Một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại tỉnh Bến Tre

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

OBO
OKS
.CO
M

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG
I H C KINH T TP. HCM
----------------

Ph m

ng oan Thu n

M t s gi i pháp phát tri n

KI L

kinh t trang tr i t nh B n Tre

LU N V N TH C S KINH T

TP. H Chí Minh – N m 2008



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

OBO
OKS
.CO
M

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG
I H C KINH T TP. HCM
----------------

Ph m

ng oan Thu n

M t s gi i pháp phát tri n
kinh t trang tr i t nh B n Tre
Chuyên ngành: Kinh t phát tri n
Mã s : 60.31.05

NG

KI L

LU N V N TH C S KINH T

IH

NG D N KHOA H C: PGS.TS. inh Phi H

TP. H Chí Minh – N m 2008



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

TÓM T T LU N V N

OBO
OKS
.CO
M

M c tiêu nghiên c u c a lu n v n này là xác đ nh các y u t

nh h

ng đ n

hi u qu kinh t c a trang tr i ch n nuôi t nh B n Tre, t đó g i ý chính sách nh m
phát tri n trang tr i ch n nuôi c a t nh.
đ xác đ nh m i t

tài s d ng mô hình h i qui Cobb Douglas

ng quan gi a thu nh p và các y u t

nh h

ng. K t qu h i qui

cho th y hình th c t ch c s n xu t (nông h /trang tr i), qui mô đàn, v n đ u t tài s n
c đ nh, ki n th c nông nghi p và lo i hình s n xu t (ch n nuôi thu n/kinh doanh t ng
h p) có nh h

ng đ n hi u qu kinh t c a trang tr i.

Trên c s k t qu mô hình h i qui tác gi đ xu t m t s chính sách phát tri n
trang tr i ch n nuôi t nh B n Tre nh

sau: s a đ i tiêu chí đ nh l

ng phân lo i

h /trang tr i ch n nuôi cho phù h p v i tình hình phát tri n kinh t ; qui ho ch vùng
ch n nuôi, nâng cao ch t l

ng con gi ng, h tr vay v n đ u t đ t o đi u ki n phát

tri n qui mô đàn – thay đ i công ngh trong ch n nuôi ; nâng cao trình đ qu n lý,
chuyên môn k thu t cho ch trang tr i; khuy n khích đa d ng hóa lo i hình s n xu t
kinh doanh, liên k t s n xu t – kinh doanh, phát tri n lo i hình kinh doanh cung c p

KI L

d ch v b o hi m r i ro trong nông nghi p.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

L I CAM OAN
ng

oan Thu n, là tác gi c a đ tài nghiên c u n y. Tơi xin cam

OBO
OKS
.CO
M

Tơi Ph m

đoan đ tài n y do chính b n thân tơi th c hi n, khơng sao chép hay góp nh t các cơng
trình nghiên c u c a m t t ch c hay cá nhân nào khác. Các s li u thu th p b o đ m
tính khách quan và trung th c. Tơi xin hồn tồn ch u trách nhi m tr

c pháp lu t n u

có s tranh ch p hay b phát hi n có hành vi khơng trung th c liên quan đ n n i dung
đ tài nghiên c u n y.

hồn thành đ tài n y, ng

i vi t ph i ch u n c a nhi u ng

xin chân thành c m n các gi ng viên c a tr

ng

i. Tr

ch t

i h c Kinh t Tp. H Chí Minh và

đ c bi t là các gi ng viên c a khoa Kinh t phát tri n cùng q th y cơ trong và ngồi
n

c c a Ch

ng trình gi ng d y kinh t Fulbright trong niên khố 1998 – 1999 đã

truy n đ t ki n th c cho ng
n PGS.TS.

i vi t trong su t th i gian theo h c. Xin chân thành c m

inh Phi H , ng

ih

nhi u cơng s c và th i gian đ h

ng d n khoa h c cho ng

i vi t, th y đã giành

ng d n và ch nh s a đ tài đ ng

i vi t có h

ng

nghiên c u, lý lu n sâu s c và c th h n. Nhân đây xin c m n nh ng đ ng nghi p,
nh ng đ ng chí cơng tác trong các c quan nh : S Nơng nghi p và Phát tri n nơng
thơn B n Tre, Trung tâm Khuy n nơng B n Tre, C c th ng kê B n Tre, các trang
tr i/h ch n ni heo … đã t o đi u ki n giúp ng

i vi t thu th p tài li u, thơng tin, s

li u h u ích cho vi c th c hi n đ tài nghiên c u. Cu i cùng, xin c m n gia đình và

KI L

b n bè đã giúp đ và đ ng viên tinh th n cho ng
và th c hi n đ tài n y.

i vi t trong su t th i gian theo h c



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

M CL C

KI L

OBO

OKS
.CO
M

Trang
L i cam đoan
M cl c
Danh m c các b ng bi u
Danh m c các hình v , đ th
M
U .........................................................................................................................1
1- t v n đ :................................................................................................................8
2-M c tiêu nghiên c u:..............................................................................................10
3- i t ng và ph m vi nghiên c u: .........................................................................10
4-Ph ng pháp nghiên c u:.......................................................................................10
4.1-Ph ng pháp thu th p và x lý s li u:...........................................................10
4.2-Th c đo hi u qu kinh t trang tr i ...............................................................11
4.2.1- T ng thu nh p c a ho t đ ng kinh t trang tr i/nông h (Total Revenue –
TR).........................................................................................................................12
4.2.2-L i nhu n c a ho t đ ng kinh t trang tr i/nông h (Profit - P):.................12
4.2.3-Thu nh p lao đ ng gia đình c a ho t đ ng kinh t trang tr i/nông h
(Family Labor Income - FLI): ...............................................................................12
4.2.4-T su t l i nhu n (Profit – Cost Ratio, PCR): ..............................................12
4.3-Mô hình kinh t l ng - gi i thích các bi n trong mô hình và gi thi t giá tr
k v ng c a bi n đ c l p:......................................................................................13
CH
NG I. C S LÝ THUY T VÀ TH C TI N..............................................16
1.1. Các lý thuy t liên quan trong quá trình phân tích c a đ tài: .............................16
1.1.1. Lý thuy t l i th kinh t theo qui mô: .........................................................16
1.1.2. Lý thuy t v chuy n giao công ngh s n xu t nông nghi p: ......................17

1.1.3. Mô hình Harrod- Domar..............................................................................18
1.1.4. Mô hình phân ph i l i cùng v i t ng tr ng c a World Bank: ..................18
1.2. Các khái ni m c b n và xu h ng phát tri n trang tr i gia đình trên th gi i: .19
1.2.1. Các khái ni m c b n : ................................................................................19
1.2.2. Xu h ng phát tri n trang tr i gia đình m t s n c Châu Âu:...............20
1.2.3. Xu h ng phát tri n trang tr i gia đình m t s n c Châu Á:.................21
1.3.Th c ti n Vi t Nam: .........................................................................................23
1.3.1. Quá trình nh n th c và lý lu n phát tri n kinh t trang tr i Vi t Nam ....23
1.3.1.1 Kinh t trang tr i và kinh t nông h trong nông nghi p nông thôn Vi t
Nam .......................................................................................................................23
1.3.1.2. Tính t t y u khách quan trong vi c phát tri n kinh t trang tr i Vi t
Nam: ......................................................................................................................28



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

KI L

OBO
OKS
.CO
M

1.3.1.3. Vai trò c a kinh t trang tr i trong quá trình công nghi p hóa, hi n đ i
hóa nông nghi p nông thôn Vi t Nam: .................................................................31
1.3.2. Th c ti n phát tri n kinh t trang tr i Vi t Nam:.....................................32
1.3.2.1- Th c tr ng phát tri n kinh t trang tr i giai đo n tr c khi có NQ
03/2000/NQ-CP:....................................................................................................32
1.3.2.2-Th c tr ng phát tri n kinh t trang tr i giai đo n sau khi có Ngh quy t

03/2000/NQ-CP.....................................................................................................33
CH
NG II-PHÂN TÍCH TH C TR NG .............................................................38
2. 1.T ng quan tình hình kinh t xã h i t nh B n Tre:...............................................38
2.1.1.V trí đ a lý và đi u ki n t nhiên:................................................................38
2.1.2. i u ki n kinh t xã h i t nh B n Tre: ........................................................39
2.1.3. T ng quan v tình hình phát tri n nông nghi p t nh B n Tre: ....................41
2.2.Quá trình hình thành và phát tri n kinh t trang tr i t nh B n Tre: .....................43
2.2.1- Quá trình hình thành và phát tri n: .............................................................43
2.2.2. Phân tích hi u qu phát tri n kinh t trang tr i: ..........................................45
2.2.2.1. Phân tích s b k t qu đi u tra, kh o sát: ...............................................45
2.2.2.2. So sánh hi u qu kinh t c a trang tr i và nông h :.................................52
2.3. Phân tích các y u t nh h ng đ n hi u qu ho t đ ng s n xu t - kinh doanh
nông nghi p trong khu v c đi u tra:..........................................................................53
CH
NG III. H TH NG CÁC GI I PHÁP ........................................................59
3.1.C s c a vi c xây d ng gi i pháp ......................................................................59
3.1.1.Tính t t y u c a vi c phát tri n mô hình kinh t trang tr i ..........................59
3.1.2. Quan đi m và đ nh h ng phát tri n kinh t trang tr i ...............................60
3.2. N i dung các gi i pháp: ......................................................................................61
3.2.1. Các v n đ c th c n xem xét sau k t qu phân tích, đánh giá:.................61
3.2.2. G i ý gi i pháp: ...........................................................................................62
K T LU N ...................................................................................................................60
Tài li u tham kh o………………………………………………………………62
Ph l c 1………………………………………………………………………...63
Ph l c 2………………………………………………………………………...64
Ph l c 3………………………………………………………………………...65

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

OBO
OKS
.CO
M

DANH M C CÁC B NG BI U, H P

B ng 1.1. Trang tr i m t s n

c Châu Âu .................................................................214

B ng 1.2. Trang tr i m t s n

c Châu Á ...................................................................225

B ng 1.3. S trang tr i phân theo đ a ph

ng tr

B ng 1.4. S trang tr i phân theo đ a ph

ng..............................................................336

c khi có NQ 03/2000/NQ-CP .......336

B ng 2.1. Tình hình phát tri n nông nghi p t nh B n Tre giai đo n 2003 - 2007 ....4235
B ng 2.2. Tình hình phát tri n trang tr i B n Tre n m 2007......................................458
B ng 2.3. Th ng kê s m u đi u tra theo khu v c đ a gi i hành chính.......................458

B ng 2.4. Th ng kê gi i tính, đ tu i, trình đ h c v n và chuyên môn.......................39
B ng 2.5. M t s ch tiêu v ngu n l c đ u vào c a trang tr i/nông h .......................47
B ng 2.6. Thi t b s d ng trong trang tr i/nông h ………………………………….42
B ng 2.7. Hi u qu kinh t c a trang tr i so v i nông h ..............................................52
B ng 2.8. So sánh m t s ch tiêu khu v c đi u tra v i s li u chung c a c n

c (tính

bình quân cho m t trang tr i) .........................................................................................53
B ng 2.9 : K t qu h i qui v i bi n ph thu c Y (lnthu nh p)………………………..54
H p 1 - Ngành ch n nuôi kêu c u .................................................................................51
H p 2 - Phát tri n kinh t trang tr i B n Tre ................................................................53

KI L

DANH M C CÁC HÌNH V ,

TH

Hình 2.1. B n đ đ a lý t nh B n Tre .............................................................................39
th 2.1. C c u kinh t t nh B n Tre giai đo n 2001 - 2007.....................................40
th 2.2. Ngu n thu th p thông tin kinh t , k thu t nông nghi p c a trang tr i/nông
h ....................................................................................................................................51



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

1-

tv nđ :

U

OBO
OKS
.CO
M

M

Trang tr i là lo i hình c s s n xu t nông nghi p c a h gia đình nông dân,
đ

c hình thành và phát tri n trong đi u ki n n n kinh t th tr

khác trang tr i đ

c hình thành t c s c a các h ti u nông sau khi phá b cái v b c

s n xu t t túc, t c p khép kín v
v i th tr

ng. Hay nói m t cách

ng, t ng b

n lên s n xu t nhi u nông s n hàng hóa, ti p c n

c thích nghi v i n n kinh t c nh tranh. Tr i qua hàng m y th

k đ n nay, kinh t trang tr i gia đình ti p t c phát tri n t nh ng n
nghi p lâu đ i đ n các n
n

c đang phát tri n, các n

c t b n công

c công nghi p m i và đi vào các

c xã h i ch ngh a v i c c u và qui mô s n xu t khác nhau. Ngày nay lo i hình

trang tr i gia đình đã kh ng đ nh là lo i hình có qui mô hi u qu nh t trong s n xu t
nông nghi p thay th d ng nông h phân tán và xí nghi p t b n qui mô l n.
n

c ta, trang tr i đã hình thành và phát tri n t r t s m nh ng có nh ng giai

đo n vi c phát tri n lo i hình kinh t này ch a đ

c coi tr ng. Tuy nhiên t khi có ch

tr

ng đ i m i c ch qu n lý trong nông nghi p theo n n kinh t th tr

h

ng Xã h i ch ngh a,

phát tri n nên s l

ng và Nhà n

ng đ nh

c đã có r t nhi u chính sách khuy n khích

ng trang tr i t ng lên nhanh chóng, hình th c t ch c s n xu t và

c c u thành ph n ch trang tr i c ng ngày càng đa d ng.

KI L

Theo s li u c a T ng c c Th ng kê, đ n nay c n

c có kho ng 120.000 trang

tr i, bình quân m i n m s trang tr i t ng g n 6%, di n tích đ t s d ng trên 900.000
ha, đa s trang tr i là quy mô nh . Các trang tr i chuyên tr ng cây nông nghi p chi m
55,3%, ch n nuôi gia súc, gia c m chi m 10,3 %, lâm nghi p chi m 2,2%, nuôi tr ng
thu s n chi m 27,3% và s n xu t kinh doanh t ng h p chi m 4,9%. Hàng n m, các
trang tr i t o kho ng 30 v n vi c làm th

ng xuyên và 6 tri u ngày công lao đ ng th i

v , đóng góp cho n n kinh t trên 12.000 t đ ng giá tr s n l

ng. Vi c phát tri n

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

nhanh c s l

ng l n ch t l

ng trang tr i đã góp ph n chuy n d ch c c u kinh t

Kinh t trang tr i
đã và đang t ng b

OBO
OKS
.CO
M

nông nghi p nông thôn.
t nh B n Tre, c ng nh các đ a ph

ng khác trong c n

c,

c kh ng đ nh vai trò – v trí c a nó trong s n xu t nông nghi p.

Tuy nhiên, do vi c phát tri n kinh t trang tr i

B n Tre th i gian qua mang tính t

phát nên tính b n v ng không cao, đa s trang tr i g p khó kh n trong t ch c liên k t
s n xu t, áp d ng khoa h c k thu t, tìm ki m th tr
s n xu t kinh doanh. Nh ng v n đ v

ng, đ nh h

ng đ u t phát tri n

ng m c c n nhanh chóng gi i quy t đ phát

tri n kinh t trang tr i, đ c bi t là trang tr i ch n nuôi, trong giai đo n hi n nay
Tre là:

B n

[1] Các lo i hình trang tr i phát tri n m t cách t phát, thi u qui ho ch, ph
thu c nhi u vào đi u ki n t nhiên. Vi c s d ng khai thác ngu n tài nguyên ch a hi u
qu , ch a quan tâm đ n v n đ b o v môi tr

ng sinh thái, đa d ng hóa sinh h c.

[2] N ng l c chuyên môn, tay ngh , trình đ qu n lý, kh n ng ti p c n th
tr

ng, ti p thu – v n d ng ki n th c khoa h c k thu t còn y u, ki n th c v pháp

lu t, đ c bi t là v các ch tr
trang tr i còn h n ch .

[3] Ch t l

ng chính sách phát tri n kinh t trang tr i c a các ch

ng s n ph m hàng hóa c a trang tr i ch a cao, ch y u d

nông s n thô; s n ph m tiêu th khó kh n. Nhi u ch trang tr i ch a n m đ

c nhu c u

ng nên s u xu t còn th đ ng, hi u qu th p. Tuy nhiên đa s trang tr i còn

KI L

c a th tr

i d ng

e ng i trong vi c m r ng s n xu t, liên k t tiêu th s n ph m.
tài t p trung nghiên c u hi u qu c a kinh t trang tr i trong nông nghi p
nông thôn t nh B n Tre có so sánh v i hi u qu kinh t h đ góp ph n nghiên c u tìm
ph

ng án gi i quy t nh ng v

ng m c, t n đ ng t đó kh ng đ nh t m quan tr ng c a

vi c phát tri n kinh t trang tr i trong quá trình chuy n d ch c c u kinh t , đ y m nh
quá trình công nghi p hóa – hi n đ i hóa nông nghi p và nông thôn.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

2-M c tiờu nghiờn c u:
ỏnh giỏ th c tr ng phỏt tri n c a kinh t trang tr i t nh B n Tre trong b i

OBO
OKS
.CO
M

-

c nh kinh t xó h i c a c n

c v v i xu h

ng ton c u húa cú so sỏnh v i hi u qu

kinh t trang tr i v i kinh t h t ú rỳt ra nh n nh v nh ng thnh t u, h n ch v
ti m n ng phỏt tri n.

- Xỏc nh cỏc y u t
t nh B n Tre.

nh h

ng n hi u qu kinh t c a trang tr i ch n nuụi

- Trờn c s lý thuy t, th c ti n ki n ngh , xu t cỏc gi i phỏp phỏt tri n trang
tr i ch n nuụi.
3-

it
-

ng v ph m vi nghiờn c u:
it

ng nghiờn c u: L cỏc y u t

nh h

ng n doanh thu c a lo i hỡnh

trang tr i ch n nuụi t i B n Tre.

- Ph m vi nghiờn c u: ti t p trung vo phõn tớch, nh l

ng cỏc y u t tỏc

ng n doanh thu c a trang tr i v nụng h so sỏnh i chi u. Nghiờn c u hi n
tr ng v xu t cỏc gi i phỏp phỏt tri n trang tr i c n c trờn k t qu nh l

ng cỏc

y u t tỏc ng thụng qua vi c ch y mụ hỡnh h i quy trong ph m vi s li u trang tr i
ch n nuụi v nụng h t nh B n Tre.
-

a bn kh o sỏt: ti ch t p trung phõn tớch ỏnh giỏ s li u th ng kờ, s

4-Ph

KI L

li u i u tra thu th p c a t nh B n Tre cú so sỏnh v i s li u chung c a c n

c.

ng phỏp nghiờn c u:

Thu th p, th ng kờ, t ng h p ti li u, s li u l ch s . i u tra tr c ti p, kh o sỏt
th c t . Th ng kờ mụ t , ng d ng mụ hỡnh kinh t l
sỏnh.
4.1-Ph

ng phỏp thu th p v x lý s li u:

ng. Phõn tớch, i chi u, so



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

- Ph

ng pháp thu th p s li u nghiên c u: S d ng ph

ti p - dùng ph

ng pháp b ng câu h i đ thu th p d li u th c t c a các bi n đ c l p
c ti n hành trên 9 trang tr i đ rút kinh

OBO
OKS
.CO
M

và ph thu c đ phân tích. Vi c đi u tra th đ
nghi m cho ng

ng pháp đi u tra tr c

i ph ng v n và đi u ch nh b ng câu h i cho phù h p. Trong quá trình

t ch c thu th p d li u và tr c ti p l y m u ph ng v n có ph i h p v i cán b khuy n
nông huy n. C m u đ

c xác đ nh d a trên c s s li u th ng kê s l

ng trang tr i

ch n nuôi n m 2007 c a t nh B n Tre. Th i gian b t đ u đi u tra t 01/04/2008 đ n
01/06/2008. M u đ

c phân b t p trung vào 4 huy n Châu Thành, Ch Lách, M Cày

và Th Xã B n Tre. S l

đ it

ng m u trang tr i đ

c l y nhi u g p đôi nông h vì đây là

ng chính đ nghiên c u, m u nông h l y ch y u đ so sánh đ i chi u. Tiêu chí

đ nh l

ng đ phân lo i h /trang tr i ch n nuôi trong quá trình ch n m u đ

thông t

liên t ch H

ng d n tiêu chí đ

xác đ nh kinh t

c d a trên

trang tr i s

69/2000/TTLT/BNN-TCTK ban hành ngày 23 tháng 6 n m 2000. 210 h , trang tr i đã
đ

c ph ng v n. S b ng câu h i h p l là 170 b ng, đ t t l 80,95%.
- Ph

ng pháp phân tích s li u:

S d ng Excel và ph n m m SPSS đ nh p, x lý d li u đi u tra. Sau giai đo n
làm s ch d li u c n b n ti n hành l c d li u l p các b ng th ng kê mô t , ki m đ nh,
phân tích Anova và ch y mô hình h i qui tuy n tính.
Áp d ng mô hình kinh t l
nh h

4.2-Th

nh h

ng và

ng lên doanh thu c a trang tr i/h ch n nuôi.

KI L

m cđ

ng h i quy đ xác đ nh các y u t

c đo hi u qu kinh t trang tr i

tài phân tích thu nh p (doanh thu), chi phí, l i nhu n, thu nh p lao đ ng gia
đình và t su t l i nhu n đ ph n ánh hi u qu c a kinh t trang tr i so v i kinh t nông
h .

S d ng hàm s :

Y = f(Xi), v i i

[0,7]

(0.1)



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

Trong đó, Y là bi n ph thu c đ ch doanh thu c a trang tr i/nông h trong
n m đi u tra. Xi là các bi n đ c l p đ i di n cho các y u t tác đ ng đ n thu nh p c a

OBO
OKS
.CO
M

trang tr i/nông h trong n m đi u tra.

4.2.1- T ng thu nh p c a ho t đ ng kinh t trang tr i/nông h
Revenue – TR)
T ng thu nh p đ
t

ng ng

(Total

c tính b ng t ng các lo i s n ph m nhân v i giá s n ph m

n

TR = ∑ QiPi

(0.2)

i =1

Trong đó:

Qi : kh i l

ng s n ph m th i

Pi : giá đ n v s n ph m th i

4.2.2-L i nhu n c a ho t đ ng kinh t trang tr i/nông h (Profit - P):
L i nhu n (P) đ

c tính b ng t ng doanh thu tr đi t ng chi phí trong quá trình

s n xu t kinh doanh nông nghi p c a trang tr i/nông h
P = TR – TC

(0.3)

4.2.3-Thu nh p lao đ ng gia đình c a ho t đ ng kinh t trang tr i/nông h
(Family Labor Income - FLI):

Thu nh p lao đ ng gia đình đ

c tính t thu nh p ròng c a ho t đ ng kinh t

t ch c s n xu t:

KI L

trang tr i/nông h và thu nh p c a lao đ ng gia đình trong quá trình lao đ ng, tr c ti p
FLI = P + LCo

(0.4)

Trong đó, LCo = ngày công x đ n giá th tr
gia đình)

ng (Chi phí c h i c a lao đ ng

4.2.4-T su t l i nhu n (Profit – Cost Ratio, PCR):
T su t l i nhu n đ

c tính b ng l i nhu n/t ng chi phí.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

PCR =

P

x100
TC

(0.5)

OBO
OKS
.CO
M

Trong ú, PCR: t su t l i nhu n; P: l i nhu n; TC: t ng chi phớ
4.3-Mụ hỡnh kinh t l

ng - gi i thớch cỏc bi n trong mụ hỡnh v gi thi t giỏ

tr k v ng c a bi n c l p:

ti s d ng mụ hỡnh kinh t l

ng tỡm ra nh ng nhõn t kinh t , xó h i,

chớnh sỏch cú tỏc ng n s thay i thu nh p c a ho t ng kinh t trang tr i/nụng
h .M it

ng quan gi a thu nh p v cỏc y u t

nh h

ng

c th hi n b ng hm

s n xu t Cobb Douglas (trớch Nguy n Tr ng Hoi, 2007 2008):

Y = aX 1b1 X 2b2 X 3b3 X 4b4 X 5b5 X 6b6 X 7b7
Ph
nh sau:

(0.6)

ng trỡnh cú th chuy n sang d ng tuy n tớnh b ng cỏch l y logarit hai v

Ln(Y)= ln(a)+b1ln(X1)+b2ln(X2)+b3ln(X3)+b4ln(X4)+b5ln(X5)+b6ln(X6)+b7ln(X7)
(0.6)

Trong ú, Y l bi n ph thu c l thu nh p c a trang tr i/h trong n m; bi l h
s co dón c a hm s n xu t, cỏc h s ny

c

cl

ng b i ph

ng phỏp h i qui.

X1: l bi n gi , i di n cho hỡnh th c t ch c s n xu t kinh doanh trong nụng
nghi p, X1 nh n giỏ tr 1 n u l trang tr i gia ỡnh v giỏ tr 0 n u l nụng h . K v ng
nụng h .

KI L

X1 mang d u (+) vỡ theo lý thuy t thỡ hỡnh th c kinh t trang tr i hi u qu h n kinh t

X2 : l bi n gi i di n cho gi i tớnh c a ch h /trang tr i, nh n giỏ tr 1 n u
ch h l nam v giỏ tr 0 n u l n . K v ng X2 mang d u (+) vỡ gi thi t n u ch
h /trang tr i l nam thỡ doanh thu s cao h n ch h /trang tr i l n .
X3 : (qui mụ n gia sỳc) l bi n i di n cho qui mụ n heo c a h /trang tr i
t i th i i m kh o sỏt. K v ng X3 mang d u (+), i u ny cú ngh a l qui mụ n ng



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

bi n v i l i nhu n và thu nh p lao đ ng gia đình c a nông h /trang tr i. gi đ nh qui

OBO
OKS
.CO
M

mô đàn càng l n thì hi u qu kinh t mang l i càng cao.
X4: (di n tích đ t nông nghi p) là bi n đ i di n cho qui mô đ t nông nghi p. K
v ng X4 mang d u (+), gi đ nh qui mô đ t đai càng l n thì doanh thu càng cao.
X5: (t ng v n đ u t c đ nh) là bi n đ i di n cho v n đ u t c a nông h /trang
tr i. K v ng X4 mang d u (+). Gi đ nh v n đ u t càng l n hi u qu kinh t càng cao.
X6: (ki n th c nông nghi p) là bi n ki n th c chung c a ch nông h /trang tr i v nông
nghi p. Bi n này dùng đ xem xét nh h

ng c a m c đ tham gia c a nông dân vào

các ho t đ ng c ng đ ng lên k ho ch và k t qu s n xu t c a h , k v ng bi n X6
mang d u (+). Bi n này đ

c đo l

ng theo b ng sau (trích inh Phi H , 2003):

KI L

Ho t đ ng
1-Ti p xúc th ng xuyên v i cán b
khuy n nông. Tham gia t p hu n k
thu t nông nghi p.
2c ch n làm n i thí đi m các k
thu t m i hay là đi m trình di n
khuy n nông
3-Thành viên c a Câu l c b Nông dân
(CLB nông dân), t nông dân liên k t
s n xu t
4-Th ng xuyên đ c sách báo, theo
dõi các ch ng trình nông nghi p
5- S d ng Internet đ tìm hi u thông
tin k thu t nông nghi p, kinh t
T ng c ng

i m
2

Câu h i

42
45

C c u%
20

2

49

20

2

52

20

2

53
54
55

20

2

10

20
100%

X7: (lo i hình s n xu t) Là bi n gi đ i di n cho lo i hình s n xu t c a trang
tr i/nông h . X7 nh n giá tr 0 n u là trang tr i/h ch n nuôi, và giá tr 1 n u là trang
tr i/h kinh doanh t ng h p. K v ng X7 mang d u (+) vì gi thi t n u trang tr i s n
xu t kinh doanh t ng h p thì thu nh p s cao h n trang tr i ch n nuôi.
Ki m đ nh gi thi t:



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

Ki m đ nh ý ngh a th ng kê c a các bi n h i quy đ xác đ nh các bi n gi i thích
nh h

ng đ n bi n ph thu c hay khơng (trích t Nguy n Tr ng Hồi,

OBO
OKS
.CO
M

có th c s

2007 – 2008). S d ng giá tr p-value trong b ng k t qu h i quy Coefficients c a
SPSS, n u giá tr p-value đ

c tính nh h n m c ý ngh a 0,05 thì bác b gi thi t H0.

Ki m đ nh đa c ng tuy n: áp d ng ph
xác đ nh h s phóng đ i ph

ng pháp n p bi n Stepwise trong SPSS

ng sai (VIF). S d ng VIF c a m i bi n đ xác đ nh đa

c ng tuy n, n u VIF > 10 thì bi n đó c ng tuy n cao (trích t Kinh t l

ng c s c a

Damodar N. Gujarati, Hào Thi và Th c oan d ch).
5-Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài:

- Vi c v n d ng nh ng lý thuy t v s n xu t nơng nghi p và kinh t phát tri n
đ xác đ nh nh ng y u t đ c tr ng c a kinh t trang tr i và v i bi n pháp thu th p s
li u th c t đã ch ng minh đ

c s t p trung quy mơ c a nh ng y u t này

kinh t

trang tr i có s khác bi t rõ r t so v i kinh t nơng h .

- V n d ng nh ng lý thuy t v s n xu t nơng nghi p và kinh t phát tri n đ xác
đ nh nh ng y u t tác đ ng đ n hi u qu s n xu t c a kinh t trang tr i, l

ng hố tác

đ ng c a các y u t này lên hi u qu kinh t c a trang tr i.

- Áp d ng mơ hình kinh t l

ng đ ch ng minh đ

c nh ng y u t

nh h

ng

và m c đ tác đ ng c a chúng đ n l i nhu n trang tr i và thu nh p lao đ ng gia đình t
đó có th đ xu t các chính sách u tiên và các gi i pháp huy đ ng hi u qu các ngu n

KI L

l c đ thúc đ y phát tri n kinh t trang tr i

t nh B n Tre.



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

CH

NG I. C

S

LÝ THUY T VÀ TH C TI N

OBO
OKS
.CO
M

1.1. Các lý thuy t liên quan trong quá trình phân tích c a đ tài:
1.1.1. Lý thuy t l i th kinh t theo qui mô:

Theo lý thuy t l i th kinh t theo qui mô (Robert S.Pindyck và Daniel
L.Rubinfeld, trích t Võ Th Thanh H
t

ng, 2007), vi c đo l

ng s n l

ng gia t ng

ng ng v i s gia t ng c a t t c các y u t đ u vào là v n đ c t lõi đ tìm ra b n

ch t c a quá trình s n xu t trong dài h n. Hi u su t t ng d n theo quy mô khi s n
l

ng t ng h n hai l n trong lúc các y u t đ u vào t ng g p đôi. Nh v y l i th kinh

t theo qui mô là đ c tr ng cho m t quy trình s n xu t trong đó m t s t ng lên trong
s l

ng s n ph m s làm gi m chi phí bình quân trên m i đ n v s n ph m s n xu t

ra.

i u này x y ra khi qui mô s n xu t l n h n, cho phép công nhân và nhà qu n lý

chuyên môn hóa các nhi m v c a h và khai thác hi u qu h n các ngu n l c s d ng
trong quá trình s n xu t nh đ t đai, máy móc thi t b , nhà x

ng, ph

ng ti n v n

chuy n.... S phát tri n các xí nghi p, nhà máy có hi u su t t ng d n theo qui mô s có
l i th kinh t h n là đ nhi u c s s n xu t nh cùng t n t i.

i v i s n xu t nông nghi p, chúng ta nh n th y qui mô v di n tích đ t, v n,
lao đ ng, máy móc trang b c a kinh t nông h đ u r t nh so v i qui mô c a trang
tr i. Qui mô nh v di n tích đ t và v n s n xu t s là tr ng i cho vi c áp d ng các
công ngh m i nh c gi i, thâm canh g n b o v môi tr

ng...Kinh t trang tr i v i

KI L

di n tích đ t, v n, lao đ ng, máy móc trang b ...t p trung l n h n s thu n ti n cho c
gi i hóa, gi i phóng s c ng

i, áp d ng các công ngh k thu t m i, chi phí s n xu t

s gi m nhanh theo qui mô s n l

ng t ng... do v y kinh t trang tr i có hi u su t cao

h n và có l i th kinh t theo qui mô.



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

1.1.2. Lý thuy t v chuy n giao cơng ngh s n xu t nơng nghi p:

OBO
OKS
.CO
M

Wharton C. (1971) đã đ a ra 6 ngun nhân chính gi i thích lý do mà nơng dân
khơng s n lòng áp d ng k thu t m i (trích

inh Phi H , 2003): Khơng bi t ho c

khơng hi u v k thu t m i do đó khơng dám áp d ng; Khơng có đ n ng l c đ th c
hi n: vì khơng có ki n th c và k n ng m i đ th c hi n k thu t m i; Khơng đ

c

ch p nh n v m t tâm lý v n hố và xã h i: do nơng dân s n xu t theo t p qn nơng
nghi p truy n th ng, cách tính tốn khơng ph i trên gi y mà b ng kinh nghi m và suy
ngh riêng; Khơng thích nghi: do khơng bi t k thu t m i có thích nghi v i đi u ki n
đ a ph

ng khơng. Khơng kh thi v kinh t : do chi phí t ng cùng v i s n l

ng t ng

nh ng l i nhu n th p h n cách tính truy n th ng. Khơng s n có đi u ki n đ áp d ng.
Trong 6 y u t

nh h

ng chính đ n vi c nơng dân khơng s n lòng áp d ng k

thu t m i thì có đ n 3 y u t là do ki n th c nơng nghi p h n ch c a nơng dân. Ki n
th c nơng nghi p c a nơng dân có th xem nh là t ng th các ki n th c v k thu t,
kinh t và c ng đ ng mà ng

i nơng dân có đ

c và ng d ng vào ho t đ ng s n xu t

c a mình. Có th th y ngồi nh ng y u t đ u vào quan tr ng c a s n xu t nh gi ng
m i, phân, thu c, trang b c gi i và v n thì ki n th c nơng nghi p đã tr nên y u t
quan tr ng giúp nơng dân thành cơng trong ho t đ ng s n xu t.
Theo Alfred Marshall (1890), ki n th c là đ ng l c m nh m nh t c a s n xu t.
Theo S.C Hsiesh (1963), ki n th c nơng nghi p c a nơng dân ph thu c vào m c đ

KI L

h ti p c n v i các ho t đ ng c ng đ ng

vùng nơng thơn. C.R. Wharton (1963) cho

r ng v i t t c các ngu n l c đ u vào gi ng nhau hai nơng dân v i s khác nhau v
trình đ k thu t nơng nghi p s có k t qu s n xu t khác nhau. Nh v y, nơng dân
ph i có đ ki n th c đ k t h p các ngu n l c thì s n xu t m i hi u qu , nh t là các
ch trang tr i v i quy mơ s n xu t l n n u khơng có ki n th c đ k t h p các ngu n
l c do tích l y phát tri n đã tr nên l n và ph c t p thì khơng nh ng khơng t n d ng



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



c l i th kinh t theo qui mụ m cũn b nh h

ng b i hi n t

ng hi u su t kinh t

OBO
OKS
.CO
M

gi m d n theo quy mụ.
1.1.3. Mụ hỡnh Harrod- Domar

V n trong s n xu t nụng nghi p l ton b ti n u t , mua ho c thuờ cỏc y u t
ngu n l c trong s n xu t nụng nghi p (trớch inh Phi H , 2003). ú l s ti n dựng

mua ho c thuờ ru ng t, u t h th ng th y nụng, v

n cõy lõu n m, xõy d ng

chu ng tr i, u t phỏt tri n n gia sỳc gia c m, mua mỏy múc thi t b , nụng c v
ti n mua v t t (phõn bún, nụng d
nụng nghi p

c, th c n gia sỳc, thu c thỳ y). V n trong

c phõn thnh v n c nh v v n l u ng. V n c nh: l bi u hi n

b ng ti n giỏ tr u t vo ti s n c nh nh t li u lao ng cú giỏ tr l n, s d ng
trong m t th i gian di v n gi nguyờn hỡnh thỏi ban u v giỏ tr c a nú

c chuy n

d n sang giỏ tr s n ph m s n xu t ra theo m c hao mũn. Vớ d mỏy múc nụng
nghi p, nh kho, sõn ph i, cụng trỡnh th y nụng, gia sỳc lm vi c, gia sỳc sinh s n,
v

n cõy lõu n m. V n l u ng: l bi u hi n b ng ti n giỏ tr u t vo ti s n l u

ng l nh ng t li u lao ng cú giỏ tr nh ,

c s d ng trong m t th i gian ng n,

sau m t chu k s n xu t nú m t i hon ton hỡnh thỏi ban u v chuy n ton b vo
giỏ tr s n ph m s n xu t ra . Vớ d : phõn bún, thu c tr sõu - d ch b nh, th c n gia
sỳc, nguyờn v t li u. Harrod- Domar cho r ng ngu n g c c a t ng tr

l l

ng v n s n xu t t ng thờm cú

ng kinh t chớnh

c t u t v ti t ki m c a qu c gia. ng d ng

trong kinh t trang tr i khi quy mụ v n t cú tớch l y qua n m thỏng v v n vay t ng
t ỳng.

ng v n ng su t lao ng c a trang tr i s t ng n u v n

KI L

lờn giỏ tr t ng s n l

1.1.4. Mụ hỡnh phõn ph i l i cựng v i t ng tr

ng c a World Bank:

World Bank ó a ra mụ hỡnh phõn ph i l i cựng v i t ng tr
l ngu n l i thu

c t t ng tr

ng kinh t c n

c u

ng. T t

ng

c phõn ph i l i sao cho cựng v i



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

th i gian th c hi n t ng tr

ng, phõn ph i thu nh p

khụng x u i trong khi quỏ trỡnh t ng tr

c c i thi n ho c ớt nh t l

OBO
OKS
.CO
M

ng v n ti n lờn.

cú th th c hi n phõn ph i l i cựng v i t ng tr

ng trong nụng nghi p c n

th c hi n cỏc chớnh sỏch: Tr giỳp o t o ngh nh m c i thi n trỡnh v n húa, k

n ng lao ng nh m giỳp h cú th d chuy n sang khu v c kinh t cụng nghi p.
t c s h t ng cho nụng thụn v ti tr v n cho cỏc h nụng dõn s n xu t
nụng thụn.

u t v m r ng m ng l

i d ch v c ng ng nh n

s c kho , cung c p hng hoỏ thi t y u v l
y u khỏc

nụng thụn.

- Quy nh v m c ti n l

u

vựng

c s ch, ch m súc

ng th c th c ph m, hng tiờu dựng thi t

ng t i thi u, h tr v v n v khuy n khớch phỏt tri n

cỏc d ỏn thu hỳt nhi u lao ng khụng cú trỡnh .
phỏt tri n kinh t trang tr i t ng tr

ng d ng trong nụng nghi p: khi

ng trong nụng nghi p s t ng nhanh nh ng ng

th i s di n ra quỏ trỡnh tớch t t v v n d n n m t s nụng dõn s n xu t nh phỏ
s n, nh v y b t bỡnh ng xó h i s gia t ng, mụ hỡnh ó ch ra ú l i u t t y u
nh ng cú th gi i quy t nh mụ hỡnh World Bank nh n
nh ng lónh v c m ng

i nghốo cú th th h

1.2. Cỏc khỏi ni m c b n v xu h
gi i:

c ti tr v n phỏt tri n

ng.

ng phỏt tri n trang tr i gia ỡnh trờn th

1.2.1. Cỏc khỏi ni m c b n :

KI L

-Kinh t nụng h : Kinh t nụng h l n v s n xu t v tiờu dựng c a n n kinh
t nụng thụn. Kinh t nụng h ch y u d a vo lao ng gia ỡnh khai thỏc t ai
v cỏc y u t s n xu t khỏc nh m em v thu nh p rũng cao nh t. Kinh t nụng h l
n v kinh t t ch , c n b n d a vo s tớch l y, t u t s n xu t kinh doanh
nh m thoỏt kh i c nh nghốo úi v v
hng húa v g n v i th tr

ng.

n lờn giu cú, t t tỳc, t c p r i lờn s n xu t



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

-Kinh t trang tr i: l m t hỡnh th c t ch c s n xu t kinh doanh trong nụng,
c hỡnh thnh v phỏt tri n trờn n n t ng kinh t nụng h

OBO
OKS
.CO
M

lõm, ng nghi p - ph bi n

v c b n mang b n ch t kinh t h . Quỏ trỡnh hỡnh thnh v phỏt tri n kinh t trang
tr i g n v i s tớch t , t p trung cỏc y u t s n xu t kinh doanh ( t ai, lao ng, t
li u s n xu t v n, khoa h c k thu t v cụng ngh ) nõng cao n ng l c s n xu t v
s n xu t nhi u s n ph m hng hoỏ v i n ng su t, ch t l

ng v hi u qu cao nh t. Kinh

t trang tr i l lo i hỡnh kinh t phỏt tri n b c cao c a kinh t nụng h .
Kinh t trang tr i cú cỏc c tr ng c b n sau:

- L m t trong nh ng hỡnh th c t ch c s n xu t kinh doanh nụng nghi p d a
trờn n n t ng kinh t h .

- Cú n n t ng kinh t h v mang b n ch t kinh t h ,
c nh: (1) ng

c th hi n trờn ba khớa

i qu n lý chớnh l ch h ho c l m t thnh viờn cú n ng l c v

c

s tớn nhi m c a ch h ; (2) trang tr i cú th s d ng lao ng lm thuờ nh ng lao
ng c a gia ỡnh v n l y u t tr c t; (3) cú th tớch t , t p trung thờm cỏc y u t s n
xu t nõng cao n ng l c v hi u qu s n xu t.
- Con

ng hỡnh thnh v phỏt tri n c b n c a trang tr i l tỏi s n xu t m

r ng khụng ph i ch y u b ng phỏt tri n chi u r ng m ch y u phỏt tri n chi u sõu
thõm d ng k thu t b i y u t v n, khoa h c k thu t cụng ngh , b i n ng l c qu n
tr s n xu t kinh doanh

c t ng c

ng.

tri n.
1.2.2. Xu h

KI L

- S n xu t hng húa l n g n v i th tr

ng v ch p nh n c nh tranh phỏt

ng phỏt tri n trang tr i gia ỡnh

Cu i th k XVII, v

ng qu c Anh l n

m ts n

c Chõu u:

c cụng nghi p húa s m nh t th gi i,

quan ni m r ng: trong n n kinh t hng húa t b n ch ngh a, nụng nghi p c ng ph i
xõy d ng cỏc xớ nghi p t p trung qui mụ l n nh cỏc xớ nghi p cụng nghi p. nh ng vỡ



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

đ c đi m c a nông nghi p là ph i tác đ ng vào nh ng v t s ng (cây tr ng, v t nuôi)
nên không phù h p v i hình th c s n xu t t p trung qui mô l n, s d ng lao đ ng làm

OBO
OKS
.CO
M

thuê t p trung nên cu i cùng hi u qu c a các trang tr i gia đình v n chi m u th h n
các xí nghi p nông nghi p t b n qui mô l n. Cho đ n nay,
tr i gia đình v n t n t i và phát tri n m nh. Ngay

các n

M ,m tn

c tiên ti n trang

c có n n nông nghi p

tiên ti n nh t, quá trình công nghi p hóa nông nghi p ti n hành m nh nh t thì s trang
tr i gia đình v n t n t i và phát tri n. Các s li u d
đ

c tình hình phát tri n c a kinh t trang tr i

i đây cho chúng ta hình dung

m ts n

c công nghi p phát tri n

trong giai đo n Ch Ngh a T B n hi n đ i.
B ng 1.1. Trang tr i m t s n

c Châu Âu

Th p niên

50

Th p niên
60

Th p niên
70

VT: 1.000
Th p niên
80

1.2.3. Xu h

KI L

Anh
S trang tr i
453
467
327
254
Di n tích bình quân (ha)
36
41
55
71
Pháp
S trang tr i
2285

1588
1263
801
Di n tích bình quân (ha)
14
19
23
35
Tây
c
S trang tr i
2051
1709
1075
983
Di n tích bình quân (ha)
11
10
14
15
Hà Lan
S trang tr i
453
467
327
254
Di n tích bình quân (ha)
36
41
55

71
Ngu n: ào Th Tu n, 1997, Vi n Khoa h c k thu t Nông nghi p Vi t Nam
ng phát tri n trang tr i gia đình

Các qu c gia nh Nh t b n,

m ts n

c Châu Á:

ài Loan, Hàn Qu c khi lao đ ng nông nghi p b t

đ u suy gi m thì quy mô trang tr i t ng lên, song m c t ng không l n.
tr i

các n

c đi m trang

c này là có quy mô nh phù h p v i vi c canh tác b ng các ph

c gi i nh , các trang tr i

ng ti n

đây nh s tác đ ng c a công nghi p đã đ y m nh thâm



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

canh nh vo vi c ng d ng cỏc ti n b khoa h a k thu t c gi i húa , hi n i húa

OBO
OKS
.CO
M

cỏc ho t ng s n xu t nụng nghi p.
Khi ó th c hi n


c cụng nghi p húa n n kinh t , nụng nghi p cỏc n

c ny

c s h tr m nh m c a cụng nghi p phỏt tri n v cỏc trang tr i nh c a h ti p

t c t n t i theo h

ng chuy n i c c u s n xu t v hi n i húa cỏc ho t ng c a

mỡnh . H tỡm cỏch t ng thu nh p b ng cỏch s n xu t cỏc s n ph m cao c p cho ng

i

thnh th , cỏc s n ph m ớt r i ro h n . Ngoi ra h cũn tỡm ngu n thu nh p phi nụng
nghi p t ng thờm kho n thu nh p v n khụng nhi u t l nh v c nụng nghi p .
B ng 1.2. Trang tr i m t s n

c Chõu

Th p niờn
50

Th p niờn
70

Th p niờn
80

VT: 1.000
Th p niờn
90

Nh v y,

KI L

Nh t
S trang tr i
6176
5342
4661
3691
Di n tớch bỡnh quõn (ha)
0,8
1,1
1,1
1,38

i Loan
S trang tr i
744
808
916
739
Di n tớch bỡnh quõn (ha)
1,12
0,91
0,83
1,21
Hn Qu c
S trang tr i
2249
2507
2379
1772
Di n tớch bỡnh quõn (ha)
0,86
0,9
0,94
1,2
Thỏi Lan
S trang tr i
3214
4018
4464
5245
Di n tớch bỡnh quõn (ha)
0,35

3,72
3,56
4,52
Ngu n: o Th Tu n, 1997, Vi n Khoa h c k thu t Nụng nghi p Vi t Nam
cỏc n

c khỏc nhau qui mụ trang tr i c ng khỏc nhau v thay i

theo th i gian, tựy thu c vo c i m t nhiờn, trỡnh c gi i húa v n ng su t lao
ng c a m i n

c.

n

c cú bỡnh quõn di n tớch t nụng nghi p th p thỡ di n tớch

t nụng nghi p bỡnh quõn c a m i trang tr i khụng l n l m, nh ng v i s phỏt tri n
c a khoa h c v cụng ngh , cỏc ch trang tr i t p trung u t theo chi u sõu cú th t o



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

ra kh i l

ng nơng s n hàng hóa ngày càng l n trên đ n v di n tích và thu l i nhu n

1.3.Th c ti n

OBO
OKS
.CO
M

cao.
Vi t Nam:

Vi c th c hi n Ch th 100 c a Ban Bí th Trung

ng (khóa IV), Ngh Quy t

10 c a B Chính tr (khóa VI) v phát huy vai trò t ch c a kinh t h nơng dân đã đ t
n n móng cho s ra đ i c a kinh t trang tr i. V i nh ng thành t u c a cơng cu c đ i
m i, s n xu t nơng nghi p có b

c phát tri n v

t b c, nhi u h nơng dân b

c đ u có

tích l y đã t o đi u ki n cho kinh t trang tr i phát tri n. Sau Ngh quy t Trung

ng 5

khóa VII và đ c bi t là sau khi Lu t đ t đai ra đ i n m 1993 qui đ nh 5 quy n s d ng
đ t, thì kinh t trang tr i th c s có b

c phát tri n nhanh và đa d ng đã góp ph n tích

c c vào q trình chuy n đ i c c u s n xu t nơng nghi p, t o vi c làm và t ng thu
nh p cho lao đ ng nơng thơn.

1.3.1. Q trình nh n th c và lý lu n phát tri n kinh t trang tr i
Nam

Vi t

1.3.1.1 Kinh t trang tr i và kinh t nơng h trong nơng nghi p nơng thơn
Vi t Nam

1.3.1.1.1 Khía c nh pháp lý v q trình hình thành và phát tri n kinh t
trang tr i

Vi t Nam:

Ch th 100 CT/TW c a Ban Bí th Trung

ng

KI L

khồn, m r ng “khốn s n ph m đ n nhóm lao đ ng và ng

ng v c i ti n cơng tác

i lao đ ng” trong h p tác

xã nơng nghi p n m 1981 đã t o n n t ng cho kinh t h phát tri n.

Ngh quy t 10 NQ/TW ngày 05/04/1988 c a B Chính tr th a nh n h nơng
dân là đ n v kinh t t ch

nơng thơn. Các thành ph n kinh t đ

bình đ ng v quy n l i và ngh a v tr

c đ m b o quy n

c pháp lu t, b o đ m quy n s d ng đ t đai,

giao đ t, giao r ng s d ng n đ nh lâu dài vào m c đích s n xu t nơng nghi p đã t o



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

n n t ng cho các nông h đ

ng 4 khóa VIII (tháng 12/1997) kh ng đ nh “kinh t trang tr i v i các hình

th c s h u khác nhau đ

c phát tri n ch y u đ tr ng cây dài ngày, ch n nuôi đ i gia

OBO
OKS
.CO
M

Trung

c phát tri n v i qui mô s n xu t l n h n. Ngh quy t

súc, khuy n khích vi c khai thác đ t hoang”.

Tháng 11 n m 1998, Ngh quy t c a B Chính tr s 6 NQ/TW khóa VIII
chuyên đ v n đ phát tri n nông nghi p và nông thôn ti p t c kh ng đ nh “ nông
thôn Vi t Nam hi n nay đang phát tri n nh ng mô hình trang tr i nông nghi p, ph
bi n là trang tr i gia đình, th c ch t là các h s n xu t hàng hóa v i qui mô l n h n, s
d ng lao đ ng, ti n v n c a gia đình là ch y u đ s n xu t kinh doanh có hi u qu .”
Ngày 02 tháng 02 n m 2000 nh n th c đ

c t m quan tr ng c a kinh t trang

tr i trong công cu c phát tri n nông nghi p, phát tri n đ t n

c chính ph đã ra ngh

quy t chính ph v kinh t trang tr i Ngh quy t s 03/2000/NQ-CP đ qua đó th ng
nh t nh n th c v tính ch t và v trí c a kinh t trang tr i: phân b l i lao đ ng, dân c ,
xây d ng nông thôn m i.

nh h

ng chính sách c th nh : Chính sách đ t đai; Chính

sách thu ; Chính sách đ u t , tín d ng; Chính sách lao đ ng; Chính sách khoa h c,
công ngh , môi tr

ng; Chính sách th tr

trang tr i.

ng; Chính sách b o h tài s n đã đ u t c a

Thông t s 69/2000/TTLT/BNN-TCTK ban hành ngày 23 tháng 6 n m 2000,
thông t liên t ch H

ng d n tiêu chí đ xác đ nh kinh t trang tr i. Thông t s

KI L

82/2000/TT- BTC ban hành ngày 14 tháng 08 n m 2000 h

ng d n chính sách tài

chính nh m phát tri n kinh t trang tr i tuy nhiên n i dung v n còn mang tính ch t r t
đ nh h

ng, đ áp d ng đ

c còn c n các h

ng d n c th c a UBND t ng t nh.

Thông t s 62/2000/TTLT/BNN-TCTK ngày 20 tháng 5 n m 2003 thông t liên t ch
h

ng d n tiêu chí đ xác đ nh kinh t trang tr i. Thông t 74/2003/TT-BNN ngày 4

tháng 7 n m 2003 ban hành đ s a đ i, b sung M c III C a Thông t liên t ch
69/2000/TTLT/BNN-TCTK ngày 23/6/2000 h

ng d n tiêu chí đ xác đ nh kinh t



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

trang tr i. Ngồi ra các t nh tùy theo tình hình c th đ a ph
ng.

OBO
OKS
.CO
M

quy t và chính sách đ c th hố chính sách trung

ng mà đ a ra các ngh

1.3.1.1.2 Nh ng đ c tr ng c b n c a trang tr i, tiêu chí nh n d ng trang
tr i và lo i hình trang tr i:

-Nh ng đ c tr ng c b n c a trang tr i: theo k t qu h i ngh nghiên c u kinh
t trang tr i Vi t Nam c a Ban Kinh t Trung

ng

+ Trang tr i là m t hình th c t ch c kinh t trong nơng, lâm, ng nghi p ph bi n
đ

c hình thành trên c s kinh t h nh ng mang tính s n xu t hàng hóa rõ r t.
+ Các trang tr i có s t p trung tích t cao h n rõ r t so v i m c bình qn c a các

h kinh t gia đình trong xã h i,
lao đ ng); đ t kh i l
nhi u h n.

t ng vùng v các đi u ki n s n xu t (đ t đai, v n,

ng và t l s n ph m hàng hóa l n h n và thu đ

+ Nhìn chung ch trang tr i là nh ng ng

c l i nhu n

i có ý chí làm giàu,có đi u ki n làm giàu

và bi t làm giàu, có v n, trình đ k thu t và kh n ng qu n lý, có hi u bi t nh t đ nh
v th tr

ng, b n thân và gia đình th

c a trang tr i đ ng th i có th m

ng tr c ti p tham gia lao đ ng qu n lý, s n xu t

n thêm lao đ ng đ s n xu t, kinh doanh.

+ Kinh t trang tr i mang tính ch t s n xu t hàng hóa, g n li n v i th tr

ng,

chính vì v y có nhu c u cao h n h n kinh t h mang n ng tính t c p, t túc v ti p

KI L

th , v s tác đ ng c a khoa h c – cơng ngh vào s n xu t nơng nghi p, v s phát
tri n c a cơng nghi p, tr c ti p là cơng nghi p b o qu n, ch bi n nơng lâm th y s n,
ch t o nơng c nh m t ng n ng su t lao đ ng, h giá thành s n ph m vá đáp ng đ
đòi h i c a khác hàng v quy cách, ch t l
c nh tranh trên th tr

c

ng s n ph m đ b o đ m tiêu th hàng hóa,

ng.

Qui mơ s d ng (c ng là m c đ tích t ) các đi u ki n s n xu t (đ t đai, v n,
lao đ ng) là nh ng y u t c b n nh t, quy t đ nh tính ch t hàng hóa c a trang tr i.