Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển kinh tế trang trại ở huyện hoài đức tỉnh hà tây

(ễhitụỀểi
(ễhitụỀểiđễ
đễthực
thựctập
tậfitốt
tốtnụhiềp
nụhiêp.
6. Thị trường tiêu thụ sản phẩm của trang trại ..........................................40
7. Kết quả nghiên cứu mô hình kinh tê trang trại điểm.............................41
MỤC LỤC
8. Kết quả và hiệu quả sản xuất của kinh tế trang trại..............................43
CHUƠNG
I : Cơ
SỞ LÝ LUẬN VÀ THỤC TIỄN VỀ KINH TẾ TRANG
IV. Nhận xét
chung....................................................................................44
TRẠI.............................................................................................................
5
1. Những ưu điểm đạt được........................................................................44
I.
vềtồn
kinh
trại......................................................
5
2. Những
Nhược vấn
điểmđề
còn
tạitêvàtrang
nguyên
nhân................................................45

1. Những
Khái niệm
tế trang trại............................................................... 5
3.
vấnvề
đềkinh
đặt ra...............................................................................46
2.
Đặc trưng
kinh tế trang
trại..............................................................
7
CHƯƠNG
III:của
PHƯƠNG
HƯỚNG
VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIEN
KINH
TẾ
TRANG
TRẠI
Ở
HUYỆN
HOÀI
ĐỨC.......................48
3. Tiêu chí nhận dạng trang trại ................................................................. 8
I. Quan điểm phát triển kinh tẻ trang trại ....................................................48
4. Điều kiện hình thành và phát triển kinh tế trang trại
1. Quan điểm chung về phát triển kinh tế trang trại ..................................48
trong

nền điểm
kinh tê
trường..........................................................................9
2. Quan
vềthị
phát
triển kinh tế trang trại ở tỉnh Hà Tây nói chung và
5.
Các
loại
hình
trang
trại...........................................................................15
huyện Hoài Đức nói riêng............................................................................52
6. Phương
Vai trò của
kinh tếphát
trangtriển
trại ..................................................................17
II.
hướng
kinh tê trang trại ở huyện Hoài Đức
7.
Xu
hướng
phát
triển
kinh
tế
trang

trại ở nước ta trong..........thời gian tới
trong thời gian tới...................................................................................53
18
1. Phương hướng chung về phát triển kinh tế trang trại ở nước ta
II.
CƯ
sởgian
thựctới.........................................................................................53
tiễn của việc phát triển kinh tê trang..........................trại
trong
thời
22
2. Phương
hướng phát triển kinh tế trang trại ở huyện Hoài Đức
1.
Sơ
lược
quá
hình thành và phát triển kinh tế trang trại
trong những nămtrình
tới.....................................................................................53
ởIII.mộtGiải
sô nước
giới...........................................................................22
pháptrên
phátthế
triển
kinh tẻ trang trại .................................................55
2.
Khái

quát
quá
trình
phát
tế trang trại ở nước ta hiện nay.......24
1. Giải pháp về đất đai cho triển
trangkinh
trại..........................................................55
3. Chủ
trương
chính
sách phát triển kinh tế trang trại của Đảng và Nhà
2. Giải
pháp, về
vốn.....................................................................................56
nước..25
3. Tăng xây dựng và nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng trong nông nghiệp
CHƯƠNG
II : THỰC TRẠNG PHÁT TRIEN KINH TẾ TRANG TRẠI
nông thôn......................................................................................................56
4. Có kế hoạch đào và phát triển nguồnnhân lực cho................các trang trại

Ở HUYỆN HOÀI ĐỨC TỈNH HÀ TÂY.......................................27
57 huyện Hoài Đức......................27
I. Đặc điểm tụ nhiên kinh tê xã hội của
5. Nâng cao trình độ ứng dụng khoa họccông nghệ ở...............các trang trại
1. Đặc điểm tự nhiên..................................................................................27
57
2. Đặc điểm kinh tế.....................................................................................29
6. Hỗ trợ và tạo điều kiện cho các trang trại tiếp cận thị trường

3. Dân số và lao động ................................................................................29
tiêu thụ nông sản hàng hoá ..........................................................................58
4. Cơ sở hạ tầng..........................................................................................30
7. Giải pháp về quy hoạch và thiết kế vùng phát triển kinh............tế trang
5. Thuận lợi và khó khăn của điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội đối với việc
trại 59
phát triển kinh tế trang trại ...........................................................................32
8. Tăng cường quản lý Nhà nước đối vớikinh tế trang.............................trại
II. Khái quát tình hình phát triển kinh tê trang trại
ở Hà Tây hiện nay..................................................................................33
III. Thực trạng phát triển kinh tê trang trại ử huyện Hoài Đức..........37
1. Số lượng và các loại hình trang trại trên địa bàn huyện.........................37
Sinh DÌèn : Jíê
Jlê 6Ouụ
7Ouụ ^Đănụ _ Jlóp cyịcyị 42cJt
- 21 -


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiềp
LỜI MỞ ĐẦU

Cùng với quá trình phát triển kinh tế của đất nước thì ngành nông nghiệp

nước ta cũng đang từng bước phát triển một cách nhanh chóng .

Nông nghiệp nước ta là một ngành sản xuất còn chứa đựng những yếu tố
nguồn lực dồi dào cần được huy động để phục vụ cho công cuộc xây dựng và
phát triển đất nước. Việc huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đó đòi hỏi
phải có một hệ thống biện pháp đồng bộ, trong đó biện pháp về tổ chức sản xuất
có vai trò rất quan trọng. Những năm gần đây 0 nước ta kinh tế trang trại phát

triển khá nhanh và đang trở thành hình thức kinh tế hiệu quả trong nông nghiệp.
Như PGS . PTS . Lâm Quang Huyên đã nói: “ Trang trại là xu hướng phát triển
tất yếu của nông nghiệp nước ta”.

Hoài Đức là huyện có vị trí địa lý gần thủ đô Hà Nội, thị xã Hà Đông, thị
xã Sơn Tây, khu du lịch Ba Vì, nằm giáp vùng tam giác kinh tế Hà Nội - Hải
Phòng - Quảng Ninh. Đây là thị trường tiêu thụ lớn về sản phẩm nông sản hàng
hoá và hàng hoá tiểu thủ công nghiệp, thúc đẩy sản xuất của huyện phát triển. Vị
trí địa lý này đã tạo điều kiện thuận lợi để thương mại dịch vụ phát triển và tiếp
thu nhanh khoa học kỹ thuật công nghệ mới vào sản xuất. Những điều kiện trên
cũng rất thuận lợi cho việc phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện. Bên


(ễhitụỀểi đễ thực tậfi tốt nụhiêp.

phát huy nội lực trong nông nghiệp nông thôn, tạo ra một cơ chế sử dụng đất đai
hợp lý khai thác có hiệu quả việc cải tạo đất trống, đồi núi trọc, đất hoang hoá.
Góp phần tích cực vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế, góp phần tạo việc làm tăng
thu nhập cho một bộ phận dân cư nông thôn của huyện.

Từ thực tế về những lợi thế cũng như những khó khăn trong quá trình
phát
triển kinh tế trang trại và nhận thức được tầm quan trọng của kinh tế trang trại
trong việc phát triển nông nghiệp nông thôn nói riêng cũng như phát triển kinh
tế xã hội của huyện Hoài Đức nói chung, em quyết định chọn đề tài:
“Một sô giải pháp chủ yếu nhằm phát triển kinh tê trang trại ở huyện
Hoài Đức tỉnh Hà Tây.” làm đề tài nghiên cứu cho chuyên đề thực tập tốt
nghiệp của mình.

Nội dung nghiên cứu của đề tài gồm 3 phần chính sau:

Chương I. Cơ sở lý luận và thực tiễn về kinh tế trang trại.

Chương II . Thực trạng phát triển kinh tế trang trại ở huyện Hoài

Sinh mền : Mè rOtiụ
-4-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiềp
CHƯƠNG I
Cơ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỂ KINH TÊ TRANG TRẠI.

NHŨNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KINH TẾ TRANG TRẠI.

I.

1. Khái niệm vế kinh tế trang trại.
1.1. Trang trại là gỉ ?

Trang trại nói chung là sơ sở sản xuất nông nghiệp , ở đây nói về trang trại
trong
nền kinh tế thị trường thời ký công nghiệp hóa là với khái niệm cụ thể sau đây:
+ Trang trại là tổ chức sấn xuất cơ sở của nền nông nghiệp sản xuất hàng
hoá thời kỷ công nghiệp hóa.

- Trang trại là doanh nghiệp sản xuất kinh doanh nông nghiệp gắn với thị

trường.

- Trang trại là đơn vị sản xuất nông nghiệp tự chủ, là chủ thể pháp lý, có

tư
cách pháp nhân trong các quan hệ kinh tế xã hội.

Sinh mền : Mè rOtiụ rf)íĩiitj _ Mổp (YƯ)( 42( /t

-5-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiềp

- Trang trại tư bản chủ nghĩa; là loại hình trang trại nông nghiệp ít phổ
biến ở các nước, đến nay số lưọng không nhiều , thường là trang trại của tư bản
tư nhân, công ty cổ phấn, sản xuất kinh doanh trên cơ sở sử dụng lao động làm
thuê kể cả lao động sản xuất và lao động quản lý.

+ Trang trại thường có quy mô khác nhau (lớn, vừa và nhỏ) song song tồn
tại lâu dài với sự thay đổi về cơ cấu tỷ lệ và quy mô trung bình, nhưng không có
quy mô nào bị loại bỏ. Trang trại thường có cơ cấu sản xuất khác nhau với cơ
cấu thu nhập khác nhau và với phương thức quản lý kinh doanh khác nhau và
với trình độ năng lực sản xuất khác nhau.
1.2. Kinh tế trang trại là gì?

Kinh tế trang trại là nền kinh tế sản xuất nông sản hàng hoá , phát sinh và
phát triển trong thời kỳ công nghiệp hóa thay thế cho nền kinh tế tiểu nông, tự
cấp tự túc.

+ Kinh tế trang trại là tổng thể các quan hệ kinh tế của các tổ chức hoạt

động sản xuất kinh doanh nông nghiệp bao gồm các hoạt động trước, trong và
sau sản xuất nông sản hàng hoá , xoay quanh các trục trung tâm là hệ thống các
trang trại thuộc các ngành nông, lâm, ngư nghiệp ở các vùng kinh tế khác nhau.

Sinh mền : Mè rOtiụ
-6-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiềp

kinh tế , và là một tất yếu khách quan của nền kinh tế nông nghiệp trong quá
trình chuyển dịch từ sản xuất tự cấp tự túc lên sản xuất hàng hoá.

+ Kinh tế trang trại là loại hình tổ chức sản xuất nông nghiệp mới có tính
ưu việt hơn hẳn các loại hình tổ chức sản xuất nông nghiệp khác như kinh tế
nông nghiệp phong kiến phát canh thu tô, kinh tế nông nghiệp tư bản tư nhân,
đồn điền, kinh tế nông nghiệp cộng đồng, nông nghiệp tập thể, kinh tế tiểu nông.

+ Kinh tế trang trại đến nay đã khẳng địnhvị trí của mình trong nền nông
nghiệp sản xuất hàng hoá thời kỳ công nghiệp hóa ở các ngành sản xuất nông
lâm, ngư nghiệp ở các vùng kinh tế ,ở nhiều nước và khu vực trến thế giới, đã
thích ứng với các trình độ công nghiệp hóa khác nhau.

Thời gian tới, bước vào thế kỷ XXI, theo dự báo của nhiều nhà kinh tế
trên
thế giới kinh tế trang trại sẽ có bước phát triển mạnh mẽ với số lượng ngày càng
nhiều ở các nước đang phát triển trên đường công nghiệp hóa,và vẫn tồn tại ở
các
nước công nghiệp hóa cao, trên cơ sở điều chỉnh số lượng và cơ cấu trang trại

cho phù hợp.

Sinh mền : Mè rOtiụ
-7-


(ễhitụỀểi đễ thực tậfi tốt nụhiêp.

tế đã chứng minh đặc trưng cơ bản của kinh tế trang trại là sản xuất nông sản
hàng hoá theo nhu cầu của thị trường.

- Kinh tế trang trại sản xuất kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường

của thời kỳ công nghiệp hóa, nên mọi hoạt động đều xuất phát từ nhu cầu của thị
trường nông sản trong và ngoài nước. Vì vậy tất cả các yếu tố đầu vào của kinh
tế trang trại (đất đai, lao động, vốn, khoa học, công nghệ) cũng như yếu tố đầu
ra( nông sản phẩm thô và nông sản phẩm chế biến đều là hàng hoá.

- Do đặc trưng của sản xuất hàng hoá chi phối đòi hỏi phải tạo ra ưu thế

cạnh tranh trong sản xuất kinh doanh , để thực hiện yêu cầu tái sản xuất mở
rộng, hoạt động của kinh tế trang trại được thực hiện theo xu thế tích tụ tập trung
sản xuất ngày càng cao, tiến đến quy mô tối ưu của kinh tế trang trại phù hợp với
từng ngành sản xuất , từng vùng kinh tế ,từng thời kỳ công nghiệp hóa, tạo ra tỷ
suất hàng hoá cao, khối lượng hàng hoá nhiều, chất lượng hàng hoá tốt và giá
thành hạ.

Đi đôi với việc tập trung, nâng cao năng lực sản xuất của từng trang trại,
còn diễn ra xu thế tập trung các trang trại thành những vùng sản xuất hàng hoá

chuyên môn hóa về từng loại nông sản phẩm, như lương thực, trái cây, thịt,
sữa... với khối lượng hàng hoá lớn.
3. Tiêu chí nhận dạng trang trại.

Sinh mền : Mè rOtiụ
-8-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiêp

xác định là trang trại thì chỉ phải đạt một trong hai tiêu chí được quy đ ịnh cụ thể
tại thông tư 69 ngày 23/6/2000 của Bộ NN & PTNT và tổng cụ Thống kê là về
sản lượng hàng hoá, dịch vụ bình quân một năm hoặc về quy mô sản xuất trang
trại. Cụ thể là giá trị sản lượng hàng hoá , dịch vụ bình quân một năm phải đạt
trên 40 triệu đồng, quy mô sản xuất của cơ sở phải tương đối lớn, tương ứng với
từng ngành sản xuất. Đối với các cơ sở trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản
, có quan chức năng căn cứ vào diện tích trồng số lượng gia súc, diện tích mặt
nước để công nhận là cơ sở kinh tế trang trại. Đối với trang trại sản xuất giổng
thuỷ sản và dặc thuỷ sản giá trị sản lượng hàng hoá , dịch vụ bình quân một năm
phải đạt từ 100 triệu đồng trở lên. Sau khi thẩm định và hội tụ các tiêu chí trên
chủ sơ sở sản xuất được ƯBND huyện , thị xã cấp giấy chứng nhận kinh tế trang
trại được hưởng các ưu đãi quy định.
4. Điều kiện hình thành và phát triển kinh tê trang trại trong nền kinh

tê
thị trường.
4.1. Các điều kiện về môi trường kinh tế và pháp lý.
4.1.1. Có sự tác động tích cực và pliù hợp của Nhà nước.

Sự tác động tích cực của Nhà nước có vai trò to lớn trong việc tạo môi
trường kinh tế và pháp lý đế kinh tế trang trại hình thành và phát triển.

Sinh mền : Mè rOtiụ (Dà nụ _ Mớp (YƯ)( 42(4

-9-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiềp

- Khuyên khích sự hình thành và phát triển của kinh tế trang trại thông

qua
biện pháp đòn bẩy kinh tế nhằm tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế trang trại
và khuyến khích các hình thức liên kết kinh tế phục vụ cho kinh tế trang trại.

- Hỗ trợ nguồn lực cho sự hình thành và phát triển của kinh tế nhu’(hỗ trợ

kinh phí cho đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn cho chủ trang trại, xây dựng
các co sở hạ tầng, hỗ trợ chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật...)
4.1.2. Có quỹ đất cần thiết và có chính sách để tập trung ruộng đất:

Đối với sản xuất nông nghiệp, đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu và đặc
biệt không thê thay thế được, là nguồn gốc tạo ra sản phẩm nông nghiệp, vì vậy
giữa đất đai và trang trại có mỗi quan hệ gắn bó với nhau. Trong đó đất đai là
một những yếu tố hình thành nên trang trại và ngược lại trang trại là một trong
những hình thức sử dụng đất đai có hiệu quả nhất trong sản xuất nông nghiệp.

Các điều kịên về đất đai cho sự hình thành và phát triển của kinh tế trang
trại chủ yếu là điều kiện đảm bảo cho quá trình sử dụng đất đai có hiệu quả và

điều kiện nhằm tạo ra môi trường pháp lý cho quá trình tập trung đất đai diễn ra
thuận lợi. Điều này đòi hỏi Nhà nước phải có chính sách đất đai họp lý theo
phương châm đất đai phải thuộc về những người sử dụng chúng, tức là chính
sách mộng đất cần phải tạo điều kiện cho sự tập trung mộng đất một cách hợp
Sinh mền : Mè rOtiụ (Đànụ _ Mổp (Yư)( 42(/t

- 10-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiêp

Kinh tế trang trại và công nghiệp chế biến có mối quan hệ khăng khít với
nhau, tác động qua lại lẫn nhau vì kinh tế trang trại cung cấp nguyên liệu chính
cho công nghiệp chế biến, đây là cũng là nhân tố kích cầu của các trang trại vì
công nghiệp chế biến phát triển sẽ tạo ra thị trường rộng lớn và ổn định cho các
trang trại.

Để hình thành và phát triển kinh tế trang trại tất yếu có sự hỗ trợ cuả công
nghiệp chế biến, nhưng công nghiệp chế biến phải xuất phát từ các yêu cầu phát
triển của nông nghiệp và phù hợp với nhu cầu của thị trường. Vì vậy công
nghiệp
chế biến phải đi từ khả năng thực tế đế giải quyết vấn đề về nguyên liệu, hay đi
từ yêu cầu khai thác các nguồn lực của nông nghiệp. VI vậy phải có sự hỗ trợ
của
Nhà nước theo quan điểm hai bên cùng có lợi.
4.1.4. Có sự phát triển nhất định của cơ sở hạ tầng:

Kết cấu hạ tầng kỹ thuật sản xuất nông nghiệp bao gồm đường giao
thông,
thuỷ lợi, điện nước... là những điều kiện vật chất kỹ thuật rất cần thiết đối với

các hoạt động sản xuất nông nghiệp. Nó góp phần quan trọng để người sản xuất
khắc phục những tiêu cực của tự nhiên, đáp ứng những nhu cầu của sản xuất

Sinh mền : Mè (Duự. (Đànụ _ Mép fYư)( 42(/t

- 11 -


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiêp

4.1.5. Có sự hình thành vùng sản xuất nông nghiệp chuyên môn hóa.

Chuyên môn hoá sản xuất là một trong các hình thức tổ chức sản xuất của nền
sản xuất xã hội trong đó có nông nghiệp :

Sự hình thành vùng chuyên môn hóa sản xuất nông nghiệp có ảnh hưởng
tích cực và rõ rệt tới sự hình thành và phát triển của các trang trại vì các vùng
chuyên môn hóa tập trung luôn gắn với công nghiệp chế biến, tạo điều kiện cho
việc tiêu thụ sản phẩm của trang trại.

Vì vậy sự hình thành vùng chuyên môn hóa là kết quả của các điều kiện tác
động như: sự trợ giúp của Nhà nước đối với sự hình thành và phát triển nông
nghiệp , điều kiện thuận lợi về đất đai, sự phát triển của kết cấu hạ tầng, của
công nghiệp chế biến.
4.1.6. Có sự phát triển nhất định của các hình thức liên kết kinh tế trong

nông nghiệp:

Trình độ chuyên môn hoá càng cao thì yêu cầu liên kết kinh tế càng lớn,
bởi vì chuyên môn hoá là hình thức biểu hiện cụ thể của phân công lao động

trong sản xuất. Phân công và hiệp tác là hai mặt của quá trình tổ chức sản xuất.

Sinh mền : Mè (Duự. (Đànụ _ Mép fYư)( 42(/t

- 12-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiêp

nghiệp ngày càng trở thành điều kiện cho sự hình thành và phát triển kinh tế
trang trại.
4.1.7. Có môi trường pháp lý thuận lợi cho trang trại ra đời và phát

triển.

Trang trại là một trong những hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh nông
nghiệp, là bộ phận cấu thành hệ thống nông nghiệp của các nuớc theo mô hình
kinh tế thị trường tuy nhiên kinh tế trang trại chỉ hình thành và phát triển khi có
môi trường pháp lý phù hợp và thuận lợi, bởi vì sự ra đời của các trang trại phải
dựa trên co sở pháp lý nhất định.

Thứ nhất: sự công nhận của Nhà nước đối với kinh tế trang trại là cơ sở để
các trang trại có tư cách pháp nhân, để chủ trang trại có thể tham gia được mối
quan hệ kinh tế trong quá trình sản xuất và kinh doanh. Có một số ý kiến cho
rằng kinh tế trang trại là phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa trong nông
nghiệp. Vì vậy sự thừa nhận kinh tế trang trại ở nước ta hiện nay là rất cần thiết
và đúng lúc.

Thứ hai: Sự công nhận địa vị pháp lý của kinh tế trang trại sẽ tạo cơ sở
pháp lý cho những người có nguồn lực yên tâm đầu tư phát triển sản xuất kinh

doanh theo mô hình kinh tế trang trại, vì lý do đặc điểm của sản xuất nông
Sinh mền : Mè rOtiụ (Đànụ _ Mép fYƯ)( 42(/t

- 13-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiêp

Nông nghiệp là nghành sản xuất nặng nhọc, phức tạp, mức sinh lời thấp,
rủi ro cao. Vì vậy sức thu hút đầu tư kém hơn các nghành khác. Trong khi đó
phát triển nông nghiệp theo hướng kinh tế trang trại cần có sự đầu tư tiền của, tri
thức và ông sức lao động lớn hơn nhiều so với nông hộ để sản xuất kinh doanh.

Vì vậy điều kiện về ý trí và quyết tâm làm giàu từ nghề nông là một trong
những điều kiện quan trọng cho sự hình thành và phát triển của kinh tế trang trại.
Chỉ có nhúng người có ý trí quyết tâmlàm giàu từ nghề nông mới giám đầu tư
tiền của, tri thức và công sức vào nghề nông lời ít,rủi ro nhiều.
4.2.2. Người chủ trang trại phải có sự tích ỉuỹ nhất định về kinh tế sản

xuất, về tri thức và năng lực tổ chức sản xuất kinh doanh:

Sự tích luỹ kinh nghiệm, tri thức năng lực sản xuất kinh doanh là một nhu
cầu không thể thiếu đối với người chủ trang trại. Để đáp ứng yêu cầu này ngaòi
sự tích luỹ của bản thân người chủ trang trại còn có sự hỗ trợ của nhà nước về
nguồn nhân lực và tổ chức để có thể truyền tải các tiến bộ khoa học kỹ thuật
nông nghiệp, kiến thức tổ chức kinh doanh.... Cho các chủ trang trại vá các chủ
hộ trong nông nghiệp

- Về nguồn lực: Nhà nước cần coi việc hỗ trợ truyền tải các tiến bộ khoa

học kỹ thuật nông nghiệp cho nông dân là một trong những nội dung chủ yếu
của nhà nước hỗ trợ cho nông nghiệp.
Sinh mền : J2ê rOtiụ rt)íìiiíỊ _ J2ớp CỊỊCỊỊ 42( /t

- 14-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiềp

liệu sản xuất khác được tập trung với quy mô lớn hơn so với nông hộ. Chỉ khi
các yếu tố được tập trung với quy mô nhất định thì mới có snr xuất hàng hoá,
mới có trang trại. Như vậy có thể coi sự tập trung các yếu tố sản xuất là một điều
kiện ra đời và phát triển của kinh tế trang trại.

Sự tập trung các yuế tố về ruộng đất, tiền vốn và các tư liệu sản xuất đươc
thể hiện dưới các hình thức khác nhau. Các yếu tố đó cóthể thuộc quền sở hữu
của chủ trang trại, cũng có thể thuộc quyến sổ hữu của nhà nước, tập thể và các
cá nhân khác và chủ trang trại là người nhận sử dụng, ay mượn hoặc thuê
mướn....
4.2.4. Quản lý sản xuất kinlỉ doanh của chủ trang trậỉphỉ dựa trên cơ sở

hạch toán và phân tích kinh doanh:

Hoạt động sản suất kinh doanh của chủ trang trại là hoạt động nhằm mục
đích chủ yếu tạo ra thu nhập và có lợi nhuận cao, muốn vậymchủ trang trại phải
giảm tối đa giá thành nông sản của mình trên một đơn vị diện tích. Điều này đòi
hỏi ngươic chủ trang trại phải lựa chọn loại snr phẩm mà trang trại có ưu thế sản
xuất (tức là có lợi thế kinh doanh), phải kết hợp với sản xuất chuyên môn hoá
với phát triển tổng hợp.

Mặt khác trang trại phải tiến hành hạch toán được giá thành và phân tích
hoạt động kinh doanh. Trang trại mới tính toán được giá thành sản phẩm để biết
Sinh mền : Mè rOtiụ
- 15-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiềp

thường phân loại theo ba tiêu thức cơ bản đó là: Theo hình thức tổ chức quản lý,
theo cơ cấu sản xuất và theo quan hệ sở hữu.
5.1. Phán theo tổ chức quản lý:

- Trang trại gia đình: là kiểu trang trại sản xuất kinh doanh độc lập của

từng gia đình có tư cách pháp nhân riêng. Do một người chủ có năng lực, có uy
tín quản lý điều hành toàn bộ quá trình sản xuất kinh doanh, các thành viên
khác trong gia đình cũng tham gia vào quá trình sản xuất. Đây là loại hình phổ
biến nhất trong các loại trang trại ở các nước. Ví dụ: ở Mỹ hiện nay số trang trại
gia đình chiếm 78% tổng số trang trại, quản lý gần 65% đất đai và 70% giá trị
sản phẩm nông sản của cả nước. Nhưng về quy mô lại có diễn biến theo chiều
hướng giảm số lượng trang trại nhỏ ( quản lý từ 5 0- 20ha). Từ 36,5% năm 1950
xuống còn 15,3% năm 1982 so với tổng số trang trại cả nước, trong khi đó quy
mô lớn lại tăng lên từ 14,5% năm 1950 lên 46,3% năm 1982.

- Trang trại liên doanh: là kiểu trang trại được thành lập do một vài trang

trại gia đình tự nguyện hợp nhất lại thành trang trại có quy mô lớn hơn, thông
thường người chủ trang trại tham gia liên doanh này là anh em ruột thịt, bà con
họ hàng với nhau. Họ hợp nhất để tạo ra năng lực mới về vốn, tư liệu sản xuất,

ưu thế công nghệ cũng như những ưu đãi từ cơ chế chính sách của chính phủ để
có sức mạnh trong cạnh tranh. Loai hình trang trại này thường không nhiều, ở
Mỹ chiếm 10% tổng số trang trại , ở các nước Châu á quy 1Ĩ1Ô trang trại còn
nhỏ
Sinh mền : Mè rOtiụ íl)ùmf _ Mổp (Yư)( 42( /t

- 16-


(ễhitụỀểi đễ thực tậfi tốt nụhiêp.

nông nghiệp với lâm nghiệp ( ở các nước Bắc Âu ), kết hợp nông nghiệp với các
nghành nghề nông thôn khác ( ở các nước Châu á ).

- Trang trại sản xuất chuyên môn hoá : Là trang trại tập chung sản xuất
kinh
doanh chuyên một loai snr phẩm như các trang trại sản xuất ngũ cốc (ở Mỹ,
Canada, Tây Âu ...), chuyên chăn nuôi gà, vịt, lợn, bò sữa, chuyên trồng rau,
hoa, chuyên nuôi trồng thuỷ hải sản....
5.3. Phân theo hình thức sở hữu:

- Chủ trang trại sở hữu toàn bộ tư liệu sản xuất từ đất đai, truồng trại, bến

bãi đến các công cụ máy móc. Đây là loại hình phổ biến ở các nước tuy có khác
nhau về tỷ lệ. Ví dụ: Thuỵ Điển chỉ có 30% có trang trại thuộc loại này trong
khi có nhiều nứơc có đến 60- 70% số trang trại thuộc loại này.

- Chủ trang trại sở hữu một phần tư liệu sản xuất còn lại phải đi thuê hoặc

phải đi vay mượn từ nhiều nguồn khác nhau. Đây là loại hình khá phổ biến ở

nước ta . Vì trong điều kiện hiện nay các chủ trang trại còn gặp nhiều khó khăn
về khả năng tích tụ tập trung mộng đất.

Sinh mền : Mè rOtiụ (Đànụ _ MỔỊI (Yư)( 42(/t

- 17-


(ễhitụỀểi đễ thực tậfi tốt nụhiêp.

Phát triển kinh tế trang trại góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế , phát
triển các loại cây trồng, vật nuôi, có giá trị kinh tế cao, khắc phục dần tình trạng
sản xuất phân tán, manh mún, khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực,
góp phần tích cực thúc đẩy nông nghiệp nông thôn phát triển theo hướng tập
trung chuyên canh sản xuất hàng hoá, làm tiền đề cho công nghiệp chế biến
nông, lâm, thuỷ sản, đưa công nghiệp và các hoạt động dịch vụ vào nông thôn,
thúc đẩy xuất khẩu có giá trị cao hơn.
6.2. vé mặt xã hội.

Kinh tế trang trại góp phần vào tạo têm việc làm, tăng thu nhập cho lao
động trong nông nghiệp, tăng số hộ giàu ở nông thôn. Kinh tế trang trại phát
triển sẽ góp phần thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng nông thôn, tạo ra các mô hình
cho các hộ nông dân về cách tổ chức, quản lý sản xuất kinh doanh , cũng cố
quan hệ sản xuất tăng cường quan hệ hợp tác kiểu mới ở nông thôn. Do vậy phát
triển kinh tế trang trại sẽ góp phần tích cực vào việc giải quyết các vấn đề xã hội
, xoá đói giảm nghèo, đổi mới bộ mặt xã hội ở nông thôn. Tuy nhiên cần lưu ý
để hạn chế tối đa những ảnh hưởng thiếu tích cực của phát triển kinh tế trang trại
đó là sự phân hóa giàu nghèo,về sử dụng lao động thuê mướn...
6.3. Vê môi trường.

Để kinh tế trang trại phát triển một cách có hiệu quả các chủ trang trại

Sinh mền : Mè rOtiụ
- 18-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiêp

Hiệu quả kinh tế phải thể hiện được sản lượng, sản lượng hàng hoá tích
luỹ tái sản xuất mở rộng ngày càng tăng về cả mặt tuyệt đối và tương đối.

Hiệu quả xã hội phải thể hiện sự nâng cao không ngừng đời sống và thu
nhập của các thành viên trong trang trại , giải quyết được việc làm, góp phần
tăng hộ giàu, giảm hộ nghèo , xoá được hộ đói, góp phần cải thiện đời sống ở
nông thôn.

Hiệu quả môi trường phải thể hiện sự giảm bớt diện tích hoang hóa đồi
núi
trọc, các bãi cồn cát ven biển, phủ xanh đồi núi trọc, bảo vệ rừng, nước khí hậu.
Điều này hết sức cần thiết vì phần lớn các trang trại ở vùng trung du miền núi.

Để đạt được hiệu quả trên kinh tế trang trại nước ta phải phát triển theo
các xu hướng sau:
7.1. Tích tụ và tập trung.

Sự phát triển của trang trại gắn liền với quá trình tích tụ và tập trung.
Nông
hộ phải tích tụ, tập trung đất đai với quy mô nhất định mới có điều kiện sản xuất
Sinh mền : Mè rOtiụ rf)íĩiitj _ Mớp (Yư)( 42( /t

- 19-


(ễhitụỀểi đễ thực tậfi tốt nụhiêp.

Những trang trại hiện sử dụng đất quá mức hạn điền, nhưng sản xuất có
hiệu quả thì để họ tiếp tục sử dụng. Những trang trại khai hoang đất đồi núi trọc
đưa vào sản xuất nông nghiệp đề nghị không phải nộp thuế phụ thu ít nhất là 10
năm, kể cả phần đất vượt mức hạn điền, sau khi khai hoang.

Những điều nêu trên đây nhằm khuyên khích quá trình tích tụ tập trung
đất đai để phát triển kinh tế trang trại.

Việc khắc phục tình trạng đất đai manh mún của các hộ nông dân có ý
nghĩa quan trọng, đồng thời là tiền đề để chuyển từ nông hộ lên trang trại một
cách thuận lợi. Tuy nhiên giải quyết tình trạng đất đai manh mún là vấn đề phức
tạp, phải dựa vào sự tự nguyện của nông dân và có phương pháp chuyển đổi họp
lý giữa các hộ nông dân trên cơ sở quy hoạch lâu dài. Việc chuyển đổi ruộng đất
cần được thực hiện trước khi đo đạc để cấp giấy chứng nhận sử dụng đất lâu dài
và ổn định cho nông dân.

Việc phân phối giao đất cho người sản xuất nông lâm nghiệp, việc khắc
phục tình trạng đất manh mún thông qua chuyển đổi mộng đất sẽ dẫn đến tích tụ
tập trung vốn, tư liệu sản xuất, lao động để mở đường cho tích tụ tập trung sản
xuất , sản xuất ngày càng nhiều sản phẩm , sản phẩm hàng hoá xuất khẩu, tạo
nên tích luỹ tái sản xuất mở rộng không ngừng. Đây là xu hướng của quá trình
tích tụ và tập trung đúng đắn.
Sinh mền : Mè rOtiụ (Đànụ _ MỔỊI (Yư)( 42(/t

-20-


(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt ntịhiêp

Nhưng chuyên môn hóa phải kết hợp với đa dạng hóa tổng hợp mới có thẻ khai
thác mọi nguồn lực đất đai , khí hậu, cơ sở vật chất kỹ thuật, sức lao động, đồng
thời hạn chế những rủi ro về thiên tai và biến động của thị trường.

Vậy xu hướng sản xuất chuyên môn hóa của các trang trại như thế nào?

Thứ nhất là trên cơ sở quy hoạch phân vùng của cẳ nước, từng vùng và
địa
phương, các trang trại bố trí sản xuất một số sản phẩm hàng hoá chính có giá trị
cao phù hợp với điều kiện sản xuất của mình.

Thứ hai dựa vào một số sản phẩm hàng hoá chính đó để kết hợp sản xuất
một số cây trồng vật nuôi bổ sung và phụ để phục vụ cho sản xuất sản phẩm chủ
yếu phát triển đồng thời để sử dụng hết điều kiện đất đai , lao động cơ sở vật
chất kỹ thuật. Điều quan trọng nhất khi thực hiện sản xuất chuyên môn hoá là
phải dựa vào yêu cầu thị trường để sản phẩm chủ yếu sản xuất ra có thể tiêu thụ
được với giá cả hợp lý.

Phát triển theo hướng trên sẽ xuất hiện nhiều trang trại chuyên môn hoá
sản xuất có hiệu quả như các trang trại chuyên môn hoá cà phê, cao su, cây ăn
Sinh mền : Mè rOtiụ
-21 -

(ễhitụỀểi đễ thực tập tốt nụhiêp

thuỷ...không thể khép kín trong từng trang trại mà phải tiến hành chung trên cả
vùng theo quy hoạch thống nhất.

Mỗi trang trại không thể tự mình thực hiện công nghiệp hóa , thâm canh
hoá mà phải có sự hỗ trợ của Nhà nước, phải có sự kết họp giữa Nhà nước với
trang trại khi xây dựng cơ sở hạ tầng. Nhà nước đầu tư xây dựng công trình đầu
mối, các trang trại xây dựng hệ thống kênh mương, đường dẫn nước phục vụ cho
thâm canh của các trang trại và hộ gia đình trong vùng. Nhà nước hỗ trợ việc
nghiên cứu và phổ biến kỹ thuật thâm canh, còn trang trại áp dụng kỹ thuật.
7.4. Hợp tác và cạnh tranh.

Các trang trại muốn sản xuất hàng hoá thì phải hợp tác và liên kết với
nhiều đơn vị tổ chức kinh tế khác.

Trước tiên trong nội bộ từng trang trại có sự hợp tác và phân công lao
động để thực hiện các quá trình sản xuất . Sự hợp tác và phân công này do chủ
trang trại điều hành. Ngoài phạm vi trang trại chủ trang trại phải hợp tác với các
tổ chức cung ứng vật tư, các tổ chức tín dụng ngân hàng , các tổ chức thuỷ nông
các tổ chức bảo vệ thực vật và các tổ chức tiêu thụ sản phẩm . Mặt khác có
những trường hợp bản thân từng trang trại không thể tự làm được do thiếu vốn,
thiếu kỹ thuật...mà phải liên kết với các tổ chức khác nhau để thực hiện. Đi đôi
Sinh mền : Mè rOtiụ
-22-


(ễhitụỀểi đễ thực tậfi tốt nụhiêp.

Trên thế giới trang trại được hình thành từ thế kỷ XVII, đầu thế kỷ XVIII.
Trải qua vài thế kỷ tồn tại và phát triển , kinh tế trang trại được khẳng định là
mô hình kinh tế phù hợp và đat hiệu quả cao trong sản xuất Nông- Lâm - Ngư
nghiệp. Ớ mỗi khu vực mỗi quốc gia có điều kiện tự nhiên khác nhau, phong
tục tập quán khác nhau cho lên cũng có các mô hình kinh tế trang trại khác nhau,
có những trang trại sản xuất kinh doanh tổng hợp như : Kết họp trồng chọt với
chăn nuôi , nông nghiệp với lâm nghiệp ( ở các nước Bắc Âu). Cũng có nhiều
trang trại sản xuất chuyên môn hoá cao như: trang trại chuyên sản xuất ngũ cốc(
ở Mỹ, Canada, Tây Âu), có trang trại chuyên chăn nuôi lợn, gà, bò sữu...

Về quy mô trang trại có sự thay đổi tuỳ theo từng nước nhất là các trang
trại ở Châu á, quy mô diện tích binh quân từ 0,88 - 4,5ha, ở Châu âu khoảng 4,7
- 64ha và cao hơn thuộc Băc Mỹ và Mỹ, quy mô bình quân một trang trại
khoảng 180ha. Số trang trại và quy mô trang trại thay đổi từng bước, từng giai
đoạn gắn liền với quá trình công nghiệp hoá.

Ở các nước Châu Âu trang trại cũng phát triển theo xu hướng chung là
thời kỳ bước vào công nghiệp hóa trang trại phát triển mạnh sau đó cùng với sự
phát triển của công nghiệp số lượng trang trại giảm dàn và quy mô tăng lên
tương ứng.

Ở Mỹ tình hình phát triển cũng theo xu hướng của các nước Châu Âu
nhưng chậm hơn.
Sinh mền : Mè rOtiụ
-23-


(ễhitụỀểi đễ thực tậfi tốt nụhiêp.
1.2. Vốn sản xuất.

Vốn của các trang trại thường bao gồm vốn cố định, vốn lưu động, vốn tự
có và huy động từ các nguồn của các trang trại. Ngoài vốn tự có các trang trại
gia
đình còn sử dụng vốn vay của Ngân hàng, tiền mua chi các loại vật tư kỹ thuật.
Nhìn chung để mở rộng sản xuất kinh doanh các trang trại này ngày cành có xu
hướng sử dụng nhiều nguồn vốn vay từ bên ngoài.
1.3. Lao động.

Do mức độ cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp đạt mức độ cao nên số
lượng
và tỷ lệ lao động làm việc trong các trang trại ở các nước phát triển giảm nhiều.
Đại bộ phận các chủ trang trại là nam giới, lao động của chủ trang trại chiếm
phần lớn còn số lao động làm thuê ở các trang trại chưa nhiều
2 . Khái quát quá trình phát triển kinh tế trang trại ở nước ta hiện
nay.

Kinh tế trang trại ở nước ta xuất hiện từ trước cách mạng tháng 8 và phát
triển ở miền Nam sau năm 1954. Trên phạm vi cả nước từ khi đổi mới kinh tế
Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách kinh tế mới mở đường và tạo
điều kiện cho kinh tế trang trại ra đời và phát triển.
Sinh mền : Mè rOtiụ
-24-


(ễhitụỀểi đễ thực tậfi tốt nụhiêp.

tăng theo tỷ lệ thuận. Ọua khảo sát mới đây cho thấy tổng thu bình quân một
trang trại đã đạt trên 100 triệu đồng/năm. Điều đáng nói là để tăng hiêuh quả

kinh tế trong sản xuất chăn nuôi các chủ trang trại đã chú trọng đi vào đầu tư
thâm canh, đưa các giống mới các tiến bộ khoa học mới vào sản xuất. Các trang
trại chăn nuôi từ chỗ nuôi chăn thả lệ thuộc vào đồng cỏ tự nhiên như trước đây
nay chuyển hướng sang mô hình chăn nuôi bán thâm canh, trồng cỏ để chủ động
nguồn thức ăn cho gia súc nhất là vào mùa khô, mặt khác bổ sung bàng thức ăn
công nghiệp . Nhờ đó chất lượng gia súc đã ngày một tăng lên. Nhiều trang trại
phấn đấu đưa trọng lượng xuất chuồng đối với bò lên 200 - 2550 kg/con. Đây
cũng là cơ sở để đưa chăn nuôi lên thành ngành sản xuất chủ yếu trong nông
nghiệp nói chung trong thời gian tới.
3 . Chủ trương, chính sách phát triển kinh tê trang trại của Đảng và
Nhà nước.

- Nhà nước khuyến khích phát triển và bảo hộ kinh tế trang trại , các hộ

gia đình, cá nhân đầu tư phát triển kinh tế trang trại được Nhà nước giao đất, cho
thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ổn định lâu dài theo pháp luật
để sản xuất kinh doanh.

- Nhà nước đặc biệt khuyên khích việc đầu tư khai thác và sử dụng có

hiệu
quả đất trống, đồi núi tróc ở trung du, miền núi, biên giới, tận dụng các loại đất
còn hoang hóa. Đối với vùng đất hẹp, người đông, khuyên khích phát triển kinh
Sinh mền : Mè rOtiụ
-25-


(ễhitụỀểi đễ thực tậfi tốt nụhiêp.

rộng các hình thức hợp tác kinh tế , liên kết sản xuất kinh doanh giữa các hộ
nông dân, các trang trại.

- Nhà nước hỗ trợ về vốn, khoa học công nghệ, chế biến, tiêu thụ sản

Sinh mền : Mè rOtiụ
-26-