Thuốc thử hữư cơ

MỤC LỤC
CHƯƠNG I: PHÂN LOẠI THUỐC THỬ HỮU CƠ...............................................................8
I.1. SỰ BẤT HỢP LÝ CỦA CÁCH PHÂN LOẠI TRONG HOÁ HỮU CƠ..........................8
I.2. PHÂN LOẠI THEO PHẢN ỨNG PHÂN TÍCH MÀ THUỐC THỬ THAM GIA...........9
I.3. PHÂN LOẠI THEO YOE................................................................................................10
I.4. PHÂN LOẠI THEO FEIGL.............................................................................................10
I.5. PHÂN LOẠI THEO WELCHER.....................................................................................10
CHƯƠNG II: LÝ THUYẾT VỀ LIÊN KẾT PHỐI TRÍ........................................................13
II.1. LIÊN KẾT HAI ĐIỆN TỬ .........................................................................................13
II.2. NGUYÊN TỬ HỮU HIỆU.............................................................................................15
II.3. CẤU TẠO ĐIỆN TỬ CỦA NGUYÊN TỬ....................................................................16
II.4. PHƯƠNG PHÁP LIÊN KẾT HÓA TRỊ (VB)...............................................................19
II.5. LÝ THUYẾT VỀ TRƯỜNG TINH THỂ ......................................................................20
II.6. THUYẾT QUĨ ĐẠO PHÂN TỬ (MO)...........................................................................31
II.7. HÌNH DẠNG HÌNH HỌC CỦA CÁC HỢP CHẤT PHỐI TRÍ.....................................38
II.8. CƯỜNG ĐỘ TRƯỜNG PHỐI TỬ.................................................................................41
II.9. CẤU TRÚC PHÂN TỬ VÀ ĐỘ TAN............................................................................42
II.10. PHỨC CHELATE (VÒNG CÀNG)..............................................................................43
II.11. SỰ ÁN NGỮ KHÔNG GIAN VÀ ĐỘ CHỌN LỌC....................................................43
II.12. ĐỘ BỀN CỦA HỢP CHẤT PHỐI TRÍ .......................................................................43
II.13. ĐỘNG HỌC CỦA PHẢN ỨNG TRONG THUỐC THỬ HỮU CƠ..........................45
CHƯƠNG III: NHÓM CHỨC PHÂN TÍCH VÀ NHÓM HOẠT TÍNH PHÂN TÍCH.........46
III.1. NHÓM CHỨC PHÂN TÍCH.........................................................................................46
III.2. NHÓM CHỨC PHÂN TÍCH CỦA Th..........................................................................49
III.3. NHÓM HOẠT TÍNH PHÂN TÍCH...............................................................................50
CHƯƠNG IV: NHỮNG LUẬN ĐIỂM LÝ THUYẾT VỀ CƠ CHẾ PHẢN ỨNG GIỮA
THUỐC THỬ HỮU CƠ VÀ ION VÔ CƠ.............................................................................53
IV.1. HIỆU ỨNG TRỌNG LƯỢNG .....................................................................................53
IV.2. HIỆU ỨNG MÀU..........................................................................................................54
IV.3. HIỆU ỨNG KHÔNG GIAN..........................................................................................60
IV.4. THUYẾT SONG SONG CỦA KYZHEЦOB...............................................................61

IV.5. SỰ PHÂN LY CỦA MUỐI NỘI PHỨC.......................................................................62
IV.6. LIÊN KẾT HYDRO......................................................................................................64
IV.7. TÁCH CHIẾT ĐỐI VỚI THUỐC THỬ HỮU CƠ.......................................................67
IV.8. TÁCH CHIẾT CÁC CHELATE ...................................................................................70
CHƯƠNG V: TÍNH TOÁN CÁC HẰNG SỐ CỦA THUỐC THỬ VÀ PHỨC....................72
V.1. NGHIÊN CỨU CƠ CHẾ TẠO PHỨC ĐƠN PHỐI TỬ................................................72
V.2. XÁC ĐỊNH HẰNG SỐ HYDROXO CỦA ION KIM LOẠI ........................................77
V.3. XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN PHỨC ..............................................................................82
CHƯƠNG VI: THUỐC THỬ PHỐI TRÍ O – O....................................................................86
VI.1. PHENYLFLUORONE..................................................................................................86
VI.2. PYROCATECHOL TÍM...............................................................................................90
VI.3. CHROMAZUROL S.....................................................................................................96
VI.4. N–BENZOYL–N–PHENYL HYDROXYLAMINE VÀ NHỮNG CHẤT LIÊN QUAN
103
VI.5. ACID CHLORANILIC VÀ NHỮNG DẪN XUẤT KIM LOẠI CỦA NÓ................109
VI.6. NHỮNG HỢP CHẤT POLY (MACROCYCILIC)....................................................115
VI.7. CUPFERRON..............................................................................................................121
VI.8. THUỐC THỬ HỖN HỢP O,O–DONATING.............................................................126
VI.9. β-DIKETONE..............................................................................................................130
VI.10. PYROGALLOR ĐỎ VÀ BROMOPYROGALLOL ĐỎ..........................................138
CHƯƠNG VII: THUỐC THỬ O-N....................................................................................143
VII.1. THUỐC THỬ ALIZARIN COMPLEXONE.............................................................143
VII.2. THUỐC THỬ MUREXID.........................................................................................147
VII.3. HYDROXYLQUINOLINE .......................................................................................150
VII.4. ZINCON.....................................................................................................................156
VII.5. XYLENOL DA CAM VÀ METHYLTHYMOL XANH...........................................158
VII.6. ASENAZO I VÀ MONOAZO DERIVATIVES OF PHENYL ARSONIC ACID....161
VII.7. EDTA VÀ CÁC COMPLEXONE KHÁC.................................................................164
VII.8. HỢP CHẤT DIHYDROXYARYLAZO....................................................................171
CHƯƠNG VIII: THUỐC THỬ N–N...................................................................................180

VIII.1. BIPYRIDINE VÀ CÁC HỢP CHẤT FERROIN KHÁC........................................180
VIII.2. TRIPYRIDYLTRIAZINE(TPTZ) VÀ PYRIDYLDIPHENYLTRIAZINE.............188
VIII.3. α–DIOXIME.............................................................................................................185
VIII.4. PORPHYRIN............................................................................................................191
VIII.5. DIAMINOBENZIDINE VÀ NHỮNG THUỐC THỬ TƯƠNG TỰ.......................200
CHƯƠNG IX: THUÔC THỬ VỚI CẤU TRÚC S..............................................................206
IX.1. DITHIZONE AND NHỮNG THUỐC THỬ TƯƠNG TỰ.........................................206
IX.2. THIOXIN.....................................................................................................................212
IX.3. NATRIDIETHYLDTHIOCARBAMATE VÀ CÁC THUỐC THỬ TƯƠNG TỰ.....220
IX.4. TOLUENE–3,4–DITHIOL VÀ THUỐC THỬ TƯƠNG TỰ. ...................................228
IX.5. BITMUT II – KHOÁNG CHẤT II..............................................................................231
IX.6. THIOTHENOYLTRIFLUOROACETONE................................................................236
IX.7. THIO–MICHLER’S KETONE....................................................................................239
CHƯƠNG X: THUỐC THỬ KHÔNG VÒNG....................................................................241
X.1. TRI-N-BULTYL PHOSPHATE...................................................................................241
X.2. TRI–n–OCTYLPHOSPHINE OXIDE..........................................................................243
X.3. DI (2–ETHYLHEXYL)PHOSPHORIC ACID.............................................................246
CHƯƠNG XI: THUỐC THỬ KHÔNG TẠO LIÊN KẾT PHỐI TRÍ..................................250
XI.1. THUỐC THỬ OXY HÓA NEUTRAL RED..............................................................250
XI.2. BRILLLIANT GREEN................................................................................................250
XI.3. THUỐC NHUỘM CATION RHODAMINE B...........................................................251
XI.4. CÁC MUỐI AMONI BẬC 4.......................................................................................252
XI.5. TETRAPHENYLASEN CHLORIDE (TPAC) VÀ CÁC MUỐI ONIUM KHÁC.....257
XI.6. 1,3–DIPHENYLGUANIDINE....................................................................................259
XI.7. DIANTIPYRYLMETHANE.......................................................................................260
XI.8. NATRI TETRAPHENYLBORATE............................................................................262
XI.9. CÁC CHUỖI ALKYLAMINE MẠCH DI..................................................................265
CHƯƠNG XII: THUỐC THỬ HỮU CƠ CHO ANION......................................................270
XII.1. CURCUMIN...............................................................................................................270
XII.2. MONOPYRAZOLONE VÀ BISPYRAZOLONE

273
XII.3. 2–AMINOPERIMIDINE .......................................................276
LỜI NÓI ĐẦU
Thuốc thử hữư cơ có nhiều ứng dụng trong hoá học phân tích, nó đã được sử dụng trong
phương pháp trọng lượng, chuẩn độ, trắc quang và trong các phép phân tích công cụ khác.
Trong phân tích trọng lượng, việc tìm ra thuốc thử 8-Hydroxyquinoline và dimethylglioxim là
một ví dụ điển hình. Trong phân tích thể tích, thuốc thử hữu cơ quan trọng nhất là EDTA và
những chất tương tự. Trong phân tích quang học, nhiều thuốc thử hữu cơ tạo sản phẩm có
màu với ion kim loại, được dùng để phân tích dạng vết các ion kim loại. Ngày nay, nghiên
cứu thuốc thử hữu cơ hầu như có mặt khắp các phương pháp phân tích. Nó hổ trợ cho việc
tách, chiết, chỉ thị và các chức năng khác làm tăng độ nhạy của phép đo.
Do mỗi chất chỉ thị có tính chất riêng, đặc trưng riêng về màu và khả năng tạo phức…nên
nếu có những hiểu biết cơ bản về thuốc thử hữu cơ sẽ giúp cho người làm công tác phân tích
chọn lựa đúng chỉ thị cho phép thử cũng như tìm các điều kiện tối ưu cho phản ứng. Biết
được tính chất của thuốc thử, nhà phân tích cũng có thể định hướng tổng hợp các thuốc thử
mới ưu việt hơn.
Tài liệu “Thuốc thử hữu cơ” gồm 2 phần: phần 1 bao gồm nội dung lý thuyết của Thuốc
thử hữu cơ và phần 2 là phần tra cứu các Thuốc thử hữu cơ và ứng dụng của chúng. Đối với
sinh viên chuyên ngành phân tích cần thiết nghiên cứu phần 1, khi làm chuyên đề và làm khóa
luận tốt nghiệp phải nghiên cứu phần 2. Nội dung phần 1 gồm các phần sau đây: Mở đầu,
Phân loại thuốc thử hữu cơ, Nhóm hoạt tính phân tích và nhóm chức phân tích, Những luận
điểm cơ bản của về cơ chế phản ứng giữa ion vô cơ và thuốc thử hữu cơ, Liên kết hóa học
trong thuốc thử hữu cơ, Dự đoán phổ của thuốc thử, Tính toán một số hằng số của thuốc thử
hữu cơ và phức của chúng, Phân loại và giới thiệu tính chất phân tích của thuốc thử hữu cơ,
Các thuốc thử quan trọng
Chúng tôi trân trọng cảm ơn những ý kiến đóng góp của các bạn đọc gần xa để lần xuất
bản sau được hoàn chỉnh hơn.
Các tác giả
PHẦN I: LÝ THUYẾT THUỐC THỬ HỮU CƠ
CHƯƠNG MỞ ĐẦU

1. ĐỊNH NGHĨA
Một hợp chất hoá học được sử dụng để phát hiện, xác định hay để tách trong quá trình
phân tích hoá học một chất hay hỗn hợp của nhiều chất được gọi là thuốc thử phân tích.
Do đó thuốc thử phân tích bao gồm cả những chất chỉ thị, chất điều chỉnh pH, dung dịch
rửa kết tủa…
Vậy một hợp chất chứa carbon (CO
2
, CO, CaCO
3
) bất kỳ hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp
được sử dụng trong hoá phân tích được gọi là chất phản ứng phân tích hữu cơ hoặc gọn hơn
là thuốc thử hữu cơ.
Nghiên cứu phản ánh giữa thuốc thử hữu cơ với ion vô cơ và ứng dụng nó vào phân tích
thực chất là nghiên cứu quá trình tạo phức. Sự phát triển lý thuyết hoá học trong những năm
gần đây và đặc biệt là sự ứng dụng thuyết trường phối tử vào việc nghiên cứu các kim loại
chuyển tiếp và phức của chúng đã giúp các nhà khoa học nói chung và phân tích nói riêng
hiểu sâu sắc những yếu tố ảnh hưởng đến độ bền của phức chất, bản chất phổ hấp thụ của
chúng và những tính chất qúy giá khác. Chúng ta sẽ nghiên cứu thuốc thử hữu cơ trong khung
cảnh của những lý thuyết hiện đại này.
2. ƯU ĐIỂM CỦA THUỐC THỬ HỮU CƠ SO VỚI THUỐC THỬ VÔ CƠ
Thuốc thử hữu cơ có một số ưu điểm nổi bật so với thuốc thử vô cơ; vì vậy nó được sử
dụng rất rộng rãi trong thực tế của hoá phân tích.
1. Trước hết cần chú ý đến độ tan rất nhỏ của hợp chất tạo bởi thuốc thử hữu cơ và ion
vô cơ. Vì vậy, người ta có thể rửa kết tủa cẩn thận để tách hết các chất bẩn mà không
sợ mất đi một lượng đáng kể ion cần xác định. Ngoài ra, hiện tượng kết tủa theo khi
dùng thuốc thử hữu cơ cũng chỉ rất ít.
2. Thuốc thử hữu cơ thường có trong lượng phân tử lớn do đó thành phần phần trăm của
ion được xác định trong hợp chất tạo thành với thuốc thử hữu cơ bao giờ cũng thấp
hơn trong bất kỳ hợp chất nào tạo thành bởi thuốc thử vô cơ.
Ví dụ:

Ion cần
Xác định
Hợp chất tạo thành giữa
Ion cần xác định với thuốc thử
Thành phần % của ion
cần xác định trong hợp chất tạo thành với thuốc
thử
Al3+
Oxyt nhôm
Oxyquinolinat nhôm
53,0
5,8
Tl+
Iodua Tali
Thionalidat tali
61,7
48,6
Thành phần phần trăm của ion được xác định thấp trong sản phẩm cuối cùng làm giảm sai
số tính toán, nghĩa là làm tăng độ chính xác của phương pháp phân tích. Mặt khác thể tích kết
tủa tạo thành bởi thuốc thử vô cơ (khi kết tủa 1 lượng ion cần xác định như nhau) do đó độ
nhạy của phản ứng tăng lên.
1. 3- Sản phẩm màu của thuốc thử hữu cơ với ion vô cơ, có cường độ màu lớn và trong
nhiều trường hợp có cường độ phát hùynh quang lớn, do đó người ta có thể phát hiện
cả những lượng vô cùng nhỏ ion vô cơ và định lượng chúng bằng phương pháp đo
màu hoặc đo huỳnh quang một cách thuận lợi.
Thêm vào đó, những sản phẩm màu phần lớn là những hợp chất nội phức nên khá bền và dễ
chiết bằng dung môi hữu cơ lại là những thuận lợi khác rất đáng kể.
4- Cuối cùng cần chỉ ra rằng, do sự khác biệt của rất nhiều loại thuốc thử hữu cơ nên người ta
có thể chọn trong mỗi trường hợp riêng biệt, thuốc thử thích hợp nhất và tìm những điều kiện
thuận lợi nhất cho phản ứng tiến hành và do đó phản ứng phân tích đạt độ nhạy và độ lựa

chọn cao.
3. MỘT SỐ ĐẶC TÍNH CƠ BẢN CỦA THUỐC THỬ HỮU CƠ
Khi nghiên cứu các thuốc thử hữu cơ người ta thường quan tâm đến các tính chất sau đây:
Độ tinh khiết: Trừ một số ít thuốc thử, hầu hết các hợp chất hữu cơ trên thị trường là không
tinh khiết. Tuỳ theo mỗi trường hợp, có thể yêu cầu được làm sạch. Ví dụ: Chloranil như là
một thuốc thử dịch chuyển điện tích với amino acid nên phải làm sạch trước khí sử dụng. Đây
là yêu cầu đầu tiên trong nghiên cứu các thuốc thử hữu cơ.
Độ tan: Độ tan của thuốc thử trong dung môi nào sẽ quyết định phương pháp phân tích của
thuốc thử ấy. Biết được độ tan chúng ta sẽ chủ động trong nghiên cứu.
Ví dụ: EDTA không tan tốt trong nước (môi trường trung tính). Để thay đổi độ tan của nó thì
cần trung hòa bằng một baz. 8-Hydroxyquinoline tan yếu trong nước, nó thường không tan
trong acid acetic ở dạng băng và pha loãng bằng nước, nếu phối tử hay phức của nó không tan
trong nước.
Áp suất hơi: Một phức có thể có áp suất hơi cao hơn các phức khác. Những dẫn xuất của
metoxy hay etoxy có áp suất hơi cao hơn những hợp chất “bố mẹ” của chúng. Dựa trên sự
khác nhau về áp suất hơi của các phối tử hay phức của chúng, một số chất được tách bằng
phương pháp sắc khí phổ.
Độ bền: Một số phức chelate rất bền trong dung môi trơ khi phức hình thành. Tuy nhiên, một
số phức bền với nhiệt được tách bằng phương pháp chưng cất mà không bị phân huỷ. Một vài
phức nhạy với ánh sáng và không khí thì phải được bảo quản cẩn thận.
Độ phân cực: Độ phân cực của một phân tử cho biết độ tan của nó trong dung môi. Một phân
tử phân cực sẽ có thuận lợi trong dung môi chiết. Bên cạnh đó, sự tách dựa trên sự phân cực
hay không phân cực của phân tử chất được chiết được sử dụng một cách rộng rãi.
4. HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA THUỐC THỬ HỮU CƠ
Hiện nay, nghiên cứu thuốc thử hữu cơ đi vào các lĩnh vực chính sau đây:
1. Tổng hợp những thuốc thử hữu cơ mới.
2. Tìm các phương pháp phân tích mới theo hướng đơn giản, nhạy và chọn lọc.
3. Nghiên cứu tác động của các nhóm chức.
4. Nghiên cứu cấu trúc của thuốc thử.
5. Nghiên cứu động học phản ứng.

6. Phức nhựa cây hữu cơ.
7. Các nhóm chiết.
8. Máy tính và chuyển hóa furier.
9. Nghiên cứu phức dịch chuyển điện tích.
10. Thuốc thử cho sự phát huỳnh quang và phát quang hóa học.
11. Chất họat động bề mặt.
12. Nghiên cứu trạng thái oxy hoá.
CHƯƠNG I: PHÂN LOẠI THUỐC THỬ HỮU CƠ
Thuốc thử hữu cơ bao gồm rất nhiều loại nên cần thiết phải hệ thống hoá chúng.
I.1. SỰ BẤT HỢP LÝ CỦA CÁCH PHÂN LOẠI TRONG HOÁ HỮU CƠ
Người ta có thể phân loại thuốc thử hữu cơ theo nguyên tắc rất đơn giản, đó là nguyên tắc
phân loại trong hoá hữu cơ (theo các nhóm chức).
Sự phân loại này chỉ thuận lợi khi nghiên cứu những hợp chất đơn giản còn khi nghiên
cứu những hợp chất phức tạp nó tỏ ra không đáp ứng được yêu cầu và còn chứa nhiều mâu
thuẫn.
Theo sự phân loại đó thì những acid phenol carboxylic ở trong cùng một nhóm còn những
dihydroxybenzene thuộc về một nhóm khác.
So sánh m– và o–hydroxybenzoic acid với m– và o–dihydroxybenzene người ta thấy rằng
m–hydroxybenzoic acid và m–dihydroxybenzene (Resocsin) có rất ít tính chất phân tích
giống với o–hydroxybenzoic acid (salicylic acid) và o–dihydroxybenzene (Pyrocatechin).
Trong khi đó đặc tính phân tích của salixilic acid và Pyrocatesin lại rất gần nhau. Sự đồng
nhất tính chất phân tích trong trường hợp này không phải là do trong phân tử có những nhóm
chức như nhau mà do Pyrocatesin và salicylic acid cùng có khả năng tạo nội phức lớn (nhờ
nhóm tạo phức và nhóm tạo muối ở vị trí ortho đối với nhau).
Ví dụ: chất màu
N N
O
2
N
OH

Phản ứng với hydroxide magie trong môi trường kiềm còn chất màu
N N
OH
O
2
N
.
Mặc dù cùng loại với hợp chất trên nhưng không cho phản ứng ấy.
Theo tính chất phân tích thì 8–oxyquinoline (I) và Anthranilic acid (II) tương đối gần nhau
hơn so với 8–oxyquinoline (I) và 7–oxyquinoline (III) hoặc là so với antharanilic acid (II) và
Paraaminobenzoic acid (IV)
OH
NH
2
COOH
NH2
H
2
N
COOH
OH
NH2
(I) (II) (III) (IV)
Những dẫn chứng đã nêu trên chứng tỏ rằng cách phân loại thường dùng cho các hợp chất
hữu cơ, thì căn cứ vào các nhóm chức trong phân tử thuốc thử để phân loại là không hợp lý.
I.2. PHÂN LOẠI THEO PHẢN ỨNG PHÂN TÍCH MÀ THUỐC THỬ
THAM GIA
Theo sự phân loại này, thuốc thử hữu cơ được chia thành 9 nhóm.
1) Những chất tạo phức màu
2) Những chất tạo muối

3) Những chất có khả năng tạo những hợp chất cộng hợp ít tan hoặc có màu đặc trưng.
4) Những chất chỉ thị
5) Những chất màu tạo phức hấp thụ (sơn)
6) Những thuốc thử gây nên sự tổng hợp hữu cơ trong phản ứng, ứng dụng vào phân tích.
7) Những thuốc thử có khả năng tạo phức vòng với ion kim loại (vòng theo thành hoặc là do
liên kết hoá trị, liên kết phối tử hoặc là hỗn hợp cả hai loại này).
8) Những chất oxy hoá
9) Những chất khử.
Hệ thống phân loại này cũng mang nhiều mâu thuẫn nội tại:
1- Một chất có thể có trong những nhóm phân loại khác nhau.
Ví dụ: Alizarin có thể ở cả nhóm 5 và nhóm 7. Dipyridin cũng có thể ở cả nhóm 1 và
nhóm 7.
2- Tác dụng của những thuốc thử trong cùng một nhóm với những ion vô vơ lại có những
đặc tính khác nhau về nguyên tắc.
Ví dụ: Theo sự phân loại trên thì acid oxalic, ethyeandiamine dumethylglyoxim phải thuộc
về nhóm 7 vì chúng đều tạo vòng với những ion kim loại.
C
C
O
O
O
O
Ca
Cu
H
2
N
H
2
N

CH2
CH2
3
SO
4
Những bản chất và đặc tính của oxalat can-xi, triethylandiamino đồng sunfat,
dimethylglyoximat Ni lại khác nhau rất cơ bản (muối, muối phức, muối nội phức).
3- Sự tách riêng nhóm chất oxy hoá và chất khử là không hợp lý vì một chất tuỳ thuộc
điều kiện của phản ứng, có thể đóng vai trò chất khử hay chất oxy hoá.
Ví dụ: Methyl da cam.
N N
SO
3
Na
H
3
C
H
3
C
N
Trong phản ứng với Chlor đóng vai trò chất khử còn trong phản ứng với Sn++ lại đóng
vai trò chất oxy hoá.
I.3. PHÂN LOẠI THEO YOE
Yoe chia thuốc thử hữu cơ thành 11 nhóm lớn (theo mục đích sử dụng) và mỗi nhóm lớn
lại được chia thành nhiều nhóm nhỏ (theo cách phân loại trong nhóm hữu cơ).
Vi dụ: Nhóm lớn thứ nhất là dung môi và chất lỏng rửa bao gồm nhiều nhóm nhỏ:
hydrocarbon, rượu, ester, ether, aldehydeketone…
Cách phân loại này thuận tiện cho việc chọn thuốc thử nhưng về cơ bản nó vẫn mang
những khuyết điểm của các cách phân loại kể trên.

Ví dụ: Pyrogallol, p–nitrobenzene–azo–resocsin, 8–oxyquinoline ở trong cùng một nhóm
nhưng cơ chế tác dụng của mỗi hợp chất đó với ion vô cơ lại rất khác nhau.
I.4. PHÂN LOẠI THEO FEIGL
Feigl chia thuốc thử thành 8 nhóm
1) Những thuốc thử tạo muối
2) Những thuốc thử tạo muối phức
3) Những thuốc thử tạo muối nội phức
4) Những thuốc thử tạo muối hợp chất hấp thụ
5) Những thuốc thử dùng trong những phản ứng tổng hợp hoặc phân huỷ hữu cơ.
6) Những thuốc thử là hệ oxy hoá khử hữu cơ
7) Những thuốc thử tham gia phản ứng với ion vô cơ ở dạng chuyển vi nội phân.
8) Những thuốc thử tham gia vào những phản ứng xúc tác.
Mặc dù chưa thật hoàn hảo nhưng cách phân loại này có ưu điểm cơ bản là dựa trên cơ
chế phản ứng và bản chất sau cùng để phân loại. Những thuốc thử được xếp trong cùng một
nhóm không phải vì công thức giống nhau mà vì tính phản ứng mà nó tham gia giống nhau.
I.5. PHÂN LOẠI THEO WELCHER
Welcher cho rằng những thuốc thử hữu cơ có giá trị nhất trong phân tích là những thuốc
thử tạo phức vòng cùng với ion phân loại. Căn cứ vào số ion hydro bị ion kim loại thay thế
trong một phân tử thuốc thử trung hòa để tạo thành một vòng càng, Welcher chia thuốc thử
hữu cơ thành 3 loại:
Loại 1: Loại 2 ion hydro bị thay thế. Tham gia vào phản ứng phối trí loại này là ion kim
loại và anion thuốc thử 2 điện tích và do đó cứ mỗi bậc phối trí điện tích của phức sẽ bằng
điện tích của ion kim loại trừ đi 2 đơn vị.
Nếu số phối trí của nguyên tử kim loại đối với thuốc thử bằng điện tích của ion kim loại
thì phức tạo thành là phức trung hòa và thừơng không tan trong nước.
Ví dụ: α–benzoinxim có hai ion H
+
có thể bị thay thế, tạo với Cu
2+
hợp chất phối trí có

thành phần 1:1.
C
C
H
2HN
O
Cu
O
OH
2
OH
2