LÝ LUẬN CHUNG VỀ LAO ĐỘNG CHẤT XÁM VÀ SỰ DI CHUYỂN LAO ĐỘNG CHẤT XÁM TỪ KHU VỰC CÔNG SANG KHU VỰC TƯ

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

OBO
OKS
.CO
M

CHNG 1. Lí LUN CHUNG V LAO NG CHT XM V S DI
CHUYN LAO NG CHT XM T KHU VC CễNG SANG KHU VC T.
Vựng lónh th
Khụng thay ủi
Dng

Khụng thay

Vic

ủi

Lm
Ngh

Thay ủi

Nghip
Trong ủú:

Thay ủi

I

III

II

IV

(I): Khụng thay ủi dng vic lm cng nh vựng lónh th.

(II): Thay ủi dng vic lm nhng vựng lónh th khụng ủi.

(III): Thay ủi vựng lónh thụ nhng dng ngh nghip khụng ủi.
(IV): Thay ủi c dng vic lm v vựng lónh th.

Dng ngh nghip: Cụng vic chuyờn mụn hay ủn gin l ni dung hỡnh thc lm vic.
Vựng lónh th: Ni lm vic.
1.1.

Lao ủng cht xỏm : ch lc lng lao ủng tri thc, lao ủng cht lng cao

(phi ph thụng), l ủi tng chớnh cú vai trũ thỳc ủy chuyn dch kinh t sang hng
Cụng nghip húa Hin ủi húa
1.2.

Di chuyn cht xỏm: bt ngun t thut ng chy mỏu cht xỏm (Brain drain

hay Human capital flight), l s di c quy mụ ln ca lao ủng cht xỏm, thụng thng

KI L

do nhng xung ủt, do thiu c hi, bt n ủnh v chớnh tr hoc cỏc ri ro sc khe.
Chy mỏu cht xỏm thng ủc xem nh mt chi phớ kinh t, khi nhõn lc di chuyn
kộo theo cựng h nhng giỏ tr ủo to hay u ủói trc ủú ủc h tr bi chớnh ph,
cng ging nh mt chi phớ v ti chớnh ủi vi quc gia. Trong xu th ton cu húa hin
nay, thng ủc gi l di chuyn cht xỏm (trong ni b ủt nc v ra nc ngoi).
1.3.

Khu vc cụng, khu vc t v s di chuyn cht xỏm t khu vc cụng sang

khu vc t.
1



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Khu vc cụng: Trong nhiu ti liu Khu vc cụng cng (KVCC) ủc s dng nh mt
thut ng tng ủng vi khỏi nim v khu vc ca Chớnh ph. Theo cỏch hiu ny,
mt s lnh vc c bn sau ủc xp vo KVCC:
H thng cỏc c quan quyn lc ca nh nc: Quc hi, Hi ủng nhõn dõn cỏc cp,

OBO
OKS
.CO
M

-

cỏc c quan hnh phỏp ( b mỏy chớnh ph, cỏc b, vin, U ban nhõn dõn cỏc cp), c
quan t phỏp (tũa ỏn, vin kim sỏt)
-

H thng quc phũng, an ninh, trt t an ton xó hi

-

H thng kt cu h tng k thut v xó hi (ủng xỏ, bn cng, cu cng, mng

li thụng tin ủi chỳng, h thng cung cp dch v cụng, trng hc, bnh vin cụng,
cỏc cụng trỡnh bo v mụi trng)
-

Cỏc lc lng kinh t ca chớnh ph: Doanh nghip nh nc, tp ủon kinh t nh

nc, lc lng d tr quc gia
-

H thng an sinh xó hi, bo him xó hi, bo him y t, tr cp xó hi

Khu vc t: Cho ti nay thỡ vn cha cú mt khỏi nim chớnh xỏc no v khu vc t,
nhng da trờn hỡnh thc phõn b ngun lc thỡ phõn b ngun lc theo c ch th trng
phi tuõn theo cỏc quy lut ca th trng nh quy lut khan him, quy lut cung cu, quy
lut giỏ trPhng thc ny s ly ủng c ti ủa húa li ớch lm mc tiờu phõn b.
Ngun lc s ủc phõn b vo nhng ngnh nhng lnh vc hay ủa bn no mang li
li ớch ti ủa cho ngi s hu ngun lc ủú. Theo cỏch gi ca Adam Smith thỡ ủú chớnh
l bn tay vụ hỡnh v l c s ủ hỡnh thnh khu vc t nhõn.
Di chuyn lao ủng t khu vc cụng sang khu vc t

KI L

Theo TSKH Phm c Chớnh thỡ di chuyn lao ủng gia cỏc cụng ty hoc l c ủng

ca ngi lao ủng gn lin vi vn ủ b vic, cú th l t nguyn ca h hoc l s bt
buc ca ngi s dng lao ủng phi b vic.
Da vo quan ủim trờn thỡ di chuyn lao ủng t khu vc cụng sang khu vc t l hỡnh
thc ngi lao ủng t nguyn b vic khu vc cụng chuyn sang khu vc t hoc b
ộp buc phi thụi vic t ngi s dng lao ủng ca khu vc cụng.
2. Cỏc yu t nh hng ủn di chuyn lao ủng cht xỏm t khu vc cụng sang
khu vc t
2



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Xột theo gúc ủ kinh t, bt c ai quan tõm ủn kinh t ủu bit bi hc v lũng ủng thi
l nờn tng quan trng nht ca kinh t hc (economics), ủú l vn ủ li ớch v chi phớ
(benefit and cost). Do ủú bt c mt quyt ủnh no ủc ủa ra ủu da trờn nguyờn tc

OBO
OKS
.CO
M

tng li ớch ca quyt ủnh ủú mang li cho ngi ra quyt ủnh phi ln hn tng chi phớ
m ngi ủú b ra. Trong tt c cỏc tỡnh hung cú th, thỡ tỡnh hung ủc la chn l
tỡnh hung mang li li ớch nhiu nht cho ngi la chn nú.

Li ớch v chi phớ ca di chuyn lao ủng
Trong ủú: B1t - li ớch ch lm vic mi trong nm t;
B0t - li ớch ch lm vic c trong nm t;

Xột di gúc ủ qun tr hc (management), bt c ai trong cuc sng ủu mun ủc

tha món nhu cu v vt cht v nhu cu v tinh thn. Thuyt cp bc nhu cu ca
Maslow ủó ch ra rng nhu cu ca con ngi ủc chi ra thnh nm cp ủ khỏc nhau:
cp thp nht l cỏc nhu cu v vt cht, tip theo l nhu cu an ton, nhu cu xó hụi, nhu
cu ủc kớnh trng v cao nht l nhu cu ủc th hin bn thõn.

i vi nhng ngi cú kin thc v trỡnh ủ hc vn cng cao thỡ nhng nhu cu cng
trờn cao ca thỏp Maslow cng quan trng hn vỡ nhng ngi ny tha hiu rng h cú

KI L

ủ kh nng ủ cú ủc cuc sng n ủnh v mt vt cht v mong mun tỡm kim
nhng c hi tt hn cho mỡnh.

Theo trit hc ( philosophy), vt cht v tinh thn l hai yu t khụng th tỏch ri, chỳng
va ủi lp va b sung cho nhau. Do ủú khi ủi sng vt cht ủc nõng lờn thỡ nhng
nhu cu v tinh thn cng phi nõng lờn mt cỏch tng ng.
Da trờn nhng nn tng lý thuyt ủó ủa ra trờn thỡ nhng yu t nh hng ủn quyt
ủnh di chuyn t khu vc cụng sang khu vc t ca lao ủng ủc chỳng tụi xem xột
bao gm:
3



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
-

Tin lng

-

Mụi trng lm vic

-

Yu t ch quan ca ngi lao ủng (gii tớnh, tui tỏc, gia ủỡnh, thõm niờn cụng

OBO
OKS
.CO
M

tỏc)

CHNG 2: DI CHUYN CHT XM T KHU VC CễNG SANG KHU VC T
TI THNH PH H CH MINH

1. Thc trng di chuyn cht xỏm t khu vc cụng sang khu vc t ti tp HCM
Chy mỏu cht xỏm dn tr thnh hin tng ti cỏc quc gia ủang phỏt trin hay cỏc
nn kinh t chuyn ủi, c th Vit Nam, s chuyn dch lao ủng t khu vc cụng
sang khu vc t ủang l dũng chy tt nhiờn ca mt th trng lao ủng ủang hỡnh thnh
v phỏt trin. Ln súng ngi lao ủng ngh vic Nh nc ra ngoi lm vic khụng cũn
l vn ủ mi m. Theo B Ni v, t nm 2003 ủn ht nm 2007, cú hn 16.000 cụng
chc xin thụi vic B Ti chớnh v TP HCM l nhng ủn v cú lng ngi xin ngh
vic cao nht. Con s ny ch chim 0,8% cụng chc c nc v cng trong thi gian ủú,
lng cụng chc tng lờn ủn hn 500 ngn ngi. V lng cụng chc b vic ch yu
din ra ti H Ni v TP HCM, ni khu vc kinh t t nhõn ủang tỡm mi cỏch thu hỳt
nhng ngi cú nng lc v kinh nghim lm vic.

Ti Tp HCM, ni cú nn kinh t phỏt trin nht Vit Nam thỡ hin tng ny ngy cng
ph bin. Theo ủiu tra ca vin kinh t Thnh ph H Chớ Minh trong nhng nm va

qua s lao ủng cú trỡnh ủ chuyn t khu vc nh nc sang khu vc cú vn ủu t

KI L

nc ngoi ủn hn 50%, sang khu vc t nhõn gn 28%

Kt qu ủiu tra s dch chuyn lao ủng din ra theo thnh phn kinh t:
Doanh nghip chuyn t

Doanh nghip Nh nc Trung ng

Doanh nghip Doanh nghip
cú vn ủu t cụng
nc ngoi

nhõn

22,22%

8,37%

4

ty

Doanh nghip

t Nh nc
26,12%

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
26,67%

14,98%

Doanh nghip, cụng ty t nhõn

11,11%

24,15%

Khu vc qun lý Nh nc

OBO
OKS
.CO
M

Doanh nghip Nh nc thnh ph

0,78%

2,22%

4,84%

3,92%

Doanh nghip cú vn ủu t nc 4,44%

2,64%

0,78%

17,18%

14,84%

ngoi khỏc
Ngh t do
B ủi chuyn ngnh

7,03%

( Ngun: Vin Kinh t Thnh ph H Chớ Minh)

c bit hin tng di chuyn cht xỏm ti TP HCM din ra mnh m cỏc lnh vc nh
y t, giỏo dc, ngõn hng
Y t:

Theo thng kờ ca B Y t, nm 2008 c nc cú tng s gn 290.000 cỏn b y t
ủang cụng tỏc ti cỏc c s y t cụng lp. Tớnh t l bỡnh quõn hin nay l 6,5 bỏc
s/1 vn dõn. Th trng B Y t Nguyn Th Kim Tin tha nhn, vi trung bỡnh
6,5 bỏc s/10.000 dõn nh hin nay l quỏ ớt so vi khu vc v th gii.
Theo bỏo cỏo ca S Y t TPHCM, t nm 2004 ủn ht nm 2007, cú 1.501 nhõn
viờn y t ngh hu, thụi vic, b vic v chuyn cụng tỏc; trong ủú cú 592 nhõn
viờn cú trỡnh ủ lnh ngh, l "cht xỏm" ca ngnh y t thnh ph. Riờng nm

KI L

2007 ủn nay, cú hn 276 nhõn viờn ngnh y ca thnh ph xin ngh vic hoc
chuyn sang lm cho bnh vin t. Bnh vin Thng Nht trong nm 2007 l ni
cú s nhõn viờn ra ủi k lc, lờn ủn 70 ngi. Bnh vin Nhõn dõn 115, ph sn
T D, Nguyn Trói, cp cu Trng Vng, mi ni ủu cú hn 20 ngi ngh
vic.

Theo S Ni v TP H Chớ Minh, t nm 2004 ủn nay, ton ngnh y t thnh ph
cú hn 900 cỏn b, viờn chc xin thụi vic, b vic v chuyn cụng tỏc. Trong ủú
cú nm tin s, 33 thc s, 16 bỏc s chuyờn khoa II, 65 bỏc s chuyờn khoa I.
5



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Phn ln nhng ngi ny ủu vo lm vic ti cỏc c s y t t nhõn, c s y t
cú vn ủu t nc ngoi.
Bờn cnh ủú khụng ớt bỏc s ủang cụng tỏc ti cỏc bnh vin cụng nhng vn lm

OBO
OKS
.CO
M

cho cỏc bnh vin, phũng khỏm t vi thi gian nhiu hn.

Trong 4 nm t 2004-2007, ngnh Y t TP gim 1.501 cỏn b viờn chc, trong ủú
thụi vic l 550 v b vic l 276 ngi. Trong ủú cú 592 nhõn viờn cú trỡnh ủ
lnh ngh, l "cht xỏm" ca ngnh y t thnh ph. S chuyn cụng tỏc ch cú 10

ngi. Cũn s lng v hu ủụng nht chim ti 665 ngi. Lng cht xỏm cng
tp trung ủụng nht s lng cỏn b v hu. s liu cho thy trong cỏc nm qua,
ngnh Y t TP HCM ch gim 0,7% trờn tng s cỏn b viờn chc. Trong s nhng
ngi ủó ri khi ngnh vỡ nhiu lý do khỏc nhau cú 11,4% l cỏn b viờn chc
gii, lnh ngh v nhng ngi v hu cng ủó chim ti 56%.
Giỏo dc:

Theo thng kờ cha ủy ủ Thnh ph H Chớ Minh, t thỏng 7 /2003 ủn ngy
31/12/2007 ủó cú hn 3000 cỏn b cụng chc khi giỏo dc ch ủng ri b
nhim s ủ chuyn sang lm vic khu vc ngoi nh nc. Nm hc 2006 2007, TP HCM cú 1.809 giỏo viờn b v thụi vic. n nm hc 2007-2008, con
s ny l 1.286 ngi, trong ủú cú c bc tiu hc, trung hc c s, mm non. S
giỏo viờn b vic thng chuyn sang cỏc trng dõn lp hay quc t. Giỏo dc cú
vai trũ vụ cựng quan trng trong s nghip xõy dng v phỏt trin ủt nc vỡ th
ủng.
Ngõn hng:

KI L

tỡnh trng chy mỏu cht xỏm trong lnh vc giỏo dc l vn ủ cn ủc bỏo

Ti chớnh v ngõn hng l nhng ngnh nng ủng, ủem li thu nhp cao. Nhng
hin tng chy mỏu cht xỏm trong lnh vc ny l ủỏng phi lu tõm. Vo
nhng nm 1990, khi khu vc ngõn hng Vit Nam bt ủu m ca thỡ ủó xut
hin tro lu chuyn dch lao ủng t khi ngõn hng nh nc sang cỏc ngõn
hng nc ngoi. Trong khi ngõn hng nh nc ủúng vai trũ ch ủo trong vic
kim ch lm phỏt, hng trm cỏn b, cụng chc cú nng lc, trỡnh ủ v tõm
6

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
huyt, thm chớ c nhng cỏn b tr ủc ủo to bi bn,cú kin thc c vi mụ
ln v mụ,nm vng c ch, chớnh sỏch ti chớnh, ngõn hng,cú nhiu kinh nghim
v nhiu mi quan h cng ln lt np ủn xin thụi vic ti cỏc ngõn hng nh

OBO
OKS
.CO
M

nc chuyn sang cỏc ngõn hng thng mi hoc cỏc ngõn hng nc ngoi.
Trong nm 2007 thỡ gn 100 cỏn b ủó xin rỳt khi NHNN, con s ny cũn gia
tng vo nm 2008 v 2009.
2. Nguyờn nhõn

2.1 Nguyờn nhõn khỏch quan

2.1.1. Mc ủ m ca ca nn kinh t

S m rng ca cỏc lai hỡnh kinh t phi Nh nc

i hi ng ln VI (1986) ủó thi lung giú mi vo ủi sng kinh t nc ta. Trờn c
s nhn thc li lý lun v thc tin Vit Nam, ng ta ủó cú nhng nhn thc mi ủỳng
ủn v khoa hc v vn ủ s hu v cỏc thnh phn kinh t, tng bc khi dy ủc
ủng lc hot ủng kinh t trong cỏc thnh phn dõn c; ngha l tha nhn s tn ti
khỏch quan ca nhiu hỡnh thc s hu v t liu sn xut v nhng thnh phn kinh t.
Trc ủõy khu vc Nh nc nm gi hu ht cỏc lnh vc sn xut kinh doanh, nay khu
vc kinh t t ủó v ủang tham gia vo nhiu lnh vc nờn s phõn phi li lc lng lao
ủng l tt yu. T mt thnh phn kinh t ủc nht trc 1986, ủn nay gung mỏy kinh
t Vit Nam ủc chớnh ph xỏc ủnh gm 5 thnh phn sau: Kinh t nh nc, kinh t

tp th, kinh t t nhõn (cỏ th, tiu ch, t bn t nhõn), kinh t t bn nh nc,
kinh t cú vn ủu t nc ngoi. Cỏc thnh phn kinh t hat ủng song song cựng

KI L

phỏt trin, gia tng sc cnh tranh v hiu qu ca ton nn kinh t. Cht xỏm cú nhiu
la chn lm vic hn, dn ủn s t di chuyn cc k linh ủng ca ngun nhõn lc cht
lng cao ny.

Sau hn 20 nm thc hin ci cỏch v m ca, kinh t Vit Nam ủó ủt ủc mt s
thnh tu ủỏng khớch l, vi nhng bin s tng trng v mụ kh quan v mt mụi
trng kinh doanh ủy hp lc. Song song vi vic chớnh thc gia nhp T chc thng
mi th gii WTO nm 2006, cỏc tp ủon kinh t khng l cng nh cỏc d ỏn, qu ủu
7



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
t nc ngũai ln lt ủ b vo Vit Nam, nhu cu v mt lc lng lao ủng chuyờn
mụn ti ch vi nhiu li th bn ủa l cc k bc thit, thnh phn kinh t ra ủi mụn
nht nhng ủc d bỏo s phỏt trin vụ cựng mnh m ny ủang ra sc tỡm kim nhõn
2.1.2. Xu hng ton cu húa

OBO
OKS
.CO
M

s vi nhng u tiờn v ủói ng xng tm ủy hp dn.

Cựng vi quỏ trỡnh t do húa thng mi ton cu, hin tng di c cht xỏm din ra
ngy cng mnh, lung di chuyn cht xỏm cng tuõn theo quy lut cung - cu trong th
trng lao ủng hay núi cỏch khỏc, cht xỏm s chy vo ni m hiu nng s dng nú
cao nht.

Hin nay, cỏc chi nhỏnh ca cỏc cụng ty xuyờn quc gia, cỏc doanh nghip liờn doanh vi
nc ngoi hoc cú vn ủu t nc ngoi hot ủng ngy cng nhiu Vit Nam v s
dng mt lc lng lao ủng khụng nh, trong khi khu vc nh nc, bao gm c c
quan cụng quyn v doanh nghip nh nc, mt mt hu nh khụng thu hỳt thờm lao
ủng, mt khỏc do c ch chớnh sỏch li khụng s dng mt cỏch cú hiu qu nht ngun
nhõn lc hin cú. Cỏc cụng ty, xớ nghip ny cú c ch qun lý lao ủng v phõn phi
hp lý nờn luụn to ra ủc s khn trng, tớch cc, nng ủng v t giỏc ca ngi lao
ủng. Mt khỏc, ủõy ngi lao ủng nhn thy cú nhiu c hi hi tỡm vic lm cú thu
nhp cao trong nc, ủng thi ủc hng nhiu ch ủ cú li cho bn thõn. Vỡ vy,
tt yu xy ra hin tng di chuyn cht xỏm ngy cng nhiu t khu vc cụng sang khu
vc t.
2.2. Nguyờn nhõn ch quan

KI L

2.2.1. Ch ủ lng bng v ủói ng

Ci cỏch tin lng ca cụng chc v nõng cao cht lng, phm cht ca ủi ng ny,
ủú l hai mc tiờu m chng trỡnh tng th ci cỏch hnh chớnh (CCHC) nh nc giai
ủon 2001 - 2010 khụng ủt ủc., ụng inh Duy Hũa, V trng v Ci cỏch hnh
chớnh (B Ni v), cho bit nh trờn ti cuc gp g, thụng tin v k hoch trin khai
tng kt Chng trỡnh tng th CCHC nh nc giai ủon 2001 - 2010 din ra vo thỏng
3/2010.
8

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Xut phỏt t nhng yu kộm dai dng ca c ch lng thng Nh nc, tuy ủó ủc
ủiu chnh liờn tc ủ ủỏp ng nhng nhu cu ca th trng, vi gii hn thp nht ca
tin lng ủm bo khụi phc li sc lao ủng ca con ngi, ủc quyt ủnh bi nhng

OBO
OKS
.CO
M

quy lut quyt ủnh giỏ c ca tt c cỏc hng hoỏ khỏc, ngy cng tng theo s tng lờn
ca nhu cu ti thiu v giỏ sinh hat. Nhng nhỡn chung, vi sc chu ủng ca ngõn
sỏch v trong bi cnh lm phỏt hin nay, thc khụng th ủy nhanh vn ủ ny. Lng
bng v ch ủ ủói ng trong khu vc cụng ủi vi ngun nhõn lc tri thc, chuyờn mụn
cao nu ủem so sỏnh vi nhng khu vc t luụn bc l nhiu thua sỳt rừ rt.
V lng:

- Tin lng cha phn ỏnh ủỳng giỏ c sc lao ủng, cha thc s gn vi mi quan h
cung cu lao ủng trờn th trng, Ch ủ tin lng ch yu vn da trờn h thng phõn
phi theo vic, gn cng tin lng vi h s lng ti thiu nh nhau dự cú trỡnh ủ
khỏc nhau tc ủ tng tin lng nh hn tc ủ tng ca nng sut lao ủng, khụng thỳc
ủy gia tng hiu qu cụng vic.

- Chớnh sỏch tin lng cha ủc ủm bo cho ngi lao ủng, ủc bit l cỏn b, cụng
chc, viờn chc sng ủc bng tin lng mc trung bỡnh khỏ trong xó hi; cha
khuyn khớch v thu hỳt ủc ngi ti, ngi lm vic gii. Mc lng trung bỡnh ca
cụng chc cũn thp so vi mc thu nhp trung bỡnh ca lao ủng xó hi. Do vy ủó gõy
nờn s bin ủng, dch chuyn lao ủng ln v t l lao ủng b vic, ngh vic ngy mt

tng.

- H thng tin lng cũn quỏ nhiu thang, bng lng v khong cỏch gia cỏc bc

KI L

lng nh, tin lng danh ngha tng nhng tin lng thc t li gim sỳt.
- Trong cỏc doanh nghip nh nc, c ch phõn phi tin lng cha thc s theo
nguyờn tc th trng, cũn mang nng tớnh bỡnh quõn. Mc ủ chờnh lch v tin lng,
thu nhp gia cỏc loi lao ủng khụng ln, cha khuyn khớch ngi cú trỡnh ủ chuyờn
mụn cao vo khu vc nh nc.
Vớ d trong lnh vc Y t :

Theo ủiu tra ca S Y t TPHCM thỡ thu nhp bỡnh quõn ca cỏn b cụng
nhõn viờn (CBCNV) ngnh y t t 2,5 triu ủn 3 triu ủng/thỏng.Trong
9



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
đó, thu nhập bình qn của CBCNV có trình độ dưới đại học là 2,5 triệu
đồng/tháng. Thu nhập của CBCNV có trình độ đại học trở lên là 3 triệu
đồng/tháng. Trong đó, các thạc sĩ, chun khoa I và chun khoa II có thu
đồng/tháng.

OBO
OKS
.CO
M

nhập bình qn là 3,5 triệu đồng/tháng, tiến sĩ có thu nhập là trên 4 triệu
• Theo thơng tin trên thì thu nhập của CBCNV ngành y tế cao hơn thu nhập
của cán bộ khu vực hành chính nhà nước có trình độ tương đương,
nhưng thấp hơn ngành ngân hàng, chứng khốn ba lần, ngành thương mại
từ 2-2,5 lần, cơ sở khám chữa bệnh tư nhân và cơ sở chữa bệnh do nước
ngồi hợp tác từ 3 đến 4 lần.

• Nhà nước chỉ có thể trả cho một bác sĩ giỏi, nhiều kinh nghiệm khoản
lương gần 5 triệu đồng/tháng và 100,000 đồng/ca phẫu thuật thì các cơ sở y
tế tư nhân sẵn sàng trả họ hàng ngàn USD.
Về đãi ngộ:

Cơ chế, chính sách đãi ngộ khu vực cơng hiện nay chưa theo kịp sự phát triển, nên
khoảng cách về điều kiện lao động giữa hai khu vực ngày càng mở rộng, đãi ngộ khơng
xứng đáng; ít có điều kiện được đào tạo, được thăng tiến về nghề nghiệp.
Thực trạng đãi ngộ trí thức ở bậc thấp nhất là cử nhân đại học mới tốt nghiệp mà Bộ Lao
động-Thương binh và Xã hội thống kê (Báo cáo số 133 ngày 15-12-2009) cho thấy
những con số đau lòng.

Theo báo cáo này, tiền lương trả cho các trí thức trẻ trong doanh nghiệp hiện đang thấp

KI L

hơn thu nhập của... lao động tự do! Cụ thể, một cử nhân hưởng lương bậc một (hệ số
2,34) là 50.700 đồng/ngày, trong khi mỗi lao động tự do, lao động nơng nghiệp... được
trả tới 80.000-120.000 đồng/ngày ở các cơng việc cày, gặt lúa, bắt ốc, bốc vác, giúp việc
gia đình theo giờ - những cơng việc khơng u cầu chun mơn cao. Hơn thế, mức thu
nhập/chi phí sống của các trí thức trẻ ở đơ thị (1.058.000/738.000 đồng) lại q “vênh” so
với nơng thơn (506.000/359.000 đồng) khiến họ càng chật vật.
2.2.2. Mơi trường làm việc

10



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Mụi trng lm vic cỏc c quan, ủn v nh nc cha to ủiu kin thun li cho
ngi cú nng lc thanh thn lao ủng, cng hin v thng tin. C th hn l mụi trng
cụng ty ngoi quc doanh.

OBO
OKS
.CO
M

lm vic thiu sỏng to, ớt ủc ch ủng, thiu cụng bng, dõn ch hn so vi cỏc
Thc t cho thy, nguyờn nhõn sõu xa ủ cụng chc cú nng lc thụi vic v ri khi Nh
nc l do cụng tỏc t chc cỏn b. Cụng tỏc b trớ cỏn b cũn nhiu bt cp nh b trớ
cỏn b thiu khỏch quan, cha dõn ch, khụng tuõn th nht quỏn v nghiờm tỳc quy ủnh
v thõm niờn, nghip v chuyờn mụn, cha cú c ch ủ xỏc ủnh, ủỏnh giỏ xem cỏn b
cú nng lc, chuyờn mụn, nghip v hay cú tõm huyt vi cụng vic mi hay khụng. Bờn
cnh ủú, vic phõn loi cụng chc cha bo ủm tớnh khoa hc, khỏch quan, cũn da trờn
cm tỡnh cỏ nhõn, bố phỏi, dn ủn hu qu sai lch trong vic b trớ, s dng, quy hoch
v ủ bt cỏn b, khụng ủỏp ng ủỳng yờu cu, nhim v trong tng giai ủon. y cng
l nguyờn nhõn gõy ra tỡnh trng chỏn nn, bt bỡnh ủi vi nhng cỏn b cú nng lc, t
ủú h xin ngh vic ra lm ngoi t do thoi mỏi hn.

Ngoi ra ỏp lc cụng vic ln cựng vi nhiu bt cp trong mụi trng lm vic cng l
nguyờn nhõn lm cho cỏc cụng chc nh nc ri b ủ chuyn sang lm vic cỏc khu
vc t

Kt lun

Quyt ủnh di chuyn t khu vc cụng sang khu vc t l ph thuc vo rt nhiu yu t,
nhng cú th núi trờn ủõy l nhng yu t c bn nht cú tỏc ủng trc tip ti vic di
chuyn ca lao ủng. Lng, ch ủ ủói ng l yu t nh hng ln ti vn ủ chy

KI L

mỏu cht xỏm nhng vic phõn tớch nguyờn nhõn cng ủó ch ra rng nú khụng phi l tt
c. hn ch nhng tỏc ủng tiờu cc t hin tng chy mỏu cht xỏm cỏc nh qun lý
nờn xem xột v phõn tớch nhng nguyờn nhõn trờn mt cỏch ton din.
3. Tỏc ủng

Nh chỳng ta ủó bit di chuyn cht xỏm l mt khõu tt yu khỏch quan trong quỏ trỡnh
phỏt trin kinh t th trng, nht l sau khi Vit Nam gia nhp WTO. Nn kinh t ngy
cng phỏt trin thỡ hin tng ny ngy cng ph bin. ó cú rt nhiu tranh cói xung
quanh vn ủ di chuyn cht xỏm t khu vc cụng sang khu vc t v nhng nh hng
11



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
ca nú ủi vi nn kinh t. Tuy nhiờn, di chuyn cht sỏm khụng phi ch cha ủng
nhng hn ch m bờn cnh ủú nú cũn mang li nhng li ớch rt ln. Phõn tớch nhng

3.1 Tỏc ủng tớch cc

OBO
OKS
.CO

M

tỏc ủng ca vic di chuyn cht xỏm giỳp ta thy rừ ủc ủiu ny

Theo ụng Chõu Minh T (giỏm ủc S Ni v TP.HCM) thỡ :Tụi cng rt xút trc tỡnh
trng ra ủi ca nhiu ngi cú trỡnh ủ nhng theo quan ủim ca tụi, ủú cng l ủiu
ủng nhiờn, phi chp nhn nh mt s chia s. Khi Nh nc ủó chn con ủng phỏt
trin kinh t nhiu thnh phn thỡ yu t ngun nhõn lc cú trỡnh ủ cng l th mnh ủ
thu hỳt s quan tõm ca cỏc nh ủu t. Xột theo bỡnh din chung, ủõy chớnh l trỏch
nhim ca Nh nc trong vic cung cp, ủo to ngun nhõn lc cho cỏc thnh phn
kinh t khỏc. Qu tht nh vy, t nhõn v khu vc cú vn ủu t nc ngoi l hai
thnh phn kinh t phỏt trin nng ủng v hiu qu nht, to cho ngun nhõn lc cht
lung cao ca ủt nc nhng la chn v c hi cng hin rng m cựng nhng h
thng qun lý v mụi trng lm vic hin ủi, gúp phn vo quỏ trỡnh t phõn phi v s
dng ngun lc hiu qu, thit thc hn, gia tng nng sut chung cho ton xó hi. Vi
nhng li th so sỏnh sau:

Th nht, mụi trng lm vic thỳc ủy ý tng cỏ nhõn ủc t do phỏt trin
Th hai, cú ủiu kin kim nghim thc t nhng lý thuyt, lý lun m cỏ nhõn ủó
nghiờn cu theo ủui

Th ba, ủc th nghim v rốn luyn trong mt mụi trng nng ủng, cnh
tranh v nhy bộn
ủỏng..

KI L

Th t, thnh qu cỏ nhõn ủc cụng nhn khỏch quan v tng thng xng
Di chuyn cht xỏm ủó to ủiu kin cho cỏc cỏ nhõn phỏt huy ủc kh nng ca mỡnh,
t ủú ủúng gúp mt phn khụng nh vo tin trỡnh phỏt trin ca xó hi.

3.2 Tỏc ủng tiờu cc

Bờn cnh nhng tỏc ủng tớch cc, di chuyn cht xỏm cng cha ủng nhng hn ch
nht ủnh:
12



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Sau Khi cơng chức nghỉ việc, thì hệ lụy trước mắt của việc cán bộ cơng chức nghỉ việc là
làm xáo trộn tổ chức.
Việc tuyển dụng và sử dụng trí thức khơng đúng chun mơn được đào tạo vừa gây hiện

OBO
OKS
.CO
M

tượng lãng phí chất xám, đồng thời số trí thức ấy khơng phát huy được sở trường của
mình mà phải làm việc trái nghề sẽ tạo nên sự trì trệ trong bộ máy Nhà nước.
Chất xám sử dụng khơng hết hoặc khơng đúng đã là sự lãng phí ngân sách lớn, chất xám
di chuyển từ khu vực này sang khu vực khác q nhiều gây ra sự phân bố khơng đồng
đều, thiếu hợp lý giữa khu vực cơng và khu vực tư, gây nên sự thừa, thiếu giả tạo sẽ tác
động trực tiếp đến sự phát triển tồn diện của nền kinh tế.

Nói ví dụ, nếu một trưởng phòng giỏi ra đi thì tồn bộ cơng việc do anh đó điều hành bị
đình trệ. Những vị trí phó giám đốc hay cấp vụ ra đi thì việc xáo trộn còn ghê gớm hơn.
Để tìm người thay thế cần có q trình. Xét trên phương diện xã hội, chế độ xã hội chúng
ta là chế độ xã hội cơng, cơng chức giỏi ra đi là một thiệt thòi lớn đối với bộ máy Nhà
nước.

Trong khi kinh tế Nhà nước là bộ phận chủ đạo của tồn nền kinh tế, “là lực lượng vật
chất quan trọng và cơng cụ để Nhà nước thực hiện chức năng điều tiết, quản lý vĩ mơ nền
kinh tế và là đầu tàu mở đường, hướng dẫn và lơi cuốn các thành phần kinh tế khác”, nếu
như “đầu tàu” bị vấp phải những hạn chế về nhân lực tri thức thì chức năng quản lý, mở
đường sẽ hạn định, cả đồn tàu kinh tế khơng thể nào vận hành trơn tru hiệu quả được.
KẾT LUẬN:

Hơn 20 năm đổi mới, nền kinh tế chúng ta hiện đã là một nền kinh tế nhiều thành phần,

KI L

khu vực kinh tế nhà nước khơng còn một mình một chợ. Khu vực kinh tế tư nhân, tuy còn
bị lép vế trong việc tiếp cận các nguồn lực để phát triển, vẫn đang ngày càng lớn mạnh,
hiện đóng góp đến hơn một nửa GDP và góp phần giải quyết cơng ăn việc làm cho phần
lớn dân số đến tuổi lao động hàng năm. Hàng tuần có hàng trăm doanh nghiệp tư nhân
mới ra đời dưới nhiều hình thức. Khu vực tư nhân cũng đang cần lao động có tay nghề,
cần chun viên, cần chất xám; lại năng động hơn, sẵn sàng cạnh tranh hơn, cả trong sản
xuất kinh doanh lẫn trong tuyển chọn và sử dụng nguồn nhân lực. Bài tốn về sự ln

13



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
chuyển chất xám vẫn còn ñang bỏ ngỏ với cả những ảnh hưởng tích cực và cả tiêu cực

KI L

OBO

OKS
.CO
M

của nó.

14



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

XM

OBO
OKS
.CO
M

CHNG 3. GII PHP KIN NGH HN CH S DI CHUYN CHT
tỡm gii phỏp cho mt vn ủ, ủiu cn thit l hiu rừ v nguyờn nhõn ca nú. i
vi hin tng di chuyn cht xỏm, nh ủó phõn tớch phn trờn, thỡ ta cú 2 nhúm
nguyờn nhõn chớnh l nguyờn nhõn khỏch quan v nguyờn nhõn ch quan. Vic tỡm gii
phỏp hn ch hin tng ny da vo c s phõn chia nguyờn nhõn ca nú.
Nguyờn nhõn khỏch quan xut phỏt t cỏc yu t khỏch quan. Cỏc yu t ny din ra tt
yu theo quy lut khỏch quan ca s phỏt trin kinh t. Vỡ vy, ta khú cú th tỏc ủng vo
cỏc yu t ny.

Do ủú, ủ hn ch s di chuyn cht xỏm TP H Chớ Minh hin nay, ta phi thay ủi
cỏc yu t ch quan nh ch ủ lng - ủói ng, v mụi trng lm vic.

1.

Gii phỏp v chớnh sỏch tin lng v ủói ng :

i vi ủi ng cỏn b, cụng chc hnh chớnh nh nc phi bo ủm ủ phm cht v
nng lc gn vi ch ủ hng th tho ủỏng v cụng bng. ủõy l ủiu m ủi ng cỏn
b, cụng chc cha ủc th hng tho ủỏng trong sut thi gian di. Qui ủnh v bc
lng v xột nõng lng phi cú c s khoa hc lm va lũng nhiu cỏn b cụng chc
tt. Nh nc cn cú chớnh sỏch lng phự hp vi tớnh cht, ch ủ lm vic ca ngi
cỏn b cụng chc, khuyn khớch khu vc cụng t ch hn na bng cỏc quy ủnh thụng
thoỏng hn.

KI L

C th, ủ gi ủc lao ủng cht xỏm cú trỡnh ủ chuyờn mụn tay ngh cao thỡ chớnh
sỏch tin lng, thu nhp ủi vi khu vc kinh t nh nc cn linh ủng hn nh:
-

a mc tin lng ti thiu v mt mt bng chung v tng h s lng cho cỏc

chc danh yờu cu nng lc v trỡnh ủ cao.
-

Cú ch ủ tin thng v khuyn khớch vt cht, tinh thn tha ủỏng cho nhng

ngi lao ủng ti nng, gúp phn mang li hiu qu qun lý cao bng cỏc sỏng kin hoc
ủ xut mang li li ớch c th.
2.

Gii phỏp v mụi trng lm vic:

15



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Tạo mơi trường làm việc và cơ hội thăng tiến : Ngồi thu nhập, mơi trường làm việc và
cơ hội thăng tiến cũng là điều rất quan trọng đối với cán bộ, cơng chức. Bất kỳ ai, dù làm
cho cơ quan nào cũng đều cần lương, phản ánh đúng năng lực của mỗi người. Song đối

OBO
OKS
.CO
M

với những người có năng lực, tâm huyết thì đồng lương khơng phải là tất cả. Với năng
lực thật sự của mình, họ hồn tồn có những cách khác để kiếm tiền một cách minh bạch
và lương thiện, do vậy lương khơng phải là chuyện lớn. Sự thăng tiến của bản thân, sự
phát triển của cơ quan là một ước mơ cháy bỏng đối với người có tài năng và tâm huyết.
Do vậy, xây dựng mơi trường làm việc tốt có ảnh hưởng lớn đến việc giữ chân các cán
bộ có năng lực và tâm huyết ở lại khu vực cơng làm việc.

Bên cạnh đó, tùy theo từng lĩnh vực, hiện tượng chảy máu chất xám có ngun nhân
riêng của nó. Chính vì vậy, ngồi 2 giải pháp chung như trên, trong từng lĩnh vực, ta cần
đề xuất những giải pháp riêng ứng với các ngun nhân đặc thù của lĩnh vực đó.
Ví dụ cụ thể như trong lĩnh vực y tế, nơi có hiện tượng chảy máu chất xám nghiêm trọng
nhất, có thể có những giải pháp riêng như sau:
1.

Trọng dụng nhân tài nhưng khơng được nể nang, khép kín, cục bộ, khơng để một

sự độc quyền cho bất cứ ai, bất cứ nơi nào trong bệnh viện. Nếu đào tạo đủ, đào tạo liên
tục đội ngũ kế thừa thì khơng lo gì việc chảy máu chất xám. Ðây là ưu thế của các bệnh
viện cơng. Ở bệnh viện cơng, bác sĩ có nhiều cơ hội được rèn luyện, nâng cao tay nghề
thơng qua các chương trình đào tạo và phát triển bệnh viện
2.

Tăng chỉ tiêu đào tạo bác sĩ, dược sĩ sau đại học, mở rộng các mơ hình, loại hình

đào tạo cán bộ y tế, nâng cấp các cơ sở hạ tầng, đặc biệt là các phòng thí nghiệm để
3.

KI L

chuẩn hố các kỹ thuật, đảm bảo nguồn lực y tế.

Sở Nội vụ TP HCM thì kiến nghị nên kéo dài tuổi nghỉ hưu của bác sĩ thêm 5 năm

tức 65 tuổi đối với độ ngũ bác sĩ, nhằm phát huy hết năng lực, kinh nghiệm đã tích lũy và
ổn định đội ngũ chất xám. Tăng lượng đào tạo đại học và trên đại học, tiếp tục đẩy mạnh
hợp tác giữa cơ sở đào tạo, nghiên cứu và chữa bệnh. Thực tế cũng cho thấy, những bệnh
viện tư sẵn sàng mời các bác sĩ về hưu này về làm việc ở những chức vụ quan trọng với
mức lương rất cao.

16



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
4.

Bờn cnh ủú, ngnh y t thnh ph cng ủ ngh cn ủi mi c ch thu vin phớ,

bi hin nay mc thu vin phớ ti c s cụng lp ủc thu theo mc quy ủnh thng nht
t nm 1994 ủó tr nờn lc hu v thp so vi mc chi phớ hin nay; ủ ngh Chớnh ph

OBO
OKS
.CO
M

bói b quy ủnh trớch ti thiu 35% s thu vin phớ ủc ủ li (khụng k tin thuc, mỏu,
dch truyn, húa cht, vt t) ủ lm ngun ci cỏch tin lng, bi ngun thu ny
khụng bo ủm trang tri cỏc khon chi phớ trc tip phc v cho ngi bnh
5.

Ly phng chõm Trang thit b y t thiu cú th mua hoc kờu gi, tin thiu cú

th vay mn. Nhng thiu thy thuc gii thỡ ngnh y t s tt hu, B trng Nguyn
Quc Triu lm gc. Vỡ thiu ngun cỏn b thay th dn ủn tỡnh trng b trớ cỏn b
khụng ủỳng nng lc s trng, khụng ủỳng nghip v chuyờn mụn v nng lc cụng tỏc,
do ủú kt qu cụng vic cú nhiu hn ch.
6.

B y t ủa ra chớnh sỏch :B tng lng theo thõm niờn ủ thu hỳt nhõn ti.

Ngoi ra, vic ra ủi ca cỏc trớ thc khụng th ch ủ li cho c ch, chớnh sỏch m chớnh

KI L

nhng ngi ti cng nờn nhỡn li cỏch ng x ca mỡnh.

17