Một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thị xã ba đồn, tỉnh quảng bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN VĂN ĐÔNG

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
THỊ XÃ BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC


2

NGHỆ AN - 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN VĂN ĐÔNG

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
THỊ XÃ BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS. THÁI VĂN THÀNH


4

NGHỆ AN - 2015


LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tác giả
đã được sự hướng dẫn nhiệt tình của quý thầy giáo, cô giáo; sự quan tâm và
tạo điều kiện của cơ quan; sự động viên, giúp đỡ nhiệt tình của đồng nghiệp,
bạn bè và gia đình.
Với lòng kính trọng và tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu
sắc đến Ban Giám hiệu, khoa Quản lý Giáo dục, phòng Đào tạo sau đại học Trường
Đại học Vinh; quý thầy giáo, cô giáo và Hội đồng khoa học nhà trường.
Đặc biệt, tôi xin kính cảm ơn PGS.TS. Thái Văn Thành, người thầy
trực tiếp giảng dạy và hướng dẫn đề tài khoa học, đã tận tình giúp đỡ tôi hoàn
thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào
tạo tỉnh Quảng Bình, phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Ba Đồn, các cấp uỷ
Đảng và chính quyền địa phương; Hiệu trưởng, Giáo viên các trường Tiểu
học thị xã Ba Đồn và các chuyên gia đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi
trong việc cung cấp số liệu và tư vấn khoa học trong quá trình học tập, nghiên
cứu và thực hiện đề tài này.
Xin bày tỏ tình cảm chân thành, lòng biết ơn đến gia đình, đồng nghiệp,
bạn bè... đã giúp đỡ, động viên, khích lệ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn.
Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng để hoàn thành đề tài này nhưng
những thiếu sót là điều không thể tránh khỏi. Với mong muốn đề tài được góp

phần vào sự phát triển Giáo dục và Đào tạo của tỉnh nhà, vì vậy kính mong
nhận được sự chỉ dẫn, đóng góp ý kiến của quý thầy cô và đồng nghiệp.
Xin chân thành kính cảm ơn!
Vinh, tháng 10 năm 2015
Tác giả luận văn


6
Nguyễn Văn Đông


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU.........................................................................................................15
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................15
2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................16
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...........................................................16
4. Giả thuyết khoa học..................................................................................17
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu..............................................................17
6. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................17
7. Dự kiến các đóng góp của luận văn .........................................................18
8. Cấu trúc của luận văn................................................................................18
NỘI DUNG.....................................................................................................19
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC................................19
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề......................................................................19
1.1.1. Nước ngoài.......................................................................................................................19
1.1.2. Trong nước.......................................................................................................................20

1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................22
1.2.1. CBQL trường TH................................................................................................................22
1.2.2. Đội ngũ CBQL trường tiểu học..........................................................................................23
1.2.3. Phát triển đội ngũ CBQL trường TH..................................................................................23
1.2.4. Giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường TH.................................................................25

1.3. Một số vấn đề về CBQL trường TH........................................................26
1.3.1. Vị trí, vai trò của người CBQL trường TH..........................................................................26
1.3.2 Chức năng, nhiệm vụ của người CBQL trong trường TH...................................................26
1.3.3 Yêu cầu về phẩm chất, năng lực của người CBQL trường TH...........................................27

1.4. Một số vấn đề về công tác phát triển đội ngũ CBQL trường TH..............32


8
1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ CBQL trường TH.....................................................32
1.4.2. Nội dung phát triển đội ngũ CBQL trường TH..................................................................33
1.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ CBQL trường TH.......................36

Kết luận chương 1.........................................................................................40
Chương 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
THỊ XÃ BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH.....................................................42
2.1. Khái quát về đặc điểm KT- XH, giáo dục thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình
.....................................................................................................................42
2.1.1. Khái quát về đặc điểm KT-XH............................................................................................42
2.1.2. Khái quát tình hình GD&ĐT thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình............................................44
2.1.3. Tình hình phát triển giáo dục TH của thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.............................46

2.2. Khái quát về điều tra thực trạng..............................................................50
2.2.1. Mục đích điều tra:............................................................................................................50
2.2.2. Nội dung điều tra..............................................................................................................50
2.2.3. Đối tượng điều tra..........................................................................................................51
2.2.4. Phương pháp điều tra.......................................................................................................51

2.3. Thực trạng đội ngũ CBQL các trường TH thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình
.....................................................................................................................52
2.3.1. Về số lượng, cơ cấu..........................................................................................................52
2.3.2. Về phẩm chất đạo đức, chính trị của đội ngũ CBQL trường TH......................................57
2.3.3. Năng lực đội ngũ CBQL trường tiểu học...........................................................................59
2.3.4. Về phong cách của đội ngũ CBQL.....................................................................................62

2.4. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL các trường TH thị xã Ba
Đồn, tỉnh Quảng Bình...................................................................................63
2.4.1. Công tác quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ............................................................64
2.4.2. Công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm và luân chuyển CBQL...............................65
2.4.3. Về công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBQL.................................................................66
2.4.4. Công tác kiểm tra, đánh giá cán bộ..................................................................................68
2.4.5. Công tác thi đua, khen thưởng.........................................................................................68
2.4.6. Chế độ chính sách và các điều kiện làm việc cho đội ngũ CBQL......................................69


9
2.5. Đánh giá chung về thực trạng.................................................................71
2.5.1. Ưu điểm............................................................................................................................71
2.5.2. Nhược điểm......................................................................................................................73
2.5.3. Nguyên nhân của những thành tựu, hạn chế...................................................................76

Kết luận chương 2.........................................................................................77

Chương 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ .......80
CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH.......80
3.1. Những nguyên tắc đề xuất giải pháp.......................................................80
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu..................................................................................80
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả..................................................................................80
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn..................................................................................80
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi.....................................................................................80

3.2. Các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường TH thị xã
Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình .............................................................................80
3.2.1. Tăng cường nhận thức về tầm quan trọng của công tác phát triển đội ngũ CBQL các
trường Tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.........................................................83
3.2.2. Xây dựng và thực hiện tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, sử dụng, luân
chuyển đội ngũ CBQL các trường TH thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình........................86
3.2.3. Cụ thể hóa tiêu chuẩn CBQL các trường TH thị xã Ba đồn, tỉnh Quảng Bình...................90
3.2.4. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBQL........................................................96
3.2.5. Đổi mới công tác đánh giá đội ngũ CBQL.......................................................................103
3.2.6. Hoàn thiện chế độ chính sách đối với đội ngũ CBQL......................................................108

3.3. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất..........112
3.3.1. Mục đích thăm dò...........................................................................................................112
3.3.2. Nội dung thăm dò...........................................................................................................112
3.3.3. Đối tượng thăm dò........................................................................................................113
3.3.4. Phương pháp thăm dò....................................................................................................113
3.3.5. Kết quả thăm dò.............................................................................................................113

Kết luận chương 3.......................................................................................115
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................115
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................120

10
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

CB

:

Cán bộ

CBQL

:

Cán bộ quản lý

CBQLGD

:

Cán bộ quản lý giáo giục

CNH - HĐH

:

Công nghiệp hoá hiện đại hoá

CBCNV

:

Cán bộ công nhân viên

CNV

:

Công nhân viên

CSVC

:

Cơ sở vật chất

ĐNGV

:

Đội ngũ giáo viên

GD

:

Giáo dục

GD&ĐT

:

Giáo dục và đào tạo

GDTX

:

Giáo dục thường xuyên

GV

:

Giáo viên

HS

:

Học sinh

HT

:

Hiệu trưởng

KT-XH

:

Kinh tế xã hội

NLĐNCBQL

:

Năng lực đội ngũ cán bộ quản lý

P.HT

:

Phó hiệu trưởng

QLGD

:

Quản lý giáo dục

TCCB

:

Tổ chức cán bộ

TH

:

Tiểu học

THCS

:

Trung học cơ sở

THPT

:

Trung học phổ thông

THSP

:

Trung học sư phạm

TTB

:

Trang thiết bị

UBND

:

Uỷ ban nhân dân


12
XHH

:

Xã hội hoá


DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ
Bảng:
Bảng 2.1. Quy mô trường, lớp, giáo viên và học sinh tiểu học từ năm học
2012-2013 đến năm học 2014-2015 (hệ công lập)..........................................46
Bảng 2.2. Xếp loại hạnh kiểm (phẩm chất) học sinh các trường TH
thị xã Ba Đồn từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014-2015....................47
Bảng 2.3. Xếp loại về Kiến thức- Kỹ năng, năng lực học sinh TH
thị xã Ba Đồn từ năm 2012 đến năm 2015 (theo Thông tư 32).....................47
Bảng 2.4. Số lượng, trình độ đào tạo đội ngũ giáo viên
các trường TH thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình năm học 2014-2015.............48

Bảng 2.5. Chất lượng đội ngũ giáo viên các trường TH thị xã Ba Đồn,
tỉnh Quảng Bình.............................................................................................48
Bảng 2.6. Số lượng, trình độ, năng lực CBQL các trường Tiểu học
từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014- 2015............................................52
Bảng 2.7. Thống kê số lượng, độ tuổi, giới tính, Đảng viên, dân tộc thiểu số53
Bảng 2.8. Thống kê thâm niên đội ngũ CBQL...............................................54
Bảng 2.9. Thống kê trình độ chuyên môn, trình độ chính trị..........................55
Bảng 2.10. Thống kê trình độ Ngoại ngữ và Tin học......................................55
Bảng 2.11. Thống kê trình độ nghiệp vụ QLGD.............................................56
Bảng 2.12. Tổng hợp kết quả trưng cầu ý kiến đánh giá về phẩm chất, đạo đức
nghề nghiệp của CBQL các trường TH thị xã Ba Đồn...................................57
Bảng 2.13. Tổng hợp kết quả trưng cầu ý kiến đánh giá về năng lực của
CBQL các trường TH thị xã Ba Đồn...............................................................59
Bảng 2.14. Tổng hợp kết quả trưng cầu ý kiến đánh giá về phong cách
CBQL các trường TH thị xã Ba Đồn...............................................................62
Bảng 2.15. Thống kê số CBQL được bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển....65


14
Bảng 2.16. Thống kê số lượng CBQL được đào tạo, bồi dưỡng qua các năm66
Bảng 2.17. Thống kê kết quả đánh giá, xếp loại CBQL................................68
Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL
ở các trường tiểu học....................................................................................111
Bảng 3.1. Kết quả khảo sát về sự cần thiết của các giải pháp đề xuất..........113
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát về tính khả thi của các giải pháp đề xuất..........113


15
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Nghị quyết số 29-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 8, ban Chấp hành Trung
ương Đảng khoá XI chỉ rõ mục tiêu tổng quát trong định hướng đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo là: “ Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn
diện và phát huy tốt nhất tiền năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia
đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả. Xây dựng nền
giáo dục mở, thực học, thực nghiệm, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và
phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập”. Đứng trước
những định hướng giáo dục quan trọng như vậy, Đảng, Nhà nước và Bộ GD-ĐT
đã xác định việc xây dựng và chuẩn hoá đội ngũ CBQL giáo dục là một giải
pháp mang tính đột phá trong Chiến lược phát triển giáo dục từ 2011- 2020 trong
đó nhấn mạnh “Phát triển lực lượng cán bộ lãnh đạo và quản lý có tầm nhìn và
năng lực thích ứng với các điều kiện thay đổi về kinh tế, xã hội và môi trường,
tận tâm, thạo việc, có năng lực điều hành.... bồi dưỡng cán bộ quản lý phù hợp
với yêu cầu đổi mới giáo dục” [1;195].
Hiệu quả và chất lượng giáo dục ở trường phổ thông phụ thuộc vào
nhiều yếu tố như: Nội dung chương trình, sách giáo khoa; đội ngũ CBQL và
giáo viên; CSVC kỹ thuật và trang thiết bị trường học; sự phối kết hợp của
các lực lượng xã hội; sự quan tâm của cha mẹ học sinh; môi trường giáo dục
và công tác xã hội hoá giáo dục,… trong đó đội ngũ CBQL và giáo viên là
yếu tố quyết định chất lượng và hiệu quả giáo dục rõ nét nhất. Lời cha ông
tổng kết “Một người lo bằng kho người làm” đã nói lên vai trò to lớn cũng
như nhiệm vụ quan trọng của nhà quản lý - mà nhà quản lý các trường học
phổ thông hiện nay là hiệu trưởng. Chính vì nhiệm vụ quan trọng đối với hiệu
trưởng trường phổ thông như vậy mà Phó Thủ tướng kiêm bộ trưởng Bộ
GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân đã khẳng định: “Sự nghiệp đổi mới giáo dục có


16
thành công hay không một phần quan trọng phụ thuộc ở năng lực quản lý và
điều hành của người hiệu trưởng”.

Vai trò của người làm công tác quản lý ở một cơ sở giáo dục là vô
cùng quan trọng, đặc biệt là người đứng đầu. Tuy nhiên, từ trước đến nay
vấn đề bồi dưỡng cho cán bộ lãnh đạo nói chung, CBQL trường TH nói riêng
chưa được đặt ra và giải quyết đúng với vị trí của nó.
Xác định tầm quan trọng của đội ngũ CBQL ngành giáo dục, trong
những năm qua, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình đã có nhiều cố gắng
trong công tác xây dựng, quy hoạch, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ hiệu
trưởng. Tuy nhiên, trước sự phát triển chung của đất nước, trước đòi hỏi đổi
mới của ngành giáo dục, đội ngũ CBQLGD nói chung, CBQL các trường
TH nói riêng vẫn còn những tồn tại, hạn chế và bất cập, đặc biệt là năng
lực chuyên môn quản lý và khả năng thích ứng với bối cảnh phát triển và
hội nhập hiện nay. Điều này đòi hỏi cần phải tăng cường công tác bồi
dưỡng để nâng cao năng lực đội ngũ CBQL nói chung, CBQL các trường
TH nói riêng.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp
phát triển đội ngũ CBQL các Trường tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng
Bình” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các giải pháp phát
triển đội ngũ CBQL các Trường tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình, góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục TH của thị xã.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu
Vấn đề phát triển đội ngũ CBQL các trường TH.
3.2 Đối tượng nghiên cứu


17
Một số giải pháp phát triển đội ngũ CBQL các Trường tiểu học thị xã
Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.

4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được các giải pháp đảm bảo tính khoa học, có tính khả thi
thì sẽ phát triển đội ngũ CBQL các Trường tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh
Quảng Bình đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đáp ứng yêu cầu đổi
mới của giáo dục TH trong giai đoạn hiện nay.
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề phát triển đội ngũ CBQL
các trường TH.
5.1.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề phát triển đội ngũ CBQL
các Trường tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
5.1.3. Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL các Trường tiểu
học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
5.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài này tập trung nghiên cứu giải pháp phát triển đội ngũ
CBQL (bao gồm Hiệu trưởng và Phó hiệu trưởng) các Trường tiểu học
thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình trong thời gian qua và bước đầu đề xuất
các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trong giai đoạn 2015 - 2020.
Để thực hiện luận văn, chúng tôi đã trưng cầu ý kiến của 92
người, gồm những đối tượng như sau:
- CBQL các Trường tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình: 36 người.
- Giáo viên là tổ trưởng chuyên môn các trường TH: 48 người.
- Lãnh đạo, chuyên viên Sở GD&ĐT, Lãnh đạo UBND thị xã,
Phòng Nội Vụ, Phòng GD&ĐT: 8 người.
6. Phương pháp nghiên cứu


18
6.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận: Phương pháp phân tích và
tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa lý thuyết, mô hình hoá để thực hiện nhiệm

vụ nghiên cứu lý luận của đề tài.
6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Sử dụng các phương
pháp điều tra, quan sát, tổng kết kinh nghiệm giáo dục, lấy ý kiến chuyên gia,
phân tích, đánh giá thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL để thực hiện
nhiệm vụ 2, 3 của đề tài.
6.3. Phương pháp thống kê toán học: Nhằm xử lý các kết quả nghiên cứu.
7. Dự kiến các đóng góp của luận văn
7.1. Về lý luận: Góp phần khái quát hóa lý luận về vấn đề phát triển đội
ngũ CBQL các trường TH. Đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ
CBQL các Trường tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
7.2. Về thực tiễn: Đưa ra bức tranh xác thực về thực trạng chất lượng
đội ngũ CBQL và thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL các Trường
tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Kiến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ
lục, Nội dung của luận văn được triển khai thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề phát triển đội ngũ CBQL các
trường TH.
Chương 2: Thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL các Trường
tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
Chương 3: Một số giải pháp phát triển đội ngũ CBQL các Trường tiểu
học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.


19
NỘI DUNG
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Lịch sử phát triển của xã hội loài người từ cổ sơ đến hiện đại văn minh
như ngày nay đều gắn liền với lịch sử giáo dục. Bởi bất kỳ ở thời đại nào,
quốc gia nào, chế độ chính trị nào cũng đều đặt nhiệm vụ giáo dục thành mục
tiêu có tính chiến lược để chấn hưng và phát triển đất nước. Ngay từ thế kỷ
thứ XVIII nhà trí thức lỗi lạc Lê Quý Đôn đã nói "phi trí bất hưng”. Nếu
không chăm lo, bồi dưỡng đào tạo đội ngũ những người trí thức thì làm sao có
chỗ dựa rường cột cho một quốc gia hưng thịnh. Ngày nay, giáo dục đựợc
đánh giá là quốc sách hàng đầu. Vấn đề cải cách và đổi mới giáo dục đang
được triển khai với nhiều yếu tố liên quan đến chất lượng giáo dục: Phương
pháp dạy học chưa thực sự đổi mới, cơ cấu chưa đồng bộ, đội ngũ giáo viên
yếu, trang thiết bị dạy học, kinh phí đầu tư cho giáo dục còn thấp, đặc biệt đội
ngũ CBQLGD chưa thực sự đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao. Đánh
giá và nâng cao chất lượng đội ngũ CBQLGD là một vấn đề hết sức quan
trọng, nhưng trong thực tế còn ít đề cập đến nâng cao chất lượng đội ngũ
CBQLGD, đây là một tập thể cán bộ có chức năng ảnh hưởng lớn, có ý nghĩa
quyết định đến chất lượng giáo dục toàn diện của các nhà trường.
1.1.1. Nước ngoài
Ngay từ thời Cổ đại, Khổng Tử (551 - 479 TCN) đã cho rằng: Đất nước
muốn phồn vinh, vững mạnh thì người quản lý (Quân vương) cần chú trọng đến
ba yếu tố: Thứ (dân đông); Phú (dân giàu); Giáo (dân được giáo dục) [25]. Như
vậy, giáo dục là cần thiết cho mọi người “Hữu giáo vô loại”. Về phương pháp


20
giáo dục, ông coi trọng việc tự học, tự tu luyện, phát huy tính tích cực sáng tạo,
năng lực nội sinh, dạy học sát đối tượng, cá biệt hóa đối tượng, kết hợp học với
hành, lý thuyết gắn liền với thực tiễn, phát triển động cơ, hứng thú, ý chí của
người học. Nhìn chung cho đến nay, những giá trị tiến bộ về phương pháp giáo
dục của Khổng Tử vẫn là những bài học lớn cho các nhà trường và CBQL trong
công tác quản lý của mình.

Giữa thế kỷ XVIII, một số nhà khoa học như: Robert Owen (17711858), nhà xã hội không tưởng vĩ đại người Anh hay Charles Babbage (17921871), nhà toán học người Anh đã đưa ra những quan điểm: tìm biện pháp
Quản lý với việc nâng cao năng suất lao động và nâng cao trình độ quản lý.
Tiếp đó, Frederick Winslow Taylor (1856-1915) với công trình tiêu biểu là
cuốn “Những nguyên tắc quản lý khoa học” (The Principles of Scientific
Management) xuất bản năm 1911 - trong công trình này, F.W.Taylor đã đưa
ra bốn nguyên tắc quản lý khoa học đề cập đến việc tuyển chọn, huấn luyện
công nhân, sự hợp tác cần thiết của người quản lý với người bị quản lý nhằm
nâng cao chất lượng của người quản lý.
1.1.2. Trong nước
Ở Việt Nam, khi nói đến công tác quản lý, trước hết, phải nói đến tư
tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890 - 1969) về công tác cán bộ. Trong tác
phẩm “Sửa đổi lề lối làm việc”, khi bàn về công tác cán bộ, Người khẳng định:
“Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “Muôn việc thành công hay thất bại đều
do cán bộ tốt hay kém”, “Có cán bộ tốt thì việc gì cũng xong”. Như vậy, xây
dựng đội ngũ CBQL là một nội dung lớn trong tư tưởng Hồ Chí Minh. Suốt
cuộc đời, Người không ngừng chăm lo bồi dưỡng, huấn luyện đội ngũ cán bộ
cho Đảng đủ đức và tài để phục vụ sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Trong bối cảnh nền kinh tế tri thức và xu hướng “Toàn cầu hoá”, Việt
Nam đang đứng trước những thách thức có tính chất sống còn, con đường duy


21
nhất để nhanh chóng đưa đất nước hoà nhập cùng thế giới không gì hơn là tập
trung vào mũi nhọn có tính đột phá, đó là giáo dục. Vì phát triển GD&ĐT là
một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH-HĐH là điều
kiện để phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng
cường kinh tế nhanh và bền vững. Với sứ mạng quan trọng như vậy nên
Chiến lược phát triển giáo dục 2011- 2020 đã nêu 8 nhóm giải pháp phát triển
giáo dục, “Trong đó, các giải pháp đổi mới QLGD là giải pháp đột phá và giải
pháp phát triển đội ngũ nhà giáo và CBQLGD là giải pháp then chốt” [57].

Trong những năm qua, có nhiều bài viết của các tác giả bàn về vấn đề
xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo nói chung và CBQLGD nói riêng.
Một số tác phẩm, trong đó có đề cập đến nội dung xây dựng và phát triển đội
ngũ nhà giáo và CBQL như: Đặng Quốc Bảo: “Hoạt động quản lý và sự vận
dụng vào quản lý nhà trường phổ thông” [22]; “Phạm trù nhà trường và
nhiệm vụ phát triển nhà trường trong bối cảnh hiện nay” [22]; Trần Kiểm:
“Khoa học quản lý nhà trường phổ thông”; “Những vấn đề cơ bản của khoa
học quản lý giáo dục” [57]; Thái Văn Thành: “Quản lý giáo dục, quản lý nhà
trường” [52]; Phùng Đình Mẫn: “Giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường
THPT tỉnh Quảng Bình, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện
nay” [49],... Các công trình nghiên cứu trên là cẩm nang cho các nhà QLGD
các cấp trong lý luận cũng như trong thực tiễn QLGD, quản lý nhà trường.
Trong các tác phẩm nghiên cứu đó, các tác giả đã đề cập đến vai trò của đội
ngũ nhà giáo, đội ngũ CBQL, đưa ra một số giải pháp để xây dựng và phát
triển đội ngũ nhà giáo, CBQLGD.
Ngoài ra, còn có nhiều công trình, bài viết nghiên cứu được công báo
trên các tập san chuyên ngành như: Nghiên cứu giáo dục, Phát triển giáo dục,
Dạy và học ngày nay, Thế giới Trong ta....
Như vậy, vấn đề phát triển đội ngũ CBQL từ lâu đã được các nhà
nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Những công trình, bài viết này


22
thực sự đã nghiên cứu những mảng đề tài hết sức thiết thực cho công tác phát
triển đội ngũ giáo viên và CBQLGD phổ thông. Qua các công trình nghiên
cứu của họ, chúng ta thấy một điểm chung đó là: Khẳng định vai trò quan
trọng của các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trong việc nâng cao chất
lượng quản lý, chất lượng dạy học ở các cấp học, bậc học. Đây cũng là một
trong những tư tưởng lớn về phát triển giáo dục của Đảng ta. Tuy nhiên, chưa
có nghiên cứu nào tập trung làm sáng tỏ các giải pháp phát triển đội ngũ

CBQL các Trường tiểu học thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. CBQL trường TH
1.2.1.1. Khái niệm về CBQL
Theo Từ điển Tiếng Việt, CBQL là: "Người làm công tác có chức vụ trong
một cơ quan, một tổ chức, phân biệt với người không có chức vụ" [13, tr105].
Giáo trình “Khoa học quản lý” đưa ra khái niệm: "CBQL là các cá nhân
thực hiện những chức năng và nhiệm vụ quản lý nhất định của bộ máy quản
lý". Mỗi CBQL nhận trách nhiệm trong bộ máy quản lý bằng một trong hai
hình thức tuyển cử và bổ nhiệm [59; tr295].
CBQL là chủ thể quản lý, gồm những người giữ vai trò tác động, ra
lệnh, kiểm tra đối tượng quản lý. CBQL là người chỉ huy, lãnh đạo, tổ chức
thực hiện các mục tiêu nhiệm vụ của tổ chức. Người quản lý vừa là người
lãnh đạo, quản lý cơ quan đó vừa chịu sự lãnh đạo, quản lý của cấp trên.
CBQL có thể là trưởng, phó trưởng của một tổ chức được cơ quan cấp
trên bổ nhiệm bằng quyết định hành chính nhà nước. Cấp phó giúp việc cho
cấp trưởng, chịu trách nhiệm trước cấp trưởng và chịu trách nhiệm trước pháp
luật về công việc được phân công.
1.2.1.2. Khái niệm về CBQL trường TH
Theo đó, CBQL trường TH là chủ thể quản lý trường TH, gồm hiệu
trưởng, các phó hiệu trưởng, là người chỉ huy, lãnh đạo, giữ vai trò tác động,


23
ra lệnh, kiểm tra và tổ chức thực hiện các mục tiêu nhiệm vụ của các trường
tiểu học. Như vậy, theo giới hạn của đề tài, khi bàn đến đội ngũ CBQL trường
TH, đề tài sẽ đề cập đến Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng các trường TH trên địa
bàn thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
1.2.2. Đội ngũ CBQL trường tiểu học
1.2.2.1. Khái niệm về đội ngũ

Theo Từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học, đội ngũ là “khối đông
người được tổ chức và tập hợp thành lực lượng”, “tập hợp số đông người
cùng chức năng, nghề nghiệp” [60, tr328]. Ví dụ: Đội ngũ tri thức, đội ngũ
nhà giáo, đội ngũ CBQL,…
Như vậy, đội ngũ CBQL gồm tất cả những người có chức vụ trong các
tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị - xã hội của đất nước. Đội ngũ CBQL
cũng phân thành nhiều cấp: CBQL cấp trung ương, cấp địa phương, cấp cơ
sở. Xuất phát từ tầm quan trọng của người CBQL, nên họ phải có những
phẩm chất và năng lực nổi trội hơn những người khác trong đơn vị. Có như
vậy, người CBQL mới đủ sức lãnh đạo được một tập thể, đơn vị hoàn thành
xuất sắc nhiệm vụ được giao.
1.2.2.2. Khái niệm về đội ngũ CBQL trường TH
Đội ngũ CBQL trường TH bao gồm tất cả những người có chức vụ
trong các trường TH, hay nói đúng hơn là Hiệu trưởng và Phó hiệu trưởng,
được Trưởng phòng GD&ĐT thị (huyện) bổ nhiệm đối với trường công lập
hoặc công nhận đối với trường ngoài công lập [26, tr9,10] cùng thực hiện các
chức năng, nhiệm vụ quản lý các trường TH theo quy định của pháp luật.
1.2.3. Phát triển đội ngũ CBQL trường TH
1.2.3.1. Khái niệm “Phát triển”
Theo Từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học: “Phát triển là sự vận
động, tiến triển theo chiều hướng tăng lên. Phát triển là quá trình biến đổi từ ít


24
đến nhiều, từ hẹp đến rộng, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp” [61].
Theo quan điểm này thì tất cả sự vật, hiện tượng, con người và xã hội hoặc tự
bản thân biến đổi hoặc do bên ngoài làm cho biến đổi tăng lên cả về số lượng
và chất lượng. Đó chính là sự phát triển. Như vậy “Phát triển” là một khái
niệm rất rộng, nói đến “Phát triển” là người ta nghĩ ngay đến sự đi lên của sự
vật, hiện tượng, con người trong xã hội. Sự đi lên đó thể hiện việc tăng lên về

số lượng và chất lượng, thay đổi về nội dung và hình thức.
Sự phát triển ở đây, theo chúng tôi, là quá trình biến đổi làm cho số
lượng, cơ cấu và chất lượng luôn vận động đi lên trong mối quan hệ hỗ trợ, bổ
sung lẫn nhau tạo nên thế bền vững.
1.2.3.2. Phát triển đội ngũ CBQL trường TH
Phát triển đội ngũ CBQL trường TH thực chất là phát triển nguồn nhân
lực trong giáo dục, nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo, quản lý trong nhà trường
TH, làm cho đội ngũ trưởng thành, đáp ứng đòi hỏi yêu cầu của sự nghiệp
GD&ĐT nói chung, từng nhà trường TH nói riêng.
Phát triển đội ngũ CBQL trường TH cũng phải thực hiện các nội dung
như: Kế hoạch hoá đội ngũ CBQL, bổ nhiệm, đề bạt, bố trí sử dụng, bồi
dưỡng, đào tạo, đánh giá, sàng lọc, thuyên chuyển, miễn nhiệm, thực hiện
công tác thi đua, khen thưởng đội ngũ.
Tuy nhiên, phát triển đội ngũ CBQL trường TH là phát triển tập thể
những con người nhưng là tập thể những con người có học vấn, có nhân cách,
phát triển ở trình độ cao. Vì thế, trong phát triển đội ngũ CBQL trường TH
chúng ta cần chú ý một số yêu cầu chính sau đây:
+ Phát triển đội ngũ CBQL trường TH, trước hết phải giúp cho đội ngũ
này phát huy được vai trò chủ động, sáng tạo, khai thác ở mức cao nhất năng
lực, tiềm năng của đội ngũ, để họ có thể cống hiến được nhiều nhất cho việc
thực hiện mục tiêu giáo dục đề ra.


25
+ Phát triển đội ngũ CBQL trường TH phải nhằm hướng vào phục vụ
những lợi ích của tổ chức, cộng đồng và xã hội, đồng thời phải đảm bảo thỏa
đáng lợi ích vật chất và tinh thần cho họ.
+ Phát triển đội ngũ CBQL trường TH phải nhằm đáp ứng mục tiêu trước
mắt và mục tiêu phát triển lâu dài của tổ chức, đồng thời phải được thực hiện theo
một quy chế, quy định thống nhất trên cơ sở Pháp luật của Nhà nước.

Phát triển đội ngũ CBQL các trường TH là những tác động liên tục, có
tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý tới đội ngũ CBQL các trường TH,
làm cho đội ngũ này đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu; có kế hoạch, quy
hoạch, chuẩn hoá nhằm phát huy năng lực, vai trò, trách nhiệm của họ trong
việc đảm bảo chất lượng giáo dục, đáp ứng nhu cầu vừa tăng quy mô vừa
nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục, đáp ứng yêu cầu đặt ra của địa
phương.
1.2.4. Giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường TH
1.2.4.1. Giải pháp là gì?
Giải pháp là phương pháp giải quyết một vấn đề cụ thể nào đó: giải
pháp kinh tế, giải pháp chính trị,…[61].
Giải pháp có tính phổ biến hơn biện pháp, nó có thể vận dụng để giải
quyết cho nhiều đối tượng khác nhau, vấn đề giải quyết rộng hơn và có thể
bao gồm nhiều vấn đề cụ thể khác.
1.2.4.2. Giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường TH
Giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường TH chính là cách làm, cách
giải quyết các vấn đề QLGD, là những cách thức quản lý của các nhà quản lý
ở tầm vĩ mô nói chung và cụ thể là ở cấp phòng GD&ĐT tại các địa phương
nhằm tác động có hiệu quả đến đội ngũ nhà giáo, CBQL trường TH, làm cho
đội ngũ này phát triển đủ về số lượng, bảo đảm chất lượng và đồng bộ về cơ
cấu đáp ứng quá trình đổi mới giáo dục phổ thông, mà quan trọng nhất là vận
hành nhịp nhàng, hiệu quả các hoạt động giáo dục tại mỗi nhà trường theo
mục tiêu giáo dục của cấp TH.