Giải pháp quản lí hoạt động dạy học môn toán ở trường trung học cơ sở thành phố hà tĩnh tỉnh hà tĩnh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
_____________

______________

LÊ THỊ HẢI YẾN

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THÀNH PHỐ HÀ TĨNH - TỈNH HÀ TĨNH

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Minh Hùng

NGHỆ AN - 2015


LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập, nghiên cứu, luận văn với đề tài “Giải pháp quản
lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS Thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà
Tĩnh” đã được hoàn thành. Để hoàn thành luận văn này, trong suốt quá trình học
tập, nghiên cứu em được sự quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi của các cơ
quan, trường học, các thầy cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và gia đình.
Với tình cảm chân thành của mình em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc
đến PGS.TS Phạm Minh Hùng – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Vinh - người
trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em trong suốt quá trình hoàn thành luận văn.

Xin chân thành cảm ơn đến các thầy cô trong: Hội đồng đào tạo, Hội đồng
khoa học trường Đại học Vinh; các thầy cô đã và đang công tác tại Khoa quản lý
giáo dục; các thầy cô trực tiếp giảng dạy tại lớp CHQLGD K21A; thư viện Đại học
Vinh, đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tạo mọi điều kiện thuận lợi trong quá trình học
tập và nghiên cứu đề tài khoa học này.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo Thành ủy, UBND Thành phố
Hà Tĩnh, các đồng chí chuyên viên Sở GD&ĐT tỉnh Hà Tĩnh, Lãnh đạo, chuyên
viên Phòng GD&ĐT Thành phố Hà Tĩnh, Ban giám hiệu, các đồng chí tổ trưởng, tổ
phó tổ chuyên môn và giáo viên các trường THCS trên địa bàn thành phố Hà Tĩnh
đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ các thông tin, số liệu để hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã cố gắng nhiều nhưng luận văn không thể tránh khỏi thiếu sót rất
mong nhận được những ý kiến chỉ bảo, đóng góp của các thầy cô giáo và các bạn
đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn !
Nghệ An, ngày 25 tháng 5 năm 2015
Tác giả luận văn

Lê Thị Hải Yến


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU.......................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................1
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận.......................................................5
6.3. Phương pháp thống kê toán học...................................................................6
7. Đóng góp của luận văn..................................................................................6
7.1. Về mặt lý luận.............................................................................................6
7.2. Về mặt thực tiễn..........................................................................................6
8. Cấu trúc luận văn...........................................................................................6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG..........7

DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ..........................7
1.2.2. Quản lý và quản lý hoạt động dạy học môn Toán trung học cơ sở...........14
1.2.3. Giải pháp và giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán trung học cơ
sở.....................................................................................................................17
2.1.1.1. Vị trí địa lý, đặc điểm điều kiện tự nhiên và dân cư..........................35
2.1.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội...................................................35
2.1.1.3. Về lĩnh vực Văn hoá - Xã hội.............................................................37
2.1.2. Tình hình giáo dục Trung học cơ sở của thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà
Tĩnh.............................................................................................................38
2.1.2.2. Chất lượng giáo dục...........................................................................41
+ Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức cho giáo viên về sự cần thiết phải quản lý
hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh
.......................................................................................................................121
+ Giải pháp 3: Tổ chức tốt hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS thành
phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh..............................................................................121
+ Giải pháp 4: Thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Toán ở
trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh..............................................121

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT


Viết đầy đủ

Viết tắt

Cán bộ quản lý

CBQL

Công nghệ thông tin

CNTT

Cơ sở vật chất

CSVC

Giáo dục và đào tạo

GD&ĐT

Giáo viên

GV

Giải pháp quản lý

GPQL

Hoạt động dạy học

HĐDH

Hiệu trưởng

HT

Học sinh

HS

Hội đồng nhân dân

HĐND

Phổ cập giáo dục

PCGD

Phương pháp dạy học

PPDH

Phương tiện dạy học

PTDH

Quản lý giáo dục

QLGD

Sách giáo khoa

SGK

Trung học cơ sở

THCS

Trung học phổ thông

THPT

Trung cấp chuyên nghiệp

TCCN

Ủy ban nhân dân

UBND

Xã hội hóa

XHH

DANH MỤC BẢNG BIỂU


MỞ ĐẦU.......................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................1
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận.......................................................5
6.3. Phương pháp thống kê toán học...................................................................6
7. Đóng góp của luận văn..................................................................................6
7.1. Về mặt lý luận.............................................................................................6
7.2. Về mặt thực tiễn..........................................................................................6
8. Cấu trúc luận văn...........................................................................................6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG..........7
DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ..........................7
1.2.2. Quản lý và quản lý hoạt động dạy học môn Toán trung học cơ sở...........14
1.2.3. Giải pháp và giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán trung học cơ

sở.....................................................................................................................17
2.1.1.1. Vị trí địa lý, đặc điểm điều kiện tự nhiên và dân cư..........................35
2.1.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội...................................................35
2.1.1.3. Về lĩnh vực Văn hoá - Xã hội.............................................................37
2.1.2. Tình hình giáo dục Trung học cơ sở của thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà
Tĩnh.............................................................................................................38
2.1.2.2. Chất lượng giáo dục...........................................................................41
+ Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức cho giáo viên về sự cần thiết phải quản lý
hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh
.......................................................................................................................121
+ Giải pháp 3: Tổ chức tốt hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS thành
phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh..............................................................................121
+ Giải pháp 4: Thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Toán ở
trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh..............................................121


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Không phải ngẫu nhiên mà Leibniz đã khẳng định: "Ai làm chủ giáo dục
có thể thay đổi thế giới." Đúng vậy, GD&ĐT có sứ mệnh vô cùng quan trọng
đối với mỗi quốc gia trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng
nhân tài. Giáo dục là nhân tố đóng vai trò then chốt hàng đầu tạo ra giá trị con
người. Mà chính con người làm nên xã hội, quyết định sự sinh tồn, hưng thịnh
của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc.
Sinh thời Bác Hồ muôn vàn kính yêu đã từng dạy: “Một dân tộc dốt là
một dân tộc yếu”; “Vì lợi ích 10 năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng
người”. Người luôn đề cao, tôn vinh vai trò đặc biệt quan trọng của giáo dục:
“Nhiệm vụ của giáo dục tuy không có gì là đột xuất... không có tượng đồng
bia đá nhưng làm tròn nhiệm vụ là anh hùng, anh hùng tập thể”. Thấm nhuần

lời dạy ân cần sâu sắc của Người, Đảng ta luôn khẳng định chiến lược phát
triển GD&ĐT là một bộ phận quan trọng của chiến lược con người, mà chiến
lược con người nằm ở vị trí trung tâm của toàn bộ chiến lược kinh tế - xã hội.
Vì vậy đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển. Chỉ có đầu tư thỏa đáng
cho GD&ĐT thì đất nước mới phát triển bền vững thoát khỏi đói nghèo lạc
hậu để vươn lên trình độ tiên tiến của thế giới bắt nhịp được xu thế phát triển
của thời đại.
Năm 1991, ngay từ những năm đầu thực hiện đường lối đổi mới, Đảng ta
đã xác định: "Cùng với khoa học và công nghệ, GD&ĐT phải được xem là quốc
sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài”[10; tr.112]. Điều này tiếp tục được nhấn mạnh trong nghị quyết Hội nghị
lần thứ 2 Ban chấp hành trung ương Đảng khóa VIII và xuyên suốt đến nay qua
các văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, thứ X, thứ XI và các Nghị quyết
hội nghị trung ương 6 khóa IX.
Văn kiện Đại hội X của Đảng đã chỉ rõ: “Ưu tiên hàng đầu cho việc
nâng cao chất lượng dạy và học. Đổi mới phương pháp dạy và học, nâng cao


2
chất lượng đội ngũ GV và tăng cường CSVC của nhà trường, phát huy khả
năng sáng tạo và độc lập suy nghĩ của HS, sinh viên”[12; tr.110]. Nghị quyết
Đại hội toàn quốc lần thứ XI của Đảng tiếp tục đặt ra yêu cầu đối với sự
nghiệp giáo dục, đó là: “Phải đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục
quốc dân theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, XHH, dân chủ hóa và hội
nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế QLGD, phát triển đội ngũ GV và
CBQL là khâu then chốt”[13; tr.130]. Xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của
mình trong sự nghiệp phát triển đất nước, trong những năm gần đây, sự
nghiệp giáo dục nước ta đã và đang thực hiện đổi mới trên nhiều mặt và đã
đạt được những kết quả rất đáng ghi nhận.
Xuyên suốt lịch sử phát triển của giáo dục và nhà trường, dạy học luôn

tồn tại như một hiện tượng xã hội đặc biệt, đó là quá trình hoạt động phối hợp
giữa người dạy và người học mà nhờ đó mỗi cá nhân có thể làm phong phú
vốn học vấn của mình bằng kho trí tuệ của nhân loại thông qua quá trình dạy
học. Nói cách khác, HĐDH là hoạt động đặc trưng, là con đường giáo dục cơ
bản, chuẩn mực nhất trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện. Trong
hệ thống giáo dục, bậc học phổ thông trong đó có cấp học THCS đóng vai trò
hết sức quan trọng: là cấp học bản lề chuyển giao, kết nối giữa Tiểu học và
THPT, tiếp tục thực hiện yêu cầu giáo dục cơ sở định hướng cho HS học lên
hoặc học nghề, vào đời tùy theo năng lực, điều kiện hoàn cảnh của HS, đồng
thời đáp ứng những đòi hỏi của xã hội; Là cấp học có vai trò quan trọng đến
chất lượng học tập và quá trình hình thành, phát triển nhân cách của HS, lứa
tuổi THCS.
Môn Toán trong nhà trường THCS là công cụ để học tập những môn học
khác và vận dụng vào trong đời sống thực tế. Cùng với tri thức, môn Toán ở
trường THCS còn cung cấp cho HS những kỹ năng toán học. Ngoài ra, nó còn
góp phần phát triển nhân cách, năng lực trí tuệ, rèn luyện những đức tính,
phẩm chất của người lao động mới cho HS cấp THCS.


3
Bởi thế nâng cao chất lượng dạy và học THCS chính là góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục nói chung. Nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục đồng
nghĩa với việc nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học. Quản lý hoạt
động dạy học có hiệu quả là tiền đề và có vai trò quyết định mức độ hiệu quả
hoạt động dạy học, đây là một công việc không hề dễ đối với nhà quản lý và
còn khó khăn hơn đối với việc quản lý HĐDH môn Toán. Do vậy, đổi mới và
nâng cao chất lượng quản lý giáo dục, nâng cao trình độ nghiệp vụ quản lý
cũng như việc nhận thức đúng về công tác quản lý HĐDH môn Toán của nhà
quản lý sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán cấp THCS.
Từ lâu, giáo dục Hà Tĩnh luôn là một điểm sáng của giáo dục cả nước

với những thành tích đáng tự hào, làm rạng danh vùng quê có bề dày truyền
thống hiếu học từ xưa cũng như ngày nay. GD&ĐT Hà Tĩnh từng bước vươn
lên, đóng góp với thành tích chung của Đảng bộ và nhân dân tỉnh nhà cũng
như góp phần vào thành tích chung của Giáo dục nước nhà.
Nhận thức rõ đầu tư cho GD&ĐT là đầu tư cho phát triển bền vững, nằm
trong tổng thể chiến lược phát triển GD&ĐT của cả nước, phù hợp với yêu
cầu phát triển kinh tế xã hội của địa phương, là trách nhiệm của cả hệ thống
chính trị, toàn xã hội, mọi gia đình nhằm tạo nguồn nhân lực phục vụ sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa quê hương, đất nước. Thời gian qua tỉnh
Hà Tĩnh, Thành phố Hà Tĩnh đã ban hành nhiều văn bản về việc nâng cao
chất lượng giáo dục trên địa bàn. Nghị quyết Số 05-NQ/TU ngày 20/12/2011
của BCH Đảng bộ tỉnh về phát triển, nâng cao chất lượng GD&ĐT đến năm
2015 và những năm tiếp theo.
Hòa trong thành tích chung của giáo dục Hà Tĩnh, giáo dục Thành phố
Hà Tĩnh luôn dẫn đầu toàn tỉnh và nhiều năm liền là lá cờ đầu, đơn vị xếp tốp
đầu của giáo dục Hà Tĩnh. Chất lượng đội ngũ giáo viên ngày càng được nâng
cao; quy mô trường lớp đi vào ổn định và giữ vững; môi trường giáo dục
trong các nhà trường được cải thiện đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh;
công tác đổi mới quản lý và đổi mới phương pháp dạy học trong toàn ngành


4
nói chung và các trường THCS nói riêng thường xuyên được đẩy mạnh và thu
được những kết quả rất đáng ghi nhận.
Với thực tiễn nhiều năm giảng dạy môn Toán ở trường THCS và kinh
nghiệm quản lý trường học, tôi thấy rằng: Thực trạng đội ngũ giáo viên giảng
dạy môn Toán ở các trường THCS trên địa bàn Thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà
Tĩnh chưa đáp ứng được yêu cầu trong tình hình hiện nay. Đa phần là giáo
viên có trình độ đào tạo Cao đẳng Toán - Lý - Công nghệ hoặc Đại học Toán
- Tin. Mặc dù với đội ngũ giáo viên như thế, nhưng những năm qua học sinh

THCS của thành phố Hà Tĩnh luôn đạt được nhiều thành tích cao và nổi bật
trong các kỳ thi học sinh giỏi của Tỉnh, của Quốc gia, thi vào trường THPT
chuyên Hà Tĩnh. Chất lượng này khá ổn định từ các trường trung tâm Thành
phố cho đến các trường vùng ngoại thành. Hầu hết các kỳ thi đều có sự tham
gia của môn Toán, thống kê kết quả các kỳ thi thì môn toán có tỷ lệ trung bình
trở lên khá cao. Cùng với môn Ngữ văn, môn Toán có tiết học cao nhất và số
học sinh theo học môn toán chiếm tỷ lệ gần như tuyệt đối, ảnh hưởng của nó
như tính lôgíc, tính chặt chẽ, khoa học, chính xác,… bao trùm lên các hoạt
động dạy và học trong nhà trường. Vì vậy, vấn đề tìm giải pháp nâng cao hiệu
quả quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS là một đề tài cần
được nghiên cứu nhiều hơn nữa. Đặc biệt, trong quá trình thực hiện Nghị
quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương 8
khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”.
Từ những lý do nêu trên, chúng tôi chọn đề tài: “Giải pháp quản lý hoạt
động dạy học môn Toán ở trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà
Tĩnh” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số giải pháp
nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS
thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.


5
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Vấn đề quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS thành

phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.
4. Giả thuyết khoa học
Có thể nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường
THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh, nếu đề xuất và thực hiện các giải
pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động dạy học môn
Toán ở trường THCS.
5.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề quản lý hoạt động dạy học
môn Toán ở trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.
5.3. Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở
trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng
cơ sở lý luận của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận có các
phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:
- Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu;
- Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây
dựng cơ sở thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu thực
tiễn có các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:


6
- Phương pháp quan sát;
- Phương pháp điều tra;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;

- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng các phần mềm để xử lý số liệu thu được.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Về mặt lý luận
Hệ thống hóa những vấn đề về quản lý hoạt động dạy học nói chung,
quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS nói riêng.
7.2. Về mặt thực tiễn
Làm rõ thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS
thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh; từ đó đề xuất các giải pháp có cơ sở khoa
học, có tính khả thi để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn
Toán ở trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và kiến nghị, Tài liệu tham khảo, Phụ lục
nghiên cứu, luận văn có 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động dạy học môn
Toán ở trường THCS.
- Chương 2: Cơ sở thực tiễn của vấn đề quản lý hoạt động dạy học môn
Toán ở trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.
- Chương 3: Một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở
trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.


7
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Khái quát các nghiên cứu ở nước ngoài
Hoạt động quản lí dạy học xuất hiện từ rất sớm, đã được nhiều nhà triết học

đồng thời là nhà giáo dục ở cả phương Đông và phương Tây đề cập đến. Trong
quá trình phát triển của xã hội con người luôn nhận thức, học hỏi, tích lũy các
kinh nghiệm để truyền đạt cho thế hệ sau. Vậy quá trình dạy học đã hình thành
dần dần HĐDH có ý thức. Con người đã biết xác định mục tiêu, hoàn thiện nội
dung và có nhiều phương pháp để tổ chức quá trình này đạt kết quả tốt.
Ở phương Tây, Xôcrat (469 – 390 TCN) đã quan niệm giáo dục phải giúp
con người tìm thấy và tự khẳng định chính bản thân mình. Ông cho rằng để nâng
cao hiệu quả dạy học cần có phương pháp giúp thế hệ trẻ từng bước tự khẳng
định, tự phát hiện tri thức mới mẻ, phù hợp với chân lí.
Platon (429 - 347 TCN) xác nhận vai trò tất yếu của giáo dục trong xã hội,
tính quyết định của chính trị đối với giáo dục.
Khổng Tử (551 - 479 TCN), nhà triết học, nhà giáo dục nổi tiếng của
Trung quốc thời kỳ cổ đại dạy người ta các mặt đức hạnh của người “quân tử”
là trung, hiếu, nhân, nghĩa, lễ, trí, tín. Ông nhấn mạnh vai trò của giáo dục
trong việc rèn luyện trí tuệ con người. Tư tưởng của ông đã được người Trung
Quốc rất coi trọng và sự trung thành đó đã được duy trì qua sự biến đổi của
nhiều triều đại phong kiến. Ông cho rằng, giáo dục là một thành tố không thể
thiếu được cho mỗi người, mỗi dân tộc, giáo dục cần thiết cho mọi người
“Hữu giáo vô loại”. Với quan điểm dạy học gắn liền với PPDH môn Toán
hiện nay là: “Dùng cách gợi mở, đi từ gần tới xa, từ đơn giản đến phức tạp,
nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực suy nghĩ. Đòi hỏi học trò phải tập
luyện, phải hình thành nề nếp, thói quen trong học tập” và “học không biết chán,


8
dạy không biết mỏi” [43]. Quan điểm của ông muốn mang lại hiệu quả dạy học
phải đề cao đến các quy định về nề nếp dạy học, nâng cao trình độ của người dạy
để lựa chọn được PPDH theo hướng đề cao năng lực tự học, phát huy tinh thần
độc lập suy nghĩ và sáng tạo của người học.
Cômenxki (1592 - 1670), Ông đã đưa ra các nguyên tắc dạy học như:

nguyên tắc trực quan, nguyên tắc nhất quán, nguyên tắc đảm bảo tính khoa học
và tính hệ thống; đồng thời đã khẳng định hiệu quả dạy học có liên quan đến
chất lượng người dạy thông qua việc vận dụng có hiệu quả các nguyên tắc dạy
học. Trong hệ thống các nguyên tắc dạy học của Nhà giáo dục Tiệp Khắc này đã
có những biện pháp dạy học nhằm làm cho HS phải tìm tòi, suy nghĩ để tự nắm
được bản chất của sự vật hiện tượng [6].
John Locke (1632 - 1704) cho rằng: Không được nhồi nhét điều gì vào trí
nhớ của trẻ mà vốn chúng không thích thú. Thầy giáo cần khơi dậy ở trẻ lòng
ham mê say sưa của trẻ, qua đó hướng trẻ đến với tri thức. Phải phát triển khả
năng độc lập suy nghĩ và chủ động trong học tập ở trẻ [41].
J.J Ruxô (1712-1778) cũng cho rằng: Phải hướng HS tích cực tự giành kiến
thức bằng cách tìm hiểu, khám phá và sáng tạo. Đó chính là những PPDH tích
cực nhằm biến hoạt động của thầy thành hoạt động của trò và sau khi tích cực
hoạt động thì trò nhận thức được các qui luật của tự nhiên [41].
Ở khu vực châu Á, sau chiến tranh thế giới lần thứ 2 kết thúc, Nhật Bản
tái thiết đất nước bằng tinh thần phát huy cao độ nội lực của toàn dân tộc
thông qua chính sách phát triển giáo dục rất sớm và phù hợp với từng thời kỳ
phát triển của đất nước. Nhờ vậy, sau bại trận trong chiến tranh thế giới thứ
hai, Nhật đứng lên và trở thành cường quốc về kinh tế thế giới. Cuối
thế kỷ XX, Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore là những nước nêu gương
về sự quan tâm phát triển giáo dục. Các quốc gia này khan hiếm về tài nguyên
thiên nhiên đã biết chăm lo giáo dục để có nguồn lực con người làm tài sản
duy nhất thực hiện quá trình công nghiệp hóa.


9
1.1.2. Khái quát các nghiên cứu ở trong nước
Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890 - 1969), bằng việc kế thừa những tinh hoa của
các tư tưởng giáo dục tiên tiến và vận dụng sáng tạo phương pháp luận của triết
học Mác - Lênin; Người đã để lại cho chúng ta những nền tảng lí luận về vai trò

giáo dục, định hướng phát triển giáo dục, mục đích dạy học, các nguyên lí dạy
học, các phương thức dạy học, vai trò của quản lí và cán bộ QLGD, phương
pháp lãnh đạo và quản lí. Hệ thống các tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về
giáo dục có giá trị cao trong quá trình phát triển lí luận dạy học, lí luận giáo dục
của nền giáo dục cách mạng Việt Nam.
Trên cơ sở lí luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đã
có nhiều nhà khoa học, nhà giáo dục Việt Nam nghiên cứu về quản lí nhà
trường. Thủ tướng Phạm Văn Đồng yêu cầu: “Ngành GD&ĐT phải vũ trang cho
mình phương pháp giảng dạy, phát huy vai trò chủ động của người học, giải đáp
tốt bốn câu hỏi: dạy ai, dạy cái gì, dạy như thế nào, dạy để làm gì ?”. Vào những
năm 1995 – 1996, trong ngành Giáo dục đã xuất hiện mệnh đề “Phương pháp
giáo dục lấy người học làm trung tâm” và đã có nhiều công trình nghiên cứu về
PPDH tích cực này như các tác phẩm: “Phương pháp giáo dục tích cực lấy người
học làm trung tâm”, “Biến quá trình dạy học thành quá trình tự học” của tác giả
Nguyễn Kỳ [26]; “Học và dạy cách học” của các tác giả Nguyễn Cảnh Toàn
(chủ biên), Nguyễn Kỳ, Lê Khánh Bằng, Vũ Văn Tảo [44]; “Những vấn đề cơ
bản Giáo dục học hiện đại” của tác giả Thái Duy Tuyên [45]; “Bản chất của việc
dạy học lấy HS làm trung tâm” của tác giả Trần Bá Hoành [19]. Các tác giả
Nguyễn Ngọc Quang, Hoàng Chúng, Hà Sĩ Hồ, Nguyễn Văn Lê, Hoàng Tâm
Sơn, Nguyễn Văn Tường,… đi sâu vào những bình diện khác nhau của HĐDH
nhưng tất cả đều hướng đến việc giải quyết mối quan hệ giữa GV và nhà quản lí,
những nội dung quản lí HĐDH của người Hiệu trưởng.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Dạy học và giáo dục trong sự thống
nhất là hoạt động trung tâm của nhà trường, quản lí nhà trường thực chất là quản
lí quá trình lao động sư phạm của người thầy” [39].


10
Tác giả Hà Sĩ Hồ và Lê Tuấn khi nghiên cứu về mục tiêu, nội dung, biện
pháp quản lí nhà trường: “Việc quản lí hoạt động dạy và học (hiểu theo nghĩa

rộng) là nhiệm vụ quản lí trung tâm của nhà trường” và “Người hiệu trưởng phải
luôn luôn kết hợp một cách hữu cơ quá trình dạy và học” [20].
Tác giả Hoàng Tâm Sơn cho rằng, việc tổ chức các hoạt động khoa học cho
GV để phát huy yếu tố nội lực của chính đội ngũ [40]. Tác giả Nguyễn Văn Lê
tập trung nghiên cứu công tác bồi dưỡng đội ngũ GV về tư tưởng chính trị, về
chuyên môn nghiệp vụ để nâng cao năng lực giảng dạy cho họ [29].
Viện Khoa học giáo dục Việt Nam đã cho xuất bản tuyển tập “Giáo dục
học - Một số vấn đề lí luận và thực tiễn” của cố giáo sư Hà Thế Ngữ (1929 1990) [35]. Trong công trình này, thông qua việc trình bày về đối tượng nghiên
cứu và cấu trúc của khoa học QLGD, các khái niệm cơ bản của lí luận QLGD,
những nguyên tắc QLGD và những qui luật giáo dục, tác giả đã giới thiệu nhiều
tri thức về phương pháp luận nghiên cứu hiệu quả giáo dục và dạy học.
Gần đây nhất Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin đã xuất bản cuốn “Một số
vấn đề lý luận và thực tiễn về lãnh đạo và QLGD trong thời kỳ đổi mới”
(tháng 4/2013) thuộc dự án phát triển giáo viên THPT&TCCN của Bộ
GD&ĐT-Ngân hàng phát triển Châu Á. Tài liệu do Tiến sĩ Nguyễn Vinh Hiển
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT chỉ đạo biên soạn, tham gia biên soạn có 12 nhà khoa
học (trong đó có 4 giáo sư, 8 phó giáo sư) về quản lý giáo dục.
Bên cạnh các công trình nghiên cứu về lý luận có tính chất tổng quan, vĩ
mô về QLGD, quản lý trường học, trong phạm vi cả nước cũng đã có một số
tác giả đã chọn vấn đề nghiên cứu gần với đề tài chúng tôi nghiên cứu để làm
luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành QLGD. Trong các đề tài này, các nhà
nghiên cứu quan tâm đến việc bồi dưỡng nâng cao trình độ, nghiệp vụ quản lí
cho đội ngũ CBQL các trường phổ thông, dạy nghề, trung học chuyên nghiệp,
cao đẳng và đưa ra các biện pháp chung nhằm góp phần nâng cao chất lượng
giảng dạy ở các trường.


11
Đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo là mục tiêu phải đạt được của
HĐDH và quản lí HĐDH nói chung, quản lý HĐDH môn Toán nói riêng. Trong

nhà trường THCS, đây là công việc chiếm một thời gian lớn và khó khăn nhất
của người Hiệu trưởng. Thời gian vừa qua, nhiều nhà QLGD đã nghiên cứu về
quản lí trường học, chủ yếu là công tác quản lí của HT ở trường THCS, để tìm ra
các biện pháp quản lí đạt hiệu quả. Các nhà nghiên cứu đã quan tâm đến việc
nâng cao trình độ nghiệp vụ quản lí của CBQL và đưa ra các giải pháp chung
nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy ở các trường THCS.
Trong lĩnh vực GD&ĐT nước ta. Bước vào thế kỷ XXI, vấn đề nhân lực ngày
càng trở thành yếu tố quyết định đối với sự phát triển và thịnh vượng của một quốc
gia. Để có được một lực lượng lao động mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng, vai
trò của ngành Giáo dục được đặt lên vị trí quan trọng hàng đầu.
Cùng với sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế xã hội, ngành Giáo dục
Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể. Tuy nhiên hàng loạt vấn đề còn tồn tại
đòi hỏi phải có giải pháp cải tiến để hoàn thiện như: chương trình dạy và học, trang
thiết bị, công cụ hỗ trợ, phương pháp giảng dạy, học tập, nghiên cứu… Trên các
giải pháp đó, vai trò lãnh đạo và quản lý nhà trường là vấn đề quyết định cơ bản.
Qua nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm thực tiễn thấy quản lý HĐDH môn
Toán ở trường THCS chưa được đề cập nhiều, có nhiều vấn đề cần quan tâm.
Đặc biệt là những giải pháp quản lý HĐDH môn Toán ở các nhà trường
THCS.
''Giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS đạt
hiệu quả'' nhằm giúp các cán bộ quản lý giáo dục, thành viên Ban Giám hiệu
và cán bộ phụ trách môn học ở trường THCS thực hiện hiệu quả việc tổ chức
và điều hành các công việc của mình. Vì thế đề tài được chọn để nghiên cứu
là: “Giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THCS
thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh”.
Các công trình nghiên cứu đã khẳng định vai trò quan trọng của công tác
quản lý HĐDH môn Toán trường THCS trong việc nâng cao chất lượng dạy


12

học. Vì vậy, mục đích của tác giả là tìm hiểu thực trạng quản lý HĐDH môn
Toán của các trường THCS thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh, trên cơ sở đó đề
xuất một số giải pháp quản lý HĐDH môn Toán ở các trường THCS nhằm
nâng cao chất lượng dạy học trong các trường THCS trên địa bàn thành phố
Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Dạy học và hoạt động dạy học môn Toán trung học cơ sở
Hoạt động dạy học: là hoạt động chính của thầy giáo và học sinh dưới sự
lãnh đạo, tổ chức và điều khiển của thầy giáo và với vai trò tích cực và chủ
động học sinh. Hoạt động dạy học bao gồm hai hoạt động cơ bản là hoạt động
dạy của thầy và hoạt động học của học sinh.
1.2.1.1. Hoạt động dạy
Dạy là sự điều khiển tối ưu quá trình học sinh tự giác, tích cực, tự lực
chiếm lĩnh khái niệm khoa học, bằng cách đó mà hình thành cấu trúc tâm lý
mới, phát triển nhân cách toàn diện.
Dạy là quá trình truyền đạt lại cho thế hệ sau nền văn hoá của nhân loại,
giúp cho họ bảo tồn, kế thừa và phát triển nền văn hoá đó.
Nhưng dạy có địa chỉ là qua hoạt động dạy từng học sinh nắm vững được
khái niệm, thao tác được với nó, tái tạo lại nó và sử dụng nó để chiếm lĩnh những
khái niệm khác.
Cho nên nếu mục đích của học là chiếm lĩnh khái niệm thì mục đích của
dạy lại là điều khiển tối ưu quá trình chiếm lĩnh khái niệm ở từng học sinh.
1.2.1.2. Hoạt động học
Học là quá trình tự điều khiển tối ưu sự chiếm lĩnh khái niệm khoa
học và bằng cách đó mà hình thành cấu trúc tâm lý mới, phát triển nhân
cách toàn diện.
Chiếm lĩnh khái niệm khoa học có nghĩa là kiến tạo lại khái niệm đó cho
bản thân mình.

13
Quá trình chiếm lĩnh khái niệm khoa học (nền văn hoá của nhân loại)
chính là hoạt động với đối tượng (vật thể và khái niệm của nó). Khi chiếm
lĩnh được khái niệm, học sinh không những nắm vững được nghĩa và ý cơ bản
của khái niệm, mà còn nắm vững cả phương pháp thao tác với vật thể - đối
tượng và khái niệm của nó. Quá trình trí dục này sẽ dẫn học sinh tới việc hình
thành cấu trúc mới của tâm lý và từ đó, dần từng bước tới việc hình thành
những phẩm chất mới của nhân cách.
Hoạt động học thực chất là hoạt động nhận thức, được tổ chức một
cách riêng biệt.
Nhà bác học nhận thức thế giới và phát hiện ra cái mới cho nhân
loại. Người học sinh nhận thức thế giới bằng cách lĩnh hội những cái mà
nhân loại đã biết (nền văn hoá) dưới sự điều khiển của thầy giáo. nhưng
sự nhận thức của học sinh cũng lặp lại đúng quy luật như quá trình phát
minh của nhà bác học: học sinh phát minh ra cái mới cho chính bản thân
(tái tạo khái niệm khoa học).
Như vậy, hoạt động dạy và hoạt động học là hai quá trình song song
cùng tồn tại, có quan hệ biện chứng với nhau. Đối tượng hoạt động dạy là
người học, người học vừa là đối tượng của hoạt động dạy vừa là chủ thể của
quá trình học. Quá trình dạy học có hai chủ thể: GV là chủ thể quá trình dạy;
HS là chủ thể quá trình học. Hai chủ thể hợp tác với nhau tạo ra hiệu quả của
quá trình dạy học.
1.2.1.3. Hoạt động dạy học môn Toán
HĐDH môn Toán là hoạt động GV tổ chức, hướng dẫn, điều khiển học
sinh tự mình chiếm lĩnh những kiến thức, kĩ năng cơ bản của Toán học và hình
thành hoặc biển đổi những tình cảm, thái độ học tập ở học sinh. Các HĐDH môn
Toán được thực hiện trong quá trình hình thành kiến thức toán học hoặc vận
dụng nội dung kiến thức đó. HĐDH môn Toán ở trường THCS thường liên quan
đến các dạng hoạt động sau:

14
- Nhận dạng và thể hiện: một phương pháp, một quy tắc, một định lý, ......
- Những hoạt động toán học phức hợp: định nghĩa, chứng minh, giải toán
quỹ tích, giải toán dựng hình, .....
- Những hoạt động trí tuệ phổ biến trong toán học: lật ngược vấn đề, xét
tính giải được, phân chia trường hợp, ....
- Những hoạt động trí tuệ chung: phân tích, tổng hợp, so sánh, trừu tượng
hóa, khái quát hóa, ....
- Những hoạt động ngôn ngữ: khi yêu cầu HS phát biểu một tính chất, giải
thích một định nghĩa, trình bày lời giải một bài toán, ....
1.2.2. Quản lý và quản lý hoạt động dạy học môn Toán trung học cơ
sở
1.2.2.1. Quản lý
Các nhà khoa học đưa ra nhiều quan niệm về khái niệm quản lý. Xin nêu
ra một số khái niệm của các nhà khoa học tiêu biểu, nhằm tìm ra sự thống
nhất về khái niệm quản lý.
- Frederik Wins lon Taylor (1856 - 1915), người Mỹ, được coi là "Cha
đẻ của thuyết quản lý khoa học" là một trong những người mở ra "Kỷ nguyên
vàng" trong quản lý đã thể hiện tư tưởng cốt lõi của mình trong quản lý là: "Mỗi
loại công việc dù nhỏ nhất đều phải được chuyên môn hoá và đều phải được
quản lý chặt chẽ". Ông cho rằng: "Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác
cái gì cần làm và cái đó như thế nào bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất".
- Tác giả Trần Kiểm: “Quản lý là phối hợp nỗ lực của nhiều người sao
cho mục tiêu của từng cá nhân biến thành những thành tựu của xã hội” [23].
- Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt lại có quan điểm: “Quản lý là một quá
trình định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống là quá trình tác
động đến hệ thống nhằm đạt được mục tiêu nhất định” [34].
- Tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế
hoạch của chủ thể quản lý đến người lao động (nói chung là khách thể quản

lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” [39].


15
- Theo từ điển Tiếng Việt: “Quản lý là trông coi, giữ gìn theo những yêu
cầu nhất định. Quản lý là tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu
cầu nhất định”. [46].
Nhiều cách diễn đạt khác nhau song có thể hiểu khái niệm quản lý như
sau: Quản lý là hệ thống tác động có chủ định, phù hợp quy luật khách quan
của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm khai thác và tận dụng tốt
nhất những tiềm năng và cơ hội của đối tượng quản lý để đạt được mục tiêu
quản lý trong một môi trường luôn biến động.
1.2.2.2. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán trung học cơ sở
Quản lý HĐDH là quá trình người hiệu trưởng hoạch định, tổ chức, điều
khiển, kiểm tra HĐDH của GV nhằm đạt mục tiêu đề ra. Trong toàn bộ quá
trình quản lý nhà trường thì quản lý HĐDH là hoạt động cơ bản của người
hiệu trưởng. Nó chiếm thời gian và công sức rất lớn của người hiệu trưởng,
bởi vì nhiệm vụ hàng đầu của quản lý HĐDH là quản lý có hiệu quả các thành
tố cấu trúc của HĐDH, cần phải tạo điều kiện và tác động cho sự cộng tác tối
ưu giữa GV và HS nhằm xác định đúng mục tiêu, lựa chọn nội dung phù hợp
kế hoạch, áp dụng hài hoà các phương pháp, tận dụng các phương tiện và điều
kiện hiện có, tổ chức linh hoạt các hình thức dạy học.
Quản lý HĐDH là quản lý việc chấp hành các quy định (Điều lệ, Quy
chế, nội quy…) về hoạt động giảng dạy của GV và hoạt động học tập của HS,
bảo đảm cho các hoạt động đó được diễn ra một cách tự giác, có nề nếp, có
chất lượng và đạt hiệu quả.
Quản lý HĐDH là một hệ thống những tác động có mục đích, có kế
hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý trong quá trình
dạy học nhằm đạt mục tiêu đề ra. Để quản lý HĐDH có hiệu quả cần lưu ý
những vấn đề cơ bản sau:

- Quản lý xây dựng kế hoạch và thực hiện chương trình của tổ chuyên
môn, của cá nhân.


16
- Quản lý việc soạn bài và chuẩn bị tiết dạy của GV.
- Quản lý công tác đổi mới phương pháp giảng dạy của GV.
- Quản lý giờ dạy và hồ sơ chuyên môn của GV.
- Quản lý việc dự giờ và đánh giá giờ dạy của GV.
- Quản lý sinh hoạt của tổ chuyên môn.
- Quản lý việc sử dụng trang thiết bị, đồ dùng dạy học của GV.
- Quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS.
- Quản lý công tác phụ đạo HS yếu, kém, bồi dưỡng HS giỏi.
- Quản lý việc bồi dưỡng nâng cao nhận thức về mục tiêu giáo dục,
HĐDH và đặc điểm của HS THCS.
Quản lý HĐDH ở trường THCS phải chú ý đến tâm, sinh lý lứa tuổi của
HS. Lứa tuổi HS THCS là lứa tuổi đang có sự chuyển biến mạnh mẽ về tâm,
sinh lý, người GV có ảnh hưởng lớn đến sự hình thành và phát triển nhân
cách của HS.
Từ đó, quản lý HĐDH môn Toán không chỉ đơn thuần là quản lý việc thực
hiện các nhiệm vụ của đội ngũ GV dạy toán trong nhà trường mà còn là những
công việc cụ thể sau:
- Xây dựng kế hoạch dạy học môn Toán và tổ chức, chỉ đạo thực hiện sau
khi kế hoạch đã được tổ toán thảo luận, đóng góp ý kiến hoàn thành xong.
- Tổ chức hướng dẫn, triển khai cho GV dạy toán về mục tiêu, nội dung,
phương pháp, PTDH, tổ chức dạy và học, đánh giá kết quả dạy và học môn
Toán ở trường THCS.
- Chuẩn bị cơ sở vật chất (CSVC), trang thiết bị phục vụ cho việc đổi
mới PPDH và ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong dạy học môn
Toán.

- Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Toán như: thực hiện quy chế
chuyên môn; đánh giá, xếp loại kết quả học tập của HS đúng theo quy chế;
việc đổi mới PPDH và ứng dụng CNTT trong dạy học môn Toán; công tác
bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu, kém.


17
1.2.3. Giải pháp và giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán trung
học cơ sở
1.2.3.1. Giải pháp
Theo Từ điển Tiếng Việt, “Giải pháp là cách làm, cách giải quyết một
vấn đề cụ thể”[46].
Như vậy, giải pháp là từ được dùng thường xuyên trong đời sống xã hội.
Giải pháp thường được gắn liền với các chủ trương, đường lối, chiến lược,
sách lược, kế hoạch... của các tổ chức, cơ quan nhà nước và được dùng trong
những công việc hàng ngày của nhà quản lý.
1.2.3.2. Giải pháp quản lý HĐDH môn Toán
Giải pháp quản lý HĐDH môn Toán là tổ hợp tác động có định hướng
của chủ thể quản lý đến tập thể GV, HS và tập thể cán bộ giáo dục khác,
nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực vốn có, tạo động lực
đẩy mạnh quá trình dạy học môn Toán của nhà trường nhằm thực hiện mục
tiêu giáo dục của nhà trường theo yêu cầu trong năm học.
Giải pháp quản lý HĐDH môn Toán chính là tác động lên đội ngũ GV,
HS qua việc thực thi các chức năng quản lý kế hoạch, tổ chức chỉ đạo, kiểm
tra, điều chỉnh nhằm thực hiện tốt nhất mục tiêu giáo dục.
1.3. Khái quát về hoạt động dạy học môn Toán trung học cơ sở
1.3.1. Mục tiêu dạy học môn Toán trung học cơ sở
1.3.1.1. Mục tiêu chung môn Toán
- Mục tiêu chung của dạy học môn Toán hướng tới thực hiện mục tiêu
giáo dục của cấp học THCS, đó là: HS có trình độ học vấn THCS; hiểu biết

ban đầu về kĩ thuật - hướng nghiệp (để có thể phân luồng: học tiếp phổ thông,
kĩ thuật, hướng nghiệp hoặc đi vào cuộc sống). Mục tiêu giáo dục cấp THCS
đã được mở rộng, nhấn mạnh tính toàn diện: “Dạy chữ - dạy người - dạy
nghề”. Các kiến thức và kĩ năng thực hành được củng cố để tạo ra bốn năng
lực chủ yếu sau: “Năng lực hành động; năng lực thích ứng; năng lực cùng
sống và làm việc; năng lực tự khẳng định mình”. Phù hợp với bốn trụ cột giáo


18
dục thế giới thế kỷ XXI: “Học để biết; học để làm việc; học để làm người;
học để hòa nhập”. Bốn trụ cột này phải dựa trên nền tảng, cũng là hai đặc
trưng cơ bản, rất mới của giáo dục thế kỉ XXI: “Học tập suốt đời và xã hội
học tập”.
- Mục tiêu của môn Toán trong chương trình dạy học ở cấp THCS là
cung cấp cho HS một hệ thống kiến thức, kĩ năng, phương pháp toán học phổ
thông cơ bản, hiện đại, thiết thực, sát với thực tế; góp phần phát triển năng lực
trí tuệ, tư duy trừu tượng, tư duy logic và ngôn ngữ chính xác, đồng thời rèn
luyện các phẩm chất của tư duy như tính linh hoạt, tính mềm dẻo, tính sáng
tạo; góp phần hình thành và phát triển các phẩm chất lao động khoa học cần
thiết của người lao động mới.
1.3.1.2. Mục tiêu của bài học môn Toán
Mục tiêu bài học của môn Toán ở cấp THCS thay đổi theo các yêu cầu:
- Mục tiêu đề ra cho HS; yêu cầu HS thực hiện; HS đạt được mục tiêu đề
ra (thầy chỉ đạo, tổ chức, hướng dẫn, giúp đỡ).
- Mục tiêu cần phải cụ thể về nội dung và mức độ phải đạt được, khả
năng tự thực hiện, phối hợp thành thạo các động tác, giao tiếp, hành vi ngôn
ngữ:
+ Kiến thức: biết, hiểu, vận dụng, phân tích, tổng hợp, đánh giá.
+ Kĩ năng: làm được, thông thạo.
+ Thái độ (tình cảm): tiếp nhận, phản ứng, đánh giá, sắp xếp, tổ chức giá

trị, trở thành tính cách.
1.3.2. Nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Toán
trung học cơ sở
1.3.2.1. Nội dung chương trình dạy học môn Toán
- Chương trình dạy học môn Toán phải thực sự là một kế hoạch hành động
sư phạm kết nối mục tiêu giáo dục với các lĩnh vực nội dung, phương pháp,
PTDH, tiến trình giờ học (tổ chức giờ học) và cách thức đánh giá kết quả học tập
của HS.


19
- Nội dung dựa trên cơ sở một chương trình chuẩn và đảm bảo tính phổ
thông, toàn diện, hướng nghiệp.
- Nội dung chương trình môn Toán đảm bảo cơ bản, tinh giản, thiết thực và
cập nhật với sự phát triển của khoa học - công nghệ, kĩ thuật - xã hội.
- Tiến kịp trình độ chung các nước trong khu vực và thế giới.
- Giảm tính lý thuyết hàn lâm, kinh viện, giảm nhẹ yêu cầu về tuyệt đối
chính xác khoa học, cầu toàn trong quá trình hình thành khái niệm mới và khó.
- Tăng tính thực tiễn, thực hành, hình thành khái niệm thông qua sử dụng
thiết bị dạy học một cách hợp lí.
- Đảm bảo vừa sức, khả thi. Thực hiện được yêu cầu về giảm tải, tích hợp
các nội dung phù hợp, lược bỏ nội dung trùng nhau.
- Giảm số tiết trên lớp, tăng thời gian tự học và ngoại khóa.
1.3.2.2. Phương pháp dạy học môn Toán
- Phương pháp dạy học (PPDH) môn Toán đổi mới theo hướng phát huy
tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, tự học, kĩ năng vận dụng vào thực
tiễn, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; tác động đến tình cảm,
đem lại niềm vui, tạo được hứng thú học tập cho HS, tận dụng được công
nghệ mới nhất; khắc phục lối dạy truyền thống truyền thụ một chiều các kiến
thức có sẵn, phát huy cao năng lực tự học, học suốt đời trong thời đại bùng nổ

thông tin; tăng cường học tập cá thể phối hợp với hợp tác........
- Theo hướng đổi mới nói trên, nên quan tâm tới một số PPDH tích cực
trong môn Toán dưới đây:
+ Tăng cường các hoạt động học tập đa dạng của học sinh trên lớp.
+ Tăng cường phương pháp tìm tòi nghiên cứu, phát hiện và giải quyết
vấn đề.
+ Coi trọng phương pháp thực nghiệm, phương pháp đặc thù của các
khoa học thực nghiệm.
+ Chú ý đến việc kết hợp học tập cá nhân với học tập theo nhóm. Thiết bị
dạy học môn Toán.


20
- Xây dựng danh mục và tiêu chuẩn kĩ thuật cho các thiết bị thí nghiệm
Toán nhằm đảm bảo cho việc đổi mới phương pháp dạy học Toán được tiến
hành thuận lợi:
+ Trước mắt, cần đảm bảo những thiết bị tối thiểu cho giờ học Toán, đặc
biệt là những thí nghiệm cho học sinh làm trong giờ học.
+ Cố gắng sử dụng những thiết bị phổ biến, rẻ tiền.
+ Để giải quyết những khó khăn trước mắt về thiết bị Toán, cần kết hợp
giữa những trang bị của nhà nước với những cố găng sưu tầm và tự chế tạo
thiết bị thí nghiệm Toán bằng những vật liệu và dụng cụ dễ kiếm, rẻ tiền của
giáo viên và học sinh.
+ Phấn đấu xây dựng các phòng bộ môn cho việc dạy học Toán, tạo điều
kiện tốt cho việc sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại trong một tương
lai không xa.
1.3.3. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Toán trung học cơ sở
- Cần căn cứ vào mục tiêu cụ thể của từng chương mục trong chương
trình để kiểm tra, đánh giá toàn diện kết quả học tập của học sinh.
- Mọi hoạt động học tập của học sinh cần được kiểm tra, đánh giá thường

xuyên và có kế hoạch. Để kiểm tra, đánh giá đầy đủ kết quả học tập của học
sinh phải coi trọng không những kiến thức mà cả kĩ năng và trong điều kiện
cho phép, cả thái độ của họ. Cũng vì thế cần kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập của học sinh trong suốt quá trình học tập thông qua những biểu hiện như:
+ Những phát biểu bằng lời trong việc kiểm tra miệng và trong tranh luận.
+ Các bài kiểm tra viết 15 phút, 1 tiết.
+ Các báo cáo thực hành.
+ Các bài làm ở nhà.
+ Kĩ năng làm thí nghiệm.
+ Thái độ học tập, tác phong làm thí nghiệm.