Một số giải pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học cơ sở thành phố thanh hóa tỉnh thanh hóa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ THỊ NGOAN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THÀNH PHỐ THANH HÓA TỈNH THANH HOÁ
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN, NĂM 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ THỊ NGOAN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THÀNH PHỐ THANH HÓA TỈNH THANH HOÁ
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Đình Huân

NGHỆ AN, NĂM 2015

LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: phòng Đào
tạo sau Đại học, khoa Giáo dục trường Đại học Vinh, các thầy giáo, cô giáo đã
tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên
cứu đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khóa học.
Tôi vô cùng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Đình Huân, người hướng dẫn khoa
học đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ trong suốt quá trình nghiên cứu và làm luận văn.
Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các đồng chí: lãnh đạo sở Giáo
dục và Đào tạo tỉnh Thanh Hóa, các đồng chí lãnh đạo thành ủy, UBND thành Phố,
phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Thanh Hóa, ban giám hiệu, tổ trưởng, tổ phó
chuyên môn và giáo viên bộ môn, cán bộ Đoàn, học sinh của các trường THSC
thành phố Thanh Hóa; cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã cung cấp tài
liệu, động viên, khích lệ và giúp đỡ về mọi mặt trong quá trình học tập, nghiên cứu
và làm luận văn.
Do điều kiện và phạm vi nghiên cứu có hạn, chắc chắn luận văn tốt nghiệp
của tôi không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong quý thầy, cô và các bạn đồng
nghiệp hết sức thông cảm, giúp đỡ và chỉ dẫn thêm cho tôi để luận văn trở nên
hoàn thiện hơn./.
Nghệ An, tháng 4 năm 2015
Tác giả

Lê Thị Ngoan


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU......................................................................................................................................................6
1. Cơ sở lý luận............................................................................................................................................6
2. Mục đích nghiên cứu...............................................................................................................................8
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.........................................................................................................8

4. Giả thuyết khoa học.................................................................................................................................8
5. Nhiệm vụ nghiên cứu...............................................................................................................................8
6. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................................................8
7. Đóng góp của luận văn:...........................................................................................................................9
8. Cấu trúc của luận văn:.............................................................................................................................9
Chương 1.....................................................................................................................................................9
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ..................................................................................................................................................9
1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề...................................................................................................9

1.1.1. Nước ngoài ....................................................................................................9
1.1.2. Ở Việt Nam

................................................................................11

1.2. Một số khái niệm cơ bản....................................................................................................................14

1.2.1. Khái niệm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.........................................14
1.2.2. Khái niệm quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.............................16
1.2.3. Khái niệm về giải pháp, giải pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường rung học cơ sở....................................................................................16
1.3. Một số vấn đề về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở............................18

1.3.1. Vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học
cơ sở........................................................................................................................18
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học cơ sở........................................................................................................20
1.3.3. Yêu cầu về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở20
1.4. Một số vấn đề về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở................22

1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học cơ sở........................................................................................................22
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học
cơ sở........................................................................................................................22
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đế quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở...27

1.5.1. Các yếu tố chủ quan.....................................................................................27
1.5.2. Các yếu tố khách quan..................................................................................29


Kết luận chương 1.....................................................................................................................................31
Chương 2...................................................................................................................................................32
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG.........................................................................................................32
GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ.......................................................32
THÀNH PHỐ THANH HÓA..........................................................................................................................32
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hoá, giáo dục của thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh
Hoá............................................................................................................................................................32

2.1.1. Về điều kiện tự nhiên...................................................................................32
2.1.2. Về kinh tế.....................................................................................................35
2.1.3. Về giáo dục, giáo dục trung học cơ sở.........................................................35
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng........................................................................................................49

2.2.1. Mục tiêu khảo sát.........................................................................................49
2.2.2. Đối tượng khảo sát.......................................................................................49
2.2.3. Địa bàn khảo sát...........................................................................................49
2.2.4. Phương pháp khảo sát...................................................................................49
2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học cơ sở thành phố Thanh Hóa
...................................................................................................................................................................50

2.3.1. Thực trạng đội ngũ giáo viên ở các trường trung học cơ sở thành phố Thanh
Hóa..........................................................................................................................50
2.3.2. Thực trạng thực hiện các nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
ở các trường trung học cơ sở...................................................................................50
2.3.3. Thực trạng sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp...............................................................................................51
2.3.4. Thực trạng cơ sở vật chất và tài liệu phục vụ hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp......................................................................................................................53
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học cơ sở thành phố
Thanh Hóa. ...............................................................................................................................................54

2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp...................54
2.4.2. Thực trạng tổ chức chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp...............57
2.4.3. Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp............58
2.4.4. Thực trạng việc huy động và phối hợp các lực lượng trong và ngoài trường
tham gia công tác hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.........................................60
2.5. Đánh giá chung về thực trạng ...........................................................................................................61

2.5.1. Thành công...................................................................................................61
2.5.2 Hạn chế..........................................................................................................61


2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng.........................................................................62
Kết luận chương 2.....................................................................................................................................63
Chương 3...................................................................................................................................................64
MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ.....................................................................................................................64
HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP............................................................................................64
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ THANH HÓA................................................................64
3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp.......................................................................................................64

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu...............................................................64
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện..............................................................64
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả...............................................................65
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi..................................................................65
3.2. Một số giải pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học cơ sở thành
phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hoá................................................................................................................65

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh
về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp............65
3.2.2. Đổi mới việc xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp......69
3.2.3. Tăng cường bồi dưỡng năng lực cho cán bộ, giáo viên và các lực lượng
tham gia quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp..........................................70
3.2.4. Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp......................................................................................................72
3.2.5. Phối hợp các tổ chức trong và ngoài trường cùng tham gia công tác hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp..............................................................................75
3.2.6. Tăng cường các điều kiện đảm bảo cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
.................................................................................................................................76
3.2.7. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp.......................................................................................77
3.3. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp......................................................................79

3.3.1. Mục đích thăm dò.........................................................................................79
3.3.2. Đối tượng thăm dò........................................................................................80
3.3.3. Nội dung thăm dò.........................................................................................80
3.3.4. Phương pháp thăm dò...................................................................................80
3.3.5. Kết quả thăm dò...........................................................................................80
...............................................................................................................................81
Kết luận chương 3.....................................................................................................................................83
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................................................................................84

1. Kết luận..................................................................................................................................................84
2. Kiến nghị................................................................................................................................................85
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................................................87


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

23
24
25
26
27
28

Cán bộ quản lý
Cán bộ giáo viên
Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa
Cơ sở vật chất
Cha mẹ học sinh
Giáo dục
Giáo dục và đào tạo
Giáo dục - Đào tạo
Giáo dục ngoài giờ lên lớp
Giáo viên bộ môn
Giáo viên chủ nhiệm
Giáo viên
Hiệu trưởng
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Hoạt động giáo dục
Học sinh
Khu kinh tế
Ngân sách nhà nước
Ngoài giờ lên lớp
Phòng giáo dục
Phổ thông
Quản lý giáo dục
Thiết bị dạy học

Trung học cơ sở
Trung học phổ thông
Tổng phụ trách
Trung tâm giáo dục thường xuyên
Trung tâm học tập cộng đồng

CBQL
CBGV
CNH, HĐH
CSVC
CMHS
GD
GD&ĐT
GD-ĐT
GDNGLL
GVBM
GVCN
GV
HT
HĐGDNGLL
HĐGD
HS
KKT
NSNN
NGLL
PGD
PT
QLGD
TBDH
THCS

THPT
TPT
TTGDTX
TTHTCĐ

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Hình
Hình: 1.1: Sơ đồ mối quan hệ giữa 2 hoạt động GD trong quá trình sư phạm……...13


Bảng biểu
Bảng 2.1. Đánh giá của học sinh về các hoạt động trong giờ sinh hoạt chủ nhiệm…46
Bảng 2.2. Các hình thức hoạt động giáo dục NGLL…………………………..……48
Bảng 2.3. Xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục NGLL……………….………….49
Bảng 2.4. Những khó khăn trong quá trình tổ chức, quản lý hoạt động giáo dục
NGLL………………………………………………………………………………..50
Bảng 2.5. Đánh giá của cán bộ quản lý về năng lực tổ chức thực hiện hoạt động giáo
dục NGLL của đội ngũ GVCN……………………………………………………...52
Bảng 2.6. Khảo sát về việc kiểm tra, đánh giá hoạt động GDNGLL……………....53
Bảng 2.7. Đánh giá về hiệu quả hoạt động GDNGLL………………………………54
Bảng 3.1. Thăm dò sự cần thiết của các giải pháp đề xuất………………………….75
Bảng 3.2. Thăm dò tính khả thi của các giải pháp đề xuất………………………....77

MỞ ĐẦU
1. Cơ sở lý luận
Giáo dục là quá trình tác động để hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ theo mục
đích của xã hội. Quá trình này được thực hiện bằng nhiều con đường. Hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp là một trong những con đường đó. Thông qua các hoạt động,
học sinh củng cố, mở rộng những kiến thức, rèn luyện các kỹ năng, xây dựng và phát
triển tình cảm đạo đức của mình. Các hoạt động ngoài giờ lên lớp không gò bó,

không máy móc giúp các em học sinh tăng cường ý thức tự quản, tính tích cực, chủ
động sáng tạo của tuổi trẻ. Do vậy dạy học không chỉ là đơn thuần cung cấp tri thức,
rèn luyện kỹ năng môn học mà theo UNESCO đã chỉ ra bản chất của dạy học hiện đại
là: Học để biết, học để làm việc, học để chung sống và học để làm người. Vậy theo
quan điểm này thì chất lượng giáo dục không chỉ chú trọng đến thành tích học tập mà
phải trang bị cho người học kỹ năng sống và năng lực hoạt động xã hội để họ có thể
thích nghi với mọi hoàn cảnh.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ IX đã
chỉ rõ “Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc
đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con
người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững” và
đã xác định mục tiêu cho giáo dục - đào tạo là “Đào tạo con người Việt Nam phát
triển toàn diện, có đạo đức, tri thức sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành
với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách,
phẩm chất và năng lực công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc”
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với nội dung, hình thức đa dạng và
phong phú sẽ là phương thức để thực hiện nguyên lý GD của Đảng: “Học đi đôi với
hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã hội ”, góp
phần hướng nghiệp và phân luồng HS trung học. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp với các nội dung và hình thức phong phú, đa dạng, phù hợp với tính hiếu động
thích khám phá cái mới của tuổi học trò. Chính vì vậy, hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp có hiệu quả cao, hỗ trợ tích cực trong việc giáo dục toàn diện đối với học sinh
nói chung, đặc biệt là học sinh THCS nói riêng.
Thành phố Thanh Hóa là một thành phố đang trên đà phát triển, dân cư đông
đúc, nhiều thành phần với 37 phường xã. Chính vì vậy, ngành giáo dục thành phố
cũng còn khó khăn trong việc đáp ứng về cơ sở vật chất, về phương tiện dạy học. Tuy
nhiên trong nhiều năm qua, nhiều nhà trường đã quan tâm tới giáo dục toàn diện, đó
là dạy chữ, dạy nghề và dạy người. Đã có nhiều hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

thông qua các chủ điểm hàng tháng, nhưng do việc tổ chức thiếu bài bản, nội dung và
hình thức còn sơ sài, đơn điệu nên chưa thu hút được sự tham gia tích cực của học


sinh, chưa kích thích được ở học sinh nhu cầu hoạt động, nhu cầu khẳng định mình.
Do đó có thể nói hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường chưa
cao.
Xuất phát từ những lý do chủ yếu nêu trên, tôi rất trăn trở trước thực trạng tổ
chức HĐGDNGLL hiện nay ở các trường THCS trong thành phố, vì vậy tôi chọn và
nghiên cứu đề tài: « Một số giải pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
ở các trường Trung học cơ sở thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hoá ».
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động ngoài giờ lên
lớp ở các trường THCS thành phố Thanh Hoá, tỉnh Thanh Hoá.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường THCS
thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hoá.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp quản lý có tính khoa học và khả
thi, thì sẽ nâng cao được chất lượng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường THCS thành phố Thanh Hóa.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường THCS.
5.2. Nghiên cứu thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường
THCS thành phố Thanh Hóa.
5.3. Đề xuất và thăm dò tính cần thiết, khả thi của một số giải pháp quản lý

hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường THCS thành phố Thanh Hóa.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết


Phân tích-tổng hợp, phân loại-hệ thống hóa các tài liệu liên quan để xây dựng
cơ sở lý luận của đề tài.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra, lấy ý kiến giáo viên, học sinh, phụ huynh về hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường THCS thành phố Thanh Hóa nhằm xây dựng
cơ sở thực tiễn của đề tài và tổ chức thăm dò về tính cần thiết, khả thi của các giải
pháp quản lý được đề xuất.
6.3. Phương pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu thu được.
7. Đóng góp của luận văn:
Luận văn hoàn thành sẽ giúp cho việc quản lý công tác hoạt động ngoài giờ ở
các trường THCS thành phố Thanh Hóa được tốt hơn.
8. Cấu trúc của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo nội dung của luận văn gồm
3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
ở các trường trung học cơ sở.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường trung học cơ sở thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hoá.
Chương 3: Một số giải pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
các trường trung học cơ sở thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hoá.
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ
LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Nước ngoài
Trong quá trình phát triển của khoa học GD, hoạt động dạy học được nghiên
cứu một cách có hệ thống từ thời J.A.Cômenxki (1592-1670) tới nay; nhưng
HĐGDNGLL dường như chưa được sự quan tâm của các nhà khoa học. Tuy nhiên,
trong lịch sử cũng có những nghiên cứu đề cập tới vấn đề này. Rabơle (1494-1553 )
là một trong những đại biểu xuất sắc của chủ nghĩa nhân đạo Pháp và tư tưởng GD


thời kỳ văn hóa Phục hưng. Ông đòi hỏi việc GD phải bao hàm các nội dung: “Trí
dục, đạo đức, thể chất và thẩm mỹ và đã có sáng kiến tổ chức các hình thức giáo dục
như ngoài việc học ở lớp và ở nhà, còn có các buổi tham quan các xưởng thợ, các cữa
hàng, tiếp xúc với các nhà văn, các nghệ sĩ, đặc biệt là mỗi tháng một lần thầy và trò
về sống ở nông thôn một ngày”.
Đến thế kỷ XX, A.S. Macarenkô (1888-1939) - nhà sư phạm nổi tiếng của Nga
vào thập niên 20, 30 đã nói về tầm quan trọng của công tác giáo dục ngoài giờ lên
lớp:
Tôi kiên trì nói rằng các vấn đề giáo dục, phương pháp giáo dục không thể hạn
chế trong các vấn đề giảng dạy, lại càng không thể để cho quá trình giáo dục chỉ thực
hiện trên lớp học, mà đáng ra phải trên mỗi mét vuông của đất nước chúng ta... Nghĩa
là trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng không được quan niệm rằng công tác giáo dục chỉ
được tiến hành trên lớp. Công tác giáo dục chỉ đạo toàn bộ cuộc sống của trẻ [7].
Trong thực tiễn công tác của mình, A.S. Macarenkô đã tổ chức các hoạt động
ngoại khóa, câu lạc bộ HS ở trại M. Gorki và công xã F.E. Dzerjinski như: “ Tổ đồng
ca, tổ văn học Nga, tổ khiêu vũ, xưởng tự do, tổ thử nghiệm khoa học tự nhiên, tổ vật
lý - hoá học, thể thao... Việc phân phối các em vào các tổ ngoại khóa, câu lạc bộ được
tổ chức trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện, các em có thể xin ra khỏi tổ bất cứ lúc nào,
nhưng các tổ phải có kỷ luật trong quá trình hoạt động” [7].
Vào những năm 60 - 70, đất nước Liên Xô (cũ) đang trên con đường xây dựng
Chủ nghĩa xã hội, việc GD con người phát triển toàn diện được Đảng Cộng sản và
Nhà nước Xô viết quan tâm. Các nghiên cứu về lý luận GD nói chung và

HĐGDNGLL nói riêng được đẩy mạnh. Trong sách “ Giáo dục học” tập 3, tác giả
T.A.Ilina đã đề cập tới khái niệm, nội dung và các hình thức cơ bản của
HĐGDNGLL [27]. Quyển “Tổ chức và lãnh đạo công tác giáo dục ở trường phổ
thông”, tác giả I.X. Marienco đã trình bày sự thống nhất của công tác GD trong và
ngoài giờ học, nội dung và các hình thức tổ chức HĐGDNGLL, vị trí của người HT
trong việc lãnh đạo hoạt động GD và các tổ chức Đội thiếu niên và Đoàn thanh niên.
Đặc biệt, trong cuốn sách “Effective Eduacational Management” (Quản lý giáo
dục có hiệu quả), tác giả Van Der Westhtuizen đã nêu một số vấn đề: khái niệm, mục


đích, phân loại các hoạt động của HS làm 7 lĩnh vực, các nhiệm vụ quản lý hoạt động
của HS, vai trò của GV và những người lớn khác trong việc tổ chức hoạt động của
HS.
1.1.2. Ở Việt Nam
Nghiên cứu về HĐGDNGLL đã thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu,
của các nhà giáo trong cả nước bắt đầu từ những năm 80 của của thế kỷ XX đến nay.
Song, từ năm 1979 trở về trước đã có một số tài liệu đề cập đến. Ở giai đoạn này mô
tả tên gọi và nội dung khái niệm “hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” chưa được
định hình, nhưng nội hàm cơ bản của khái niệm đã được đề cập trong “ Thư gửi học
sinh” nhân ngày khai trường tháng 9/1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người viết:
“... Nhưng các em cũng nên, ngoài giờ học ở trường, tham gia vào các Hội cứu quốc
để tập luyện thêm cho quen với đời sống chiến sĩ và để giúp đỡ một vài việc nhẹ
nhàng trong cuộc phòng thủ đất nước”. Trong “Thư gửi Hội nghị các cán bộ phụ
trách nhi đồng toàn quốc” Hồ Chủ tịch nhắc tới một khía cạnh khác của nội hàm khái
niệm khi Người viết: “Trong lúc học, cũng cần làm cho chúng vui, trong lúc vui cũng
cần làm cho chúng học. Ở trong nhà, trong trường, trong xã hội chúng đều vui học”.
* Vấn đề này được đề cập tại điều 7, Điều lệ nhà trường phổ thông tháng
6/1976, bao hàm các nội dung chính như sau:
- Việc giảng dạy và giáo dục được tiến hành thông qua các hoạt động giảng
dạy trên lớp, lao động sản xuất và hoạt động tập thể….

- Hoạt động tập thể của học sinh do nhà trường phối hợp với Đoàn thanh niên
Lao động Hồ Chí Minh và Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh tổ chức, bao gồm
các hoạt động văn hóa, chính trị, xã hội của Đoàn và Đội và các hoạt động ngoại
khóa về khoa học, kỹ thuật, văn nghệ, thể dục thể thao của nhà trường và của địa
phương.
Hoạt động tập thể góp phần GD ý thức chính trị, khả năng công tác độc lập của
HS, góp phần củng cố, mở rộng kiến thức và phát triển mọi năng khiếu của họ theo
chương trình và kế hoạch thống nhất.


Như vậy, hoạt động tập thể được xác định là một trong những hoạt động GD
cơ bản thực hiện trong trường phổ thông, nhằm hình thành và phát triển toàn diện
nhân cách thế hệ trẻ.
* Điều lệ trường phổ thông tháng 4/1979, nội dung điều 10 được khái quát [2]
- Công tác giáo dục ở trường PT được thực hiện thông qua các hoạt động giáo
dục: học tập văn hóa, lao động sản xuất, thực nghiệm khoa học và các hoạt động xã
hội;
- Các hoạt động xã hội do nhà trường tổ chức cho học sinh tham gia với mức
độ thích hợp, là nhằm củng cố những tri thức đã học được, bồi dưỡng tình cảm đối
với nhân dân lao động, xây dựng thái độ tích cực tham gia công tác xã hội,… Ngoài
các hoạt động giáo dục trên đây, cần tổ chức thêm những hoạt động ngoại khóa khác
như thể dục thể thao, văn nghệ để công tác giáo dục được thêm phong phú.
Như vậy so với điều lệ năm 1976, thì điều lệ năm 1979 có nội dung thiên về
GD tình cảm, tư tưởng chính trị đạo đức cách mạng và ý thức tinh thần làm chủ tập
thể, có phần xem nhẹ các hoạt động ngoại khóa.
Từ cuộc cải cách GD lần thứ 3 tới nay, vấn đề HĐGDNGLL được đề cập,
nghiên cứu cụ thể hơn:
Nghị quyết số 14/NQ-TW ngày 11/01/1979 của Bộ Chính trị Ban chấp hành
TW Đảng (Khóa IV) về cải cách GD đã khẳng định: “Nội dung giáo dục ở trường
phổ thông trung học mang tính chất toàn diện…, nhưng có chú ý hơn đến việc phát

huy sở trường và năng khiếu cá nhân..., cần coi trọng giáo dục thẩm mỹ, giáo dục và
rèn luyện thể chất, hoạt động văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao và rèn luyện quân
sự”.
Điều 26, trong Điều lệ trường trung học sơ sở (THCS), trường THPT và trường
phổ thông có nhiều cấp học, ban hành theo Quyết định số 07/2007/QĐ-BGDĐT, ra
ngày 02/4/2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, xác định: “Nhà trường phối
hợp với các tổ chức, cá nhân tham gia giáo dục ngoài nhà trường thực hiện các hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp…, phù hợp với đặc điểm sinh lý lứa tuổi học sinh”
[2].


Để đáp ứng yêu cầu cải cách GD, đã có nhiều công trình nghiên cứu làm rõ
khái niệm “hoạt động ngoài giờ lên lớp” và xác định các hình thức tổ chức có chất
lượng HĐGDNGLL trong nhà trường. Cụ thể chia theo hai hướng chính sau:
* Hướng thứ nhất: Các nghiên cứu cơ bản, mang tính lý luận nhằm xác định
nội hàm của khái niệm “hoạt động GDNGLL”, xác định mục tiêu, vị trí, vai trò,
nhiệm vụ, nội dung, hình thức của HĐGDNGLL. Đã có các công trình nghiên cứu
sau:
- Từ năm 1979, Viện khoa học GD thực hiện đề tài dài hạn nghiên cứu về “Các
hoạt động ngoài giờ học lên lớp và sự hình thành nhân cách của học sinh” do Trung
tâm nghiên cứu GD đạo đức chủ trì. Đề tài đã được triển khai thực nghiệm từ năm
học 1979 - 1980 tại một số trường cấp 1, cấp 2, cấp 3 ở Hà Nội, sau đó kết quả thực
nghiệm được thể hiện ở một loạt bài trên tạp chí Nghiên cứu GD và tạp chí Thông tin
khoa học GD của một số nhà nghiên cứu như: Đặng Thúy Anh, Phạm Hoàng Gia, Lê
Trung Tấn, Phạm Lăng...
- Một số nghiên cứu thực nghiệm cải tiến nội dung, đổi mới phương pháp tổ
chức nhằm nâng cao chất lượng HĐGDNGLL do nhóm cán bộ nghiên cứu của Viện
Khoa học GD thực hiện như: Đặng Thúy Anh, Nguyễn Dục Quang, Nguyễn Thị Kỷ,
Nguyễn Thanh Bình...
- Một số nghiên cứu lý luận nhằm xây dựng cơ sở lý luận về HĐGDNGLL,

của một số tác giả như: Nguyễn Lê Đắc, Hoàng Mạnh Phú, Lê Trung Tấn, Nguyễn
Dục quang, Hà Nhật Thăng...
- Một số sách, tài liệu viết về HĐGDNGLL trong thời gian gần đây của một số
tác giả như: Đặng Vũ Hoạt, Hà Nhật Thăng, Nguyễn Hữu Hợp, Nguyễn Dục Quang,
Nguyễn Đăng Thìn, Lê Thanh Sử, Nguyễn Thị Kỷ, Phùng Đình Mẫn, Dương Bạch
Dương...
* Hướng thứ hai: Một số bài viết về kinh nghiệm thực tiễn của các trường phổ
thông trong tổ chức sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoại khóa, HĐGDNGLL mà tác giả
là GV, CBQL trường phổ thông như: Trần Thị Minh Hiền, GV THPT Chu Văn An Hà Nội; Trần Văn Thế, Phó HT trường THPT Giao Thủy - Nam Định; Nguyễn Hoài
Nam, trường Phổ thông vùng cao Việt Bắc...


Như vậy, các tác giả đã đi sâu vào nghiên cứu cơ bản về HĐGDNGLL ở
trường phổ thông, nghiên cứu thực nghiệm, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn nhằm xây
dựng qui trình tổ chức và đổi mới nội dung phương pháp HĐGDNGLL. Còn các
nghiên cứu về quản lý HĐGDNGLL nói chung ở trường phổ thông và quản lý
HĐGDNGLL ở trường THCS nói riêng hầu như ít được thực hiện nghiên cứu. Qua
tìm hiểu chưa có công trình, đề tài nào nghiên cứu chuyên sâu về quản lý và các biện
pháp quản lý HĐGDNGLL của HT các trường THCS. Chính vì vậy, trong điều kiện
công tác của bản thân, tôi thấy cần có sự nghiên cứu cơ bản về thực trạng quản lý
HĐGDNGLL ở các trường THCS thành phố Thanh Hóa. Từ đó đề xuất một số biện
pháp quản lý HĐGDNGLL ở trường THCS thành phố Thanh Hóa.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Khái niệm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Hoạt động GD là quá trình tác động đến các đối tượng GD để hình thành cho
họ những phẩm chất nhân cách.
Hoạt động GD là quá trình phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS
và tập thể HS khi tham gia vào hoạt động học tập và GD trong và ngoài nhà trường.
Quá trình tổ chức này được đặt trong mối quan hệ thuận lợi hài hòa giữa cá nhân với
môi trường tự nhiên và xã hội, giữa cá nhân và tập thể, giữa GV và HS với các lực

lượng xã hội khác trong mối quan hệ biện chứng giữa quá trình tác động có mục đích
của nhà GD với sự hoạt động tự GD của HS.
HS THCS ngày nay có những bước nhảy vọt về chất trong quá trình học tập và
rèn luyện. Các em mạnh dạn hơn, suy nghĩ táo bạo hơn, có những nhu cầu mới hơn,
đặc biệt là nhu cầu về hoạt động. Mặc dù hoạt động học tập vẫn là hoạt động chủ đạo,
song nội dung và tính chất hoạt động học tập ở lứa tuổi này khác rất nhiều so với các
lứa tuổi trước. Nó đòi hỏi ở các em tính năng động và độc lập cao hơn, tư duy logic
nhiều hơn. Những yêu cầu đó vừa phải được thể hiện trong hoạt động học tâp, vừa
phải cụ thể hoá trong các hoạt động GD của tập thể. Đây là một trong những đặc
điểm hoạt động rất rõ nét của HS THCS.
Nhân cách của mỗi cá nhân được hình thành trong hoạt động, giao lưu và
thông qua hoạt động, giao lưu. GD giữ vai trò chủ đạo đối với sự hình thành nhân


cách. GD thực hiện bằng nhiều con đường, nhiều phương thức, ngoài con đường dạy
học trên lớp có thể thông qua các hoạt động GD khác ngoài lớp.
Như đã biết, quá trình GD và quá trình dạy học là những bộ phận của quá trình
sư phạm toàn diện, thống nhất.
- Trong quá trình dạy học, ngoài việc truyền thụ cho học sinh những tri thức
khoa học một cách có hệ thống, còn phải luôn mang lại hiệu quả GD, tức là GD nhân
cách cho HS thông qua nội dung các môn học và tạo điều kiện cho toàn bộ quá trình
GD đạt được hiệu quả cao.
- Trong quá trình GD, ngoài việc hình thành cho HS thái độ đúng đắn, các
hành vi và các thói quen tốt, các kỹ năng hoạt động và ứng xử trong các mối quan hệ
về xã hội, chính trị, đạo đức, pháp luật..., còn phải tạo cơ sở để các em có thể bổ sung
và hoàn thiện kiến thức đã học trong quá trình dạy học.
Như đã biết, quá trình GD và quá trình dạy học là những bộ phận của quá trình
sư phạm toàn diện, thống nhất.
- Trong quá trình dạy học, ngoài việc truyền thụ cho học sinh những tri thức
khoa học một cách có hệ thống, còn phải luôn mang lại hiệu quả GD, tức là GD nhân

cách cho HS thông qua nội dung các môn học và tạo điều kiện cho toàn bộ quá trình
GD đạt được hiệu quả cao.
- Trong quá trình GD, ngoài việc hình thành cho HS thái độ đúng đắn, các
hành vi và các thói quen tốt, các kỹ năng hoạt động và ứng xử trong các mối quan hệ
về xã hội, chính trị, đạo đức, pháp luật..., còn phải tạo cơ sở để các em có thể bổ sung
và hoàn thiện kiến thức đã học trong quá trình dạy học.
Có nhiều tác giả đưa ra khái niệm về HĐGDNGLL và nhìn chung các khái
niệm có nhiều điểm tương đồng nhau:
- Theo T.A.Ilina: [27].
Công tác giáo dục học sinh ngoài giờ học thường được coi là công tác giáo dục
ngoại khóa. Công tác này, bổ sung và làm sâu thêm công tác giáo dục nội khóa, trước
tiên là phương tiện để phát hiện đầy đủ tài năng và năng lực của trẻ em, làm thức tỉnh
hứng thú và thiên hướng của học sinh đối với một hoạt động nào đó; đó là một hình


thức tổ chức giải trí của học sinh và là cơ sở để tổ chức việc thực tập về hành vi đạo
đức, để xây dựng kinh nghiệm của hành vi này.
Tác giả Đặng Vũ Hoạt quan niệm: “Hoạt động GDNGLL là việc tổ chức giáo
dục thông qua hoạt động thực tiễn của học sinh về khoa học-kỹ thuật, lao động công
ích, hoạt động xã hội, hoạt động nhân đạo, văn hóa văn nghệ, thẩm mỹ, thể dục thể
thao, vui chơi giải trí..., để giúp các em hình thành và phát triển nhân cách.”[11].
Từ các định nghĩa trên, có thể thấy rằng: HĐGDNGLL là hoạt động GD được
tổ chức ngoài thời gian học trên lớp. Đây là một trong hai hoạt động cơ bản, được
thực hiện một cách có tổ chức, có mục đích theo kế hoạch của nhà trường; hoạt động
tiếp nối và thống nhất hữu cơ với hoạt động học tập trên lớp, nhằm góp phần hình
thành và phát triển nhân cách HS theo mục tiêu đào tạo, đáp ứng những yêu cầu đa
dạng của xã hội đối với thế hệ trẻ.
HĐGDNGLL do nhà trường tổ chức và quản lý với sự tham gia của các lực
lượng xã hội. Nó được tiến hành tiếp nối hoặc xen kẽ hoạt động dạy - học trong phạm
vi nhà trường hoặc trong cộng đồng. Hoạt động này diễn ra trong cả năm học và cả

thời gian nghỉ hè để khép kín quá trình sư phạm, làm cho quá trình này được thực
hiện ở mọi nơi mọi lúc.
1.2.2. Khái niệm quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Quản lý hoạt động giáo dục NGLL là quá trình người cán bộ quản lý hoạch
định, tổ chức, điều khiển, kiểm tra hoạt động giáo dục NGLL của nhà trường nhằm
đạt được mục tiêu đã đề ra. Trong toàn bộ quá trình quản lý nhà trường thì quản lý
hoạt động giáo dục NGLL của Hiệu trưởng là hoạt động không thể thiếu và rất quan
trọng. Quản lý hoạt động giáo dục NGLL của Hiệu trưởng nhà trường thực chất là
quản lý về mục tiêu giáo dục, quá trình giáo dục, là quản lý về kế hoạch, đội ngũ, các
điều kiện, công tác kiểm tra, đánh giá, công tác phối hợp các lực lượng giáo dục thực
hiện hoạt động giáo dục NGLL.
1.2.3. Khái niệm về giải pháp, giải pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường rung học cơ sở
1.2.3.1. Giải pháp


Theo từ điển tiếng Việt, giải pháp là “phương pháp giải quyết một vấn đề cụ
thể nào đó”.[31]
Như vậy nói đến giải pháp là nói đến những cách thức tác động nhằm thay đổi,
chuyển biến một hệ thống, một quá trình, một trạng thái nhất định… nhằm đạt được
mục đích hoạt động. Giải pháp càng thích hợp, càng tối ưu, càng giúp con người
nhanh chóng giải quyết được những vấn đề đặt ra. Tuy nhiên, để có được những giải
pháp như vậy, cần phái dựa trên nhưng cơ sở lý luận và thực tiễn đáng tiên cậy.
1.2.3.2. Giải pháp quản lý
Giải pháp quản lý là những cách thức tác động của chủ thể quản lý hướng vào
việc giải quyết những vấn đề ra của hệ thống, làm cho hệ thống đó vận hành như
mong muốn.
1.2.3.3. Giải pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giở lên lớp
Giải pháp quản lý hoạt động giáo dục NGLL là cách thức tiến hành các nội
dung trong chương trình hoạt động giáo dục NGLL theo một quy trình nhằm đạt

được mục tiêu của hoạt động giáo dục.
Mỗi giải pháp thực hiện hoạt động giáo dục NGLL phải đảm bảo cấu trúc
thành phần như sau:
- Thực hiện một hoặc nhiều mục tiêu giáo dục.
- Xác định được chủ thể tham gia và các lực lượng phối hợp. Thông thường
hoạt động giáo dục NGLL luôn có hai chủ thể là giáo viên và học sinh. Xác định mối
quan hệ tương hỗ giữa các chủ thể, các lực lượng phối hợp, các tổ chức đoàn thể, xã
hội… góp phần nâng cao hiệu quả của các biện pháp thực hiện chương trình hoạt
động giáo dục NGLL.
- Tính đến điều kiện chủ quan, khách quan chi phối hiệu quả hoạt động giáo
dục.
- Xem xét tính khả thi của giải pháp, điều đó có nghĩa là phải phân tích mối
quan hệ giữa mục tiêu, nội dung hoạt động giáo dục NGLL với giải pháp thực hiện,
phải tính toán đến không gian, thời gian, cơ sở vật chất và điều kiện cần thiết, đảm
bảo cho các giải pháp thực hiện có hiệu quả. Điều quan trọng nhất đảm bảo tính hiện
thực của giải pháp là xác định quy trình các bước thực hiện giải pháp.


- Cuối cùng là đánh giá hiệu quả của việc sử dụng giải pháp. Để thực hiện
chương trình hoạt động giáo dục NGLL có rất nhiều giải pháp nhưng vấn đề cơ bản
với nhà sư phạm là phải biết lựa chọn các giải pháp phù hợp để thực hiện mục tiêu
đặt ra. Không có giải pháp nào là vạn năng, mỗi giải pháp đều có ưu nhược điểm của
nó. Do vậy, việc thực hiện chương trình hoạt động giáo dục NGLL nếu biết phối hợp
các giải pháp hợp lý, phát huy các mặt tích cực của các giải pháp thì chất lượng hiệu
quả của hoạt động giáo dục NGLL sẽ nâng cao đạt được mục tiêu hoạt động giáo dục
NGLL.
1.3. Một số vấn đề về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ
sở.
1.3.1. Vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học
cơ sở

1.3.1.1. Vị trí
HĐGDNGLL là hoạt động mang tính bắt buộc, diễn ra trong suốt năm học và
cả thời gian nghỉ hè để khép kín quá trình giáo dục. Nó là hoạt động giáo dục cơ bản,
mang tính chủ đạo, được tổ chức thực hiện theo kế hoạch của nhà trường, tiếp nối và
thống nhất với hoạt động dạy và học, góp phần hình thành và phát triển toàn diện
nhân cách HS theo mục tiêu đào tạo.
1.3.1.2. Vai trò
Đây là dịp để HS củng cố kết quả hoạt động học tập ở trên lớp, biến tri thức
thành niềm tin. Thông qua hình thức hoạt động cụ thể, HS có dịp để đối chiếu, để
kiểm nghiệm tri thức đã học, bổ sung, cập nhật thông tin làm cho tri thức đó trở thành
của chính các em.
HĐGDNGLL là một bộ phận gắn bó hữu cơ, thống nhất và toàn diện của quá
trình sư phạm ở nhà trường phổ thông nói chung và trường THCS nói riêng; là điều
kiện thuận lợi để HS phát huy vai trò chủ thể của mình trong hoạt động, nâng cao
QUÁ
SƯ PHẠM
được tính tích cực hoạt động,
qua TRÌNH
đó rèn luyện
những nét nhân cách của con người
mới phát triển toàn diện. (xem hình 1.1)
HĐ GDNGLL
Hình:HĐ
1.1:
SơVÀ
đồHỌC
mốiTRÊN
quan
hệ giữa 2 hoạt động GD trong
quá trình sư phạm

DẠY
LỚP

NHÂN CÁCH - SỨC LĐ
PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN


HĐGDNGLL là điều kiện tốt nhất để HS phát huy vai trò chủ thể, tính tích
cực, chủ động của các em trong quá trình học tập, rèn luyện toàn diện. HĐGDNGLL
vừa củng cố, mở rộng kiến thức đã học, vừa phát triển các kỹ năng sống cơ bản của
HS theo mục tiêu GD ở THCS. Mặt khác, HĐGDNGLL thu hút và phát huy tiềm
năng của các lực lượng GD, nhằm nâng cao hiệu quả GD toàn diện của nhà trường.
Hoạt động GDNGLL ở THCS đặt HS trước những vấn đề của thời đại, của xã
hội mà họ phải đối mặt trong tương lai không xa. Vì vậy, ở THCS các em phải được
chuẩn bị hành trang để gánh vác trách nhiệm chủ nhân của đất nước trong tương lai.
Với vị trí, vai trò, ý nghĩa quan trọng như vậy, hoạt HĐGDNGLL thực sự là
một bộ phận hữu cơ của hệ thống hoạt động GD ở trường THCS. HĐGDNGLL cùng
với hoạt động dạy học trên lớp là một quá trình sư phạm gắn bó, thống nhất nhằm
thực hiện mục tiêu đào tạo của cấp học. Tổ chức có hiệu quả HĐGDNGLL ở trường
THCS sẽ gắn liền nhà trường với đời sống xã hội, góp phần phát huy vai trò của GD
trong sự nghiệp CNH - HĐH đất nước.
Vì vậy, việc nhà trường tổ chức các HĐGDNGLL với những hình thức đa
dạng do HS tự quản lý và điều khiển có vị trí rất quan trọng đối với HS lứa tuổi này.
Đây là những hoạt động không thể thiếu, có tác dụng thiết thực đối với việc hình
thành và phát triển nhân cách các em.
Dưới góc độ chỉ đạo chung, vị trí của HĐGDNGLL được khẳng định tại điều
26 điều lệ trường THPT, ban hành theo Quyết định số: 07/ 2007/ QĐ-BGD-ĐT, ngày
02/4/2007 của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT: “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao
gồm các hoạt động ngoại khoá về khoa học, văn học, nghệ thuật, thể dục thể thao, an
toàn giao thông, phòng chống tệ nạn xã hội, giáo dục giới tính, giáo dục pháp luật

nhằm phát triển toàn diện và bồi dưỡng năng khiếu; ….phù hợp với đặc điểm sinh lý
lứa tuổi học sinh” [2].
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học cơ sở.
HDGDNGLL giúp học sinh THCS bổ sung những kiến thức đã học, hiểu biết
về các giá trị truyền thống của dân tộc, cũng như những giá trị tốt đẹp của nhân loại;
có ý thức chính trị, đạo đức pháp luật, ý thức trách nhiệm đối với bản thân, gia đình,
nhà trường và xã hội củng cố và mở rộng các môn học khác, hiểu sâu, hiểu thêm
nhiều thông tin về thực trạng xã hội.
Biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn làm phong phú thêm kinh nghiệm
trong đời sống cũng như định hướng nghề nghiệp khi học xong THCS.
Bồi dưỡng cho HS có tình cảm chân thành, niềm tin đối với quê hương đất
nước và có thái độ đúng đắn đối với môi trường tự nhiên và xã hội. Biết tỏ thái độ
trước những vấn đề của cuộc sống, biết chịu trách nhiệm trước hành vi của bản thân;
đấu tranh tích cực với những biểu hiện sai trái của bản thân và người khác để tự hoàn
thiện mình; biết cảm thụ và đánh giá cái đẹp trong cuộc sống.
Bồi dưỡng tích cực, tự giác tham gia hoạt động tập thể và xã hội với một thái
độ đúng đắn, sãn sàng, hoạt động một cách say mê và hứng thú bên cạnh giáo dục các
em tinh thần đoàn kết, hòa bình và hữu nghị.
Rèn luyện các kỹ năng cơ bản của học sinh: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tham
gia các hoạt động tập thể một cách chủ động và có trách nhiệm, kỹ năng giải quyết
tình huống về những vấn đề cụ thể, các sự việc nảy sinh trong việc tham gia hoạt
động tập thể, kỹ năng kiểm tra đánh giá kết quả học tập, lao động và công tác xã hội.
Tất cả những kỹ năng đó nhằm chuẩn bị hình thành và phát triển năng lực của con
người Việt Nam thích ứng với thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập
quốc tế, đó là năng lực tự hoàn thiện, năng lực ứng xử, năng lực tổ chức quản lý,
năng lực hợp tác, năng lực tham gia hoạt động chính trị xã hội...
1.3.3. Yêu cầu về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở

Hoạt động giáo dục NGLL phải được lựa chọn từ yêu cầu kế hoạch năm học
trên cơ sở thực hiện mục tiêu giáo dục của ngành trong từng giai đoạn, vì thế phải


mang hai mục đích song song: xây dựng tập thể và tự giáo dục. Hoạt động giáo dục
NGLL góp phần hình thành nhân cách học sinh, vì vậy thầy cô giáo trong nhà trường
và các lực lượng giáo dục khác phải nhận thức đầy đủ về vị trí, nhiệm vụ của hoạt
động giáo dục NGLL, tích cực chỉ đạo và hỗ trợ cho hoạt động này đạt được mục
đích giáo dục mong muốn. Ngoài yêu cầu có tính mục đích giáo dục rõ ràng, muốn có
hiệu quả thiết thực, hoạt động này phải đảm bảo tính kế hoạch. Vì vậy, phải cụ thể
hóa mục tiêu chung thành mục tiêu bộ phận, định ra mức độ yêu cầu đối với từng loại
hoạt động và những mẫu thiết kế tương ứng, đề ra nhưng biện pháp phù hợp, vạch rõ
dự án tiến hành công việc.
Nếu hoạt động trên lớp là bắt buộc thì hoạt động GDNGLL là tự nguyện, tự
giác. Học sinh tự chọn tham gia các hoạt động theo khả năng, hứng thú và điều kiện
sức khỏe của mình, chỉ có như vậy mới tạo ra được động cơ hoạt động, phát huy
thiên hướng của người học sinh. Muốn thế nhà trường phải tổ chức nhiều môn, nhiều
nhóm, nhiều câu lạc bộ khác nhau, thường xuyên tổ chức nhiều hình thức hoạt động
GDNGLL hấp dẫn để thu hút các em, đông thời phải đảm bảo tính tập thể vì hoạt
động GDNGLL được tiến hành tập thể, vì lợi ích tập thể, lợi ích xã hội mà phục vụ.
Trong hoạt động này, mỗi học sinh là thành viên của một đoàn thể hay tập thể, hoạt
động với tính cách đại diện cho một lực lượng hoặc một tổ chức xã hội nhất định.
Nguyên tắc này đòi hỏi nội dung và hình thức hoạt động giáo dục NGLL phải
vừa sức với từng lứa tuổi, từng khối lớp, nhà trường, giáo viên phải xác định các loại
hình hoạt động và các hình thức công việc sao cho chúng phù hợp với khả năng lứa
tuổi và hứng thú của cá nhân học sinh, có sức hấp dẫn, thõa mãn nhu cầu, kích thích
tưởng tượng, có tác dụng nuôi dưỡng lý tưởng ước mơ, tránh căng thẳng nghèo nàn,
đơn điệu. Phải gây được hứng thú, mang lại niềm vui cho học sinh. Cần luôn đổi mới
về tính chất, nội dung và hình thức.
Nguyên tắc này đòi hỏi phát huy tính tích cực độc lập, sáng tạo của học sinh.

Hoạt động giáo dục NGLL ở trường THCS với lực lượng nòng cốt là Đội thiếu niên
tiền phong Hồ Chí Minh cần phải được đào tạo điều kiện để phát huy tính chủ động,
năng lực sáng tạo, khả năng tự quản.


Trong mọi hoạt động, học sinh phải giữ vai trò chủ thể, tự điều khiển, tự giả
quyết các tình huống nảy sinh. Giáo viên là người giữ vai trò cố vấn, phải tin tưởng
và tôn trọng học sinh, tạo được mối quan hệ hợp tác, cộng đồng trách nhiệm giữa
thầy và trò.
Nguyên tắc này đòi hỏi khi tiến hành bất cứ hoạt động nào cũng phải tính đến
hiệu quả, trong đó hiệu quả giáo dục phải được đưa lên hàng đầu. Nếu tổ chức hoạt
động giáo dục NGLL có sự kết hợp hiệu quả giáo dục với các hiệu quả khác như kinh
tế, xã hội… thì phải lấy hiệu quả giáo dục để điều chỉnh các hiệu quả khác.
1.4. Một số vấn đề về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học cơ sở
1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học cơ sở
Ngày nay khi đất nước càng phát triển, có vị thế trên trường quốc tế thì việc
giáo dục đào tạo ra những con người phát triển toàn diện không phải là vấn đề vượt
quá khả năng của nghành giáo dục, vấn đề là chúng ta cần phối hợp và kết hợp mạnh
mẽ hơn công tác giáo dục kiến thức với hoạt động giáo dục kỹ năng sống thể hiện
qua các HĐGDNGLL .
HĐGDNGLL không phải là vấn đề mới ở Việt Nam, nhưng trong thời gian
vừa qua nó ít được quan tâm, nghiên cứu. Mặt khác các nhà trường chưa chú trọng
vào việc giáo dục học sinh qua các HĐGDNGLL, mà chỉ tập trung dạy văn hóa, có
chăng là hoạt động hời hợt, lồng ghép các nội dung… làm cho chất lượng của
HĐGDNGLL chưa cao. Vậy nên cần có một biện pháp quản lý tốt cho các
HĐGDNGLL ở các trường THCS làm cho HĐGDNGLL đi vào nề nếp, thực hiện
đúng kế hoạch đề ra với chất lượng và hiệu quả cao, đạt được mục đích của hoạt động
này.

1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học
cơ sở
Để nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục NGLL, người cán bộ quản lý cần xác
định và thực hiện quản lý một số nội dung sau:
1.4.2.1. Quản lý kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp