Thanh toán quốc tế tại chi nhánh ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương trung đô nhằm thúc đẩy xuất nhập khẩu ở tỉnh nghệ an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ HỒNG QUẢNG

THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG TRUNG ĐÔ
NHẰM THÚC ĐẨY XUẤT NHẬP KHẨU Ở TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ


2

NGHỆ AN - 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ HỒNG QUẢNG

THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG TRUNG ĐÔ
NHẰM THÚC ĐẨY XUẤT NHẬP KHẨU Ở TỈNH NGHỆ AN
Chuyên ngành: Kinh tế chính trị
Mã số: 60.31.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. TRẦN BÌNH TRỌNG


4

NGHỆ AN - 2015


v
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô ở Trường Đại học Vinh trong
suốt quá trình đào tạo thạc sĩ đã cung cấp kiến thức và các phương pháp để
tôi có thể áp dụng trong nghiên cứu và giải quyết các vấn đề trong luận văn
của mình. Xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới PGS.TS. Trần Bình Trọng,
người đã nhiệt tình hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Lê Hồng Quảng


vi

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN.................................................................................................v
MỤC LỤC......................................................................................................vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT......................................................................xi
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ..........................................xii
LỜI NÓI ĐẦU................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài..................................................................1
2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài.............2

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn.............................4
3.1. Mục đích nghiên cứu................................................................4
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu...............................................................4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...................................................4
4.1. Đối tượng nghiên cứu...............................................................4
4.2. Phạm vi nghiên cứu..................................................................4
5. Phương pháp nghiên cứu.................................................................5
5.1. Cơ sở lý luận của phương pháp nghiên cứu.............................5
5.2. Các phương pháp nghiên cứu sử dụng ....................................5
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài............................................6
6.1. Ý nghĩa lý luận.........................................................................6
6.2. Ý nghĩa thực tiễn......................................................................6
7. Bố cục của luận văn .......................................................................6
CHƯƠNG 1.....................................................................................................7
TỔNG QUAN VỀ THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI NHẰM THÚC ĐẨY XUẤT NHẬP KHẨU........................7
1.1. Những vấn đề cơ bản về xuất nhập khẩu ....................................7
1.1.1. Khái niệm về hoạt động xuất nhập khẩu...............................7


vii
1.1.2. Xuất khẩu .............................................................................8
1.1.3. Nhập khẩu...........................................................................10
1.2. Tổng quan về thanh toán quốc tế...............................................11
1.2.1. Khái niệm thanh toán quốc tế..............................................11
1.2.2. Các chủ thể tham gia thanh toán quốc tế ............................14
1.2.3. Đặc điểm của thanh toán quốc tế........................................15
1.2.4. Các phương thức thanh toán quốc tế thông dụng................18
Chính vì những ưu nhược điểm nêu trên, nên khi mở L/C các bên
cần thỏa thuận chặt chẽ các điều kiện và điều khoản trong L/C, đảm bảo

dung hòa lợi ích giữa các bên................................................................22
1.2.5. Vai trò của thanh toán quốc tế đối với hoạt động XNK......22
1.3. Kinh nghiệm thanh toán quốc tế ở một số chi nhánh của Ngân
hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam và bài học rút ra cho chi nhánh
Trung Đô...................................................................................................26
1.3.1. Kinh nghiệm thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt Nam chi nhánh Hà Nội..........................................................26
Đóng trụ sở tại thủ đô Hà Nội, với hơn 30 năm hình thành và phát
triển, ngân hàng TMCP Ngoại Thương chi nhánh Hà Nội đã khẳng định
được vị thế quan trọng trong hoạt động kinh tế đối ngoại của Thủ đô, cung
cấp các dịch vụ ngân hàng tài chính đa dạng và hiện đại đến mọi tổ chức
kinh tế, cá nhân và tổ chức tín dụng. Đối với hoạt động thanh toán quốc
tế, Ngân hàng TMCP Ngoại thương chi nhánh Hà Nội có phòng thanh
toán quốc tế, thực hiện nhiệm vụ liên quan đến xuất nhập khẩu gồm:
thanh toán xuất khẩu, thanh toán nhập khẩu, thanh toán hình thức vay nợ,
viện trợ, thực hiện nghiệp vụ bao thanh toán. Tại chi nhánh Hà nội đã
triển khai nhiều nghiệp vụ thanh toán quốc tế như: chuyển tiền T/T, nhờ
thu, mở và thanh toán các loại L/C , bảo lãnh , kinh doanh ngoại tệ. Để tạo


viii
được uy tín với khách hàng, ngoài đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp giỏi
chuyên môn, ngân hàng còn áp dụng chiến lược thu hút khách hàng, mời
được nhiều đơn vị, các tổng công ty lớn về mở tài khoản giao dịch. Đặc
biệt với tinh thần thái độ phục vụ khách hàng tốt, giải quyết thủ tục nhanh
chóng , thuận lợi để tăng thêm uy tín với khách hàng. Ngân hàng cũng
nghiên cứu ứng dụng tin học vào thanh toán , do vậy mà thông tin được
đảm bảo nhanh chóng đẩy nhanh tốc độ xử lý yêu cầu của khách hàng. Để
nâng cao trình độ cho cán bộ, Ban lãnh đạo Ngân hàng đã tạo điều kiện,
cử nhân viên đi học các lớp tập huấn nghiệp vụ tại Hội sở chính, xây dựng

văn hoá ngân hàng thân thiện; tạo điều kiện cho nhân viên phát huy khả
năng. Nhờ vậy, doanh số thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt Nam có tốc độ phát triển cao trong những năm qua, trung
bình đạt 8%/năm. Doanh số năm 2014 đạt 774 triệu USD, đứng trong top
10 của hệ thống..........................................................................................26
1.3.2. Kinh nghiệm thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng.......................................................27
1.3.4. Bài học kinh nghiệm cho hoạt động thanh toán quốc tế tại
Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô........................29
Kết luận chương 1.........................................................................31
CHƯƠNG 2...................................................................................................32
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI CHI
NHÁNH NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG TRUNG ĐÔ PHỤC VỤ
XUẤT NHẬP KHẨU...................................................................................32
2.1. Giới thiệu chung về tỉnh Nghệ An và Chi nhánh Ngân hàng
TMCP Ngoại thương Trung Đô................................................................32
2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế, xã hội tỉnh Nghệ An..........32


ix
2.1.2. Khái quát về Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương
Trung Đô...............................................................................................37
2.2. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Chi nhánh Ngân
hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô........................................................45
2.2.1. Tình hình chung..................................................................45
2.2.2. Hoạt động thanh toán quốc tế tại Chi nhánh Ngân hàng
TMCP Ngoại thương Trung Đô............................................................49
2.3. Kết quả đạt được, tồn tại và nguyên nhân của tồn tại................55
2.3.1. Kết quả đạt được.................................................................55
2.3.2. Những tồn tại, hạn chế........................................................56

2.3.3. Những nguyên nhân chính dẫn tới tồn tại...........................57
CHƯƠNG 3...................................................................................................63
ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG TTQT TẠI CHI NHÁNH
NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG TRUNG ĐÔ NHẰM THÚC
ĐẨY HOẠT ĐỘNG XUẤT NHẬP KHẨU TẠI NGHỆ AN......................63
3.1. Định hướng tăng cường thanh toán quốc tế tại Chi nhánh Ngân
hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô........................................................63
3.1.1. Định hướng phát triển Nghệ An đến năm 2020..................63
3.2. Các giải pháp tăng cường hoạt động TTQT tại Chi nhánh Ngân
hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô nhằm thúc đẩy XNK ở tỉnh Nghệ
An..............................................................................................................68
Trên cơ sở định hướng của tỉnh và của Ngân hàng, để thực hiện mục
tiêu về TTQT của mình, Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương
Trung Đô cần thực hiện một số giải pháp sau:..........................................68
Thứ nhất, có chính sách đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội
ngũ cán bộ chuyên môn. Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương
Trung Đô cần tăng cường hơn nữa công tác bồi dưỡng đội ngũ cán bộ


x
trong nghiệp vụ TTQT bằng phương thức L/C, cũng như đội ngũ cán bộ
tư vấn tại 2 phòng giao dịch. Cán bộ đảm nhận lĩnh vực cần nâng cao
trình độ chuyên môn để hướng dẫn, tư vấn khách hàng chuyên nghiệp
hơn, nhanh chóng và hiệu quả hơn nữa. Bên cạnh đó, dù chi nhánh đã mở
rộng phạm vi hoạt động với 2 phòng giao dịch, tuy nhiên, khách hàng
TTQT mới chỉ tập trung ở trụ sở chính chi nhánh. Các phòng giao dịch
vẫn còn hạn chế trong nghiệp vụ thanh toán quốc tế qua phương thức
TDCT nên chưa thu hút được khách hàng, tư vấn khách hàng một cách
nhanh chóng, chính xác.............................................................................69
Thứ hai, không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ. ...................70

Thứ ba, thực hiện chính sách sản phẩm, chính sách khách hàng,
chính sách Marketing hợp lý và hiệu quả..............................................71
Thứ tư, cần tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, và phòng
ngừa rủi ro.............................................................................................73
3.3. Một số kiến nghị, đề xuất tăng cường TTQT tại Chi nhánh Ngân
hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô nhằm thúc đẩy xuất nhập khẩu ở
tỉnh Nghệ An.............................................................................................74
3.3.1. Kiến nghị đối với tỉnh Nghệ An..........................................74
3.3.2. Kiến nghị với ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam..75
KẾT LUẬN...................................................................................................78
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................80


xi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
NH
NHPH
NHNT
NHTM
NHTMVN
L/C
XK
NK
XNK
TMCP
TTQT
TTTM

N
:

:
:

:

:
:
:

Ngân hàng
Ngân hàng phát hành
Ngân hàng TMCP Ngoại thương
Ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại Việt Nam
Letter of credit - Thư tín dụng
Xuất khẩu
Nhập khẩu
Xuất nhập khẩu
Thương mại cổ phần
Thanh toán quốc tế
Tài trợ thương mại


xii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ
STT
Bảng 2.1

Bảng 2.2

TÊN
TRANG
Tình hình huy động vốn của Chi nhánh Ngân hàng
TMCP Ngoại thương Trung Đô giai đoạn 2012 2014
Tình hình sử dụng vốn của Chi nhánh Ngân hàng

Bảng 2.3

TMCP Ngoại thương Trung Đô
Số lượng khách hàng tăng trưởng qua các năm
Doanh số thanh toán XNK Chi nhánh Ngân hàng

Bảng 2.4

TMCP Ngoại thương Trung Đô đạt được qua các

38

41
45
47

năm
Biểu phí của Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại
Bảng 2.5

thương Trung Đô với một số đối thủ cạnh tranh trên

48

địa bàn
Cơ cấu ngành hàng xuất nhập khẩu theo phương
Biểu đồ 2.1 thức TDCT tại Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại

Sơ đồ 2.1

thương Trung Đô năm 2014
Cơ cấu tổ chức của Chi nhánh Ngân hàng TMCP
Ngoại thương Trung Đô

49

38


1
LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay, Việt Nam cũng như hầu hết các quốc gia trên thế giới đang trong
xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế một cách mạnh mẽ. Sự trao đổi thương mại
giữa các quốc gia góp phần thúc đẩy phát triển nền kinh tế và nâng cao chất
lượng đời sống xã hội. Đi cùng với những thành quả do hoạt động ngoại thương
mang lại là yêu cầu tất yếu về việc nâng cao chất lượng hàng hóa, dịch vụ cũng
như chuyên nghiệp hóa hoạt động kinh doanh đối ngoại. Xuất nhập khẩu hiện
đang là một hoạt động quan trọng nhằm thu hút hiệu quả nguồn ngoại tệ, thúc
đẩy nền kinh tế phát triển, đóng góp tích cực cho công cuộc công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước.
Bên cạnh sự phát triển của hoạt động xuất nhập khẩu, hoạt động thanh toán
quốc tế ngày càng chiếm vị trí đáng kể, là khâu quan trọng trong quá trình mua
bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ quốc tế, thúc đẩy hoạt động đối ngoại phát triển.

Đối với các ngân hàng thương mại nói riêng, hoạt động thanh toán quốc tế có ý
nghĩa hết sức quan trọng, giúp tăng khả năng cạnh tranh của ngân hàng, bổ sung
và hỗ trợ cho các hoạt động khác của ngân hàng như cho vay, bảo lãnh, kinh
doanh ngoại tệ…, giúp cho hoạt động Ngân hàng vượt ra khỏi phạm vi quốc gia
và hoà nhập với hệ thống Ngân hàng thế giới. Chính vì thế, việc hoàn thiện công
tác thanh toán quốc tế là yêu cầu quan trọng đối với mỗi một ngân hàng trong bối
cảnh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. Xuất phát từ thực trạng hoạt động thanh
toán quốc tế tại Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô, cũng
chính là những vấn đề tồn tại ở nhiều ngân hàng thương mại hiện nay, đề tài:
“Thanh toán quốc tế tại Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung
Đô nhằm thúc đẩy xuất nhập khẩu ở tỉnh Nghệ An” không chỉ mang ý nghĩa lý
luận và thực tế đối với thực tiễn kinh doanh của ngân hàng mà còn giúp phát triển
hoạt động xuất nhập khẩu của tỉnh Nghệ An trong thời gian tới.


2
2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Liên quan tới đề tài nghiên cứu, đã có nhiều nhà nghiên cứu, nhiều nhà khoa
học nghiên cứu về vấn đề này.
Đối với các bài báo, có thể kể đến bài báo “Nâng cao năng lực thanh toán
quốc tế của các ngân hàng thương mại Việt Nam” của TS. Trần Nguyễn Hợp
Châu (Đăng trên Tạp chí Khoa học và Đào tạo Ngân hàng, số 122, ngày
12/6/2009), trong đó, tác giả nhấn mạnh rằng trong bối cảnh hội nhập sâu vào
nền kinh tế thế giới, ngân hàng Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức cũng
như có nhiều cơ hội để phát triển. Đánh giá về năng lực thanh toán quốc tế của
các ngân hàng thương mại Việt Nam hiện nay, tác giả cho thấy dù doanh số
thanh toán quốc tế trong những năm gần đây có tăng, danh mục sản phẩm thanh
toán quốc tế ngày càng được đa dạng hóa, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách
hàng, các ngân hàng cũng đầu tư mạnh tay cho công nghệ trong lĩnh vực thanh
toán quốc tế, tuy nhiên thị phần thanh toán quốc tế vẫn nằm chủ yếu trong tay các

ngân hàng nước ngoài. Điều này do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan
khác nhau như do mạng lưới chi nhánh của các ngân hàng còn hạn chế, hay như
trình độ cán bộ thanh toán quốc tế còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu của
thực tế.
Trong bài báo “Một số giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế ở
ngân hàng Sài Gòn Thương tín (Sacombank) chi nhánh Đồng Nai” của tác giả
Võ Thị Thủy Tiên (Đăng trên tạp chí Khoa học - Đào tạo, trường ĐH Lạc Hồng,
năm 2012) có đưa ra thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế ở ngân hàng
Sài Gòn Thương tín chi nhánh Đồng Nai, từ đó, đưa ra một số nhóm giải pháp cụ
thể thiết thực, có ích rất nhiều trong quá trình tái cấu trúc và phát triển bộ phận
thanh toán quốc tế của Sacombank Đồng Nai, gồm giải pháp về nguồn nhân lực,
cải tiến chất lượng quản trị ngân hàng, về trang thiết bị và công nghệ, nâng cao
tính chuyên nghiệp trong các quy trình, quảng cáo, tiếp thị.


3
Trong bài báo “Quản lý rủi ro các phương thức thanh toán quốc tế tại
ngân hàng ngoại thương” của tác giả Trần Thị Thái Hằng đã phân tích những
nội dung chính trong việc quản lý rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế tại
ngân hàng Ngoại thương, từ đó rút ra kết luận: “Nghiệp vụ TTQT tại ngân hàng
Ngoại Thương không những mang lại cho ngân hàng một nguồn thu không nhỏ
mà nó còn mang lại uy tín cho ngân hàng. Một vấn đề bức xúc hiện nay trong
TTQT là làm sao để đảm bảo sự nhanh chóng, an toàn và hiệu quả. “Quản lý rủi
ro các phương thức thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Ngoại Thương” cũng không
nằm ngoài mục đích đó, với mong muốn tổng hợp những vấn đề liên quan đến
những rủi ro trong phương thức thanh toán quốc tế tại ngân hàng Ngoại Thương,
tạo dựng mối quan hệ giao dịch giữa các doanh nghiệp với ngân hàng Ngoại
Thương với tư cách là một đối tác đồng hành với các doanh nghiệp trong tiến
trình hội nhập.”
Đối với luận văn, có thể kể đến luận văn của tác giả Tạ Thị Thủy (ĐH Thái

Nguyên, 2013) về đề tài “Phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng
thương mại cổ phần Đầu tư và phát triển Thái Nguyên”, theo đó, tác giả phân
tích thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế của BIDV Thái Nguyên trong bối
cảnh hiện nay, chỉ ra sự cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng trên địa bàn để
giành giật thị trường, giúp tăng trưởng doanh thu. Từ đó, tác giả nêu ra những
giải pháp chủ yếu nhằm gia tăng khả năng phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế
tai BIDV Thái Nguyên trong thời gian tới như: Tăng cường năng lực quản lý điều
hành, mở rộng và phát triển các sản phẩm thanh toán quốc tế mới, nâng cao số
lượng và chất lượng nguồn nhân lực, đầu tư phát triển công nghệ ngân hàng, thực
hiện tốt chính sách khách hàng, phát triển mạng lưới kênh phân phối, đẩy mạnh
hoạt động Marketing, xây dựng hệ thống quản lý rủi ro…
Tuy vậy, có thể nhận thấy rằng, chưa có đề tài nào nghiên cứu về việc phát
triển dịch vụ thanh toán quốc tế nhằm hỗ trợ, khuyến khích và đẩy mạnh hoạt


4
động xuất nhập khẩu, hay nghiên cứu tại chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại
Thương Trung Đô. Vì vậy, đề tài luận văn thạc sỹ “Thanh toán quốc tế tại Chi
nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô nhằm thúc đẩy xuất nhập
khẩu ở tỉnh Nghệ An” mang ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
3.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế Chi nhánh Ngân hàng
TMCP Ngoại thương Trung Đô, từ đó tìm ra các giải pháp nhằm phát triển dịch
vụ này, góp phần thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Nghệ An
trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Góp phần làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn trong phát triển dịch vụ
thanh toán quốc tế tại các ngân hàng thương mại, hỗ trợ tích cực cho hoạt động
xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp.

- Phân tích thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế tại Chi nhánh
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô, từ đó chỉ ra những mặt được và chưa
được, tìm ra nguyên nhân của những hạn chế trong công tác phát triển dịch vụ
TTQT tại ngân hàng này.
- Đề xuất các giải pháp nhằm phát triển hơn nữa dịch vụ TTQT của Chi
nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động thanh toán quốc tế tại Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại
thương Trung Đô, TP. Vinh, Nghệ An.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: các dịch vụ thanh toán quốc tế được triển khai tại Chi
nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô.


5
- Về thời gian: từ năm 2011 đến năm 2014
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận của phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu nhằm trả lời cho 2 câu hỏi
chính mà đề tài đặt ra như sau:
Thứ nhất, thực trạng phát triển và kinh doanh các dịch vụ thanh toán quốc tế
phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Nghệ An của Chi nhánh
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô thời gian qua được thực hiện như thế
nào? Bản thân Ngân hàng đã có những nỗ lực nào để nâng cao doanh số và chất
lượng phục vụ khách hàng nhằm nâng cao thị phần thanh toán quốc tế tại địa
phương?
Thứ hai, làm thế nào để tiếp tục phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế của
ngân hàng trong bối cảnh nền kinh tế trong nước và địa phương hiện nay và trong
tương lai?

Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng đảm bảo tính đa chiều, toàn
diện của vấn đề nghiên cứu và hỗ trợ trong việc đưa ra những nhận xét chính xác
về vấn đề nghiên cứu.
5.2. Các phương pháp nghiên cứu sử dụng
Trên cơ sở thu thập thông tin và dữ liệu từ các báo cáo thường niên của
Ngân hàng nhà nước và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam, báo cáo của
Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô; các quy định, quyết định
nội bộ và quy trình thanh toán quốc tế của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt
Nam, đồng thời thu thập số liệu từ tổng cục thống kê Việt Nam, các tạp chí kinh
tế, tạp chí ngân hàng… cùng với việc vận dụng tổng hợp một số phương pháp
nghiên cứu như: Thống kê, điều tra, phân tích tổng hợp, so sánh, hệ thống, khái
quát hóa, cụ thể hóa... để tiến hành xử lý số liệu sơ cấp và thứ cấp nhằm phân
tích, đánh giá các số liệu trong quá trình hoàn thành luận văn.


6
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn cung cấp khung lý thuyết toàn diện về vấn đề phát triển dịch vụ
thanh toán quốc tế nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, làm cơ sở tham
khảo cho những đề tài tương tự.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn đã nghiên cứu và chỉ ra được thực trạng dịch vụ thanh toán quốc
tế của Chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô từ 2011 - 2014, và
lấy đó làm cơ sở để đề xuất phương hướng và giải pháp tiếp tục phát triển hơn
nữa dịch vụ này từ năm 2015 đến năm 2020. Những giải pháp mà luận văn đề
xuất nếu được áp dụng vào thực tiễn có thể mang lại hiệu quả cao hơn cho thực
tiễn công tác quản lý, quản trị dịch vụ thanh toán quốc tế của Chi nhánh Ngân
hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô từ nay đến năm 2020.
7. Bố cục của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, tài liệu tham khảo, luận văn được
chia làm 3 chương:
Chương 1: Tổng quan về thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại
nhằm thúc đẩy xuất nhập khẩu.
Chương 2: Thực trạng công tác thanh toán quốc tế tại Chi nhánh Ngân hàng
TMCP Ngoại thương Trung Đô phục vụ xuất nhập khẩu.
Chương 3: Định hướng và giải pháp tăng cường thanh toán quốc tế tại Chi
nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương Trung Đô nhằm thúc đẩy hoạt động xuất
nhập khẩu tại Nghệ An.


7
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI NHẰM THÚC ĐẨY XUẤT NHẬP KHẨU
1.1. Những vấn đề cơ bản về xuất nhập khẩu
1.1.1. Khái niệm về hoạt động xuất nhập khẩu
Với xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới hiện nay, nền kinh tế của mỗi
quốc gia không thể hoạt động một cách riêng rẽ, độc lập, thay vào đó, chúng tạo
ra mối quan hệ phụ thuộc hữu cơ với nhau thông qua các quan hệ đầu tư quốc tế,
dịch vụ quốc tế và thương mại quốc tế,… Trong đó kinh doanh quốc tế có vai trò
rất quan trọng đối với quá trình hội nhập kinh tế thế giới của mỗi quốc gia.
Do sự khác biệt về điều kiện tự nhiên và sự phát triển kinh tế không đều
giữa các quốc gia dẫn tới các quốc gia khác nhau có lợi thế khác nhau trong việc
sản xuất các loại hàng hoá dịch vụ nào đó. Sự phát triển của chuyên môn hóa và
sự thiếu hụt các nguồn lực khan hiếm để sản xuất toàn bộ hàng hóa, dịch vụ cần
thiết cho đời sống của cư dân khiến các quốc gia trở nên phụ thuộc lẫn nhau, và
họ buộc phải trao đổi hàng hóa, dịch vụ với nhau nhằm thỏa mãn nhu cầu tiêu
dùng của quốc gia mình. Chính vì vậy, xuất hiện những luồng hàng hoá dịch
chuyển từ nước này sang nước khác. Đó chính là nguồn gốc của thương mại quốc

tế.
Ngày nay, do sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, đặc biệt trong
lĩnh vực công nghệ thông tin và giao thông vận tải, sự chuyên môn hoá sản xuất
ngày càng sâu và rộng, nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng đa dạng đã thúc
đẩy thương mại quốc tế ngày càng phát triển và trở thành một bộ phận quan trọng
trong hoạt động kinh tế đối ngoại của mỗi quốc gia. Thương mại quốc tế bao
gồm hai hoạt động là xuất khẩu hàng hoá- dịch vụ và nhập khẩu hàng hoá- dịch
vụ.


8
1.1.2. Xuất khẩu
Xuất khẩu là hoạt động cơ bản của ngoại thương. Xuất khẩu đã xuất hiện từ
rất sớm trong lịch sử phát triển của xã hội và ngày càng phát triển mạnh mẽ cả về
chiều rộng và chiều sâu. Hình thức sơ khai ban đầu chỉ là hoạt động trao đổi hàng
hoá nhưng cho đến nay đã phát triển rất mạnh và được biểu hiện dưới nhiều hình
thức khác nhau. Hoạt động xuất khẩu diễn ra trên mọi lĩnh vực, trong mọi điều
kiện của nền kinh tế, từ xuất khẩu hàng tiêu dùng cho đến sức lao động, tư liệu
sản xuất, máy móc hàng hoá thiết bị công nghệ cao. Tất cả các hoạt động này đều
nhằm mục tiêu đem lại lợi ích cho quốc gia nói chung và các doanh nghiệp tham
gia nói riêng.
Hoạt động xuất khẩu diễn ra rất rộng về không gian và thời gian, trong một
khoảng thời gian rất ngắn song cũng có thể kéo dài hàng năm, trên phạm vi một
quốc gia hay nhiều quốc gia khác nhau.
Hoạt động xuất khẩu hàng hoá là việc bán hàng hoá và dịch vụ đến một
quốc gia khác trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương tiện thanh toán, với mục tiêu là
lợi nhuận. Tiền tệ ở đây có thể là ngoại tệ đối với một quốc gia hoặc với cả hai
quốc gia. Mục đích của hoạt động này là khai thác được lợi thế của từng quốc gia
trong phân công lao động quốc tế. Khi việc trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia
đều có lợi thì các quốc gia đều tích cực tham gia mở rộng hoạt động này.

Xuất khẩu không phải là hành vi buôn bán riêng lẻ, đơn phương mà có cả
một hệ thống các quan hệ buôn bán trong tổ chức thương mại toàn cầu với mục
tiêu là tiêu thụ sản phẩm của một doanh nghiệp nói riêng cả quốc gia nói chung.
Hoạt động xuất khẩu là một nội dung chính của hoạt động ngoại thương và
là hoạt động đầu tiên của thương mại quốc tế. Xuất khẩu có vai trò đặc biệt quan
trọng trong quá trình phát triển kinh tế của từng quốc gia cũng như trên toàn thế
giới.


9
Xuất khẩu hàng hoá nằm trong lĩnh vực lưu thông hàng hoá là một trong
bốn khâu của quá trình sản xuất mở rộng. Đây là cầu nối giữa sản xuất và tiêu
dùng của nước này với nước khác. Có thể nói sự phát triển của xuất khẩu sẽ là
một trong những động lực chính để thúc đẩy sản xuất.
Đối với nền kinh tế của mỗi quốc gia, hoạt động xuất khẩu đóng vai trò vô
cùng quan trọng, cụ thể:
Thứ nhất, xuất khẩu là một trong những yếu tố tạo đà, thúc đẩy sự tăng
trưởng và phát triển kinh tế của mỗi quốc gia.
Thứ hai, xuất khẩu giúp tạo nguồn vốn cho nhập khẩu, phục vụ công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước. Đối với các quốc gia đang phát triển thì bước đi thích
hợp nhất là phải công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước để khắc phục tình trạng
nghèo nàn lạc hậu chậm phát triển. Tuy nhiên quá trình công nghiệp hoá phải có
một lượng vốn lớn để nhập khẩu công nghệ thiết bị tiên tiến. Và thực tế chứng
minh rằng xuất khẩu tạo tiền đề cho nhập khẩu, nó quyết định đến qui mô tốc độ
tăng trưởng của hoạt động nhập khẩu.
Thứ ba, xuất khẩu thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhằm phát triển nền
sản xuất của mỗi quốc gia theo hướng chuyên môn hóa, tận dụng lợi thế so sánh
sẵn có.
Thứ tư, xuất khẩu cũng tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào
cho sản xuất, mở rộng thị trường tiêu dùng của một quốc gia. Nó cho phép một

quốc gia có thể tiêu dùng tất cả các mặt hàng với số lượng lớn hơn nhiều lần giới
hạn khả năng sản xuất của quốc gia đó, thậm chí cả những mặt hàng mà họ không
có khả năng sản xuất được.
Thứ năm, xuất khẩu có tác động tích cực tới việc giải quyết công ăn việc
làm, cải thiện đời sống người lao động. Đối với công ăn việc làm, xuất khẩu thu
hút hàng triệu lao động thông qua việc sản xuất hàng xuất khẩu.


10
Thứ sáu, xuất khẩu cũng là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy sự phát triển các
mối quan hệ kinh tế đối ngoại.
Như vậy, xuất khẩu nói riêng và hoạt động thương mại quốc tế nói chung sẽ
dẫn tới những sự thay đổi trong sinh hoạt tiêu dùng hàng hoá của nền kinh tế
bằng hai cách: Cho phép khối lượng hàng tiêu dùng nhiều hơn với số hàng hoá
được sản xuất ra; và kéo theo sự thay đổi có lợi cho phù hợp với các đặc điểm
của sản xuất. Tuy nhiên, tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của từng quốc gia mà các
tác động của xuất khẩu đối với các quốc gia khác nhau là khác nhau.
Riêng đối với các doanh nghiệp, xuất khẩu giúp các doanh nghiệp có thể:
Thứ nhất, xuất khẩu tạo điều kiện cho các doanh nghiệp mở rộng thị trường
tiêu thụ sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra.
Thứ hai, xuất khẩu phát huy cao độ tính năng động sáng tạo của cán bộ xuất
nhập khẩu cũng như các đơn vị tham gia như: tích cực tìm tòi và phát triển các
mặt trong khả năng xuất khẩu các thị trường mà doanh nghiệp có khả năng thâm
nhập.
Thứ ba, xuất khẩu buộc các doanh nghiệp phải luôn luôn đổi mới và hoàn
thiện công tác quản trị kinh doanh. Đồng thời giúp các doanh nghiệp kéo dài tuổi
thọ của chu kỳ sống của một sản phẩm.
1.1.3. Nhập khẩu
Nhập khẩu là hoạt động mua hàng hóa và dịch vụ từ nước ngoài phục vụ
cho nhu cầu trong nước hoặc tái xuất nhằm mục đích thu lợi nhuận. Nhập khẩu là

hoạt động kinh doanh buôn bán trên phạm vi quốc tế, là quá trình trao đổi hàng
hoá giữa các quốc gia dựa trên nguyên tắc trao đổi ngang giá lấy tiền tệ là môi
giới. Nó không phải là hành vi buôn bán riêng lẻ mà là một hệ thống các quan hệ
buôn bán trong một nền kinh tế có cả tổ chức bên trong và bên ngoài.


11
Hoạt động kinh doanh nhập khẩu là một trong hai bộ phận cấu thành nên
nghiệp vụ ngoại thương. Nhập khẩu thể hiện mối tương quan gắn bó chặt chẽ với
nhau giữa các nền kinh tế của các quốc gia với nền kinh tế thế giới.
Đối với mỗi một quốc gia, nhập khẩu có vai trò ngày càng quan trọng, cụ
thể:
Một là, nhập khẩu mở rộng khả năng tiêu dùng trong nước, cho phép tiêu
dùng một lượng hàng hoá nhiều hơn khả năng sản xuất trong nước, đáp ứng nhu
cầu tiêu dùng ngày càng cao cũng như thị hiếu của người tiêu dùng, làm tăng
mức sống người dân.
Hai là, nhập khẩu đồng thời tạo ra sự cạnh tranh tích cực giữa hàng trong
nước và hàng nhập khẩu tức là tạo ra động lực cho các nhà sản xuất trong nước
không ngừng vươn lên, tạo đà cho xã hội ngày càng phát triển. Nhập khẩu xoá bỏ
tình trạng độc quyền, phá vỡ triệt để cơ chế tự cung tự cấp của nền kinh tế đóng.
Ba là, nhập khẩu có tác động đẩy nhanh quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng kĩ
thuật, đổi mới công nghệ tạo tiền đề thuận lợi cho sản xuất.
Ngoài ra, nhập khẩu còn có vai trò thúc đẩy xuất khẩu thông qua việc cung
cấp các nguyên vật liệu, máy móc thiết bị đầu vào cho xuất khẩu cũng như góp
phần định hướng sản phẩm, định hướng thị trường. Một vai trò hết sức quan
trọng của cả xuất và nhập khẩu đối với sự phát triển kinh tế - xã hội đó là tạo
công ăn việc làm, cải thiện đời sống nhân dân và mở rộng hợp tác quốc tế.
1.2. Tổng quan về thanh toán quốc tế
1.2.1. Khái niệm thanh toán quốc tế
Với sự phát triển của thương mại, nhu cầu trao đổi không chỉ dừng lại ở một

số nước mà hoạt động mua bán đã lan rộng ra khắp các nước, các khu vực trên
toàn thế giới. Quá trình tiến hành các hoạt động kinh tế quốc tế dẫn đến những
nhu cầu chi trả, thanh toán giữa các chủ thể ở các nước khác nhau. Vì vậy, một


12
nghiệp vụ mới ra đời đáp ứng được đòi hỏi này. Đó là: “Nghiệp vụ thanh toán
quốc tế”.
Thanh toán quốc tế là việc chi trả nghĩa vụ tiền tệ phát sinh trong các quan
hệ kinh tế, thương mại, tài chính, tín dụng giữa các tổ chức kinh tế, giữa các
hãng, các cá nhân của các quốc gia khác nhau thông qua quan hệ giữa các ngân
hàng của các nước liên quan.
Thực tế tại các NHTM, hoạt động thanh toán quốc tế thường được chia
thành hai lĩnh vực rõ ràng là: thanh toán trong ngoại thương và thanh toán phi
ngoại thương. Thanh toán quốc tế trong ngoại thương là việc thực hiện thanh
toán trên cơ sở hàng hóa xuất nhập khẩu và các dịch vụ thương mại cung ứng cho
nước ngoài theo giá cả thị trường quốc tế. Cơ sở để các bên tiến hành mua bán và
thanh toán cho nhau là hợp đồng ngoại thương. Còn thanh toán phi ngoại thương
là việc thực hiện thanh toán không liên quan đến XNK hàng hóa cũng như cung
ứng lao vụ cho nước ngoài, tức là thanh toán cho các hoạt động không mang tính
chất thương mại. Đó là việc trả các chi phí các cơ quan ngoại giao nước ngoài,
các nguồn tiền quà biếu, trợ cấp của cá nhân người nước ngoài cho cá nhân trong
nước, các nguồn trợ cấp của một tổ chức từ thiện nước ngoài cho tổ chức hay
đoàn thể trong nước… Ngày nay nền kinh tế đã phát triển mạnh mẽ vì vậy các
hình thức hoạt động kinh tế đối ngoại ngày càng đa dạng và phong phú.
Vì hoạt động thanh toán quốc tế được thực hiện thông qua hệ thống ngân
hàng, vì vậy khi nói đến hoạt động thanh toán quốc tế là nói đến hoạt động thanh
toán của ngân hàng thương mại, và không một ngân hàng thương mại nào lại
không thực hiện và phát triển nghiệp vụ ngân hàng quốc tế, trong đó lấy hoạt
động thanh toán quốc tế làm trọng tâm phát triển.

Các bên chủ yếu tham gia vào sự di chuyển hàng hóa và tiền tệ trong thương
mại và thanh toán quốc tế bao gồm có: người mua, người bán và các đại lý; các


13
ngân hàng; người chuyên chở; công ty bảo hiểm; chính phủ và các tổ chức
thương mại.
Người mua (nhà nhập khẩu) là người có nhu cầu về hàng hóa và chuyển
hàng hóa vào trong nước (nhập khẩu) . Người bán (nhà xuất khẩu) là người có
hàng hóa (hàng hóa tự sản xuất hoặc khai thác ra) và chuyển hàng hóa ra nước
ngoài (xuất khẩu). Người sản xuất hàng hóa là người trực tiếp sản xuất hay làm
ra hàng hóa nhưng chưa chắc là người xuất khẩu. Các đại lý là nơi có thể chăm
sóc khách hàng và xử lý các tình huống một các trực tiếp, cụ thể và nhanh chóng.
Thông thường người mua có đại lý đặt tại nước người xuất khẩu, và ngược lại.
Các ngân hàng tham gia vào hoạt động thanh toán quốc tế bao gồm ngân
hàng phục vụ nhà nhập khẩu và ngân hàng phục vụ người xuất khẩu.
Hàng hóa có thể được vận chuyển qua các quốc gia bằng các phương thức
vận tải khác nhau như chuyên chở qua: công ty vận tải biển, hãng vận tải hàng
không, công ty vận tải đường sắt, công ty vận tải đường sông, bưu điện, và
chuyển phát.
Công ty bảo hiểm bảo hiểm cho hàng hóa trong quá trình vận chuyển từ
nước này qua nước khác. Việc bảo hiểm rủi ro được thực hiện theo sự thỏa thuận
của công ty bảo hiểm và người mua bảo hiểm (có thể là nhà xuất khẩu hoặc nhà
nhập khẩu).
Hiện nay, hầu hết các nước đều yêu cầu giấy phép nhập khẩu đối với một số
mặt hàng, các nhà kinh doanh muốn nhập khẩu hàng hóa cần thiết phải xin được
giấy phép nhập khẩu. Nhiều cơ quan tổ chức thương mại đứng ra làm việc này,
chẳng hạn như phòng thương mại hoặc cơ quan giám định quốc tế. Cũng như
vậy, ở nước xuất khẩu có thể áp dụng cơ chế cấp phép cho một số mặt hàng để
đảm bảo hàng hóa được định giá đúng. Hải quan và cơ quan chức năng tiến hành

làm thủ tục thu thuế xuất nhập khẩu (XNK). Việc trả thuế và mức thuế đánh vào
hàng hóa phụ thuộc vào loại hàng hóa và hiệp định giữa các chính phủ.