BÀI 21 ĐỘT BIẾN GEN SINH HỌC 9

Bò 6 chân

Ung thư bạch cầu

Mèo 2 đầu

Cây bị bạch tạng

Người SÓI


Chương IV: BIẾN DỊ
BIẾNDỊ
DỊDI
DITRUYỀN
TRUYỀN
BIẾN

BIẾNDỊ
DỊTỔ
TỔHỢP
HỢP
BIẾN

BIẾNDỊ
DỊKHÔNG
KHÔNGDI
DITRUYỀN
TRUYỀN
BIẾN

THƯỜNGBIẾN
BIẾN
THƯỜNG

ĐỘTBIẾN
BIẾN
ĐỘT

ĐỘTBIẾN
BIẾNGEN
GEN
ĐỘT

ĐỘTBIẾN
BIẾNNST
NST
ĐỘT


a

d

T

A

T

A

G

X

G

X

A

T

A

T

T

A

T

A

X

G

X

G

T

A

G

X

G

X

T

A

A

T

G

X

T

A

A

T

X

G

T

A

T

A

X

G

H21.1. Một số dạng đột biến gen

b

c


a

b

T

A

G

X

A

T

T

A
G

X

T

A

G

X

A

T

T

A
G

X

c

T
G
A
T
X
T

A
X
T
A
G
A

d

Gen (a) có tổng bao nhiêu cặp nuclêôtit?
Trình tự của các cặp nuclêôtit?

Đoạn
ADN

Số cặp
nuclêôtit

Điểm khác so
với đoạn (a)

T

A

G

X

G

X

T
X

A
G

5 cặp

T

G

A

T

X

A

X

T

A

G

Đặt tên dạng biến đổi

b

4

Mất cặp X - G

c

6

Thêm cặp T - A - Thêm một cặp nuclêôtit

5

Thay cặp A - T
bằng cặp G - X

d

- Mất một cặp nuclêôtit
- Thay cặp nuclêôtit này
bằng cặp nuclêôtit khác


a

d

T

A

T

A

G

X

G

X

A

T

A

T

T

A

T

A

X

G

X

G

G

X

(Mất một cặp X G)
T

A

G

X

T

A

A

T

G

X

T

A

A

T

X

G

T

A

T

A

X

G

(Thay thế cặp A - T
bằng cặp G - X)

b

c

(Thêm một cặp T - A)

Các dạng đột biến gen

Do rối loạn quá trình tự sao chép của ADN dưới
ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.


Tác nhân vật lí gây đột biến gen

Sốc nhiệt

Các tia tử ngoại
Bụi phóng xạ và các bức xạ
từ phóng vũ khí hạt nhân

Chất phóng xạ từ bom nguyên tử


Tác hại lớn nhất từ một vụ thử hạt nhân và bom
nguyên tử là do bụi phóng xạ gây ra. Bụi phóng xạ và
các bức xạ làm tăng nguy cơ bị ung thư máu, vô sinh
và các dị tật bẩm sinh. Sự ảnh hưởng của bụi phóng xạ
có thể kéo dài hàng trăm năm.


Tác nhân hoá học gây đột biến gen

Hoá chất BVTV: thuốc trừ sâu,
thuốc diệt cỏ, diệt nấm...

Chất độc da cam Mỹ rải xuống
trong chiến tranh

Tác nhân sinh học gây đột biến gen
Virút HPV

Có khoảng 100 loại HPV, trong 40 loại
gây bệnh ở cơ quan sinh dục con người
thì hai loại thông thường nhất là HPV16 và HPV-18 có khả năng nhiễm sâu
và gây bệnh ung thư cổ tử cung .


Nhà máy hạt nhân Thử vũ khí hạt nhân Sử dụng thuốc trừ sâu


EM CÓ BIẾT

Chất độc màu da cam

Từ 10/ 8/ 1961 – 1971: Mỹ thực hiện 19.905 phi vụ rải hơn 80 triệu lít chất độc
hóa học gây tác hại nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên và sức khỏe con người.
- Hơn 75,8 triệu người nhiễm chất độc màu da cam được Mỹ rải xuống Miền Nam
Việt Nam.
- Hơn 2 triệu nạn nhân bị nhiễm trong đó hàng vạn đứa trẻ sinh ra bị nhiễm.
- 45% diện tích rừng của Miền Nam Việt Nam bị phá hủy.
- Hiện Việt Nam có khoảng:
+ 4,8 triệu người bị nhiễm chất độc màu da cam.
+ Độc tố con lưu lại trong đất và gây độc từ 20 – 100 năm nữa.
+ Tiếp tục gây biến đổi gen ở thế hệ thứ 2, 3 và 4 của các nạn nhân bị nhiễm. Thế
hệ con, cháu của các nạn nhân do nhiễm chất độc da cam đã bị dị dạng, dị tật bẩm
sinh, liệt hoàn toàn hoặc một phần cơ thể, như: mù, câm, điếc, thiểu năng trí tuệ,
tâm thần, ung thư…và đang chịu cuộc sống vô cùng khó khăn, nhiều gia tộc có

nguy cơ tuyệt tự.


Tại sao đột biến gen lại gây ra biến đổi kiểu hình?
Gen
BiÕn ®ỉi
trong
cÊu tróc gen

mARN

Pr«tªin

TÝnh tr¹ng

BiÕn ®ỉi
mARN

BiÕn ®ỉi
Pr«tªin
t¬ng øng

BiÕn ®ỉi
KiĨu h×nh

- §ét biÕn gen thay ®ỉi bé ba m· ho¸
thay ®ỉi bé ba m· sao
trªn mARN
aa trong pr«tªin
thay ®ỉi kiĨu h×nh cđa sinh vËt.

1

1

CÓ HẠI
2

CÓ LỢI
Cà chua đột biến gen có khả năng chữa ung thư

Vịt có 4 chân

4

5

3
Lợn con có đầu và chân sau dị dạng

CÓ HẠI

Đột biến gen làm mất khả năng tổng hợp
diệp lục ở cây mạ

CÓ HẠI

Đột biến gen ở lúa làm cây
cứng và nhiều bông hơn ở

giống gốc.

CÓ LỢI

Đột biến nào có lợi cho sinh vật và
con người ?

1 và 5

Đột biến nào có hại cho sinh vật ?

2 , 3 và 4


Ngô đột biến chống được sâu hại

Chuối đột biến – 200 nải


HẬU QUẢ ĐỂ LẠI

Dị tật bẩm sinh


Một số đột biến gen

Teo cơ

Bệnh bạch tạng

Bé bốn chân

Bệnh lao do đột biến gen CISH


Ngô
nhiềuđây,
màunhững
có tênngười
Glass nông
Gem, dân
đượcvẫn
nhân
giốngquen
bởi Carl
Trước
thường
trồng
các
Nhãn tím là giống cây “độc quyền” của ông Trần Văn Huy
ở Sóc
Barnes,
mộtnhư
người
nông
dânvàng
sốngvàtạingô
Oklahoma,
Mỹ.
Màu

sắc
của
loại
ngô
ngô
tẻ
màu
nếp
màu
trắng.
Tuy
nhiên,
Trăng. Giống nhãn này. Không chỉ có màu sắc kỳ lạ, giống nhãn
mỗi
hạtnay
ngô,các
thậm
chí
mỗihọc
bắpđã
ngônghiên
đều khác
nhau.
Córaloại
hạtgiống
hiện
nhà
khoa
cứu,
lai

tạo
một
này còn có mùi vị thơm ngon và khả năng kháng bệnh, do đó nó
đục,
nhưng
hầu nhiều
hết đềuđặc
trong
veo
và
lấptạo
lánhnên
nhưsựnhững
viên trong
ngô
mới
với
tính
nổi
trội,
khác
biệt
đang tạo nên cơn sốt ở các tỉnh phía Nam.
ngọc
vô quý
số giống ngô khác, đó là giống ngô nếp có màu tím Fancy
111.


Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu, diệt cỏ …

Mặc quần áo bảo hộ và phun
thuốc xuôi chiều gió

Bỏ vỏ , chai đựng thuốc
đúng quy định.


Vệ sinh môi trường đất , nước


Tích cực tham gia bảo vệ môi trường

Sử dụng phương tiện ít gây ô nhiễm môi trường

Sử dụng thực
phẩm an toàn


hoặc
một
số cặp
nucleotit

môi trư
ờng tro
ng
mô
i tr
ườ

ng

tác nhân vật lí
tá
c

nh
â

nh

oá
h

ọc

ng
o

ài


H·y khoanh trßn vµo ®¸p ¸n ®óng nhÊt
C©u 1 : §ét biÕn gen lµ g× ?
a. §ét biÕn gen lµ nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc cña gen liªn
quan ®Õn 1 hoÆc 1 sè cÆp nuclª«tit
b. §ét biÕn gen lµ nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc cña gen liªn
quan ®Õn mét hoÆc mét sè nuclªotit.
c. §ét biÕn gen lµ nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc cña mARN
d. §ét biÕn gen lµ nh÷ng biÕn ®æi vÒ sè lîng c¸c NST .

Hãy khoanh tròn vào đáp án đúng nhất
Câu 2 : Nguyên nhân gây đột biến gen là gì ?
a. Các tác nhân vật lí, hoá học của ngoại cảnh
b. Những rối loạn trong quá trình tự sao chép phân
tử ADN dới ảnh hởng của môi trờng trong .
c. Đáp án b đúng
d. Cả a, b đều đúng.