Khánh kiệt tài chính và ứng dụng mô hình Z-Score trong dự báo khánh kiệt tài chính

Page - 0

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

OBO
OKS
.CO
M

--- z ( z ---

Huỳnh Cát Tường

Khánh kiệt tài chính và ứng dụng mô
hình Z-Score trong dự báo khánh kiệt
tài chính

KI L

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ SỐ: 60.31.12

Người hướng dẫn khoa học: PHÓ GIÁO SƯ – TIẾN SỸ
PHAN THỊ BÍCH NGUYỆT

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2008

0



Page - 1

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

M CL C

Trang ph bìa
L i cam đoan
M cl c

OBO
OKS
.CO
M

Trang

Danh m c các t vi t t t
Danh m c các b ng

L I NÓI
CH

U

NG I: T NG QUAN V PHÂN TÍCH CH S

HÌNH D

VÀ MÔ

BÁO .................................................................................. 01

1.1. PHÂN TÍCH CH S TRUY N TH NG.............................................01
1.2. PH

NG PHÁP PHÂN TÍCH A BI T TH C..................................02

1.3. MÔ HÌNH Z-SCORE..............................................................................04
1.4. MÔ HÌNH Z-SCORE ÁP D NG CHO CÁC CÔNG TY T

NHÂN...17

1.5. MÔ HÌNH I U CH NH ÁP D NG CHO CÁC DOANH NGHI P
KHÔNG S N SU T .....................................................................................19

X

LÝ

KI L

1.6. MÔ HÌNH CH S CHO N N KINH T M I N I VÀ QUÁ TRÌNH
.......................................................................................................20

K T LU N CH

CH

NG I: ..............................................................................22

NG II: NGHIÊN C U

C I M KHÁNH KI T TÀI

CHÍNH VÀ CÁC BI N PHÁP
CHÂU Á

I PHÓ

M TS

N

C

....................................................................................... 24

1



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Page - 2

2.1 KHI QUT V Lí THUY T KI T QU TI CHNH .....................24
2.2.

C I M KHNH KI T TI CHNH

M TS N

C CHU 26

OBO
OKS
.CO
M

2.2.1. Hon c nh nghiờn c u .................................................................26
2.2.2. Nh ng nhõn t phỏ s n ................................................................29
2.2.3. Quy n l i c a ch n v nh h


ng c a h th ng lu t phỏp

ụng

.......................................................................................................33

2.2.4.

c tr ng c a doanh nghi p........................................................38

2.3. CC BI H C V GI I PHP

I PHể KHNH KI T TI CHNH

.......................................................................................................45
2.3.1. Hon c nh nghiờn c u .................................................................45
2.3.2 C ch v n , m i quan tõm v nguyờn lý v n hnh ...................47
2.3.3. Ki t qu h th ng v tỏi c u trỳc doanh nghi p ..........................53
K T LU N CH

NG III: KHNH KI T TI CHNH

3.1 NH NG Y U T TH CH (V Mễ) NH H

VI T NAM ......... 66
NG

N HNH VI

C A CC CễNG TY KI T QU TI CHNH ..........................................68
3.1.1. C u trỳc s h u v ki t qu ti chớnh ..........................................68
3.1.2. Lu t phỏp/ chớnh quy n v ki t qu ti chớnh..............................70
3.1.3. S phỏt tri n ti chớnh v ki t qu ti chớnh ................................71

KI L

CH

NG II: .............................................................................64

3.2. C S PHP Lí V PH S N DOANH NGHI P

VI T NAM....73

3.3. TH C TR NG NH GI X P H NG TN NHI M DOANH
NGHI P

VI T NAM .................................................................................87

3.4. TèNH HèNH N X U V Mễ HèNH CễNG TY X

Lí N X U

VI T NAM.....................................................................................................92
3.4.1. Th c tr ng n x u t i Vi t Nam ..................................................92
3.4.2. Mụ hỡnh cụng ty mua bỏn n v ti s n t n ng DATC............94

2



Page - 3

K T LU N CH

CH

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

NG III:............................................................................99

NG IV: CÁC GI I PHÁP NÂNG CAO KH N NG D

OBO
OKS
.CO
M

BÁO VÀ GI I QUY T M T CÁCH HI U QU TÌNH TR NG
KHÁNH KI T TÀI CHÍNH C A CÁC DOANH NGHI P
NAM

VI T

..................................................................................... 101

4.1

NG D NG MƠ HÌNH Z-SCORE VÀO VI T NAM D

ỐN KH

N NG KI T QU TÀI CHÍNH..................................................................101
4.1.1. Các k ch b n nghiên c u............................................................101
4.1.2. Nh ng đi u c n l u ý khi s d ng mơ hình Z-Score ................104
4.2. CÁC GI I PHÁP NÂNG CAO KH N NG D

BÁO VÀ GI I

QUY T HI U QU TÌNH TR NG KHÁNH KI T TÀI CHÍNH DOANH
NGHI P

VI T NAM ...............................................................................105

4.2.1 Nâng cao tính minh b ch và trách nhi m c a thơng tin .............105
4.2.2 Phát tri n h th ng đánh giá x p h ng tín nhi m doanh nghi p theo
tiêu chu n qu c t ................................................................................112
4.2.3 Hồn thi n Lu t phá s n và các v n b n có liên quan................113
4.2.3.1 T p trung vào các gi i pháp t ng c

ng tính th c thi c a

Lu t Phá S n ........................................................................................113
4.2.3.2 S m ban hành quy đ nh h

ng d n th t c phá s n cho các

KI L

TCTD...................................................................................................116
4.2.4 Ban hành các quy đ nh h tr nâng cao hi u qu ho t đ ng c a
DATC ..................................................................................................122
K T LU N CH

NG IV: .........................................................................124

K T LU N CHUNG: ...................................................................................................126

TÀI LI U THAM KH O
PH L C

3



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Page - 4

DATC:

VI T T T

OBO
OKS
.CO
M

CC T

Debts and Assets Trading Company:
Cụng Ty Mua Bỏn N v Ti S n
T n

DN:

ng c a doanh nghi p

Doanh nghi p

DNNN:

EBIT:

Doanh nghi p nh n

c

Earning before interest and tax:L i

nhu n tr

MDA:

c thu v lói vay

Multiple discriminant analysis: Phõn tớch

a bi t th c

MVE:

Market value of equity: Giỏ tr th tr

ng

c a v n ch s h u

NHNN:
NHTM:
RE:

Ngõn hng th

c

ng m i

Retained earnings: L i nhu n gi l i

S:

Sales: Doanh thu

TA:

Total assets: T ng ti s n

TCTD:

T ch c tớn d ng

Book value of total liabilities: Giỏ tr

KI L

TL:

TTCK:

Ngõn hng nh n

XHTD:

s sỏch c a n
Th tr

ng ch ng khoỏn

X p h ng tớn d ng

4



Page - 5

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

OBO
OKS
.CO
M

DANH M C CÁC B NG
Trang

B ng 1.1 Bi n trung v và ki m nghi m m c ý ngh a ........................................... 10
B ng 1.2 K t qu phân lo i c a m u g c. ............................................................. 12
B ng 1.3 K t qu phân lo i m u cho th i gian hai n m tr

c phá s n ................. 13

B ng 1.4 K t qu s p x p m u th c p c a các công ty phá s n........................... 13
B ng 1.5 Phân lo i và đ chính xác c a mô hình d báo phá s n ......................... 17
B ng 1.6 Mô hình đi u ch nh Z’-Score: Phân lo i k t qu , trung bình nhóm, ranh
gi i đi m phân bi t................................... ............................................................. 19
B ng 1.7 X p h ng trái phi u Hoa K quy đ i d a trên EMS .............................. 20
B ng 2.1 Các đ c đi m chính c a đ o lu t phá s n

m ts n

c Châu Á.......... 34

B ng 2.2 Quy n gi i ch n , hi u qu lu t pháp, và ngu n g c lu t phá s n ....... 36
B ng 2.3 Th ng kê tóm t t đ c đi m doanh nghi p (t ng m u)............................ 40
B ng 2.4 Th ng kê tóm t t các v n p đ n phá s n trong n m 1997 và 1998 ...... 42
c đi m c a công ty b ki t qu tài chính............................................. 43

KI L

B ng 2.5

5



Page - 6

L I NểI

U

TI

OBO
OKS
.CO
M

1. Lí DO NGHIấN C U

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

D oỏn khỏnh ki t ti chớnh l i t

ng nghiờn c u c a Qu n tr ti chớnh DN. K

t cụng trỡnh nghiờn c u c a Altman (1968), nhi u nh nghiờn c u khỏc ó c g ng
c i ti n v tỏi t o l i nh ng nghiờn c u trờn trong cỏc th tr

ng v n khỏc nhau trờn

th gi i (xem Altman (1968), Deakin (1972), Altman v cỏc c ng s (1977), Taffler
(1984), Zavgren (1985), Theodossiou (1993), Ginoglou v cỏc c ng s (2002)). Tuy
nhiờn, trong b i c nh cỏc n n kinh t m i n i, ti ny khụng
y u vỡ l ch s ng n ng i c a cỏc th tr
r ng tỡnh tr ng phỏ s n DN

c chỳ ý l m ch

ng ti chớnh c a cỏc n n kinh t ny. Dự

c th a nh n l m t v n c a cỏc n

c kinh t phỏt

tri n (Altman v c ng s , 1979), cỏc cụng ty ho t ng t i cỏc n n kinh t m i n i
c ng khụng ph i l ngo i l .

Ki t qu ti chớnh (financial distress) x y ra khi doanh nghi p khụng ỏp ng
cỏc h a h n v i ch n hay ỏp ng m t cỏch khú kh n.

c

ụi khi ki t qu ti chớnh

a n phỏ s n, ụi khi nú ch cú ngh a l cụng ty ang g p khú kh n, r c r i v ti
chớnh.

Ki t qu ti chớnh r t t n kộm. Cỏc nh u t luụn lo ng i r ng cỏc doanh nghi p
cú vay n cú th s r i vo tỡnh tr ng ki t qu ti chớnh, i u ny
trong giỏ tr th tr

c ph n ỏnh

ng hi n t i c a ch ng khoỏn c a doanh nghi p ú.

Chi phớ ki t qu ti chớnh bao g m:

Chi phớ phỏ s n g m cỏc chi phớ tr c ti p nh l phớ tũa ỏn v cỏc chi phớ

KI L

-

giỏn ti p ph n ỏnh cỏc khú kh n trong vi c qu n lý m t cụng ty ang b tỏi t
ch c.
-

Chi phớ ki t qu ti chớnh nh ng ch a phỏ s n:

Cỏc mõu thu n quy n l i gi a trỏi ch v c ụng c a DN trong ki t qu ti
chớnh cú th a n cỏc quy t nh y u kộm v ho t ng v u t . Cỏc c
ụng hnh ng vỡ quy n l i cỏ nhõn cú th chuy n r i ro t h sang cho cỏc
ch n gỏnh ch u, b ng cỏch thi hnh cỏc trũ ch i lm gi m t ng giỏ tr c a

6



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

Page - 7

• Các đi u kho n trong h p đ ng n đ

c thi t k đ ng n ng a các trò ch i

OBO
OKS
.CO

M

này. Nh ng các đi u kho n này l i làm gia t ng chi phí so n th o, giám sát,
và th c thi h p đ ng n .
M t câu h i đ

c đ t ra là, trong th c t làm th nào đ có th d báo m t công ty

có kh n ng b ki t qu tài chính mà không ph i t n quá nhi u công s c đ phân
tích m t kh i l

ng “kh ng l ” các thông tin đ nh l

ng và đ nh tính c a m t doanh

nghi p. Câu tr l i là “có th ” b ng cách s d ng mô hình Z-Score.
hình t

ây là m t mô

ng đ i đ n gi n, nh ng có kh n ng phân bi t t t m t công ty ki t qu tài

chính s p phá s n và m t công ty lành m nh. M t đ c tính chung c a các công ty b
phá s n là ch s Z tính theo mô hình th hi n m t xu h

ng xói mòn theo th i gian.

Do đó m c đ ch báo là khá rõ ràng.

Thêm vào đó, trong th c t , hành vi c a DN s nh th nào khi lâm vào tình tr ng

khánh ki t tài chính? là m t câu h i có r t nhi u đáp án khác nhau, ch y u là do
đ c đi m c a DN và môi tr

ng v mô

các qu c gia khác nhau là không gi ng

nhau. Ví d c th nh lu t pháp v phá s n. Trên th gi i hi n nay lu t pháp phá
s n có ba g c chính là g c t lu t n
ngu n g c Anh và

c Pháp,

c hay Anh. Nh ng b lu t có

c nghiêng v b o v quy n l i c a ch n , trong khi b lu t

có ngu n g c t Pháp l i nghiêng v b o v quy n l i c a con n . Nh ng y u t
này quy đ nh l i ng x cho các DN ho t đ ng trong môi tr

ng đó.

Trong đi u ki n Vi t Nam, nh ng ki n th c nói trên là vô cùng c n thi t. Theo La
t t, con đ

KI L

Porta và Lopez de Silanes, khi quy n theo lu t pháp c a gi i ch n đ
ng tín d ng c a các DN đ

v i b r ng và b sâu c a th tr
th tr

cb ođ m

c m r ng khá đáng k , c ng nh th đ i

ng n . ây là đi u h t s c quan tr ng đ i v i m t

ng khát v n và đang t ng tr

ng nóng nh

Vi t Nam.

giác đ v mô h n, các chính ph ph i hành đ ng nh th nào trong t
kh ng ho ng tài chính h th ng, nh tr

ng h p

ng h p kh ng ho ng tài chính ông Á vào

n m 1997-1998, khi mà hàng lo t DN cùng lâm vào tình tr ng khánh ki t

7

cùng

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

OBO
OKS
.CO
M

Page - 8

2. M C CH NGHIấN C U C A

TI

Th nh t, gi i thi u quỏ trỡnh thi t l p mụ hỡnh Z-Score v cỏc th nghi m v s c
m nh d bỏo c a mụ hỡnh v kh n ng phỏ s n c a DN.
Th hai, gi i thi u cỏc c i m v ph
m ts n

c Chõu .

ng cỏch gi i quy t khỏnh ki t ti chớnh

Th ba, gi i thi u cỏc c thự c a n n kinh t Vi t Nam, Lu t phỏ s n trong t

ng

quan v i v n khỏnh ki t ti chớnh, ng th i c p n mụ hỡnh x lý n x u
c a Vi t Nam nh l m t ph

ng cỏch c u trỳc ti chớnh DN khụng dựng ph

ng

cỏch phỏ s n qua tũa ỏn.

Th t , ỏp d ng mụ hỡnh Z-Score cho cỏc DN Vi t Nam trong vi c d bỏo kh n ng
phỏ s n.

Th n m, xu t m t s bi n phỏp h tr d bỏo v gi i quy t hi u qu tỡnh tr ng
khỏnh ki t ti chớnh

3.

IT

Vi t Nam thụng thụng qua nh ng c i cỏch v mụ v kinh t .

NG V PH M VI NGHIấN C U

Lu n v n liờn quan n nhi u l nh v c khỏc nhau nh
phỏpc

ph m vi trong v ngoi n

kinh t , ti chớnh, lu t

c. Tuy nhiờn, lu n ỏn ch t p trung vo cỏc

KI L

v n chớnh v d bỏo, gi i quy t tỡnh tr ng khỏnh ki t ti chớnh cho DN kốm theo
nh ng gi i phỏp

t m v mụ v vi mụ g n li n v i nú. Cỏc v n khỏc ch úng

vai trũ liờn quan.

4. PH
Ph

NG PHP NGHIấN C U

ng phỏp nghiờn c u

bi n ch ng k t h p v i ph

c s d ng ch y u v xuyờn su t l phõn tớch duy v t
ng phỏp th ng kờ mụ t .

8



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Page - 9

5. CC ểNG GểP M I C A LU N V N
Th nh t, lu n v n ó trỡnh by cú h th ng t

ng i hon ch nh v quỏ trỡnh thi t

l p m t mụ hỡnh d bỏo khỏ n i ti ng trờn th gi i, nh ng cũn ớt

c s d ng

OBO
OKS
.CO
M

Vi t Nam l mụ hỡnh Z-Score.

Th hai, lu n v n ó phõn tớch t ng h p cỏc c i m v kinh nghi m i phú v i
v n khỏnh ki t ti chớnh DN
trờn c s ú rỳt ra

trờn th gi i, c bi t l

c nh ng bi h c cú th ỏp d ng

m ts n

c

ụng ,

Vi t Nam.

Th ba, phõn tớch c i m c thự c a DN Vi t Nam i v i v n khỏnh ki t ti

chớnh. Qua ú tỡm ra nh ng khú kh n c ng nh nh ng h n ch c a c u trỳc s h u,
mụi tr

ng lu t phỏp trong vi c d bỏo v gi i quy t cú hi u qu tỡnh tr ng khỏnh

ki t ti chớnh DN.

Th t , a ra gi i phỏp dựng mụ hỡnh Z-Score d bỏo kh n ng phỏ s n DN Vi t
Nam, ng th i a ra cỏc ph

ng cỏch h tr d bỏo v gi i quy t hi u qu tỡnh

tr ng khỏnh ki t ti chớnh.

6. K T C U C A LU N V N

Ngoi ph n m u v k t lu n, lu n v n

c trỡnh by theo k t c u nh sau:

Ch

ng I: T ng quan v phõn tớch ch s v mụ hỡnh d bỏo

Ch

ng II: Nghiờn c u c i m khỏnh ki t ti chớnh v cỏc bi n phỏp i phú

m ts n

c Chõu .

ng III: V n khỏnh ki t ti chớnh

Ch

ng IV: Cỏc gi i phỏp nõng cao kh n ng d bỏo v gi i quy t hi u qu tỡnh

KI L

Ch

tr ng khỏnh ki t ti chớnh c a DN

Vi t Nam

Vi t Nam

9



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Page - 10

CH

NG I: T NG QUAN V PHN TCH CH S
BO

OBO
OKS
.CO
M

V Mễ HèNH D

1.1. PHN TCH CH S

TRUY N TH NG

S nh n bi t ho t ng c a doanh nghi p v nh ng khú kh n ti chớnh l m t ch
cú th u c gi i quy t c th khi phõn tớch cỏc ch s ti chớnh. Tr
tri n cỏc th

c o nh l

c khi phỏt

ng ho t ng c a doanh nghi p, m t s t ch c ó

c

thi t l p cung c p m t mụ hỡnh nh tớnh cỏc thụng tin ỏnh giỏ tỡnh tr ng tớn
d ng c a cỏc th

ng gia c th . Ch ng h n, ti n thõn c a Hóng D ch v thụng tin

qu c t Dun & Bradstreet n i ti ng ngy nay,

c thnh l p n m 1849

Incinnati,

Ohio, chuyờn cung c p cỏc i u tra tớn d ng c l p. T p h p cỏc nghiờn c u chớnh
th c liờn quan n d bỏo th t b i doanh nghi p
th p niờn 1930.

c th c hi n trong nh ng n m

M t tỏc ph m kinh i n trong l nh v c phõn tớch ch s v x p h ng phỏ s n

c

th c hi n b i Beaver 1967. Cỏc phõn tớch k thu t n bi n c a mụ hỡnh d bỏo phỏ
s n ny ó thi t l p n n múng cho cỏc n l c s d ng k thu t a bi n cho cỏc tỏc
gi khỏc i theo. Beaver ó tỡm ra m t s cỏc ch bỏo cú th phõn bi t cỏc m u bao
g m cỏc cụng ty phỏ s n v khụng phỏ s n cho th i gian n n m n m tr

c khi

phỏ s n. Mụ hỡnh Z-Score ó s d ng k thu t phõn tớch a bi n ny. M t nghiờn
c u ti p theo c a Deakin (1972) ó s d ng 14 bi n nh Beaver ó phõn tớch, nh ng
Deakin ó ỏp d ng nh ng bi n ny trong m t lo t cỏc phõn tớch a bi t th c.

KI L

Nh ng nghiờn c u c p trờn ó ng m ch ra m t kh n ng nh t nh c a cỏc ch
s nh l cỏc cụng c d bỏo phỏ s n. Nhỡn chung, nh ng ch s o l

ng kh n ng

sinh l i (profitability), kh n ng thanh kho n (liquidity), v kh n ng thanh toỏn
(solvency)

c th a nh n nh l nh ng ch bỏo quan tr ng nh t. Th t t m quan

tr ng c a cỏc lo i l khụng rừ rng do h u h t m i nghiờn c u u trớch d n ch s
khỏc nhau nh l ch bỏo quan tr ng nh t d bỏo b t n DN.
M c dự nh ng cụng trỡnh trờn ó thi t l p

c khỏi quỏt m c quan tr ng, cỏch

ng c a nh ng o l

ng c th , tuy nhiờn, s ỏp d ng cỏc

th c th c hi n v xu h

10




1.2. PH

NG PHÁP PHÂN TÍCH

Sau khi cân nh c k l

ch n ph

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

OBO
OKS
.CO
M

Page - 11

A BI T TH C

ng b n ch t c a v n đ và m c đích phân tích, Altman đã

ng pháp phân tích đa bi t th c (MDA=Multiple Discriminant Analysis).

M c dù không đ

c ph bi n nh

analysis), MDA đ

c s d ng trong nhi u nghiên c u t khi đ

c áp d ng đ u tiên

c, MDA đ

c s d ng ch y u

ng pháp phân tích h i quy (regression

KI L

ph

th p k 30 c a th k 20. Su t nh ng n m tr

trong sinh v t h c và khoa h c nghiên c u hành vi. Trong nh ng n m g n đây, k
thu t này đ

c s d ng ngày càng ph bi n trong gi i h c thu t c ng nh trong

th c ti n. Altman và đ ng s (1981) đã th o lu n v phân tích bi t th c m t cách
khá sâu s c và xem xét m t vài ng d ng c a nó vào l nh v c tài chính.
MDA là m t k thu t th ng kê dùng đ phân lo i m t quan sát vào m t trong vài
nhóm d a theo nh ng đ c đi m cá bi t c a quan sát. Nó đ

11

c s d ng ch y u



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Sau khi cỏc nhúm

OBO

OKS
.CO
M

Page - 12

c thi t l p, d li u

c thu th p theo m c ớch c a nhúm;

MDA trong hỡnh th c n gi n nh t c a nú l c g ng xõy d ng quan h tuy n tớnh
c a nh ng c i m m chỳng cú th phõn bi t t t nh t cỏc nhúm (cụng ty) v i
nhau. N u m t i t
chớnh) cú th nh l

ng c th , nh m t cụng ty, cú cỏc c i m (cỏc ch s ti
ng cho cỏc cụng ty trong phõn tớch, thỡ ph

th xỏc nh m t b h s t

ng phỏp MDA cú

ng quan c a bi t th c. Khi nh ng h s ny

c ỏp

d ng vo cỏc ch s hi n h u, s t o c s cho vi c phõn lo i vo m t trong nh ng
nhúm nh danh.

K thu t phõn tớch a bi t th c cú u i m l xem xột cõn nh c ton b t p h p cỏc

c i m chung c a cỏc cụng ty t

ng ng, c ng nh s t

ng tỏc l n nhau c a cỏc

c i m ny. Trong khi ú, m t nghiờn c u n bi n ch cú th cõn nh c cỏc cụng
c o l

ng

c s d ng cho nhúm ch nh tr

c t i m t th i i m.

M t u i m khỏc c a phõn tớch a bi t th c l s gi m ph m vi c a cỏc nh phõn
tớch, ú l, t m t s cỏc bi n c l p khỏc nhau n ch cũn G-1 i l
b ng v i s nhúm g c. Nghiờn c u

õy

ng,

ú G

c c p v i hai nhúm, bao g m nhúm

cỏc cụng ty phỏ s n v nhúm cỏc cụng ty khụng phỏ s n. Vỡ v y, vi c phõn tớch
c chuy n i hon ton thnh hỡnh th c n gi n nh t: m t i l

KI L



ng. Ch c

n ng bi t th c, c a m u Z=V1X1+V2X2++VnXn chuy n i nh ng giỏ tr c a bi n
cỏ bi t thnh m t i m s bi t th c n, hay giỏ tr Z, m v sau
h ng m c tiờu,
Trong ú:
-

V1, V2, Vn = cỏc h s bi t th c, v

-

X1, X2, Xn = cỏc bi n c l p

12

c dựng x p



Page - 13

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

Phân tích đa bi t th c tính tốn h s bi t th c Vi, trong khi đó các bi n đ c l p Xi
là các giá tr th c.

Khi s d ng các ch s tài chính đ đánh giá kh n ng phá s n cơng ty, có lý do đ
v i các ch s khác.

ng nh t đ nh s có quan h t

cho khía c nh này khơng tr m tr ng

ph i ch n l a c n th n các bi n d báo.
c a mơ hình v i m t l
truy n đ t l

ng quan hay c ng tuy n cao

OBO
OKS
.CO
M

tin r ng vài ch s đo l

ng t

phân tích bi t th c, ta

ó c ng là m t u đi m v tính m m d o

ng đ i nh các ch s đo l

ng đu c ch n mà có th

ng l n thơng tin. Nh ng thơng tin này có th bi u hi n s khác nhau

r t l n gi a các nhóm khác nhau, nh ng v n đ là có hay khơng nh ng khác bi t
quan tr ng là đi u đáng quan tâm h n c a q trình phân tích.
Có l

u đi m c b n c a phân tích đa bi t th c trong vi c gi i quy t v n đ phân

lo i cơng ty là kh n ng phân tích tồn b bi n c a m t đ i t
th i h n là ki m tra tu n t các đ c đi m các bi t c a đ i t
ch

ng trình đ

ng m t cách đ ng

ng đó. Gi ng nh các

ng th ng và t ng th đã c i thi n k thu t truy n th ng trong d

tốn ngân sách v n, xu h

ng phân tích đa bi t th c so v i phân tích ch s truy n

th ng có ti m n ng s a đ i m t cách đúng đ n các b t n. M t cách rõ ràng, s k t
h p các ch s đ

c phân tích v i nhau có th lo i b nh ng đi m m p m và phân

lo i sai có th có nh đã th y

tr

c đó.

nh ng nghiên c u phân tích ch s truy n th ng

Nh ta s th y, mơ hình Z-Score là m t phân tích tuy n tính trong đó n m ch s
đ

c g n tr ng s m t cách khách quan và c ng v i nhau thành m t ch s duy nh t

KI L

mà nó s tr thành n n t ng cho vi c phân lo i cơng ty vào các nhóm c n phân tích,
ki t qu hay khơng ki t qu .

1.3. MƠ HÌNH Z-SCORE

Khi nghiên c u thi t l p mơ hình Z-Score, Altman đ th c hi n các b
B

C 1: S

c nh sau:

CH N M U

M u ban đ u bao g m 66 cơng ty v i 33 cơng ty

m i nhóm. Nhóm phá s n (ki t

qu ) (nhóm 1) là nh ng nhà s n xu t đã n p đ n phá s n theo ch

13

ng 10 c a Lu t



Page - 14

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Phỏ S n Hoa K trong giai o n 1946 n 1965. Th i k 20 n m khụng ph i l s
ch n l a t t nh t b i vỡ cỏc ch s trung bỡnh c ng ch u nh ng th ng tr m theo th i
gian. M t cỏch lý t

ng, chỳng ta s ch n danh sỏch cỏc ch s

giai o n t d

OBO
OKS
.CO
M

bỏo cỏc cụng ty khỏc trong giai o n ti p theo t+1. Khụng may, i u ny l khụng
th th c hi n b i vỡ s h n ch v d li u.

Nh n th y r ng nhúm ny l khụng hon ton thu n nh t, (b i vỡ s khỏc nhau v

ngnh v kớch c cụng ty), Altman ó c g ng th c hi n s l a ch n c n th n cỏc
cụng ty khụng phỏ s n (khụng ki t qu ).

Nhúm hai bao g m m t m u ghộp ụi c a cỏc doanh nghi p s n xu t
c s phõn lo i ng u nhiờn. Cỏc cụng ty
nghi p, v i ph m vi ti s n

c ch n t

c phõn l p b i ngnh v kớch c doanh

c gi i h n nghiờm ng t t 1 tri u USD n 25 tri u

USD. Giỏ tr ti s n trung bỡnh c a cỏc cụng ty trong nhúm 2 (9.6 tri u USD) l n
h n m t ớt so v i nhúm 1, nh ng hai nhúm cú kớch c ti s n nh nhau l i u
d

ng nh khụng c n thi t. Cỏc cụng ty trong nhúm 2 v n cũn ho t ng trong th i

gian phõn tớch. C ng v y, d li u thu th p t cựng cỏc n m cho cỏc cụng ty phỏ s n.
i v i th m u u tiờn, d li u
h n m t n m bỏo cỏo tr

c xõy d ng t cỏc d li u bỏo cỏo ti chớnh k

c khi phỏ s n. D li u u c xõy d ng t S Tay Ngnh

c a t ch c Moody v t cỏc bỏo cỏo

c ch n l c h ng n m. Th i gian ch t trung

bỡnh c a cỏc bỏo cỏo ti chớnh l 7 thỏng r

i (th i gian gi a k t thỳc n m v hon

thnh bỏo cỏo) (lead-time).

M t chi ti t quan tr ng l xỏc nh c ti s n c a nhúm
lo i b cỏc cụng ty nh (ti s n d

c l y m u. Quy t nh

i 1 tri u USD) v cỏc cụng ty r t l n ra kh i

KI L

m u l c n thi t cho ph m vi ti s n cỏc cụng ty trong nhúm 1. Thờm vo ú, v
vi c phỏ s n c a cỏc cụng ty c l n l r t hi m tr

c n m 1966.

i u ny ó thay

i t n m 1970 v i s xu t hi n vi v phỏ s n r t l n vớ d nh Penn Central R.R.
Nh ng v phỏ sỏn

cỏc ngnh cụng nghi p c ng xu t hi n ngy cng nhi u k t

n m 1978. Tớnh chung, cú ớt nh t 100 v phỏ s n theo ch
t USD k t n m 1978 (l n m ban hnh lu t phỏ s n m i)

14

ng 11 v i ti s n h n 1



Page - 15

Nh ng ch trớch th

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

ng th y l i v i cỏc ch s ti chớnh, v b n ch t, s li u

th ng kờ cho th y chỳng ch u s

nh h

ng c a y u t kớch c doanh nghi p, v do

ú nờn lo i b tỏc ng c a y u t ny trong phõn tớch. Mụ hỡnh Z-Score xu t hi n
B

c nhu c u ny.

OBO
OKS
.CO
M

cú th ỏp ng

C 2: L A CH N BI N

Sau khi hỡnh thnh

c khỏi ni m nhúm v ch n

c cụng ty, n vi c thu th p

cỏc b ng cõn i v cỏc bỏo cỏo k t qu kinh doanh. B i vỡ s l

ng l n bi n

c

tỡm th y u l nh ng ch bỏo quan tr ng cho cỏc v n c a cỏc cụng ty trong cỏc
nghiờn c u quỏ kh , m t danh sỏch g m 22 ch s h u ớch
giỏ. Cỏc bi n

c thu th p ỏnh

c phõn thnh 5 nhúm, bao g m nhúm ch s thanh kho n, nhúm

ch s l i nhu n, nhúm ch s ũn b y, nhúm ch s kh n ng thanh toỏn v nhúm
ch s ho t ng. Cỏc ch s
n ng t

c ch n trờn c s tớnh ph bi n v h c thu t v kh

ng thớch i v i cụng trỡnh nghiờn c u, v cú m t vi ch s m i trong

phõn tớch ny. Nghiờn c u c a Beaver (1967) k t lu n r ng ch s dũng ti n trờn n
l ch s ch bỏo n m nh nh t. Ch s ny khụng

c xem xột trong cụng trỡnh

ny b i vỡ thi u d li u nh t quỏn v chớnh xỏc v kh u hao v dũng ti n. T danh
sỏch 22 ch s , 5 ch s ó

c ch n vỡ chỳng ó th hi n t t nh t trong vi c liờn

k t d oỏn phỏ s n cụng ty. Cỏc ch s ny khụng bao g m t t c cỏc bi n s quan
tr ng nh t

c o l

ng m t cỏch c l p.

cựng, cỏc th t c sau ó

t

c t p h p cỏc bi n s cu i

c s d ng: (1) quan sỏt m c ý ngh a th ng kờ c a cỏc

ch c n ng thay th khỏc nhau, bao g m vi c xỏc nh ph n úng gúp t
cỏc bi n s c l p; (2) ỏnh giỏ s t

ng i c a

ng quan gi a cỏc bi n s cú liờn quan; (3)

chuyờn gia.

KI L

quan sỏt chớnh xỏc v m t d bỏo c a cỏc t p h p bi n; v (4) ỏnh giỏ c a cỏc
Bi t th c cu i cựng u c th hi n nh sau:

Z = 0.012X1+0.014X2+0.033X3+0.006X4+0.999X5
Trong ú:

X1= working capital/total assets = V n l u ng/ T ng ti s n,
X2= Retained earning/ total assets = L i nhu n gi l i/ T ng ti s n

15



Page - 16

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

X3= Eanring before tax and interest/ total assets = L i nhu n tr

c thu v lói vay/

T ng ti s n,
X4= Market value equity/ book value of total liabilities = Giỏ tr th tr

ng c a v n

OBO
OKS
.CO
M

CSH/ giỏ tr s sỏch c a n ph i tr ,

X5= Sales/total assets = T ng doanh thu/ T ng ti s n, v
Z= overall index = ch s t ng h p,

Chỳ ý r ng, mụ hỡnh khụng cú m t h ng s no (s gi i h n).
m m c th

c s d ng, v k t qu l, i m s gi i h n t

ú b i vỡ cỏc ph n

ng ng gi a hai nhúm

khụng ph i l 0. Ph n m m khỏc, nh SAS v SPSS, cú m t h ng s , m nú chu n
húa i m gi i h n
B

0 n u s m u c a hai nhúm l b ng nhau.

C 3: GI I THCH CC BI N S

X1, working capital/total assets (WC/TA) = V n l u ng/ T ng ti s n
Ch s working capital/ total assets, th
cỏc tr c tr c DN, l m t cụng c o l
cụng ty t

ng

c tỡm th y trong cỏc nghiờn c u v

ng thanh kho n rũng c a cỏc ti s n c a

ng ng v i t ng v n. Working capital

c nh ngh a nh l s khỏc

nhau gi a current assets ti s n l u ng v current liabilities- n ng n h n. Tớnh
thanh kho n v c i m v kớch th

c

c cõn nh c rừ nột. Thụng th

ng, m t

cụng ty tr i qua m t th i k l ho t ng kộo di s cú ti s n l u ng b co l i so
v i t ng ti s n. Trong ba ch s thanh kho n

c ỏnh giỏ, ch s ny t ra l ch

s ỏng giỏ nh t. Hai ch s thanh kho n khỏc

c ki m tra l current ratio- ch s

thanh toỏn hi n hnh v quick ratio ch s thanh toỏn t c th i. Chỳng xem ra kộm
ng b o th c a m t vi cụng ty th t b i.

KI L

h u ớch v ph thu c vo khuynh h

X2, retained earnings/total assets (RE/TA) = L i nhu n gi l i/ T ng ti s n
L i nhu n gi l i th hi n t ng s thu nh p

c tỏi u t hay m c l c a m t

doanh nghi p trong su t th i gian t n t i c a nú. Ch s ny c ng
th ng d ki m

c xem nh l

c t quỏ trỡnh ho t ng. i u ỏng chỳ ý l ch s ny ph thu c

vo s v n ng thụng qua tỏi c u trỳc v tuyờn b chia c t c, v n khụng ph i l
it

ng nghiờn c u c a nghiờn c u ny, cú th hi u r ng m t xu h

16

ng s

c



Page - 17

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

hình thành thơng qua tái t ch c, ho c chính sách chia c t c ho c nh ng đi u
ch nh phù h p trong các tài kho n k tốn.
M t khía c nh m i thú v v ch s l i nhu n gi l i là kh n ng đo l

ng l i nhu n

nh c hồn tồn

OBO
OKS
.CO
M

tích l y theo th i gian. Th i gian ho t đ ng ng n hay dài c a m t cơng ty đ
ch s này. Ví d , các cơng ty tr th

c cân

ng th hi n m t ch s

RE/TA th p b i vì nó ch a có th i gian đ tích l y l i nhu n. Vì v y, có th l p
lu n là các cơng ty tr

m t m c đ nào đó b phân bi t đ i x trong phân tích này,

và kh n ng các cơng ty này đu c x p vào nhóm phá s n là cao h n m t cách t

ng

đ i so v i các cơng ty có th i gian ho t đ ng nhi u h n. Nh ng đó là đi u chính
xác trong th gi i th c. Các cơng ty d b phá s n

nh ng n m đ u ho t đ ng.

Trong n m 1993, kho ng 50% s các cơng ty b phá s n trong t m t đ n 5 n m đ u
ho t đ ng (Dun & Bradstreet, 1994).
Thêm vào đó, ch s RE/TA đo l

ng đòn b y c a m t doanh nghi p. Nh ng cơng

ty v i m c RE cao, so v i TA, có th tài tr tài s n thơng qua vi c gi l i l i nhu n
và khơng s d ng nhi u n .

X3, Earnings before Interest and taxes/Total assets (EBIT/TA)=L i nhu n
tr

c thu và lãi vay/T ng tài s n (ch s hi u su t s d ng tài s n)

Ch s này đo l

ng n ng su t th t c a tài s n doanh nghi p, m t cách đ c l p v i

thu và vay n . B i vì s sinh t n t i h u c a m t doanh nghi p là d a vào kh
n ng t o ra ti n c a tài s n, ch s này xu t hi n r t hay trong nghiên c u liên quan
đ n th t b i doanh nghi p. H n n a, vi c m t kh n ng thanh tốn trong các tr

ng

h p phá s n x y ra khi t ng n l n h n giá tr đúng c a tài s n cơng ty v i giá tr
c xác đ nh d a trên kh n ng sinh l i c a tài s n. Ch s này có kh n ng ch

KI L

đ

báo t t h n các ch s sinh l i khác, k c dòng ti n.
X4, Market value of Equity/Book value of total liabilities (MVE/TL) = Giá tr
th tr

ng c a v n ch s h u /Giá tr s sách c a n

V n ch s h u đ

c đo l

đãi và c phi u th

ng, trong khi n bao g m c n ng n h n và n dài h n. Ch s

ng b i giá tr th tru ng c a t t c c phi u, c phi u u

này đo m c đ có th s t gi m v m t giá tr c a tài s n cơng ty (đo l

17

ng b i giá



Page - 18

tr th tr

ng c a v n ch s h u v n ) tr

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

c khi n v

t quỏ ti s n v cụng ty

m t kh n ng thanh toỏn. Vớ d , m t cụng ty v i giỏ tr th tr
h u l 1000 USD, v n l 500 USD cú th ch u

c s s t gi m 2/3 giỏ tr ti s n

c khi m t kh n ng thanh toỏn (s t 2/3 ti s n t c l t ng giỏ tr ti s n cũn l i

OBO

OKS
.CO
M

tr

ng c a v n ch s

=1/3*(1000+500)=500 USD). Tuy nhiờn, cựng m t cụng ty v i 250 USD giỏ tr v n
ch s h u s b m t kh n ng thanh toỏn n u ti s n gi m ch cũn 1/3 giỏ tr . Ch s
ny b sung kớch th
khụng c p n.

c giỏ tr th tr

ng m h u h t cỏc nghiờn c u phỏ s n khỏc

X5, Sales/Total assets (S/TA) = T ng doanh thu/ T ng ti s n
Ch s doanh thu trờn t ng ti s n l m t ch s ti chớnh tiờu chu n minh h a cho
kh n ng t o ra thu nh p c a ti s n doanh nghi p. Nú l m t th
qu n tr trong mụi tr

c o kh n ng

ng c nh tranh. Ch s cu i cựng ny khỏ quan tr ng nh ng

nú l ch s kộm quan tr ng nh t d a trờn c s cỏ th . Th t ra, d a trờn cỏc ki m
nh m c ý ngh a b ng th ng kờ n bi n, nú khụng nờn xu t hi n. Tuy nhiờn, b i
vỡ m i quan h duy nh t c a c a nú v i cỏc bi n s khỏc c a mụ hỡnh, ch s
sales/total assets x p h ng th hai trong vi c gúp ph n vo kh n ng phõn bi t t ng

th c a mụ hỡnh. Tuy nhiờn, cú s khỏc bi t l n v doanh thu gi a cỏc ngnh, v
Altman s phỏt tri n m t mụ hỡnh thay th (Z) m khụng cú ch tiờu X5
I M C N CH í
M i ng

i nờn chỳ ý s d ng mụ hỡnh ny m t cỏch ỳng n. Do vi c s p x p

nh d ng mỏy tớnh ban u, bi n X1 n bi n X4 ph i
tr

ph n sau.

c tớnh toỏn nh l cỏc giỏ

d ng ph n tr m. Vớ d , cụng ty cú ch s X1 l 10% thỡ ph i

c l 10.0%

l 200% thỡ

KI L

m khụng u c chuy n l 0.10. Ch cú ch s X5 u c bi u di n khỏc: ú l n u X5
c bi u di n l 2.0. Cỏc nh phõn tớch th c ti n cú th

h s bi t th c c c k cao c a X5. S d

ng nh b t th

c chỳ ý b i

ng ny l do nh d ng

c a cỏc bi n s khỏc nhau. B ng 1 minh h a c i m k thu t v hỡnh th c c a
t ng bi n s trong n m bi n s c l p trờn.
Trong nhi u n m tr i, cỏc cụng ty tỡm th y m t d ng th hi n ti n nghi h n c a mụ
hỡnh l:

18



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

Page - 19

Z= 1.2X1+1.4X2+3.3X3+0.6X4+1.0X5
đánh giá kh n ng phá s n c a các công ty, ch s Z c a chúng đ
các m c đi m đ

c xác đ nh tr

c so sánh v i

i đây

c nh d

OBO
OKS

.CO
M

Z < 1.81: Phá s n

1.81 < Z < 2.99: Không rõ ràng
2.99 < Z : Lành m nh

S d ng công th c này, thì các bi n t X1 đ n X4 đ

c s d ng d

i d ng s tuy t

đ i, ví d 0.10 thay vì 10% và làm tròn h s cu i b ng 1.0 (t 0.99). Bi n s cu i
ti p t c đ

c vi t d

nhóm phân lo i t
đã đ

i d ng s tuy t đ i.

ng ng và đi m ng

i m s cho các công ty đ n l và các

ng v n khác nhau th y rõ.

nh d ng này

c s d ng trong m t vài tình hu ng th c t , ví d nh công trình c a Altman

và Lafleur (1981).

B ng 1.1: Bi n trung v và ki m nghi m m c ý ngh a

Trung v c a nhóm phá Trung v c a nhóm không phá Ch s F

Bi n

s n/Bankrupt Group meann

s n/Nonbankrupt Group meann

F Ration

X1= WC/TA

-6.1%

41.4%

32.5*

X2= RE/TA

-62.6%

35.5%

58.86*

X3=EBIT/TA

-31.8%

15.4%

26.56*

X4= MVE/BVL

40.1%

247.7%

32.26*

X5=S/TA

1.5

1.9

2.84

N=33

F1.60(0.001)=12.0; F1.60(0.01)=7.00; F1.60(0.05)=4.00
B

KI L

* M c ý ngh a 0.001

C 4: KI M TRA CÁC BI N S

M t ki m nghi m xác đ nh kh n ng phân bi t c a mô hình là ki m nghi m Fvalue, b ng cách l y ch s t ng bình ph
v i t ng bình ph

ng (sums of squares) c a nhóm này so

ng c a nhóm khác. Khi ch s này c c đ i, nó có tác d ng phân

tán trung v c a nhóm r ng ra, và đ ng th i, gi m s phân tán c a các đi m cá th
(giá tr Z c a công ty) ra xa trung v c a nhóm t

ng ng. M t cách lô gíc, ki m

nghi m này (còn g i là ki m nghi m F) là phù h p vì m c tiêu c a ph

19

ng pháp



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Page - 20

phõn tớch a nhõn t l nh n d ng v s d ng nh ng bi n s m chỳng phõn bi t t t
nh t cỏc nhúm khỏc nhau v ng d ng nh t trong nhúm.
Trung bỡnh nhúm c a hai nhúm m u g c l

OBO
OKS
.CO
M

Ch s Z c a nhúm 1= - 0.254 ( v i F = 20.7) = (1.2*(-6.1%)) + (1.4*(-62.6%)) +
(3.3*(-31.8%)) + (0.6* 40.1%) + (1* 1.5)

Ch s Z c a nhúm 2= + 4.8882 (v i F4n (0.01) =3.84) = (1.2*41.4%) + (1.4*35.5%)
+ (3.3*15.4%) + (0.6*247.7%) + (1* 1.9)

Ki m nghi m m c ý ngh a do v y bỏc b gi thi t r ng m cỏc quan sỏt phỏt sinh t
cựng m t ỏm ụng.
Cỏc trung v bi n


m t bỏo cỏo ti chớnh tr

c khi phỏ s n v k t qu th ng kờ F

c bi u di n trong b ng 1. Bi n X1 n bi n X4 u cú m c ý ngh a 0.001, di n

t s khỏc nhau c c k quan tr ng gi a cỏc bi n gi a cỏc nhúm cụng ty khỏc nhau.

Bi n X5 khụng di n t

c s khỏc bi t quan tr ng gi a cỏc nhúm v lý do cho

bi n ny vo nhúm cỏc bi n l ch a rừ rng l m.
bi n, t t c cỏc ch s u cú giỏ tr cao h n

m t m c nghiờm ng t v n

cỏc cụng ty khụng phỏ s n. C ng nh

th , t t c cỏc h s bi t th c u cú d u hi u r t kh quan nh mong i. B i th ,
m t cụng ty cú kh n ng phỏ s n cng cao thỡ i m s bi t th c c a nú cng th p.
Rừ rng r ng b n trong n m bi n s di n t s khỏc nhau quan tr ng gi a cỏc
nhúm, nh ng t m quan tr ng c a ph
nhúm thụng qua s o l

ng phỏp a bi t th c l

kh n ng tỏch

ng a bi n s .

M t khi cỏc giỏ tr c a cỏc h s bi t th c

c

cl

ng, ta cú th tớnh toỏn i m

bi t th c c a m i quan sỏt trong m u, hay cỏc cụng ty, v n nh cỏc quan sỏt vo

KI L

m t nhúm d a vo i m s ny. S c n thi t c a quy trỡnh l so sỏnh h s c a m t
cụng ty cỏ th v i h s c a m t nhúm l a ch n. S so sỏnh
tr chi bỡnh ph

ng v cỏc ch nh

c o l

c th c hi n d a vo s t

ng b i giỏ

ng t t

ng i

c a cỏc i m s cụng ty so v i i m s nhúm.
M U BAN

U

M u ban u g m 2 nhúm v i 33 cụng ty m i nhúm,
d ng d li u bỏo cỏo ti chớnh thu th p m t n m tr

20

c ki m tra b ng cỏch s

c khi phỏ s n. B i vỡ cỏc h s



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

Page - 21

bi t th c và các phân ph i nhóm đ
cơng đ

c xây d ng t m u này, nên s phân lo i thành

c k v ng r t cao. i u này x y ra b i vì các cơng ty đ

s d ng ch c n ng bi t th c, th c t , là d a vào các cơng c đo l

ng riêng l cho

c bi u di n trong b ng 2

OBO
OKS
.CO
M

cùng các cơng ty này. Ma tr n phân lo i cho m u g c đ

c phân lo i b ng

B ng 1.2: K t qu phân lo i c a m u g c
S
đúng

Ph n
tr m
chính
xác

Ph n
tr m
khơng
chính
xác

M un

Nhóm 1
Nhóm 2

Ki u I
Ki u II
T ng

31
32
63

94
97
95

6
3
5

D đốn

Th c t

Nhóm 1

Nhóm 2

31
1

2
32

33
33
66

Mơ hình th hi n c c k chính xác trong vi c phân lo i đúng 95% cho t ng s các
cơng ty trong m u. Còn nhóm I sai s ch có 6% trong lúc nhóm II th m chí còn ít
h n v i 3%. Nh ng k t qu này là r t t t nh k v ng.

KI M

NH BÁO CÁO HAI N M TR

C KHI PHÁ S N

Cu c ki m đ nh th hai quan sát kh n ng c a mơ hình cho các cơng ty s d ng các
d li u báo cáo tài chính thu th p đ
là m t s c

c khi phá s n. Th i k hai n m

ng đi u b i vì th i gian ch t gi a lúc b t và lúc hồn thành bình qn

cho vi c các cơng ty đ

c s p x p là kho ng 20 tháng, v i hai cơng ty có th i gian
c bi u di n trong b ng 3. S gi m chính xác là đi u có

KI L

ch t là 13 tháng. K t qu đ
th hi u đ

c hai n m tr

c b i vì các bi u hi n c a s phá s n ti m tàng là kém rõ h n. Tuy

nhiên 72% phân đ nh chính xác là b ng ch ng r ng s phá s n có th tiên đốn
tr

c 2 n m. Sai s c a nhóm II l n h n m t chút (6% so v i 3%) trong ki m

nghi m này, nh ng nh th v n là c c k chính xác.

21



Page - 22

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

B ng 1.3: K t qu phõn lo i m u cho th i gian hai n m tr
Ph n
tr m
chớnh
xỏc

Ph n
tr m
khụng
chớnh
xỏc

M un

D oỏn

Nhúm

OBO
OKS
.CO
M

S
ỳng

c khi phỏ s n

Nhúm 1
(phỏ
s n)
23
2

Nhúm 1
Nhúm 2

Ki u I
Ki u II
T ng
M U TH

23
31
54

72

94
83

28
6
17

Nhúm 2
(khụng
phỏ s n)
9
31

32
33
65

C P C A CC CễNG TY PH S N.

ki m tra mụ hỡnh m t cỏch nghiờm ng t cho cỏc cụng ty phỏ s n v cỏc cụng ty
khụng phỏ s n, hai m u m i

c gi i thi u. M u th nh t

c t p h p g m 25

cụng ty b phỏ s n. Nh ng cụng ty ny cú m c ti s n t

ng t v i cỏc cụng ty c a

nhúm phỏ s n ban u. Trờn c s c a cỏc thụng s

c thi t l p trong mụ hỡnh

bi t th c phõn lo i cỏc cụng ty trong m u th c p ny, s chớnh xỏc trong vi c d
oỏn cho m u ny

th i i m m t n m tr

Nh ng k t qu thu

c khi phỏ s n

c mụ t trong b ng 4.

c gõy ng c nhiờn vỡ m t nhúm ỏng l khụng

c k v ng

nhi u l i tr nờn t t h n so v i m u ban u (96% so v i 94%). Hai lý do cú th
ch p nh n l khuynh h
m u u tiờn khụng
mụ t t tr

c khụng

ng i lờn t n t i m t cỏch thụng th

c th hi n

ng trong th nghi m

trong nghiờn c u ny v / ho c mụ hỡnh nh ó

c t i u.

KI L

B ng 1.4: K t qu s p x p m u th c p c a cỏc cụng ty phỏ s n
S ỳng

Ki u I (t ng 24
c ng)

Nhúm phỏ s n
Ph n tr m
Ph n tr m
ỳng
sai
96

4

D oỏn
Phỏ s n
Khụng phỏ
s n
24
1
N=25

KI M NGHI M Mễ HèNH D A TRấN M U TI P THEO G M CC
CễNG TY KI T QU TI CHNH

22



Page - 23

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Trong ki m nghi m l n th 3 ti p theo Altman ó ki m tra 86 cụng ty ki t qu ti
chớnh t 1969 n 1975, 110 cụng ty b phỏ s n t 1976 1995 v 120 cụng ty phỏ
s n t 1997 1999. Altman ó tỡm ra r ng mụ hỡnh ch s Z, s d ng i m gi i h n
c chớnh xỏc t 82% - 94%. M t nghiờn c u th nghi m l p l i

OBO
OKS
.CO
M

l 2,675, d oỏn

cho n n m 1999, chớnh xỏc c a mụ hỡnh Z - Score trờn m u cỏc cụng ty b ki t
qu ti chớnh giao ng t 80% - 90%, d a trờn d li u c a m t k bỏo cỏo tr
khi phỏ s n.

c

Tuy nhiờn, sai l m ki u II (s p cỏc cụng ty vụ nhúm phỏ s n nh ng khụng phỏ s n)
ó t ng m t cỏch ỏng k t 15% - 20% cho m i cụng ty v 10% c a cỏc cụng ty
l n nh t cú i m s Z d

i 1,81. Tuy nhiờn nh ng th nghi m g n õy cho th y

r ng i m s Z trung bỡnh t ng m t cỏch ỏng k v i m c t ng bỡnh quõn t 4 n 5
c p trong giai o n 1970 1995 lờn n 10 c p n m 1999. Nh ng c p trung bỡnh
v n khụng t ng nhi u. Ph n t ng quan tr ng trong ch s Z trung bỡnh l do giỏ c
phi u t ng m t cỏch chúng m t v i u ny lm nh h

ng n ch s X4.

Altman ng h vi c s d ng m c th p h n c a vựng ch a rừ rng (1.81) nh l m t
i m gi i h n th c t c a ch s Z h n l i m gi i h n c a ch s 2.675.

i ms

sau l k t qu c a m c l i t ng th th p h n trong th nghi m ban u. Theo s
li u th ng kờ, n m 1999 t l c a cỏc cụng ty trong n n cụng nghi p Hoa K cú
i m s Z d
M U TH

i 1.81 l h n 20%.
NGHI M TH

M t m u cỏc cụng ty
t

NHè C A CC CễNG TY KHễNG B PH S N

c ch n b i tỡnh tr ng phỏ s n c a nú (nhúm I) ho c m c

ng t v i nhúm I v m i ph

ng di n tr vi c v n t n t i. Nh ng cõu h i t

KI L

ra l i u gỡ lm cho cỏc cụng ty ny tuy g p cỏc khú kh n v t o ra l i nhu n,
nh ng l i khụng n n i ph i phỏ s n? S phõn lo i phỏ s n c a cỏc cụng ty thu c
di n ny l m t vớ d c a l i lo i II. M t th nghi m ch t ch riờng bi t tớnh hi u
qu c a mụ hỡnh bi t th c s tỡm ra m t m u l n cỏc cụng ty g p ph i v n v thu
nh p v sau ú

c quan sỏt k t qu phõn lo i c a mụ hỡnh Z t

th c hi n nh ng th nghi m trờn, m t m u 66 cụng ty

ng ng.

c ch n l a trờn c s

bỏo cỏo thu nh p thu n trong nh ng n m 1958 1961, v i 33 cụng ty m i lo i.

23



Page - 24

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Trờn 65% cỏc cụng ty ny ó tr i qua 2 3 n m cú l i nhu n õm t 3 n m tr
Cỏc cụng ty

c ú.

c ch n l a khụng tớnh n kớch c ti s n, v i 2 tiờu chu n l chỳng

ph i l cụng ty s n xu t v b l t 1958 1961. Nh ng cụng ty ny sau ú

c

OBO
OKS
.CO
M

ỏnh giỏ b ng mụ hỡnh bi t th c xỏc nh kh n ng phỏ s n c a chỳng. K t qu
cho th y 14 trong 66 cụng ty


c x p lo i ó b phỏ s n, cũn 52 cụng ty cũn l i

c x p ỳng. Vỡ v y mụ hỡnh bi t th c ó x p lo i ỳng

ng khi m t ai ú ý r ng nh ng cụng ty ny ó t o

trong m u. T l ny r t n t

thnh m t m u th c p

c 79% cỏc cụng ty

c th a nh n l ho t ng kộm h n m c trung bỡnh. Th

nghi m t cho m c ý ngh a c a k t qu l 4.8; m c ý ngh a

0.001. M t khớa c nh

thỳ v khỏc c a th nghi m ny l m i quan h c a cỏc cụng ty t m th i b b nh ny
v khu v c khụng xỏc nh. Khu v c khụng xỏc nh l ph m vi c a ch s Z m
vi c s p sai nhúm cú th x y ra.

Trong 14 cụng ty b x p sai nhúm trong m u th nhỡ, 10 cụng ty cú ch s Z n m
gi a 1.81 v 2.67, i u ny ch ra r ng m c dự chỳng

c x p lo i vo nhúm b

phỏ s n, s d oỏn phỏ s n l i khụng rừ rng nh khi ph n l n x y ra trong m u
u tiờn c a cỏc cụng ty b phỏ s n. Th c ra, ch cú 1/3 trong s 66 cụng ty trong
m u sau cựng cú ch s Z n m trong khu v c an xen vo nhau, m nh n m nh r ng
quỏ trỡnh ch n l a l thnh cụng khi ch n ra cỏc cụng ty cú bi u hi n b gi m giỏ tr
(thua l ). M c dự cỏc th nghi m u d a vo d li u t h n 40 n m v tr

c,

chỳng v n th hi n s m nh m c a mụ hỡnh khi s d ng vo n m 2000.
CHNH XC DI H N
K t qu tr

c cung c p b ng ch ng quan tr ng v tin c y cỏc k t lu n xõy d ng

KI L

t cỏc m u ban u. M t s m r ng h p lý s l xem xột hi u qu t ng th c a mụ
hỡnh bi t th c cho m t kho ng th i gian lõu h n tr
tr l i cõu h i ny, d li u
n m th 4 v n m th 5 tr

c khi x y ra phỏ s n.

c thu th p cho 33 cụng ty ban u t n m th 3,

c khi x y ra phỏ s n. M t c s m c nh l, khi th i

gian t ng lờn, kh n ng d bỏo t

ng i c a m i mụ hỡnh u gi m xu ng.

ny l chớnh xỏc trong cỏc nghiờn c u n bi n ó trớch d n tr

i u

c ú, v c ng ỳng

cho cỏc mụ hỡnh a bi t th c. D a vo nh ng k t qu trờn, cú th th y mụ hỡnh Z

24