Bài giảng ngữ văn 7 bài 8 qua đèo ngang 5

Bà Huyện Thanh Quan


Kiểm tra bài cũ:
Đọc thuộc lịng bài thơ “Bánh trơi
nước” và nêu những nét đặc sắc về
nội dung, nghệ thuật của bài thơ?


Quan sát bức tranh, và nêu
hiểu biết của em địa danh
Đèo Ngang?


- Đèo Ngang thuộc dãy núi Hoành Sơn,
phân cách địa giới 2 tỉnh: Hà Tĩnh và
Quảng Bình.
- Là địa danh nổi tiếng trên đất nước ta.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
Đèo
Ngang


TIẾT 29: QUA ÑEØO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG

Bà Huyện Thanh Quan
I. TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả – tác phẩm
? Em biết gì về bà Huyện
Thanh Quan? Hãy giới
thiệu bằng một đoạn văn
nói.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả và tác phẩm
Tác giả: Tên thật là Nguyễn Thị Hinh.
Sống ở thế kỷ XIX – Quê ở làng Nghi Tàm (nay thuộc
Tây Hồ, Hà Nội)
Chồng bà làm tri huyện Thanh Quan (nay thuộc Thái
Ninh, Thái Bình). Do đó có tên gọi Huyện Thanh Quan.
Bà là 1 trong số nữ sỹ tài hoa hiếm có trong thời trung đại.
Hiện còn để lại 6 bài thơ Nôm Đường luật, trong đó có bài
thơ Qua Đèo Ngang. (6 bài thơ gồm: Thăng Long thành
hoài cổ; Chiều hôm nhớ nhà; Chùa Trấn Bắc; Cảnh chiều
hôm; Đền Trấn Võ; Qua Đèo Ngang)


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
I. TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả và tác phẩm
* Tác phẩm: Bài thơ được ra đời khoảng thế

kỷXIX, khi bà Huyện Thanh Quan lần đầu xa
nhà, xa quê, vào kinh đô Huế nhận chức “cung
trung giáo tập” (dạy nghi lễ cho các cung nữ,
phi tần theo chỉ dụ của nhà vua).


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
I. TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả và tác phẩm
Bài thơ được
2. Đọc, giải nghĩa từ
sáng tác theo
Bước tới đèo ngang bóng xế tà,
thể thơ nào?
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG

Bà Huyện Thanh Quan

I. TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả và tác phẩm

2. Đọc, giải nghĩa từ
3.Thể thơ:
- Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật:
+ Đường luật là luật thơ có từ đời Đường, từ năm 618
đến năm 907 ở Trung Quốc.
+ Số câu: gồm 8 câu trong 1 bài.
+ Số chữ: 7 chữ trong 1 câu.
+ Cách gieo vần: chỉ 1 vần – cuối các câu 1, 2, 4, 6, 8.
+ Phép đối sử dụng ở các cặp câu: 3 – 4; 5 – 6.
+ Có luật bằng trắc, luật niêm chặt chẽ.
+ Bố cục có 4 phần: Đề - Thực - Luận - Kết.
--> Không theo đúng những điều trên bị coi là thất luật.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
Trong bài thơ qua đèo ngang, cảnh vật được miên tả
vào thời điểm nào?

A. Vào lúc sáng sớm
B. Vào lúc buổi trưa vắng vẻ
C. Vào buổi tối
D. Vào buổi chiều tà


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
II. Tìm hiểu văn bản: Bà Huyện Thanh Quan
1. Cảnh Đèo Ngang
? Cảnh
Đèo Ngang

Cảnh được
gợi tả
được
tả vào
thời
Thời điểm miêu tả: bóng
bằngmiêu
những
chi tiết
điểm
bóng
xế tà
xế tà -> thường gợi nỗi
nào?
Sự lặp
lạiTheo
từ
emchen
thờicó
điểm
buồn man mác.
sức đó
gợithường
tả
gợimột
cảm
xúctượng
gì? thiên
cảnh
- Cảnh vật: Cỏ, cây, đá, lá,

nhiên như thế nào?
hoa.
- Điệp từ: “Chen”; hiệp
vần “đá, lá, hoa” -> Tô
đậm cảnh thiên nhiên um
tùm, hoang sơ, không gian
hoang vắng, gợi buồn.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Thảo luận
Bà Huyện Thanh Quan
? Trong cảnh không gian
rộng lớn, hoang vu rậm rạp
ấy, có thấp thoáng bóng
dáng của con người. Có 2 ý
kiến cho rằng :
a. Sự xuất hiện của con người
làm cho cảnh vui hơn.
b. Sự xuất hiện của con người
càng làm tăng thêm sự
hoang vu, vắng vẻ của Đèo
Ngang.
Em đồng ý với ý kiến nào?
Tại sao?

- Hình ảnh Con
người: Tiều vài chú,
chợ mấy nhà.
- Nghệ thuật đối, đảo

trật tự cú pháp, từ láy
-> Gợi ra sự sống
thấp thoáng con
người mờ nhạt.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
Trong bốn câu đầu của bài thơ, khung cảnh được
miểu tả như thế nào?
Trong bốn câu đầu của bài thơ khung cảnh được
vắng
miểu tả rất
_____
___vẻ.
buồn.
Thiên nhiên và con người đều mang sắc thái _______


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Cảnh Đèo Ngang
- Âm thanh: Con quốc
quốc và con gia gia
kêu khắc khoải đượm
buồn.
⇒Tăng thêm vẻ hoang sơ
của đèo Ngang.

Trong cảnh ấy, âm
thanh khắc khoải của
tiếng chim quốc và chim
đa đa có tác dụng gì
trong việc tả cảnh Đèo
Ngang ?


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Cảnh Đèo Ngang
- Điệp từ “chen”  gợi
sự hoang vu, rậm rạp.
- Từ láy “ lom khom, lác
đác” từ tượng thanh
“quốc quốc, gia gia”
 gợi hình, gợi cảm.
Biện pháp đối, đảo ngữ
 nhấn mạnh sự nhỏ bé
thưa thớt của con người.

? Từ đó em thấy
cách miêu tả cảnh
Đèo Ngang của tác
giả có gì đặc sắc?


* Cảnh ĐèoNhận
Ngang

xétlàchung
một bức
củatranh
em về
thiên
cảnhtà,
Đèo
Ngang?
nhiên lúc chiều
hùng
vĩ, bát ngát, thấp
thoáng có sự sống của con người nhưng còn
hoang sơ, gợi cảm giác buồn vắng lặng.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Cảnh Đèo Ngang
2.Tâm trạng của nhà thơ
-Buồn nhớ
cô đơn
(nghệ
? Theo
em tâm
trạng
thuật tảcủa
cảnh
– trạng
tácngụ

giảtình
là tâm
Tình được
thể hiện
giángiả lại
gì? Tại
sao tác
tiếp quacócảnh)
tâm trạng đó?


Đối lập 2 hìnhNhận
ảnh: xét của em về cách
+ Trời non nước:
gian
mênh mông, vũ trụ
kết Không
thúc bài
thơ?
-hùng vĩ.
+ Một mảnh tình riêng: Nỗi tâm tư khép kín (con
người nhỏ nhoi đơn lẻ).
“Ta với ta”: Đối diện với chính mình.
Các con chữ câu kết đều mang một nỗi niềm đơn
chiếc: “một - mảnh - tình - riêng – ta – ta
Tất cả đều cực tả nỗi buồn thầm lặng cô đơn đến
tột cùng của người lữ thứ.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG

Thảo luận
Bà Huyện Thanh Quan
? Bài thơ khép lại
bằng cụm từ “ta
với ta”, gợi ta
nhớ đến câu cuối
của bài “Bạn đến
chơi nhà” cũng
khép lại băng
cụm từ này.
Nghĩa của cụm
từ này ở hai bài
có giống nhau
không?

Bước tới đèo ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh
Quan
-Ở bài “Bạn đến chơi nhà”: ta với ta - là tôi và
bác, là chúng ta tuy hai mà một – sự tri âm tri

kỉ găn bó với nhau bằng sự đồng cảm chân
thành.
- Ở bài “Qua Đèo Ngang” ta với ta - mình đối
diện với mình trong cảnh trời non nước bao la.
Trời non nước càng rộng lớn bao nhiêu thì con
người càng nhỏ bé cô đơn bấy nhiêu.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
Tâm trạng của tác giả như thế nào khi bước
tới Đèo ngang?
A. Vui tươi trước cảnh vât thiên nhiên hùng vĩ.
B. Được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Đèo Ngang.
C. Mệt mỏi sau một chặng đường dài đến Đèo Ngang.
D. Nhớ nước thương nhà, mang nỗi buồn cơ đơn thầm
lặng.


TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG
III. TỔNG KẾT :
Bà Huyện Thanh Quan

1.Nội dung:
Cảnh đèo Ngang: đẹp,
hoang sơ, gợi buồn
- Tâm trạng: Hoài cổ nhớ
nước, thương nhà da diết,
buồn, cô đơn.
2. Nghệ thuật:

- Tả cảnh ngụ tình đặc sắc.
- Nhân hoá, đảo ngữ,điệp từ,
chơi chữ.
- Miêu tả kết hợp biểu cảm.
- Lời thơ trang nhã điêu luyện,
âm điệu trầm lắng.

Em hãy khái quát
nét đặc sắc về mặt
nội dung và nghệ
thuật của văn bản?


- Học thuộc lòng bài thơ.

Nắm vững ND-NT của bài thơ, thuộc lòng ghi
nhớ.
- Soạn bài: Bạn đến chơi nhà.