Lý luận và thực tiễn áp dụng thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ tại sở giao dịch ngân hàng ngoại thương việt nam

21
Lời mở đầu
dụng chứng từ (L/C) được sử dụng phố biến vì độ tin cậy cao, nó đảm bảo
thanh Nen kinh tế thế giới là tổng thề các nền kinh tế của các quốc gia trên trái
toán
đất nhanh chóng, an toàn chính xác với sự tham gia của các ngân hàng.
có mối liên hệ hữu cơ và tác động qua lại lẫn nhau thông qua sự phân công lao
động
Ngoại
Việt
Nam
với tưNgày
cáchnay,
là ngân
hàng tếđối
quốc tếNgân
cùng hàng
với các
quanthương
hệ quốc
tế của
chúng.
nền kinh
thếngoại
giới
chủ
là
lực
ta, một
trung
toán quốc

lớnnhiều
tại Việt
vai cấp
trò vô
mộtcủa
thựcnước
thề kinh
tế đặc
thù,thanh
duy nhất,
có cơtếcấu
tầngNam,
nấc, có
nhiều
độ
cùng
quan
quan
động
thanh
xuất
nhập
khẩu.các
Với
bề không
dày kinh
hệ vớitrọng
nhừngtrong
phạmhoạt
vi hoạt

động
kháctoán
nhau.
Chính
vì vậy,
nước
thể
nghiệm
và
chỉ
bó
mối
quanđộng
hệ đại
lý tế
vớicủa
hơn
1000
ngân
hàngvitại
90 gia
nước
hẹp hoạt
kinh
mình
trong
phạm
quốc
màtrên
còn thế

phảigiới,
thamngân
gia
hàng
vào
Ngoại
thương
sử cầu
dụnghoặc
nhiều
thức tận
thanh
toán
quốc
các hoạt
động Việt
kinh Nam
tế toàn
khuphương
vực nhàm
dụng
mọi
lợi tế,
thếtuy
so
nhiên
sánh.
Sự
đế
cả trên

nhà nhập
khẩu
và mở
nhàrộng
xuấtvàkhẩu,
thức
giaođảm
lưu bảo
quốcquyền
tế củalợi
cáccho
nước
thế giới
càng
phứcphương
tạp thì càng
thanh
cần
toán
chứng
từ quốc
vẫn được
cáchọp
bênđể
lựađiều
chọn
hàngcác
đầu.
thiết tín
phảidụng

có pháp
luật
tế thích
chỉnh
mối quan hệ đó.

Bàihoà
nghiên
cứu:
luận
thực
tiêncủa
áp nền
dụngkinh
thanh
toángiới,
theoViệt
phưcmg
Đe
chung
với“Lý
nhịp
độvà
phát
triển
tế thế
Nam
thức
đã
và

tín
dụng
từ tại sách
Sở Giao
Ngân
hàng
Ngoại
Việt Nam
” chủ
đang
mởchứng
rộng chính
kinhdịch
tế đối
ngoại
nhàm
mởthương
rộng quan
hệ với
các
yếu
đề
nước
cập
luậncũng
chung
phương
thức
tín dụng
từ, những

rủinhập
ro vàkinh
lợi
trongđến
khulývực
nhưvềtrên
thế giới
ở nhiều
lĩnhchứng
vực. Quá
trình hội
ích
mà
tế
nó
lại chotrực
các tiếp
bên đến
liên sự
quan,
đến
thựctrong
tế sử đó
dụng
nàymang
ảnh hưởng
phátđồng
triểnthời
của cùng
pháp đề

luậtcập
Việt
Nam,
có
phương
pháp thức này tại phòng thanh toán xuất khẩu tại Sở Giao dịch Ngân hàng
luật kinh doanh. Hội nhập kinh tế không chỉ là một giải pháp cải cách, mà
đồng

thời
21


3
Chươngl: Chế độ pháp lý về thanh toán quốc tế theo phương
thửc tín dụng chửng từ

Trong điều kiện quốc tế hoá nền kinh tế thế giới diễn ra ngày càng mạnh
mẽ
mỗi quốc gia cần phải tích cực và chủ động tham gia đê đạt tới vị trí thuận lợi
trong
sự phân công lao động quốc tế và trao đồi thuơng mại quốc tế. Trong xu thế
hội
nhập kinh tế đó, việc thiết lập một hệ thống pháp luật nhàm tạo hành lang pháp
lý
cho các hoạt động giao lưu ấy có vai trò hết sức quan trọng. Hệ thống pháp
luật

đó

là

Luật Thư ong mại quốc tế.

Luật thương mại quốc tế điều chỉnh các hành vi thương mại, xác định
địa

vị

pháp lý của thương nhân và quy định các nguyên tắc, chuẩn mực trong hoạt
động
thương mại quốc tế. Một trong những hành vi đựơc luật thương mại điều chỉnh
chính là hoạt động xuất nhập khâu, mà thanh toán quốc tế là cầu nối rất quan
trọng.
Không có hoạt động thanh toán quốc tế thì hoạt động xuất nhập khẩu khó thực
hiện.
Chính vì tầm quan trọng đó, nên cần phải có các văn bản pháp luật điều chỉnh
hoạt
động thanh toán quốc tế. Hệ thống các văn bản pháp luật này tạo nên hành
lang

pháp

lý cho hoạt động thanh toán quốc tế được diễn ra thuận lợi, thúc đẩy hoạt động
3


4

Có thê nói, một quốc gia không thế tự sản xuất mọi thứ mình cần. Điều

kiện
tự nhiên, địa lý, trình độ phát triên và các yếu tố khác của mỗi nước xác định
phạm
vi và năng lực sản xuất của nước đó. Điều này nói lên rằng, các quốc gia phụ
thuộc
lẫn nhau về rất nhiều loại hàng hoá cần thiết cho sản xuất và tiêu dùng.Khi
kinh

tế

phát triển, nhu cầu trao đổi càng lớn, dần dần chúng vượt ra khỏi biên giới
quốc

gia,

dẫn đến sự chuyên môn hoá và hợp tác hoá giữa các quốc gia trên thế giới.

Ket quả là, một nước sẽ nhập khấu những hàng hoá với giá rẻ, đồng
thời

xuất

khẩu những hàng hoá có ưu thế về năng suất lao động, nhằm tận dụng lợi thế
so

sánh

(tuyệt đối và tương đối) trong quan hệ kinh tế quốc tế, mà thanh toán quốc tế
là

một

phần trong nó, được ra đời như một tất yếu khách quan.

Hơn nữa, nền kinh tế các nước phát triển không đồng đều về khoa học
kỹ
thuật, điều này dẫn đến sự khác nhau về điều kiện tái sản xuất như nguồn vốn,
trình
độ khoa học kỹ thuật...đòi hỏi các quốc gia phải mớ rộng phạm vi giao lưu
buôn
bán, trao đổi quốc tế và thanh toán quốc tế là một khâu không thể thiếu trong
quá
4


1 Giáo trình “Thanh toán quốc tế”_PGS.TS. Nguyễn Văn Tiến, trang 159

5

Thanh toán quốc tế là việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền
hưởng

lợi

về tiền tệ phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ
chức,
cá nhân nước này với tổ chức, cá nhân nước khác, hay giữa một quốc gia với
tổ

chức

quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng của các nước liên quan.1

Như vậy, việc thanh toán các nghĩa vụ tiền tệ phát sinh có liên quan tới
các
quan hệ kinh tế, thương mại và các mối liên hệ khác (chính trị, ngoại giao,
họp

tác

văn hoá, khoa học kỹ thuật...) giữa các nước, các tô chức, các công ty, các chủ
thê
khác nhau của các nước chính là thanh toán quốc tế.

Vì các hoạt động kinh tế đổi ngoại nêu trên liên quan đến các bên ở các
nước
có địa lý và tập quán khác nhau, nguồn luật điều chỉnh vừa mang tính địa
phương
vừa mang tính quốc tế, từ đó các tranh chấp cũng thường phát sinh. Hơn nữa,
đồng
tiền các nước sử dụng trong thanh toán các nghĩa vụ phát sinh cũng khác
nhau.

Do

đó, việc tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động giao lưu ấy có ý nghĩa rất
quan
trọng. Và hệ thống văn bản đó chính là Luật thương mại quốc tế
2. Vai trò của thanh toán quốc tế trong thương mại quốc tế

5


6

Trong thanh toán quốc tế, lợi ích cá nhân thường mâu thuẫn với lợi ích
chung,
tuy vậy, nếu dung hoà được hai điếm mâu thuẫn này, khi mà hai bên đều có lợi
thì
quan hệ bạn hàng sè được phát triển, đây là một điều vô cùng quan trọng trong
điều
kiện kinh tế cạnh tranh khốc liệt như hiện nay.

Hoạt động thanh toán quốc tế còn là thước đo hiệu quả cho sự phát triển
của
nền kinh tế. Có thể nói như vậy, vì hoạt động thanh toán quốc tế phản ánh cán
cân
xuât nhập khâu, từ đó nhà nước có thê quản lý được lượng hàng hoá xuât nhập
khâu,
chủng loại và giá trị của hàng hoá, xác định được mặt hàng chủ lực của quốc
gia,
tình hình cán cân đang xuất siêu hay nhập siêu, tù- đó sẽ có nhũng chính sách
ngoại
thương phù hợp.

Thanh toán quốc tế là khâu cuối cùng trong hoạt động xuất nhập khẩu,
khép
lại chu trình quan hệ giao dịch hàng hoá. Hoạt động thanh toán quốc tế ngoài
phụ
thuộc vào thoả thuận của các bên còn bị chi phối bởi nhiều yếu tố của thị

trường
trong và ngoài nước như chính sách về xuất nhập khẩu, về ngoại hối. Không
những
thế, tỷ giá và thuế là đại lượng luôn biến đổi, luôn tác động vào hoạt động này,
nên

6


2 Giáo trình “Luật thương mại quốc tế”_TS. Trần Thị Hoà Bình, PGS.TS Trần Văn Nam, trang 268

7

Đê điêu chỉnh công cụ thanh toán này, ngày 24/2/1999, ưỷ ban Thường
vụ
Quốc hội Việt Nam ban hành pháp lệnh thương phiếu. Tiếp đó, ngày 11 tháng
9

năm

2005, tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khoá X đã thông qua Luật các công cụ chuyển
nhượng thay thế cho Pháp lệnh thưong phiếu và các văn bản quy phạm pháp
luật
khác về thương phiếu và séc, và có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 07 năm
2006.

*) Hối phiếu

Hối phiếu là một lệnh trả tiền vô điều kiện do một người ký phát cho
một

người khác, yêu cầu người này, khi nhìn thấy phiếu hoặc đến một ngày cụ thề
nhất
định hoặc đến một ngày cụ thể xác định trong tương lai phải trả một số tiền
nhất
định cho một người nào đó hoặc theo lệnh của người này trả cho một người
khác
hoặc cho một người cầm phiếu.2

Công ước quốc tế đầu tiên giải thích hối phiếu ký năm 1930 tại
Giơnevơ

là

“Luật thống nhất về hối phiếu” (gọi tắt là ƯLB 1930).

7


8

b, Người nhận chuyên nhượng công cụ chuyên nhượng theo các hình thức

chuyên
nhượng theo quy định tại Luật này;

c, Người cầm giữ công cụ chuyển nhượng có ghi trả cho người cầm giữ.”

Hối phiếu có những đặc điếm sau:

- Tính trùm tượng của hối phiếu, hay tính độc lập của khoản nợ ghi trên hối

phiếu.

Sau khi được ký phát hành, hối phiếu trở thành loại giấy tờ có giá trị
độc

lập

hoàn toàn với giao dịch kinh tế sản sinh ra nó. Khi đã tách ra khỏi hợp đồng
thương
mại và nằm trong tay người thứ ba, thì hối phiếu trở thành nghĩa vụ trả tiền
độc

lập,

không phụ thuộc hợp đồng thương mại.

- Tính bắt buộc trả tiền của hối phiếu.

Theo pháp luật thì người bị ký phát phải trả tiền theo đúng nội dung của
hổi
phiếu, không được viện bất kỳ lý do riêng hoặc chung nào đe từ chối trả tiền,
trừ

khi

hối phiếu được lập trái với luật điều chỉnh nó, nghĩa là việc trả tiền không
8

9

*) Séc

Séc là một mệnh lệnh vô điều kiện của chủ tài khoản tiền gửi ra lệnh
cho
ngân hàng trích từ tài khoản của mình ra để cho người có tên trong sec, hoặc
trả

theo

lệnh của người ấy hoặc trả người cầm séc một số tiền nhất định, bằng tiền mặt
hoặc
bàng chuyển khoản.

Luật về séc quốc tế do Ưỷ ban thương mại quốc tế Liên Hiệp quốc, Tài
liệu
số A/CN 9/212 ngày 18/02/1982.

Séc có giá trị thanh toán như tiền tệ, do vậy, séc phải đáp ứng những
quy

định

về nội dung và hình thức do luật định (Công ước Giơnevơ về séc năm 1931).

Việt Nam có Quy chế phát hành và sử dụng séc được ban hành kèm
theo
Nghị định số 30/1996/NĐ-CP của Chính phủ ngày 09/05/1996. Và sau đó
được

thay

thế bằng Luật các công cụ chuyên nhượng 2005 và có hiệu lực thi hành từ
01/07/2006.

Tại khoản 4 điều 4 Luật các công cụ chuyển nhượng có định nghĩa:
9


10

*) Kái niệm

Thanh toán chuyển tiền là một phương thức thanh toán, trong đó khách
hàng
(người có yêu cầu chuyển tiền) yêu cầu ngân hàng phục vụ mình, chuyển một
số

tiền

nhất định cho một người khác (người thụ hướng) ớ một địa điếm nhất định và
trong
một thời gian nhất định.

*) Đặc điểm

Chuyển tiền là một phương thức thanh toán quốc tế đơn giản và nhanh
chóng
nhất. Trong thanh toán chuyển tiền, việc trả tiền hay không phụ thuộc vào

thiện

chí

của người mua, do đó rủi ro thanh toán hoàn toàn phụ thuộc về người bán.
Chính

vì

vậy, trong ngoại thương chuyền tiền thường chỉ được áp dụng trong trường
hợp

các

bên mua bán có uy tín cao và thực sự tin cậy lẫn nhau.

Phương thức thanh toán chuyên tiền có thế được thực hiện bằng hai hình thức
chủ
yếu sau:

10


3 Gio trình “LuOt thanh tốn quũc tO”_ TS. TrOn Thũ Hồ Bình, PGS.TS Trũn vũn Nam, trang 292

11

với “ Quy tức thống nhất về nhờ thu” của Phòng Thương mại quốc tế, bản sửa
1995
(Uniííom Rulé for the Collection, 1995 Revíion No. 522, ICC). Bản quy định

cùng
là những quy định pháp lý tuỳ ý, có nghĩa là muốn áp dụng nó, các bên phải
thoả
thuận thống nhất và đưa vào trong hợp đồng.

*) Các loại nhờ thu:

Nhờ thu phiếu trơn (Clean Collection)

Nhờ thu kèm chứng tù' (Documentary Collection)
3.2.3 Phương thức tín dụng chứng từ (L/C)

*) Khái niệm

Phương thức tín dụng chứng từ là phương thức thanh toán theo thoả
thuận,
trong đó, một ngân hàng (ngân hàng mở tín dụng), theo yêu cầu của một khách
hàng
(người xin mở tín dụng) sẽ trả tiền cho người thứ ba đó (người hưởng lợi)
hoặc

sẽ

trả, chấp nhận, mua hối phiếu do người hưởng lợi phát hành hoặc cho phép
một

ngân

11

12

Các bên tham gia trong phưong thức tín dụng chứng từ:

- Người xin mở thư tín dụng là người mua, người nhập khẩu hàng hoá, hoặc

là

người

mua uỷ thác cho một người khác.

- Ngân hàng mớ thư tín dụng là ngân hàng đại diện cho người nhập khâu,

ngân

hàng

này cấp tín dụng cho người nhập khẩu.

- Người hưởng lợi thư tín dụng là người bán, người xuất khẩu hay bất cứ

người

nào

khác mà người hưởng lợi chỉ định.

- Ngân hàng thông báo thư tín dụng là ngân hàng ở nước ngoài hưởng lợi.

- Ngoài ra, trong từng trường họp còn có thề có các ngân hàng khác tham gia

vào
phương thức này như ngân hàng xác nhận, ngân hàng chiết khấu...
2..CƠ sở của phương thức thanh toán L/C
2.1 Hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh hoạt động thanh toán quốc tế

Để điều chỉnh các quan hệ trong nước, mồi nước phải xây dựng cho
mình

một

hệ thống pháp luật riêng phù họp với thể chế chính trị, xã hội, tập quán và
trình

12

độ


13

L/C. UCP chỉ áp dụng trong thanh toán quốc tế, không áp dụng trong thanh
toán

nội

địa.

UCP là văn kiện tập hợp toàn bộ những quy tắc và định nghĩa thống
nhất
quốc tế về tín dụng chứng từ, được hầu hết các quốc gia (hơn 165 quốc gia)
công
nhận. UCP cũng phân định rất rõ ràng, cụ thể quyền lợi, nghĩa vụ, và trách
nhiệm
của tất cả các bên tham gia vao giao dịch tín dụng chứng từ.

*) Tiêu chuẩn quốc tế về thực hành ngân hàng trong kiểm tra chứng từ theo
phương
thức Tín dụng chứng từ (International Standard Banking Practice for The
Examination of Documents Ưnder Documentary Credit - ISBP)

Tại cuộc họp vào tháng 5/2000, uỷ ban kỹ thuật và thực hành ngân hàng
của
Phòng thương mại Quốc tế (Uỷ ban ngân hàng của ICC) đã thành lập nhóm
công

tác

đê soạn thảo văn bản Tiêu chuân quôc tê vê thực hành ngân hàng trong kiêm
tra
chứng từ xuất trình theo phương thức tín dụng chứng từ được ban hành theo
Quy

tắc

và thực hành thống nhất về Tín dụng chứng từ do ICC xuất bản số 500 (The
unitbrm
Customs and Practice for Documentary Credit, ICC Publication No.500 - UCP

13


14

Đứng trước tình hình như vậy, Liên hợp quốc đã nỗ lực nhằm thống
nhất

Hệ

thống luật điều chỉnh hối phiếu trên toàn thế giới, nên đã xây dựng và ban
hành
Công ước Liên hợp quốc về hối phiếu và lệnh phiếu quốc tế - International
Bill

of

Exchange and Promissory Notes - UN convention 1980.

*) Các nguồn luật điều chỉnh quan hệ thanh toán séc

Năm 1930, hội nghị quốc tế về séc tại Giơnevơ đã được 30 nước thông
qua
luật thống nhất về séc quốc tế (Uniíbrm law on Check - ƯLC 1931).

Nội dung chủ yếu đề cập tới những quy định thống nhất về: hình thức,
nội
dung, tính chất, việc phát hành và lưu thông séc, quyền lợi và nghĩa vụ của các
bên
có liên quan tới séc.

Tuy nhiên hai cường quốc về kinh tế, thương maị và tài chính là Anh và
Mỹ
đã không tham gia Công ước Giơnevơ 1931 về Luật séc quốc tế, vì vậy hiện
nay

hệ

thống luật về séc của Anh - Mỳ cũng được áp dụng trong thương mại quốc tế.

14


15

- Bộ luật Dân sự

- Luật thuơng mại

- Luật ngoại hối

- Luật các công cụ chuyến nhượng...

- Văn bản hiện hành của NHNN liên quan đến việc phát hành L/C:

+ Quy chế Mở thư tín dụng nhập hàng trả chậm, ban hành kèm theo
Quyết
định 711/2001/QĐ-NHNN ngày 25/05/2001 của Ngân hàng Nhà nước.

+ Một số yêu cầu khi mở L/C trả ngay, quy định tại công văn

405/NHNNQLNH ngày 23/01/2006 của Vụ Quản lý Ngoại hối - Ngân hàng Nhà nước.

Đẻ thấy được trình tự pháp lý, tại Điều 6, Luật các công cụ chuyển
nhượng
của Việt Nam quy định (đây cũng là quy tắc chung đối với các nước):

“1. Trong trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
15


16

đối với thông lệ và tập quán quốc tế; Công uớc và luật quốc tế sẽ đuợc ưu tiên
vượt
lên trên về tính chất pháp lý đối với luật quốc gia.

2. Thông lệ và tập quán quốc tế chỉ là những văn bản quy phạm pháp
luật

tuỳ

ý. Điều này được thế hiện ớ các nội dung sau:

- Chúng chỉ có hiệu lực khi trong họp đồng có dẫn chiếu áp dụng. Đồng

thời,
một khi trong hợp đồng có dẫn chiếu áp dụng, thì chúng lại trở nên văn bản
pháp

lý

có tính chất bắt buộc thực hiện.

- Các bcn tham gia họp đồng có thể loại trừ, bổ sung hay sửa đổi các

điều
khoản của thông lệ và tập quán quốc tế. Trong trường hợp này, thì những quy
định
khác rõ ràng trong hợp đồng sẽ được ưu tiên vượt lên trên về mặt pháp lý đối
với
thông lệ và tập quán quốc tế.
2.2. UCP
2.2.1. Nguyên tắc cơ bản của UCP

UCP là văn bản mang tính chất quy phạm tuỳ ý, có nghĩa là khi sử dụng
phương thức thanh toán tín dụng chứng từ, nếu muốn áp dụng nó, thì các bên
16


17

thống nhất về tín dụng chứng từ cũ (ƯCP 500) và có hiệu lực từ ngày 01 tháng
7
năm 2007.

UCP 600 có một số thay đổi cơ bản so với ƯCP 500 như sau:

- về hình thức UCP 600 được bố cục lại với 39 điều khoản (so với 49 điều

khảon

của UCP 500), trong đó có bổ sung nhiều định nghĩa còn gây tranh cãi trong
bản
UCP 500. Chẳng hạn, điều 2 “Diíìnition” (Định nghĩa) của UCP 600 đã nêu ra
một
loạt định nghĩa như: Advising Bank (Ngân hàng thông báo), Complying
presentation
(Xuất trình phù họp), Confírrmation (Xác nhận), Conĩirming Bank (Ngân hàng
xác
nhận), Negotiation (Chiết khấu), Presentation (Xuất trình chứng từ)...

- Loại bỏ điều chỉnh Tín dụng huỷ ngang:

Theo Điều 6 UCP 500: “Tín dụng có the là huỷ ngang hoặc không huỷ
ngang”.

Đen Điều 3 ƯCP 600 quy định: “Một tín dụng là không huỷ ngang cho
dù

17


18

Điều 9 UCP 500: “Người hưởng cần việc chấp nhận hoặc tù’ chối các
sửa

đôi

(tín dụng). Trường hợp người hưởng không thông báo, NHCĐ hoặc NHPH
nhận

được chứng từ phù hợp với tín dụng và với các điều khoản sửa đổi chưa được
chấp
nhận, điều đó được coi như người hưởng chấp nhận (các) sửa đối đó và kế từ
thời
điểm đó, tín dụng được sửa đổi”.

Điều 10 ƯCP 600: “Một NHTB điều chỉnh (tín dụng) phải thông báo
cho
Ngân hàng mà từ ngân hàng đó họ nhận được sửa đổi (tín dụng) việc chấp
nhận

hoặc

từ chối sửa đổi đó.

+ Trách nhiệm của ngân hàng trong kiềm tra chứng từ:

Điều 13 UCP 500: “NHPH, NHXN, nếu có, và NHCĐ, có một khoảng
thời
gian hợp lý, không quá 7 ngày ngân hàng kể từ sau khi nhận được chứng từ để
kiểm
tra chứng từ và quyết định chấp nhận hoặc từ chối...”

Điều 14 ƯCP 600: “Ngân hàng được chỉ định thực hiện theo sự chỉ
định,
NHXN, nếu có, và NHPH, sẽ có tối đa 5 ngày ngân hàng kể từ ngày xuất trình
18


19

- Theo UCP 600, ngân hàng phát hành được phép từ chối chứng từ và giao bộ
chứng
từ cho người yêu cầu mở thư tín dụng khi nhận được chấp nhận bộ chứng từ
bất

hợp

lệ.

Như vậy, UCP 600 về cơ bản đã có nhiều điếm mới nhằm xác định rõ và
giải
quyết những xung đột trong thanh toán xuất nhập khẩu bàng phưong thức tín
dụng
chứng từ mà UCP 500 chưa thực hiện được.

UCP 600 đã ra đời và sẽ có hiệu lực vào 01/0702007.
3. Nội dung phương thức thanh toán tín dụng chứng từ

Tín dụng chứng từ là giao dịch của ngân hàng theo yêu cầu của khách
hàng
nhàm thực hiện công đoạn cuối cùng của hang loạt các giao dịch thương mại
quốc

tế

giữa hai bên mua và bán, đáp ứng yêu cầu của cả hai phía: Người bán giao
hàng

và

được trả tiền; người mua trả tiền và nhận hàng. Ngân hàng, người đảm bảo
thanh
toán đã trở thành nhịp cầu nối đáng tin cậy trong các giao dịch này.
3.1 Khái niệm, đặc điếm của thư tín dụng

3.1.1 Khái niệm

19


20

- L/C là họp đồng kinh tế hai bên:

Nhiều người lầm tưởng L/C là họp đồng kinh tế ba bên, bao gồm: người
yêu
cầu, NHPH và người thụ hưởng. Thực tế, L/C chỉ là một họp đồng kinh tế dịch
vụ
ràng buộc giữa ngân hàng phát hành và người hưởng - thường không cùng
quốc

gia.

Đó là văn bản thể hiện sự cam kết của ngân hàng nước người mua đối với
người

bán

đề thực hiện nghĩa vụ trả tiền quy định trong điều khoản thanh toán của hợp

đồng
mua bán, do đó, thư tín dụng mở ra trên co sở hợp đồng mua bán. Cụ thể là
những
nội dung cơ bản của họp đồng như tên hang, số lượng, chất lượng, vận tải...là
căn
cứ duy nhất để người mua xin mở tín dụng cam kết trả tiền cho người bán

- L/C độc lập với họp đồng cơ sở và hàng hoá:

về bản chất, L/C là một giao dịch hoàn toàn độc lập với họp đồng ngoại
thương hoặc họp đồng khác mà họp đồng nàu là cơ sở đế hình thành giao dịch
L/C.
Trong mọi trường họp, ngân hàng không liên quan đến hoặc bị rang buộc vào
hợp
đồng như vậy, ngay cả khi L/C có bất cứ dẫn chiếu nào đến hợp đồng này.

20


21
3.2 Các loại thư tín dụng

Theo ưỷ ban kỳ thuật và nghiệp vụ ngân hàng thuộc ICC, thu tín dụng
được
phân biệt theo hai dạng: theo loại hình và theo phương thức sử dụng.

Theo loại hình, có thư tín dụng có thê huỷ ngang và thư tín dụng không
thê
huỷ ngang.

- Thư tín dụng có thể huỷ ngang (Revocable L/C) là một thư tín dụng mà

ngân

hàng

và người mua lúc nào cùng có thề tự ý sửa đổi hoặc huỷ bỏ không cần báo cho
người
bán biết. Hiện nay UCP 600 đã loại bỏ loại thư tín dụng này (Điều 3 ƯCP 600
quy
định: “Một tín dụng là không huỷ ngang cho dù không chỉ rõ điều đó”).

- Thư tín dụng không thể huỷ ngang (Irrevocable L/C) là loại thư tín dụng, mà

ngân
hàng, khi đã mở thư tín dụng thì phải chịu trách nhiệm trả tiền cho người bán
trong
thời hạn thư tín dụng có hiệu lực, không the bị sửa đôi hoặc bị huỷ bỏ nếu
không

có

sự đồng ý của tất cả các bên có liên quan.
Theo phương thức sử dụng:

- Thư tín dụng không huỷ ngang có giá trị trực tiếp: Là loại thư tín dụng mà ớ

21

22

phần số tiền cho một hay nhiều người theo lệnh của người hướng lợi đầu tiên.
Thư
tín dụng có thể chuyển nhượng được sử dụng trong nhừng thương vụ có người
môi
giới, khi người xuất khẩu hoặc đại lý là trung gian giữa người nhập khẩu và
người
cung cấp.

- Thư tín dụng tuần hoàn (Revoling L/C): là loại thư tín dụng mà sau khi đã

sử

dụng

xong hoặc đã hết thời hạn hiệu lực lại tự động có hiệu lực như cũ và được tiếp
tục

sử

dụng trong một thời gian nhất định. Loại thư tín dụng này được dung trong
việc

mua

bán những mặt hang số lượng lớn nhưng giao thường xuyên, nhiều kỳ trong
một
năm và nếu người nhập khẩu là khách hàng thường xuyên của người xuất
khẩu.

- Thư tín dụng giáp lưng (Back to back L/C): là loại thư tín dụng được mở ra

căn

cứ

vào thư tín dụng khác đảm bảo.

- Thư tín dụng dự phòng (Stand By L/C): là loại thư tín dụng mà người hưởng

lợi

nó

phải bồi thường những thiệt hại do mình gây ra cho người xin mở L/C, nếu
người
hưởng lợi không hoàn thành nghĩa vụ như quy định trong thư tín dụng.
22


4 Gio trình Luũt thũũng mũi quũc tũ_ TS. Trũn Thũ Hồ Bình- PGS.TS. Trũn vũn Nam, trang 296

23

Mọi nội dung sửa đôi phải có sự xác nhận của ngân hàng mở thư tín dụng thì
mới

có

hiệu lực. Văn bản sửa đổi trở thành một bộ phận cấu thành không thể tách rời
của
thư tín dụng cũ và huỷ bỏ nội dung.

- Sau khi hoàn thành việc giao hàng, người bán lập bộ chứng từ thanh toán

đưa

đến

ngân hàng trong thời hạn xuất trình chúng từ.

- Ngân hàng thông báo chuyền bộ chứng từ thanh toán cho ngân hàng mở thư

23


24
3.4 Quyền lợi và nghĩa vụ các bên có liên quan trong phương thức tín

dụng
chứng từ

- Đối với người nhập khấu:

Khi hợp đồng mua bán quy định áp dụng phương thức thanh toán tín
dụng
chứng từ thì việc người mua mở thư tín dụng là điều kiện tiên quyết để người
bán
thực hiện hợp đồng. Người mua phải mở thư tín dụng đúng thời hạn quy định

trong
họp đồng. Người mua phải căn cứ vào nội dung của họp đồng mua bán để làm
đơn
yêu cầu mở thư tín dụng gửi tới ngân hàng.

Người mua có quyền từ chối hoàn trả toàn bộ hay một phần của số tiền
thư

tín

dụng cho ngân hàng nếu xét về bề ngoài bộ chứng từ không phù hợp với
những

điều

kiện mà người mua đã nêu trong thư tín dụng.

- Đối với người xuất khẩu:

Người bán chỉ giao hàng khi nào biết người mua đã mở thư tín dụng
cam

kết
24


25

+ Ngân hàng thông báo: là ngân hàng đại lý của ngân hàng mớ thư tín dụng,
có

trách

nhiệm thông báo cho người xuất khẩu ràng một thư tín dụng đã được mở cho
người
xuất khẩu hưởng. Bằng việc thông báo thư tín dụng, ngân hàng chỉ có chức
năng

làm

cầu nối cho ngân hàng mở; ngân hàng thông báo không chịu thêm một rủi ro
nào

và

chỉ có trách nhiệm đảm bảo là thư tín dụng chính xác và xác thực. Ngân hàng
thông
báo thường, nhưng không nhất thiết phải ở nước xuất khẩu. Một ngân hàng
thông
báo thường thực hiện một hoặc nhiều chức năng như xác nhận, chiết khấu
hoặc
thanh toán.

+ Ngân hàng xác nhận: là ngân hàng (cũng thường là ngân hàng thông báo),
theo
yêu cầu của ngân hàng mở thư tín dụng, đứng ra xác nhận trả tiền cho ngân
hàng

mở

thư tín dụng. Việc xác nhận này cho phép người xuất khẩu được thanh toán
bởi

một

ngân hàng ớ nước xuất khâu, hoặc một ngân hàng mà người xuất khâu tin
tưởng.
NHXN cam kết trách nhiệm thanh toán không thể huỷ bỏ cho người xuất khẩu
trên
cơ sở nhận được các chứng từ đúng quy định.

25


26

Trong thực tế nghiệp vụ về tín dụng chứng từ, không nhất thiết phải có
đủ

các

loại ngân hàng trên tham gia. Thông thường chỉ có hai hoặc đôi khi chỉ có một
ngân
hàng đứng ra làm tất cả các chức năng nói trên của ngân hàng về việc mở thư
tín
dụng và trả tiền thư tín dụng.
3.5 ưu điêtn và nhược điêm của phương thức thanh toán tín dụng chứng từ

Lợi ích lớn nhất của tín dụng chứng từ là nó đạt được đến sự thoả thuận
có

thể chấp nhận giừa những lợi ích đối kháng hiện nay của người mua và người
bán
thông qua việc làm cho thời gian trả tiền phù họp với thời hạn giao hàng vì thế
nó
được đánh giá là phương thức ưu việt nhất trong thanh toán quốc tế hiện nay.

- Đổi với người nhập khẩu: Công cụ này giúp người nhập khẩu loại bỏ rủi ro

tù'

phía

người xuất khấu không thực hiện nghiêm chỉnh theo họp đồng gây ra cho
mình,

the

hiện ớ các điều kiện về hàng hoá, thời hạn giao hàng, chứng từ liên
quan...Qua

thư

tín dụng, người nhập khẩu có thể thương lượng lại với nhà xuất khẩu điều
khoản
thanh toán, giá cả có lời với mình, và hơn hết giúp người nhập khẩu dễ dàng
tìm
được khách hàng, dựa trên uy tín của ngân hàng.
26