.
Tình hình đạo đức lối sống văn hóa của thanh niên và công tác giáo dục đạo đức,
lối sống văn hóa cho thanh niên xã Pú Nhung - Huyện Tuần Giáo - tỉnh Điện Biên
trong giai đoạn hiện nay.
4.2 Khách thể nghiên cứu.
- Cán bộ Đoàn, Hội cấp huyện.
- Đoàn viên, thanh niên ( nông thôn, trường học, đô thị ).
- Cấp ủy Đảng và chính quyền.
- Các ban ngành, đoàn thể liên quan.

7


- Dư luận xã hội ở cơ sở và những vấn đề có liên quan.
5. Phạm vi nghiên cứu của đề tài.
5.1 Về không gian.
xã Pú Nhung - Huyện Tuần Giáo - tỉnh Điện Biên
5.2 Về thời gian.
Từ năm 2009 đến nay.
6. Phương pháp ngiên cứu.
6.1 Phương pháp xã hội học.
6.2 Phương pháp điều tra, so sánh, tổng hợp.
6.3 Phương pháp thu thập tài liệu
6.4 Phương pháp trao đổi thông tin, nghe báo cáo.
7. Kết cấu của tiểu luận.

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo tiểu luận gồm 3
chương.
Chương 1. Những vấn đề lý luận cơ bản về giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa
cho thanh niên.
Chương 2. Thực trạng công tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa của Đoàn
thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh xã Pú Nhung - Huyện Tuần Giáo - tỉnh Điện Biên
Chương 3. Một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo
dục đạo đức, lối sống văn hóa của Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh xã Pú
Nhung - Huyện Tuần Giáo - tỉnh Điện Biên.

8


PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG
VĂN HÓA CHO THANH NIÊN
1.1. Một số khái niệm.
1.1.1 Khái niêm thanh niên
Thanh niên là một khái niệm có thể định hướng theo nhiều cách. Mỗi ngành
khoa học nghiên cứu thanh niên đều có những tiếp cận riêng tùy thuộc vào nội dung
và giác nghộ nghiên cứu.
+về mặt sinh học: Coi thanh niên là một giai đoạn xác định trong quá trình “tiến hóa”
của cơ thể.
+Về tâm lý học: gắn thanh niên vói những quy luật phát triển tâm lý lứa tuổi và thế hệ
trẻ.
+Về xã hội học: Là một giai đoạn xã hội hóa - thời kỳ chuyển tiếp từ giai đoạn phụ
thuộc sang giai đoạn độc lập với tư cách là công dân.
+Về sinh học: Thanh niên là một lực lượng lao động xã hội.
+Vối các nhà triết gia nghệ sỹ: “Thanh niên là mùa xuân của nhân loại’, “Bình minh

của cuộc đời”
1.1.2 Khái niệm đạo đức.
- Theo chủ nghĩa Mác thì đạo đức là cái có thật trong ý thức xã hội,trong đời
sống tinh thần của con người nghĩa là về lý luận nó là bộ phận của kiến trúc thượng
tầng xã hội. Đạo đức tồn tại trong mọi ý thức,hoạt động giao lưu,trong toàn bộ hoạt
động sống của con người.
- Góc độ xã hội: Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội đặc biệt dưới dạng
những nguyên tắc,yêu cầu,chuẩn mực điều chỉnh (hoặc chi phối) hành vi của con
người.

9


-Góc độ cá nhân: Đạo đức chính là những phẩm chất,nhân cách của con
người,phản ánh ý thức, tình cảm, ý chí, hành vi,thói quen và cách ứng xử của họ trong
các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội, giữa bản thân họ với người
khác và với bản thân mình.
1.1.3 Khái niệm giáo dục.
Giáo dục là một hiện tượng xã hội, là quá trình tác động có mục đích, có kế
hoạch, ảnh hưởng tự giác, chủ động đến con người, đưa đến sự hình thành và phát
triển tâm lý, ý thức nhân cách.
Theo nghĩa rộng: Giáo dục là toàn bộ tác động của gia đình, nhà trường, xã hội
bao gồm cả dạy học va các hoạt động giáo dục khác đến con người.
Theo nghĩa hẹp: giáo dục có thể xem như quá trình tác động đến tư tưởng, đạo
đức, hành vi của con người (giáo dục đạo đức, lao động, giáo dục lối sống …)
1.1.4. Khái niệm lối sống
Là một phạm trù xã hội học khái quát toàn bộ hoạt động sống của các dân tộc,
giai cấp, các nhóm xã hội, các cá nhân trong một điều kiên của một hình thức kinh tế
-xã hội nhất định và biểu hiện trên các lĩnh vực của đời sống: trong lao động và hưởng
thụ, trong quan hệ giữa người với người, trong sinh hoạt tinh thần và văn hóa tư tưởng

(lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị xã hội và phong tục tâp quán với phát triển văn hóa,
xây dựng con người ).
1.2 Những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, Đảng cộng sản Việt
Nam, tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức và lối sống văn hóa.
1.2.1 Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về đạo đức và lối sống văn hóa.
Theo Mác, giai cấp vô sản chỉ được hình thành với tư cách là một giai cấp khi ý
thức được địa vị và tương lai của mình. Những công nhân tiến nhất hoàn toàn hiểu rõ
rằng, tương lai của giai cấp công nhân và do đó tương lai của nhân loại, hoàn toàn phụ
thuộc vào việc giào dục thế hệ công nhân đang lớn lên. Cuối thế kỷ XIX, trong bối

10


cảnh của xã hội tư bản, Mác cho rằng, cần phải thoát cho thanh niên khỏi sự tác động
có tính chất phá hoại của hệ thống hiện đại. Chính Mác đã gọi thanh niên là cội nguồn
của sự sống của dân tộc và giai cấp công nhân là bộ xương của mỗi cơ thể dân tộc.
Khi nói về vai trò giáo dục thanh niên Mác đã nhấn mạnh: “công tác giáo dục sẽ làm
cho những người trẻ tuổi có khả năng năm vững nhanh chóng toàn bộ hệ thống sản
xuất trong thực tiễn”. Tư tương của Mác là phải tổ chức giáo dục các tầng lớp thanh
niên để họ nắm vững những kỹ năng, kỹ xảo, quy trình sản xuất, sẽ hỗ trợ cho việck
phát triển toàn diện những năng lực của tất cả thành viên toàn xã hội được xây dựng
trên nguyên lý cộng sản chủ nghĩa.Việc giáo dục đó phải làm thường xuyên, liên tục,
giáo dục ỡ trường, lớp và giáo dục trong thực tế lao động. Ănggen đã nêu rõ rằng:
“Thanh niên không thể đứng ngoài chính trị, chính hiện thực cuộc sống đã, đang và sẽ
cuốn hút tuổi trẻ vào đời sống chính trị”. Vào năm 1845, Ănggen đã viết rằng chính
thanh niên Đức đòi hỏi phải thực hiện cuộc cách mạng trong tương lai ở nước này.
Nguyên tắc giáo dục thế hệ trẻ là gắn lý thuyết với thực tiễn, kết hộp học và hành.
Việc hình thành thế giới quan khoa học cho thanh niên thông qua sự tham gia của họ
vào cuộc đấu tranh xã hội, vào lao động sản xuất, vào những công việc thực tế cụ thể
hằng ngày. Chính Ănggen là người đầu tiên sử dụng thuât ngữ “giáo dục thực tiễn”.

Ông cho rằng, đây là cơ sở quan trọng của giáo dục khoa học, là công cụ mạnh nhất
để cải tạo xã hội và Ănggen dự báo rằng: “Một xã hội tổ chức theo nguyên tắc cộng
sản chủ nghĩa sẽ làm cho những thành viên trong toàn xã hội đó có khả năng sử dụng
một cách toàn diện năng lực phát triển của mình”Ănggen là người đầu tiên đưa ra
quan niệm như “đội quân xung kích quyết định của đạo quân vô sản quốc tế”, “đội
hậu bị của Đảng”để gắn với thanh niên. Luận thuyết của Mác-Ănggen cũng khẳng
định rằng lực lượng quần chúng nhân dân đông đảo cần được tập hợp, tổ chức và giáo
dục đạo đức và lối sống văn hóa bắt kịp với thời đại, đi đúng quỹ đạo của dòng thác
lịch sử đang cuộn chảy.

11


Phát triển sáng tạo những luận điểm của Mác, Ănggen trong điều kiện lịch sử
mới, Lênin coi thanh niên là: “nguồn sinh lực chiến đấu của cách mạng”. Ông đã luận
giải những nguyên nhân làm xuất hiện phong trào thanh niên, phát hiện ra những đặc
điểm của nó và xác định mối quan hệ, sự tác động qua lại giữa tổ chức thanh niên với
Đảng cộng sản. Lênin cũng sớm nhìn thấy vai trò cách mạng to lớn không chỉ đối với
thanh niên công nhân, mà còn cả với thanh niên học sinh, sinh viên. Người thường
xuyên nhắc nhở những người bạn chiến đấu của mình rằng phải kiên trì đấu tranh để
hợp nhất phong trào học sinh, sinh viên thanh một trào lưu chung theo tinh thần của
chủ nghĩa Mác cách mạng. Lênin cho rằng, thành công của phong trào thanh niên
chính là ở chỗ biết gắn liền nhận thức lý luận của chủ nghĩa Mác, tri thức khoa học
với sự tham gia trực tiếp của họ vào cuộc đấu tranh chính trị của giai cấp vô sản.
Đòng thời người cũng đã phê phán gay gắt những Đảng viên bảo thủ, không đánh giá
đúng vai trò của lực lượng trẻ trong cách mạng, coi thường thanh niên và chế diễu sự
ngây thơ, thiếu kinh nghiệm của họ. Lênin nhấn mạnh, cần có thái độ khoan dung độ
lượng với lớp trẻ và cần thiết phải phòng ngừa khuynh hướng “dè dặt” của các cán bộ
đảng viên cho rằng, lớp trẻ tuy đầy nhiệt tình và sáng kiến, nhưng lại chưa qua trường
học cuộc đấ tranh giai cấp. Người cho rằng đó chỉ là cái cớ để khước từ việc sử dụng

thanh niên. Lênin luôn nhắc nhở những người cộng sản: Cần phải đòi hỏi ở thanh niên
nhiều hơn nữa, cần phải phê phán có nguyên tắc những khuyết điểm của họ, cần phải
giáo dục cho tinh thần trách nhiệm cao và nghĩa vụ của họ đối với nghĩa vụ cách mạng
ngay từ thưở thiếu thời. Cuộc đấu tranh để giành giật thanh niên không chỉ diễn ra
giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản, giữa các Đảng cộng sản và các thế lực phản
động, mà còn diễn ra giữa những người cộng sản chân chính và bọn cơ hội chủ nghĩa
trong phong trào công nhân.
Cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa xã hội diễn ra xung quanh vấn đề thanh niên
trên hai mặt có quan hệ mật thiết với nhau: Giáo dục ai và giáo dục như thế nào?
Những phần tử cơ hội quy nhiệm vụ trên vào việc đào tạo những người có văn hóa,

12


song đứng ngoài chính trị vì thế theo họ không nên thu hút “quá sớm” thanh niên vào
hoạt động chính trị. Lênin đã vạch trần lập trường cải lương đó của bọn cơ hội và cho
rằng, đó chỉ là thói đạo đức giả và chính sách ngu dân không hơn, không kém. Người
khẳng định rõ lập trường của những người cộng sản chân chính là cần phai giáo dục
cộng sản cho thế hệ trẻ nói chung và giáo dục đạo đức,lối sống văn hóa cho thanh niên
nói riêng. Kết hợp việc giáo dục ấy với cuộc đấu tranh cách mạng của giai cấp công
nhân. Chính vì vậy, trong bài diễn văn tại ĐH III của đoàn thanh niên cộng sản Nga.
Lênin đã chỉ rõ: Thanh niên phải học chủ nghĩa cộng sản trong một trường học riêng
của mình , trong một tổ chức độc lập - đó là Đoàn thanh niên cộng sản. Lênin viết:
“Chỉ khi nào Đoàn thanh niên cộng sản gắn liền từng bước học tập, huấn luyện và
giáo dục của mình với cuộc đấu tranh chung của tất cả những người lao động chống
lại sự bóc lột, thì lúc đó mới xứng đáng với danh hiệu là đoàn thể của thế hệ trẻ cộng
sản chủ nghĩa”. Nói chuyện với Đoàn thanh niên cộng sản, Lênin yêu cầu,cần giáo
dục thanh niên thông qua hoạt động thực tế trong lao động sản xuất, trong học tập,
công tác, chiến đấu và trong cuộc sống sinh động của quần chúng.
Những tư tưởng của Mác, Ănggen, Lênin về thanh niên và công tác giáo dục

đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên có thể khái quát thành 5 nội dung cơ bản
sau:
Một là, khẳng định rõ vị trí, vai trò to lớn của tầng lớp thanh niên trong xã hội
mới và chỉ ra những nhược điểm của thanh niên, cũng như những vấn đề cơ hội chủ
nghĩa trong phong trào thanh niên cần được chú ý.
Hai là, đặt ra cho Đảng cộng sản cần quan tâm, chăm sóc, giáo dục, đào tạo
thanh niên thông qua sự nghiệp đấu tranh cách mạng của Đảng, thông qua lao động
sản xuất, công tác,học tập,chiến đấu và trong đời sống hiện thực của quần chúng nhân
dân.

13


Ba là, ĐTNCS phải là trường học cộng sản chủ nghĩa, trong quá trình giáo dục
đạo đức, lối sống văn hóa và đoàn kết tập hợp thanh niên, thực hiện lý tưởng cách
mạng của Đảng cộng sản.
Bốn là, cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, sự nghiệp của thanh niên.
Năm là, những luận thuyết của Mác, Ănggen, Lênin đã chỉ ra những điều kiện và khả
năng tập hợp rộng rãi quần chúng thanh niên vào đội hình lớn của chủ nghĩa xã hội,
dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản.
1.2.2 Quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về giáo dục đạo đức và lối sống văn
hóa
Phát huy tư tưởng Hồ Chí Minh, trong khi hoạt động cũng như khi lãnh đạo
chính quyền , bảo vệ xây dựng tổ quốc, Trung ương Đảng, Bộ chính trị và Ban bí thư
Đảng ta đã nhiều lần có nghị quyết, chỉ thị về công tác thanh niên. Trong thời kỳ đổi
mới, hội nghị Trung ương lần 4 (Khóa VII) đã có nghị quyết về thanh niên, khẳng
định: “sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có
vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có bước
trên con đường CNXH hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào
việc bồi dưỡng thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc,

là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng.
Tại Đại hội lần VIII quyết định đẩy mạnh công nghiệp hóa,hiện đại đất nước
theo định hướng XHCN, báo cáo chính trị nhấn mạnh : “coi trọng hơn nữa việc bồi
dưỡng lý tưởng cách mạng, chủ nghĩa Mác-Lênin và Tư tưỡng Hồ Chí Minh cho thế
hệ trẻ” và khẳng định: Chăm lo giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ là trách nhiệm của
Đảng, Nhà nước, các tổ chức trong hệ thống chính trị, của gia đình, nhà trường và của
toàn xã hội.
Nhìn trong lịch sư cũng như hiện tại, chúng ta thấy rõ chủ tịch Hồ Chí Minh và
Đảng, Nhà nước ta luôn luôn:

14


+ Coi trọng việc bồi dưỡng, đào tạo thế hệ trẻ là một vấn đề trọng tâm của cách
mạng, là trung tâm của việc xây dựng chiến lược con người, qyuan hệ tới tương lai
của dân tộc, tiền đồ sự nghiệp cách mạng XHCN trên đất nước ta.
+ Nhấn mạnh phải bồi dưỡng toàn diện cả đạo đức và tài năng cho lớp trẻ, đặc
biệt quan tâm “giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa” “bồi dưỡng lý tưởng cách
mạng”, “nuôi dưỡng hoài bão lớn…” cho thanh niên, để hình thành một lớp thanh
niên nam nữ ưu tú, vững vàng về chính trị kiên định trên con đường CNXH, tự lập tự
cường, năng động sáng tạo, làm chủ khoa học và công nghệ mới, sống có đạo đức, giữ
gìn bản sắc văn hóa của dân tộc, vươn lên ngang tầm thời đại, sánh vai cùng thanh
niên các nước trên thế giới (NQTW4).
1.2.3 Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức và lối sống văn hóa.
Kế thừa di sản quý báu Mác, Ănggen và Lênin, Hồ Chí Minh đã phát triển một
cách sáng tạo những luận điểm Mácxít về vị trí, vai trò của thanh niên trong toàn xã
hội, về nhiệm vụ giáo dục thanh niên, về ĐTNCS trong công tác thanh niên của Đảng
với những điều kiện lịch sử của cách mạng Việt Nam:
Hồ Chí Minh khẳng định vị trí, vai trò, khả năng, động lực cách mạng to lớn
của thanh niên đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng xã hội mới.

Gắn liền với vận mệnh của dân tộc, Người đã luận giải một cách dản dị, thuyết
phục rằng: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà, nước nhà thịnh hay suy,
yếu hay mạnh một phần lớn là do thanh niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương
lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện đạo đức, lối sống văn hóa, phải ra
rèn luyện để chuẩn bị tương lai đó”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận rõ vai trò quyết định của thanh niên trong tiến trình
lịch sử, nhận rõ khả năng cách mạng của thanh niên, hết lòng tin yêu thanh
niên.Người luôn đặt thanh niên trong một tư cách là một chủ thể đang phát triển, đang
được tiếp tục hoàn thiện. Điều đó có nghĩa rằng thanh niên nói chung và trong mỗi cá
nhân nói riêng đều có hai mặt mạnh và yếu, đều đang tiềm ẩn những khả năng to lớn

15


cũng như hạn chế. Ví dụ mặt mạnh của thanh niên là: “hăng hái, xung phong” mặt yếu
là “hay chuộng hình thức ít quan tâm đến kết quả” hoặc “ Dễ bị lôi kéo, dễ sa vào
những tệ nạn xã hội”. Hơn thế Hồ chí Minh thường nhắc nhở cán bộ, Đảng viên phải
“chăm lo dìu dắt thanh niên vì thanh niên chưa từng trải và thiếu kinh nghiệm”.
Thực tiễn cho ta thấy quan điểm biện chứng trong việc nhìn nhận, đánh giá
thanh niên của Hồ Chí Minh làm cho thanh niên tự tin hơn, đồng thời yêu cầu phải rèn
luyện. Đã nêu tư tưởng về chiến lược.“trồng người”, về đào tạo bồi dưỡng thanh niên
thành lớp người có đức, có tài, “vừa hồng, vừa chuyên”, kế tục sự nghiệp cách mạng
một cách trung thành và xuất sắc. Trong bản Di chúc của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã dành một phần nói về vai trò của thanh niên và công tác thanh niên của Đảng. Điều
này đã thể hiện tư tưởng, tình cảm, sự quan tâm đặc biệt của Bác Hồ đối với thanh
niên và công tác thanh niên của Đảng. Người viết: “Đoàn viên và thanh niên ta nói
chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ.
Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những
người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế
hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Đây chính là sự

tổng kết lý luận mà Hồ Chí Minh rút ra từ lịch sử nhân loại, dân tộc; từ thực tiễn lãnh
đạo, chỉ đạo công tác thanh niên của Người qua các thời kỳ cách mạng, để tiếp tục
định hướng việc giáo dục rèn luyện và phát huy mọi tiềm năng to lớn của thanh niên
trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc,Theo Hồ Chí Minh tương lai của
đất nước, của dân tộc nằm ngay trong tay các thế hệ thanh niên. Người khẳng định,
thanh niên là lực lượng cách mạng hùng hậu, bộ phận quan trọng của dân tộc, là lớp
người kế tục sự nghiệp cách mạng của cha anh. Khi đất nước ta còn nằm dưới ách
thống trị của thực dân, phong kiến, ngay từ năm 1925 trong thư Gửi thanh niên Việt
Nam, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ, đất nước sẽ không còn nếu thanh niên không được “hồi
sinh”, thức tỉnh. Để hồi sinh bộ phận quan trọng này của dân tộc, Hồ Chí Minh đã mở
trường huấn luyện chính trị, xuất bản sách báo, sáng lập ra Việt Nam Thanh niên cách

16


mạng đồng chí hội để thức tỉnh một thế hệ thanh niên yêu nước trong những thập niên
đầu thế kỷ XX. Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công, đất nước độc lập, thống
nhất, Bác dạy: “Thanh niên là chủ tương lai của nước nhà”. Bác ví tuổi thanh niên là
mùa xuân của xã hội: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ.
Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nước, Bác luôn đặt niềm tin vào sức mạnh của thanh niên: “Với một thế hệ thanh niên
hăng hái kiên cường, chúng ta nhất định thành công trong sự nghiệp xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc”. Người còn chỉ
rõ, thanh niên là người kết nối quá khứ với tương lai: “Thanh niên là người tiếp sức
cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người dìu dắt thế hệ thanh niên
tương lai”. Điều này phản ánh một vấn đề có tính quy luật, đó là sự “bàn giao thế hệ".
Mỗi thế hệ chỉ có thể hoàn thành được nhiệm vụ của mình trong một chặng đường
cách mạng nhất định và phải được thế hệ sau tiếp bước. Đó chính là thanh niên,
“người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội” mà Người đã đưa vào Di chúc.Từ vai trò
to lớn của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và tương lai của dân tộc,

Bác căn dặn, giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên và bồi dưỡng thế hệ
cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết. Luận điểm này của
Người đã chỉ ra rằng, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội sẽ mất nếu các thế hệ thanh
niên không được chăm lo giáo dục đào tạo thành những người thừa kế xây dựng chủ
nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên” sống có đạo đức giữ gìn bản sắc văn hóa dân
tộc.
Là người đứng đầu Đảng và Nhà nước, Bác luôn chú trọng tăng cường sự lãnh
đạo, chỉ đạo của Đảng và Chính phủ đối với công tác thanh niên. Ngay sau Cách
mạng tháng Tám, Người đã chỉ thị thành lập Bộ Thanh niên, rồi đến Nhà Thanh niên
trong Chính phủ để chăm lo công tác thanh niên. Bác luôn nhắc nhở các bộ, các ngành
ban hành những chính sách nhằm giải quyết những vấn đề thuộc lợi ích nguyện vọng
chính đáng của thanh niên; tổ chức Đoàn thanh niên phải liên hệ với các lực lượng của

17


Chính phủ. Hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo đó của Người đã chỉ ra rằng, muốn đào tạo
bồi dưỡng thanh niên thành những lớp người “thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa
hồng vừa chuyên”, cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước; sự tổ
chức phối hợp nhiều lực lượng của xã hội.Tư tưởng về thanh niên và bồi dưỡng thế hệ
cách mạng cho đời sau trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh mang tính thời đại
sâu sắc. Những đóng góp, cống hiến của thanh niên trong hơn hai mươi năm đất nước
đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng đã khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò
của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng nước ta.
Dưới sự lãnh đạo giáo dục rèn luyện của Đảng, thanh niên ngày nay tiếp tục
phát huy truyền thống cách mạng của các thế hệ cha anh; có thái độ và ý thức chính trị
rõ ràng đối với vận mệnh của đất nước, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, có chí
tiến thủ, sớm có ý chí lập thân, lập nghiệp, ý thức chia sẻ, tương thân, tương ái, không
ngại khó khăn, khát khao mong muốn Đảng, Nhà nước tạo điều kiện để họ có thể cống
hiến tốt hơn cho đất nước.

Thực hiện lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh Đảng, nhà nước cần tăng
cường giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa, ý thức công dân để
hình thành thế hệ thanh niên có phẩm chất tốt đẹp, có khí phách và quyết tâm hành
động thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là một trong
những giải pháp quan trọng; Đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, tạo cơ hội cho
mọi thanh niên được học tập, không ngừng nâng cao trình độ, có tri thức và kỹ năng,
vươn lên ngang tầm với thanh niên các nước tiên tiến trên thế giới. Đó là những giải
pháp cơ bản nhằm tiếp tục thực hiện có hiệu quả lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí
Minh đối với công tác thanh niên. Học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh; tổ chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả mục tiêu, phương hướng và
những giải pháp cơ bản của Đảng đề ra trong Nghị quyết số 25-NQTW của Ban Chấp
hành Trung ương về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên, là

18


cơ sở để hoàn thành các chương trình hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh; là thiết thực thực hiện lời căn dặn của Người.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác giáo dục thanh niên, vấn đề giáo dục
toàn diện luôn được coi trọng, trong đó nhiệm vụ giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa
có vị trí đặc biệt quan trọng và then chốt. Năm điều Hồ Chí Minh căn dặn thanh niên
nhân ngày Quốc khánh 2-9-1945 thể hiện rõ mong muốn của người là: Trong việc
giáo dục và học tập cần chú trọng đủ các mặt: Đạo đức cách mạng, giác nghộ XHCN,
văn hóa, kỹ thuật, lao động và sản xuất. Đay là một luận điểm quan trọng của Hồ Chí
Minh về giáo dục thanh niên.
Hồ Chí Minh căn dặn cán bộ làm công tác thanh niên rằng: Cần giúp thanh niên
xây dựng cho mình lẽ sống cao đẹp.người dạy thanh niên phải sống cớ đạo đức,văn
hóa. Phải “trung với nước, hiếu với dân” và “lam cho dân giàu nước mạnh” để ‘ai
cũng có cơm no áo mặc, ai cũng được học hành”. “Nhiệm vụ của thanh niên không
phải đỏi hòi nhà nước làm cho mình những gì.Mà tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà.

Mình phải làm gì cho ích nước lợi nhà nhiều hơn”.
Trong nhiệm vụ giáo dục đào, bồi dưỡng thanh niên,Hồ Chí Minh nhấn mạnh
phải đào tạo, ồi dưỡng họ thành những người “có khả năng hoạt động thực tiễn, không
nên đào tạo ra con người chỉ thuộc sách làm giàu”. Công cuộc đổi mới đang diễn ra
tren đất nước ta ngày nay đòi hỏi ở thanh niên về nhiều mặt.
Chăm lo đào tạo tạo, bồi dưỡng, giáo dục cho thanh niên,phát huy vai trò của
thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và
toàn xã hội trong đó có đoàn thanh niên. Đây là một nội dung quan trọng trong tư
tưởng Hồ chí Minh về giáo dục thanh niên.
1.3 Vai trò và ý nghĩa của công tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh
niên trong giai đoạn hiện nay.
Tăng cường giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, lối sống văn hoá, ý thức
công dân để hình thành thế hệ thanh niên có phẩm chất tốt đẹp, có khí phách và quyết
19


tâm hành động thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá”. Rõ
ràng, giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng cho tuổi trẻ là vấn đề trọng yếu của công tác thanh
niên, đây là điều cốt lõi trong chiến lược “xem trọng nhân tố con người” của Đảng ta,
đồng thời đây còn là trọng trách, chức năng cơ bản của tổ chức Đoàn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh.
I-va-nốp, nhà tâm lý học Nga cho rằng: “Lý tưởng là cái mà vì nó mà con
người ta sống dưới ánh sáng của nó ta thấy hết ý nghĩa của cuộc đời”. Như vậy, lý
tưởng là mục tiêu cao đẹp nhất, một hình ảnh mẫu mực, tương đối hoàn chỉnh, có sức
lôi cuốn con người vươn tới nó. Người sống có lý tưởng luôn luôn nuôi dưỡng ước mơ
và khát vọng. Chính điều này thôi thúc mỗi người không ngừng phấn đấu vươn lên
với sức mạnh của ý chí và bản lĩnh.
Đạo đức, lối sống văn hóa là một nội dung cụ thể của lý tưởng. Lý tưởng cách
mạng nói riêng hay lý tưởng sống nói chung là một phạm trù rất trừu tượng cần được
cụ thể hoá. Nghĩa là, khi giáo dục lý tưởng cho thanh niên cần phải chỉ rõ những nội

dung cụ thể, đó là “những mẫu số chung” nhưng phải gắn liền với đời thường để mỗi
bạn trẻ có thể soi rọi, tự đánh giá mình và đánh giá bạn bè của mình theo những chuẩn
mực rất chung ấy, cần tránh đề cập điều mơ hồ và không quá nặng về rao giảng chính
trị. Bởi thanh niên thường có ước mơ lãng mạn, có lý tưởng về con người cụ thể, sau
đó mới hướng tới con người mẫu khái quát.
Bác Hồ kính yêu của chúng ta - một tấm gương sáng ngời cho tuổi trẻ Việt
Nam phấn đấu noi theo - bởi tính chân thực về nhân cách sống, về đạo đức, lý tưởng
và phong cách làm việc của Người. Lớp lớp thế hệ trẻ Việt Nam tự hào với truyền
thống vinh quang của tổ chức Đoàn, được Đảng và Bác Hồ quan tâm, giáo dục, tôi
luyện qua lửa đỏ đấu tranh cách mạng của dân tộc. Càng tự hào hơn khi lý tưởng của
thanh niên Việt Nam không bao giờ tách rời lý tưởng của Đảng ta, dân tộc ta. Trong
kháng chiến vệ quốc, đó là lý tưởng sống “Không có gì quý hơn độc lập tự do”,
20


trong hoà bình, kiến thiết nước nhà, đó là mục tiêu “ Dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh”. Ngày nay, trong thời kỳ đất nước chủ động hội
nhập kinh tế quốc tế, lý tưởng đó phải nâng tầm “kiên định độc lập dân tộc gắn liền
với chủ nghĩa xã hội”; “nêu cao ý thức tự tôn, tự cường dân tộc, không cam chịu
đói nghèo, lạc hậu”.
Đạo đức, lối sống văn hóa đối với thanh niên như một đặc tính tất yếu, là mục
tiêu, là động lực lớn lao, thôi thúc tuổi trẻ vượt qua mọi khó khăn, vất vả để vươn lên
phía trước đón nhận vinh quang. Thực tế chứng minh rằng, thiếu lý tưởng cao đẹp và
ước mơ trong sáng, tuổi trẻ có thể hủy hoại sức lực và trí tuệ của mình vào những lối
sống sa đọa, tầm thường, không có ý chí phấn đấu vươn lên, dễ ủy mị, dừng bước
trước khó khăn, trở ngại, dễ bị dụ dỗ, lôi kéo vào con đường vi phạm pháp luật, đánh
mất đạo đức, nhân cách của tuổi trẻ. Nói chung, thiếu lý tưởng thì mỗi bạn trẻ sống
cuộc đời vô vị, trở nên mất phương hướng. Thanh niên là lứa tuổi tràn đầy sức sống,
sôi nổi, dào dạt như “cảnh vật đất trời vào xuân”. Thanh niên nói chung đều yêu lẽ
phải, tự do, dân chủ và công bằng; ghét áp bức, bất công, sự lừa dối và mất lòng tin.

Với đặc điểm tâm lý dễ hướng đến tương lai, đôi khi là mộng tưởng, bồng bột, dễ bị
kích động, dễ bi quan, nản chí khi bị thất bại, thích mạo hiểm và muốn chứng tỏ chính
mình…Chính vì vậy nên giáo dục lý tưởng cho thanh niên cần hướng dẫn, giúp đỡ các
bạn trẻ thấy, xác định được mục đích sống, hiểu được truyền thống tốt đẹp, phác hoạ
ra mẫu người thanh niên lý tưởng để họ noi theo, giúp thanh niên đi đúng con đường
thực hiện lý tưởng.
Giáo dục đạo đức cho thanh niên là hoạt động tổng thể tác động đến chính
tầng lớp trẻ, chú trọng giáo dục niềm tin và khả năng đạt lý tưởng đó, điều này phải
dựa trên điều kiện thực tế hiện tại làm nền tảng.
Những năm gần đây, thực hiện chủ trương của Đảng, tổ chức Đoàn - Hội - Đội
huyện Kỳ Anh đã và đang dấy lên phong trào thi đua, tích cực hưởng ứng cuộc vận
21


động “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”, hoà cùng cuộc vận động lớn
trong cả nước “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Cốt lõi của
cuộc vận động này cần nhấn mạnh ở cách hiểu rất mộc mạc – như thế nào là “làm
theo” và “làm theo” Bác như thế nào? Tất nhiên, mỗi bạn trẻ sẽ có câu trả lời xác
đáng, nhưng tựu trung lại, điều lớn nhất là làm sao mỗi bạn trẻ sẽ trở nên tốt hơn, bản
thân mỗi chúng ta ngày hôm nay sẽ tốt hơn ngày hôm qua, ngày mai tốt hơn ngày hôm
nay và trên cơ sở cái đã tốt của ngày hôm nay.
Vì thế, để cụ thể hoá việc giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên
không thể không đề cập đến việc phát hiện, bồi dưỡng và tôn vinh những cá nhân điển
hình “Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác” trên tất cả các mặt của đời sống và
phong trào thanh thiếu nhi, nhân rộng điển hình để tạo ra hiệu ứng “mắt xích”- nhiều
cá nhân tốt tất nhiên có tập thể những người trẻ tuổi tốt, nhiều tập thể tốt tạo ra lớp thế
hệ “rường cột, tương lai của nước nhà” tốt- và như thế ta tự hào khẳng định “Con hơn
cha là nhà có phúc” với đúng nghĩa của nó!
Cuộc sống lại luôn đặt ra cho mỗi con người nói chung và thế hệ trẻ nói riêng
những câu hỏi cần lời giải đáp. Câu hỏi lớn nhất là “Sống để làm gì?”- đây chính là

xác định mục đích sống. Về điểm này, Bác Hồ kính yêu ân cần khuyên nhủ thanh
niên: “…chúng ta không được một phút nào quên lý tưởng cao cả của mình là
phấn đấu cho Tổ quốc ta hoàn toàn độc lập, cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng
lợi trên đất nước ta…”( Hồ Chí Minh toàn tập, tập 10, Nhà xuất bản Sự Thật, 1989,
trang 20).
Đạo đức, lối sống văn hóa gắn với thanh niên như ánh sáng mặt trời với sự
sống, như chính sự đòi hỏi tự thân. Điều thanh niên sợ nhất không phải là gì to tát,
người trẻ sợ nhất là - sự trống rỗng trong tâm hồn- đó là sự hụt hẫng trong định hướng
ngay từ tuổi thiếu thời, lúc đang còn sống trong vòng tay gia đình cho tới khi được
đến trường, ngày một trưởng thành và tiếp thu kiến thức ngày càng phong phú hơn.
22


Với nhân sinh quan của người từng trãi, với khí phách của người chiến sĩ Cộng sản lỗi
lạc, đến phút cuối cuộc đời mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn không quên dặn dò toàn
Đảng, toàn dân ta: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc làm rất
quan trọng và rất cần thiết”. Các thế hệ thanh niên Việt Nam không ngừng kế tục
truyền thống cách mạng của thế hệ cha anh. Như vậy, trong điều kiện đất nước hoà
bình, hội nhập và phát triển hiện nay, trách nhiệm và bổn phận của thanh niên lại càng
không được quyền quên quá khứ hào hùng của cha anh ngày hôm qua, bởi Tượng đài
vinh quang Việt Nam được xây lên từ máu xương của biết bao thế hệ cha anh, tất cả
vì một Việt Nam trọn vẹn, độc lập, tự do, hạnh phúc.
1.3.1 Đối với các tổ chức Đoàn – Hội –Đội.
Thời điểm này đây, tổ chức Đoàn- Hội từ tỉnh đến cơ sở, chi đoàn tế bào cần
quan tâm sâu sắc hơn phong trào hành động cụ thể: “Mỗi thanh niên một việc làm có
ích cho bản thân, cho gia đình và xã hội”; “Mỗi đoàn viên, hội viên một việc làm
thiết thực cho tổ chức”. Thông qua đó từng bạn trẻ thấy được trách nhiệm đối với
công việc, tự khẳng định sự sáng tạo của mình trong lao động, công tác, học tập. Tổ
chức Đoàn, Hội phải thực sự là cầu nối giữa các môi trường: gia đình- nhà trường- xã
hội, chứ không thể đứng độc lập, nói chung chung…và như thế, chúng ta mới cụ thể

hóa Nghị quyết của Đảng vào đời sống của thanh niên bằng những chương trình , kế
hoạch đúng, sát hợp tâm tư, nguyện vọng của xã hội đang cần gì ở lớp trẻ ? Gia đình
đang cần gì đối với con em? bản thân thanh niên đang cần gì đối với gia đình, ở tổ
chức và ở xã hội?
1.3.2 Đối với thanh niên.
Thanh niên là một bộ phận quan trọng của dân tộc
Bằng trái tim nóng của tuổi trẻ và những năm tháng thanh xuân sôi nổi, song
cũng đầy gian truân của mình, người cộng sản Hồ Chí Minh đã nhận thức được vị trí
và vai trò của thanh niên trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng

23


chế độ xã hội mới. Cũng từ niềm tin của chính bản thân mình, từ việc thấu hiểu lời
dặn của Lênin: “Phải tổ chức và đoàn kết toàn thể thế hệ thanh niên, phải làm gương
mẫu về giáo dục và lý luận trong cuộc đấu tranh này...mới có thể hoàn thành công
cuộc xây dựng lâu dài của xã hội cộng sản chủ nghĩa” Hồ Chí Minh đã hướng vào
thanh niên, đưa họ đến với cách mạng.
Trên tinh thần “dân tộc được giải phóng, thanh niên mới được tự do. Vì vậy
thanh niên phải hăng hái tham gia cuộc đấu tranh của dân tộc”, Người đã thức tỉnh
thanh niên, giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên - một bộ phận quan trọng của
dân tộc. Từ đó, trong hành trình hoạt động cách mạng của mình, Hồ Chí Minh đã
thành lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên (6/1925) mà nòng cốt là Cộng sản
đoàn, trực tiếp mở lớp Huấn luyện chính trị, ra báo Thanh Niên (6/1925), đào tạo
nhiều thanh niên Việt Nam yêu nước trở thành những cán bộ cốt cán của Đảng ta và
của phong trào cách mạng sau đó, góp phần hoàn thành nhiệm vụ “thức tỉnh dân tộc”
hướng tới mục tiêu giải phóng dân tộc trong những năm 20 của thế kỷ XX.
Đồng thời, cũng trong thời gian ở Quảng Châu (1924-1927), với tầm nhìn chiến
lược của một vị lãnh tụ, Người đã viết thư: gửi Uỷ ban Trung ương thiếu nhi Liên xô
và Thư cho đại diện đoàn Thanh niên cộng sản Pháp tại Quốc tế Thanh niên cộng sản,

(22/7/1926) đề nghị giúp đỡ, để gửi một số thiếu niên Việt Nam trong số 7 thiếu niên
do Người nuôi ở Quảng châu, sang Liên xô học tập, trang bị cho họ những kiến thức
lý luận, tri thức cơ bản, “để trở thành những chiến sĩ Lênin nít tí hon chân chính”, làm
hạt nhân cho Đoàn thanh niên cộng sản sau này.
Và ngay từ khi mới ra đời, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đặc biệt quan tâm đến
lực lượng quan trọng, có vai trò xung kích này. Vấn đề thanh niên, bồi dưỡng lý tưởng
cách mạng cho lực lượng thanh niên đã được Đảng ta quan tâm chu đáo. Nghị quyết
của Đảng Cộng sản Đông Dương (1931) về việc tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản
đã ra đời theo đề nghị của Hồ Chí Minh (dù lúc này Người vẫn đang hoạt động ở nước
ngoài), không chỉ đáp ứng nhu cầu của thực tiễn, mà còn khẳng định sự quan tâm đặc
biệt của Đảng ta đối với “lực lượng kế cận của Đảng”.
Thanh niên luôn là lực lượng xung kích
Lịch sử mọi quốc gia, dân tộc luôn là sự tiếp diễn, kế tục giữa các thế hệ và đòi
hỏi mỗi quốc gia, dân tộc trong hành trình phát triển phải có sự chủ động, chuẩn bị và
24


chăm lo cả về “tinh thần và lực lượng”. Từ nhận thức sâu sắc vấn đề tối cần thiết này,
Hồ Chí Minh đã luôn đánh giá một cách nghiêm túc, quan tâm một cách chu đáo đến
vấn đề bồi dưỡng các thế hệ thanh niên Việt Nam. Dành nhiều tâm huyết cho thế hệ
rường cột tương lai của nước nhà, kỳ vọng họ chính là những người sẽ đưa dân tộc
Việt Nam sánh vai cùng bạn bè quốc tế, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chú trọng tạo dựng
đội ngũ cán bộ kế cận đầy sinh lực cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta.
Không phụ lòng Người, trong những năm sau đó, dưới sự lãnh đạo của Đảng và
Chủ tịch Hồ Chí Minh: Thanh niên Việt Nam (tham gia Đoàn Thanh niên cứu quốc)
với lý tưởng cách mạng cao đẹp, với khát vọng chiến đấu và chiến thắng, với tinh thần
cách mạng, sự gan dạ và luôn xung kích, đi đầu trong cuộc đấu tranh giải phóng đã
góp sức vào thành công của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 lịch sử.
Sau hơn 80 năm trời nô lệ, một đất nước Việt Nam mới ra đời đã mở ra kỷ
nguyên độc lập, tự do, đồng thời cũng mở ra cho thế hệ trẻ Việt Nam một tiền đồ rực

rỡ, đi cùng với những nhiệm vụ nặng nề, đó là: “Thanh niên là người chủ tương lai
của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các
thanh niên” . Có vị trí và vai trò quan trọng như vậy, nhưng để thanh niên có thể trở
thành những người chủ xứng đáng, vừa hồng vừa chuyên, để lực lượng hùng hậu này
có thể hoàn thành những trọng trách mà cách mạng giao phó, bên cạnh việc tự trau dồi
về mọi mặt của bản thân, thanh niên Việt Nam phải luôn được bồi dưỡng lý tưởng
cách mạng, được quan tâm giáo dục về tư tưởng và tổ chức; được hướng dẫn tập dượt
làm việc, từng bước trở thành một “lực lượng to lớn và vững chắc”.
Nhất quán thực hiện một chiến lược đào tạo và bồi dưỡng lực lượng cách mạng
kế cận, sinh thời, dù rất bận, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng dành thời gian viết thư thăm
hỏi, đến dự các hội nghị, đại hội, theo dõi các phong trào của thanh niên Việt Nam.
Một mặt, Người khuyến khích, đề cao những thành tích, những công việc mà thanh
niên đã hoàn thành, mặt khác, Người nhẹ nhàng phê bình, và chỉ ra những thiếu sót,
những tồn tại của thanh niên. Với ý nghĩa, “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó có
thanh niên”, trong Thư gửi thanh niên (4/1951), Người viết: “Huy hiệu của Thanh
niên ta là: “Tay cầm cờ đỏ sao vàng”. Đó chính là thanh niên phải xung phong gương
mẫu trong công tác, trong học hỏi, trong tiến bộ, trong đạo đức cách mạng, “thanh
niên phải thành một lực lượng to lớn và vững chắc trong công cuộc kháng chiến và
kiến quốc”
25