Một số giải pháp quản lý công tác kiểm tra hành chính trường trung học cơ sở thị xã sầm sơn, tỉnh thanh hóa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ MAI HUÂN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC
KIỂM TRA HÀNH CHÍNH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THỊ XÃ SẦM SƠN, TỈNH THANH HÓA

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN - 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ MAI HUÂN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC
KIỂM TRA HÀNH CHÍNH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THỊ XÃ SẦM SƠN, TỈNH THANH HÓA

Chuyên ngành quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Ngô Đình Phương

LỜI CÁM ƠN
Trong thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã

nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, các cấp lãnh đạo, anh chị
em, bạn bè đồng nghiệp và gia NGHỆ
đình. AN - 2015
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đối với:


Ban Giám hiệu và Phòng đào tạo sau Đại học trường Đại học Vinh; các
thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập
và viết luận văn;
Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Ngô Đình
Phương, Người Thầy, Người hướng dẫn khoa học đã nhiệt tình chỉ bảo, giúp đỡ
tôi hoàn thành luận văn này.
Đồng thời tôi cũng xin chân thành cám ơn:
Lãnh đạo, chuyên viên phòng Giáo dục & Đào tạo Sầm Sơn, tỉnh Thanh
Hóa; Các đồng chí CBQL, GV các trường THCS trên địa bàn thị xã Sầm Sơn;
Gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp đã động viên khuyến khích tôi học tập và
hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng luận văn không thể tránh khỏi những
thiếu sót. Tác giả rất mong sự chỉ dẫn, góp ý chân thành của các thầy cô giáo,
đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cám ơn!
Vinh, tháng 5 năm 2015
Tác giả

Lê Mai Huân


1

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU.............................................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CÔNG TÁC KIÊM TRA HÀNH CHÍNH....... 8
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ………………………………………….……… 8
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ……………………………………....… 8
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước …………………………………….…… 9
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ……………………………………….…... 12
1.2.1. Kiểm tra và kiểm tra hành chính. ………………………………….…….. 12
1.2.2. Quản lý và quản lý kiểm tra hành chính ……………………………….… 17
1.2.3. Giải pháp và giải pháp quản lý kiểm tra hành chính ................................. 25
1.3. Quản lý công tác kiểm tra hành chính trường THCS. .................................... 27
1.3.1. Ý nghĩa của công tác kiểm tra hành chính trường THCS ........................... 27
1.3.2. Nội dung kiểm tra hành chính trường THCS .............................................. 28
1.3.3. Chức năng kiểm tra hành chính trường THCS ............................................ 29
1.4. Một số vấn đề về nâng cao hiệu quả kiểm tra hành chính trường THCS ....... 31
1.4.1. Sự cần thiết của công tác kiểm tra hành chính trường THCS ...................... 31
1.4.2. Nội dung công tác quản lý kiểm tra hành chính ........................................... 33
1.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác kiểm tra hành chính trường
THCS ...................................................................................................................... 36
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA CÔNG TÁC KIỂM TRA HÀNH CHÍNH
TRƯỜNG THCS THỊ XÃ SẦM SƠN, TỈNH THANH HOÁ …………........... 43


2
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội và tình hình giáo dục của thị xã
Sầm Sơn ................................................................................................................. 43
2.2. Thực trạng kiểm tra hành chính ở trường THCS thị xã Sầm Sơn .................. 55
2.3. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra hành chính ở trường THCS thị xã Sầm
Sơn ........................................................................................................................ 64
2.4. Đánh giá thực trạng ........................................................................................ 74
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ CÔNG

TÁC KIỂM TRA HÀNH CHÍNH CÁC TRƯỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN THỊ
XÃ SẦM SƠN, TỈNH THANH HÓA ............................... 78
3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp .......................................................................... 78
3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu ................................................................................. 78
3.1.2. Bảo đảm tính thực tiễn ................................................................................. 79
3.1.3. Bảo đảm tính khoa học ................................................................................ 80
3.1.4. Bảo đảm tính khả thi .................................................................................... 80
3.1.4. Bảo đảm tính hiệu quả ................................................................................. 80
3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra hành chính đối với các trường
THCS trên địa bàn thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa ................................. 81
3.2.1. Xây dựng các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn hoạt động kiểm tra hành chính THCS
phù hợp với điều kiện thực tế địa phương ................................................. 81
3.2.1.1. Mục tiêu của giải pháp ............................................................................. 81
3.2.1.2. Nội dung thực hiên giải pháp ................................................................... 81
3.2.3.3. Cách thức thực hiện giải pháp ................................................................ 83
3.2.2. Nâng cao nhận thức về sự cần thiết phải kiểm tra hành chính đối với các trường
THCS thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa ..................................................... 83


3
3.2.2.1. Mục tiêu của giải pháp ............................................................................. 83
3.2.2.2. Nội dung thực hiện giải pháp .................................................................. 84
3.2.2.3. Cách thức thực hiện giải pháp .................................................................. 85
3.2.3. Nâng cao trình độ nghiệp vụ kiểm tra hành chính đối với các trường THCS thị xã
Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa ............................................................................ 85
3.2.3.1. Mục tiêu của giải pháp .............................................................................. 85
3.2.3.2. Nội dung giải pháp ................................................................................... 86
3.2.3.3. Cách thức thực hiện giải pháp ................................................................... 88
3.2.4. Xây dựng kế hoạch tổ chức tốt công tác kiểm tra hành chính đối với các trường
THCS thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa ..................................................... 89

3.2.4.1. Mục tiêu của giải pháp .............................................................................. 89
3.2.4.2. Nội dung thực hiện giải pháp .................................................................... 89
3.2.3.3. Cách thức thực hiện giải pháp ................................................................... 90
3.2.5. Tổ chức kiểm tra, hành chính đối với các trường THCS trên địa bàn thị xã Sầm
Sơn, tỉnh Thanh Hóa ...................................................................................... 90
3.2.4.1. Mục tiêu của giải pháp .............................................................................. 90
3.2.5.2. Nội dung thực hiện giải pháp .................................................................... 91
3.2.5.3. Cách thức thực hiện giải pháp ................................................................... 92
3.2.6. Xây dựng nề nếp tự kiểm tra, giám sát đối với các trường THCS trên địa bàn thị
xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa ............................................................................ 93
3.2.6.1. Mục tiêu của giải pháp ............................................................................. 93
3.2.6.2. Nội dung thực hiện giải pháp .................................................................. 93


4
3.2.6.3. Cách thức thực hiện giải pháp .................................................................. 94
3.2.7. Tăng cường công tác kiểm tra báo cáo thực hiện kết luận sau thanh tra, kiểm tra
đối với các trường THCS .................................................................................. 95
3.2.6.1. Mục tiêu của giải pháp ............................................................................. 95
3.2.6.2. Nội dung thực hiện giải pháp .................................................................. 95
3.2.6.3. Cách thức thực hiện giải pháp .................................................................. 95
3.3. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất ……………. 96
3.3.1. Mục tiêu thăm dò ……………………………………..…………………… 96
3.3.2. Nội dung thăm dò ………………………….…………………………….... 96
3.3.3. Kết quả thăm dò …………………………….……..…………………….... 96
3.3.4. Mức độ khả thi của các giải pháp được đề xuất ........................................... 98
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ …………………………………….….………… 101
1. Kết luận ……………………………………………….…………..………..... 101
2. Kiến nghị ………………………………………………………….....………. 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………..…..……… 106

5
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBQL
CĐ
CNH-HĐH
CLGD
ĐH
GD&ĐT
GDTX
GDTH
KT
HS
HTCĐ
KHKT
KT - XH
NXB
QĐ
THCS
UBND

: Cán bộ quản lý
: Cao đẳng
: Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá
: Chất lượng giáo dục
: Đại học
: Giáo dục và Đào tạo
: Giáo dục thường xuyên
: Giáo dục tiểu học

: Kiểm tra
: Học sinh
: Học tập cộng đồng
: Khoa học kỹ thuật
: Kinh tế xã hội
: Nhà xuất bản
: Quyết định
: Trung học cơ sở
: Ủy ban nhân dân


6
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
I. Bảng
TT
Nội dung
Bảng
Số lượng trường, lớp, học sinh năm học
2.1
2014-2015 thị xã Sầm Sơn.
Bảng 2.2
Quy mô phát triển trường, lớp
Số lượng đội ngũ
Bảng 2.3
Bảng 2.4
Về chất lượng đội ngũ
Bảng 2.5
Quy mô phát triển về dân số
Quy mô phát triển học sinh và nhu cầu
Bảng 2.6

nguồn nhân lực
Nhận thức chung về công tác kiểm tra
Bảng 2.7
hành chính
Thực trạng nhận thức về nội dung công tác
Bảng 2.8
kiểm tra hành chính
Thực trạng đánh giá hiệu quả triển khai
Bảng 2.9
công tác kiểm tra hành chính ở trường
THCS
Đánh giá chung về hoạt động kiểm tra
Bảng 2.10
hành chính THCS
Đánh giá phẩm chất, năng lực người cán
Bảng 2.11
bộ thanh tra, kiểm tra
Đánh giá sự cần thiết của các giải pháp đề
Bảng 3.1
xuất
Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề
Bảng 3.2
xuất
II. Sơ đồ
Sơ đồ 1.1

Vòng liên hệ ngược của kiểm tra trong quản lý

Trang
49

49
50
50
50
51
56
58
62
69
73
96
99
31


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đảng và Nhà nước ta khẳng định: "Thực sự coi Giáo dục - Đào tạo, là
quốc sách hàng đầu. Đặc biệt Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khoá XI về
đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo. Nhận thức sâu sắc Giáo dục
- Đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là nhân tố quyết định tǎng trưởng
kinh tế và phát triển xã hội, đầu tư cho Giáo dục - Đào tạo là đầu tư phát triển.
Thực hiện các chính sách ưu tiên, ưu đãi đối với Giáo dục - Đào tạo, đặc biệt
là chính sách đầu tư và chính sách tiền lương. Nghị quyết 29-NQ/TW ngày
04/11/2013 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã đề ra 9 giải pháp đổi mới căn
bản toàn diện giáo dục và đào tạo, trong đó có giải pháp: “Đổi mới căn bản

hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo,
bảo đảm trung thực, khách quan”.
Kiểm tra là một chức năng cơ bản, quan trọng của quá trình quản lý, đó là
công việc hoạt động mà người quản lý ở bất kỳ cấp nào, cương vị nào cũng
phải thực hiện để biết rõ những mục tiêu, kế hoạch đề ra thực tế đã đạt được
đến đâu và như thế nào. Từ đó tìm ra những biện pháp động viên, giúp đỡ, uốn
nắn kịp thời nhằm đạt mục tiêu đã định.
Chức năng kiểm tra không chỉ đơn thuần là chức năng cuối cùng trong một
quá trình quản lý, mà còn là tiền đề cho một quá trình quản lý tiếp theo.
Kiểm tra là một chức năng đích thực của quản lý giáo dục, là khâu đặc biệt
quan trọng trong chu trình quản lý đảm bảo tạo lập mối liên hệ ngược thường


2
xuyên, kịp thời giúp người quản lý hình thành cơ chế điều chỉnh hướng đích
trong quá trình quản lý nhà trường.
Thực chất của quản lý là xử lý thông tin, thông tin là nguyên liệu của quản
lý, chất lượng và hiệu quả của thông tin quyết định chất lượng và hiệu quả của
quản lý. Người quản lý tài năng trước hết và quan trọng nhất phải biết tổ chức
tốt công tác thông tin cho chính mình. Muốn có thông tin chính xác, kịp thời
thì biện pháp quan trọng nhất là phải tiến hành kiểm tra.
Kiểm tra các cơ sở giáo dục là một biện pháp trong hoạt động quản lý giáo
dục trên địa bàn, là công cụ sắc bén tăng cường hiệu lực quản lý giáo dục, góp
phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục- đào tạo. Kiểm tra là biểu hiện
phẩm chất của người quản lý chống bệnh quan liêu.
Tìm hiểu, nghiên cứu tư tưởng Hồ chí Minh, chúng ta thấy Người rất quan
tâm đến việc kiểm tra. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường nhắc nhở cán bộ quản
lý: Muốn chống bệnh quan liêu, bàn giấy, muốn biết các nghị quyết có được
thi hành không, thi hành có đúng không, muốn biết ai ra sức làm, ai làm qua
chuyện, chỉ có một cách là khéo kiểm soát. Theo Bác: Kiểm tra không phải là

một thứ đặc quyền, đặc ân của người quản lý dùng để lục soát, theo dõi, xác
minh, đánh giá thiếu sót của người dưới quyền hay để tóm lấy thành tích, để
khi có dịp là dùng đến mà xem đó là chức năng, nhiệm vụ của người lãnh đạo
và của mọi người. Kiểm tra phải nhằm mục đích nắm chính xác, đầy đủ công
việc và kết quả của công việc đó.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh có 3 điều cần phải kiểm soát, đó là:
- Có kiểm soát mới biết cán bộ, nhân viên tốt hay xấu.
- Mới biết rõ ưu điểm, khuyết điểm của cá nhân, đơn vị, cơ quan.
- Mới biết ưu điểm của các mệnh lệnh, nghị quyết.


3
Đối với các cấp quản lý giáo dục việc kiểm tra phải nhằm khai thác, tiếp
nhận thông tin đầy đủ, chính xác về công việc, con người để đánh giá đúng
đắn công việc, con người. Theo Bác: Kiểm tra phải thực hiện chức năng tự
bộc lộ, tự điều chỉnh những mặt hạn chế trong bản thân con người. Kiểm tra
phải nhằm động viên, khuyến khích con người phát huy mặt tốt, quyết sửa
chữa mặt còn hạn chế. Kiểm tra khéo bao nhiêu khuyết điểm lòi ra hết, về sau
khuyết điểm sẽ bớt đi.
Theo chủ tịch Hồ Chí Minh kiểm tra có 2 cách: Một là từ trên xuống,
người lãnh đạo kiểm tra kết quả công việc của người dưới quyền. Hai là từ
dưới lên, quần chúng kiểm tra người lãnh đạo.
Chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục và đào tạo phụ thuộc rất lớn
vào công tác quản lý giáo dục, đặc biệt là vào trình độ nghiệp vụ quản lý của
đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục. Trình độ nghiệp vụ quản lý giáo dục của cán
bộ quản lý giáo dục thể hiện ở việc thực hiện thành thạo hay không các chức
năng quản lý trên các mặt xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và
kiểm tra, đánh giá thực hiện nhiệm vụ được giao.
Nhà trường là tế bào của nền giáo dục quốc dân, đổi mới quản lý nhà
trường góp phần đổi mới quản lý giáo dục nói chung. Trong đó đổi mới kiểm

tra nội bộ trường học là một yêu cầu bức thiết nhằm góp phần đổi mới quản lý
nhà trường, đổi mới sự nghiệp giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn
nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá của đất nước.
Thực trạng công tác kiểm tra hành chính ở các trường phổ thông hiện nay
còn nhiều tồn tại, yếu kém, đặc biệt theo yêu cầu của công cuộc đổi mới giáo
dục hiện nay.
Đổi mới công tác kiểm tra, tìm ra các giải pháp để khắc phục tồn tại, yếu
kém trong công tác kiểm tra nội bộ trường học là một yêu cầu bức thiết nhằm


4
góp phần đổi mới công tác quản lý nhà trường, quản lý giáo dục, làm cho giáo
dục phát triển đáp ứng nhiệm vụ nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng
nhân tài phục vụ cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Đặc biệt là
trong năm học 2014-2015, năm học đầu tiên thực hiện Nghị định số
42/2013/NĐ-CP ngày 09/5/2013 của Chính phủ về tổ chức hoạt động thanh tra
giáo dục; Thông tư số 39/2013/TT-BGDĐT ngày 05/12/2013 của Bộ GD&ĐT
Hướng dẫn thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực giáo dục.
Từ trước đến nay chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào nghiên cứu
về vấn đề công tác kiểm tra hành chính đối với các trường THCS trên địa bàn
thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hoá.
Với những lý do nêu trên, để góp phần đổi mới công tác tham mưu quản
lý nhà nước về giáo dục và đào tạo nói riêng và đổi mới quản lý giáo dục nói
chung, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Một số giải pháp quản lý công tác kiểm
tra hành chính trường trung học cơ sở thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hoá”
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp có
cơ sở khoa học, có tính khả thi để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giáo
dục và đào tạo trên địa bàn thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1 Khách thể nghiên cứu
Vấn đề kiểm tra hành chính đối với các trường THCS.
3.2 Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng và các giải pháp quản lý nâng cao chất
lượng công tác kiểm tra hành chính các trường THCS thị xã Sầm Sơn, Thanh
Hoá.


5
- Phạm vi nghiên cứu: Các trường THCS trên địa bàn thị xã Sầm Sơn, tỉnh
Thanh Hóa.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học và có
tính khả thi thì có thể nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra trường trung học cơ
sở trên địa bàn thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao hiệu quả công tác
kiểm tra hành chính các trường THCS.
5.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề nâng cao hiệu quả kiểm tra
hành chính các trường THCS trên địa bàn thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
5.3. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra hành
chính các trường THCS trên địa bàn thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng
cơ sở lý luận của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận có các
phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:
- Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu
- Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây
dựng cơ sở thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu thực
tiễn có các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:


6
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Để xử lý các số liệu các kết quả nghiên cứu, trên cơ sở đó có nhận định,
đánh giá đúng đắn, chính xác các kết quả nghiên cứu.
7. Đóng góp của luận văn

- Luận văn đã làm sáng tỏ cơ sở lý luận về công tác kiểm tra hành
chính trường THCS, vị trí của trường THCS trong hệ thống giáo dục
quốc dân; chức năng, nhiệm vụ của trường THCS. Các khái niệm có liên
quan làm căn cứ cho việc xây dựng các giải pháp.
- Chỉ ra được thực trạng công tác kiểm tra hành chính các trường
THCS thị xã Sầm Sơn. Thực trạng các giải pháp nâng cao chất lượng
công tác kiểm tra hành chính các trường THCS thị xã Sầm Sơn, tỉnh
Thanh hóa đã áp dụng.
- Đề xuất được các giải pháp nâng cao chất lượng kiểm tra hành
chính trường THCS thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hoá.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài
được chia thành 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận của công tác kiểm tra hành chính trường
THCS.

7
- Chương 2: Cơ sở thực tiễn của công tác kiểm tra hành chính các trường
THCS trên địa bàn thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
- Chương 3: Một số giải pháp quản lý công tác kiểm tra hành chính
trường THCS trên địa bàn thị xã Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.


8
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CÔNG TÁC KIÊM TRA HÀNH CHÍNH
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài.
Theo quan điểm của các nhà nghiên cứu nước ngoài thì kiểm tra là một
trong những chức năng quản lý giáo dục. Tác giả Thái Văn Thành “Quản lý
giáo dục và quản lý nhà trường”, nhà xuất bản Đại học Huế (2007) khi nghiên
cứu đến chức năng cơ bản của quản lý giáo dục đã đề cập đến nhiều công trình
của nhiều nhà khoa học và quản lý thực tiễn đã ra những quan điểm khác nhau
về phân loại chức năng quản lý.
Theo truyền thống, Pha-on(H.Fayol) đưa ra 5 chức năng quản lý
(thường gọi là yếu tố Fayol đó là: Kế hoạch (Planning); Tổ chức (Ogranising);
Chỉ huy (Diriecting); Phối hợp (Co-Ordinating); Kiểm tra (Controlling). Theo
Crúc (D.M.Kruk) có 5 chức năng đó là: Kế hoạch; Tổ chức; Phối hợp; Chỉ
đạo; Kiểm kê và kiểm tra.
Theo quan điểm của tổ chức UNESCO hệ thống chức năng quản lý gồm
8 vấn đề sau: Xác định nhu cầu; Thẩm định và phân tích dữ liệu; Xác định
mục tiêu; Kế hoạch hoá bao gồm phân công trách nhiệm, phân phối các nguồn
lực, lập chương trình hành động; Triển khai công việc; Điều chỉnh; Đánh giá;
sử dụng liên hệ ngược và xác định các vấn đề cho quá trình quản lý tiếp theo.

Theo quan điểm của Ăng ghen “mỗi hoạt động có ý thức, có tổ chức
của con người đều chứa đựng trong đó những yếu tố của kiểm tra” và “đối với
mỗi con người tự nhiên, mỗi cộng đồng nguyên thuỷ, kiểm tra được xem như
là phương thức hành động để thực hiện mục đích”. Như vậy, kiểm tra cũng
xuất hiện trước thanh tra và xuất hiện trước khi có sự ra đời của Nhà nước đầu


9
tiên trong lịch sử. Có thể nói, kiểm tra sẽ tồn tại cùng với loài người. Khi Nhà
nước tự tiêu vong, thanh tra sẽ mất đi như đã nói ở trên, nhưng kiểm tra thì
vẫn còn tồn tại cùng với “chức năng quản lý đơn thuần là chăm lo đến lợi ích
của xã hội” như Ăng ghen đã chỉ ra. [42]
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước.
Đảng và nhà nước ta, ngay từ khi mới thành lập nước đã rất quan tâm
đến giáo dục, coi sự dốt nát (do thiếu giáo dục) nguy hiểm như giặc ngoại
xâm. Ngày nay càng coi trọng giáo dục, coi ‘‘giáo dục là quốc sách hàng
đầu’’, toàn xã hội rất chăm lo đến sự nghiệp giáo dục vì mọi người nhận thức
được: Giáo dục được coi là nền tảng cho sự phát triển khoa học kỹ thuật, là
cội nguồn để dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Ở nước ta, trong các nghị quyết của Đảng, Hiến pháp năm 1980 và Hiến
pháp năm 1992 cũng xem thanh tra và kiểm tra như là những mặt, phương
diện của quản lý nhà nước, có chung mục đích đều là những chức năng thiết
yếu của cơ quan quản lý nhà nước. Hiến pháp năm 1980, khi đề cập đến
nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ, quy định: “Chính phủ tổ chức và lãnh
đạo công tác kiểm kê…; công tác thanh tra và kiểm tra nhà nước; chống quan
liêu, tham nhũng trong bộ máy nhà nước; công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo
của công dân” (khoản 15 Điều 107). Thông báo Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp
hành Trung ương Đảng (khoá VIII) chỉ rõ: “tăng cường công tác thanh tra,
kiểm tra để mọi thành phần kinh tế kinh doanh đúng pháp luật”.
Ngày 29/10/1988 Bộ Giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo) đã có

quyết định số 1019/QĐ ban hành bản quy định về tổ chức và hoạt động của hệ
thống thanh tra giáo dục. Ngày 28/9/1992 Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính
phủ) ra Nghị định 358/HĐBT về tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục.
Sau đó Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có quyết định số 478/QĐ ngày 11/3/1993


10
ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của hệ thống thanh tra giáo dục và đào
tạo. Tháng 12 năm 1998, Luật giáo dục nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam được ban hành, ở mục 4 chương VII từ điều 98 đến điều 103 đã quy định
rõ nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của thanh tra giáo dục và đối tượng
thanh tra.
Ngày 20/10/2006, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư số 43/2006/TTBGD&ĐT về hướng dẫn thanh tra toàn diện nhà trường, cơ sở giáo dục khác
và thanh tra hoạt động sư phạm của nhà giáo.
Ngày 09/5/2013, Chính phủ ban hành Nghị định số 42/2013/NĐ-CP
quy định tổ chức và hoạt động của Thanh tra giáo dục.
Ngày 05/12/2013 Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư số 39/2013/TTBGDĐT Hướng dẫn thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực giáo dục
Từ trước đến nay, đã có nhiều tác giả bàn về vấn đề thanh tra giáo dục
nói chung và công tác thanh tra chuyên môn trong các trường học nói riêng:
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang trong "Những khái niệm cơ bản về lí luận
quản lí giáo dục" - Trường cán bộ quản lí giáo dục Trung ương I - 1989 cho
rằng : Quá trình quản lí diễn ra qua năm giai đoạn: Chuẩn bị kế hoạch hoá; Kế
hoạch hoá; Tổ chức; Chỉ đạo và Kiểm tra; trong đó, giai đoạn 5 - Kiểm tra, là
giai đoạn cuối cùng, kết thúc một chu trình quản lí. Kiểm tra giúp cho việc
chuẩn bị tích cực cho kỳ kế hoạch tiếp theo. Kiểm tra tốt, đánh giá được sâu
sắc và chuẩn bị trạng thái cuối cùng của hệ (nhà trường) thì đến kỳ kế hoạch
(năm học) tiếp theo việc soạn thảo kế hoạch năm học mới sẽ thuận lợi, kế thừa
được các mặt mạnh để tiếp tục phát huy, phát hiện được lệch lạc để uốn nắn
loại trừ. Tác giả kết luận: Như vậy, theo lí thuyết xibecnêtic, kiểm tra giữ vai
trò liên hệ nghịch trong quá trình quản lí. Nó giúp cho chủ thể quản lí điều

khiển một cách tối ưu hệ quản lí. Không có KT, không có quản lí.


11
Tác giả Đặng Quốc Bảo trong "Những vấn đề cơ bản về quản lý giáo
dục" đăng trong tài liệu "Những vấn đề quản lý nhà nước và quản lý giáo dục"
- Trường CBQL Giáo dục - đào tạo Trung ương I - 1998, xác định: Quản lý
giáo dục có 4 chức năng cụ thể: Kế hoạch hoá, chỉ huy, điều hành, kiểm tra.
Trong đó "Kiểm tra là công việc gắn bó với sự đánh giá tổng kết kinh nghiệm
giáo dục, điều chỉnh mục tiêu.
Về quản lý trường học, tác giả Trần Kiểm đã viết: "Hiệu quả quản lý
nhà trường phụ thuộc nhiều vào chừng mực người hiệu trưởng sử dụng thông
tin khách quan, đáng tin cậy, toàn diện, đầy đủ và kịp thời của mỗi giáo viên
về chất lượng kiến thức, về mức độ được giáo dục và tính kỷ luật của học
sinh". Thông tin khách quan thu được chủ yếu qua kết quả thanh tra.
Với đề tài về thanh tra giáo dục, đã có nhiều tác giả đề cập. Các bài viết
đăng trên tạp chí thông tin quản lý giáo dục, các bài giảng trong các lớp huấn
luyện thanh tra trường CBQL GD&ĐT Trung ương I của các tác giả Lưu
Xuân Mới, đã đề cập nhiều vấn đề liên quan đến công tác kiểm tra, thanh tra
giáo dục. Năm 2003, hai tác giả Quang Anh - Hà Đăng đã xuất bản cuốn:
"Những điều cần biết trong hoạt động thanh tra, kiểm tra giáo dục - đào tạo"
có tính chất tổng hợp các vấn đề cơ bản về thanh tra giáo dục - đào tạo. Năm
2006 tác giả Hà Thế Truyền đã trình bầy "kiểm tra- thanh tra và đánh giá
trong giáo dục’’ có nội dung quan trọng mang tính nghiệp vụ cho công tác
kiểm tra, thanh tra trong các nhà trường.
Ngoài ra một số luận văn thạc sĩ chuyên ngành QLGD, các đề tài về
thanh tra giáo dục trong các lớp tập huấn cán bộ thanh tra của một số tác giả
cũng đề cập đến vấn đề thanh tra, kiểm tra, bồi dưỡng đội ngũ thanh tra viên...

12
Các đề tài và bài viết nêu trên đã đề cập đến các vấn đề chung của công
tác thanh tra giáo dục, chủ yếu là các khía cạnh thanh tra đánh giá giáo viên,
nhà trường, quản lý công tác TT... và là những tài liệu có giá trị và bổ ích.
Tuy nhiên chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách chi tiết, cụ thể về
công tác kiểm tra hành chính trường THCS cho ngành giáo dục nói chung và
giáo dục thị xã Sầm Sơn nói riêng. Do vậy vấn đề quản lý công tác kiểm tra
hành chính trường THCS thị xã Sầm Sơn và các cấp học khác lúc này là rất
cần thiết, kiểm tra giáo dục Thanh Hoá cần được nghiên cứu làm sáng tỏ về cả
lý luận và thực tiễn. Chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài này với mong muốn
góp phần nâng cao chất lượng công tác kiểm tra hành chính ở các trường
THCS thị xã Sầm Sơn trong giai đoạn hiện nay nhằm đóng góp tích cực vào
công cuộc đổi mới sự nghiệp giáo dục - đào tạo nói chung, giáo dục và đào tạo
thị xã Sầm Sơn nói riêng.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Kiểm tra và kiểm tra hành chính.
1.2.1.1 Kiểm tra: Kiểm tra là một trong những chức năng cơ bản trong quá
trình quản lí, nó giữ vai trò cực kỳ quan trọng đối với mọi hoạt động xã hội.
Kiểm tra là giai đoạn kết thúc của một chu trình quản lí, nhưng đồng thời nó
cũng bắt đầu việc chuẩn bị tích cực cho chu trình quản lí tiếp theo. Hơn thế,
kiểm tra còn được thực hiện ngay trong từng giai đoạn của quá trình quản lí .
Trong thực tiễn đã có nhiều cách định nghĩa khác nhau về khái niệm
kiểm tra:
Theo Từ điển Tiếng Việt tường giải và liên tưởng [11, tr.437]: "Kiểm
tra là xem xét kỹ đến từng chi tiết, để xác định tính hợp pháp (của giấy tờ,
hàng hóa...) mức độ đúng sai (của việc học tập, thi hành các điều lệ ...)". Theo


13
đó, kiểm tra được hiểu với nghĩa là một dạng hoạt động nào đó để rút ra nhận

xét, đánh giá và cuối cùng là nhằm tác động, điều chỉnh hoạt động của con
người cho phù hợp với mục đích đặt ra.
Theo tác giả Hà Thế Ngữ: "Kiểm tra là xem xét thực tế để tìm ra những
sai lệch so với quyết định, kế hoạch và chuẩn mực đã qui định; phát hiện ra
trạng thái thực tế; so sánh trạng thái đó với khuôn mẫu đã đặt ra; khi phát hiện
ra những sai sót thì cần phải điều chỉnh, uốn nắn và sửa chữa kịp thời"(Tạp chí
NCGD số 4 - 1984).
Kiểm tra là “xem xét tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét”, để chỉ
hoạt động của chủ thể tác động vào đối tượng kiểm tra (có thể trực thuộc hoặc
không trực thuộc). Tuy nhiên, khái niệm kiểm tra (control) có thể được hiểu
theo 2 nghĩa: Theo nghĩa rộng, để chỉ hoạt động của các tổ chức xã hội, các
đoàn thể và của công dân kiểm tra hoạt động bộ máy của nhà nước. Theo
nghĩa này, tính quyền lực nhà nước trong kiểm tra bị hạn chế vì các chủ thể
thực hiện kiểm tra không có quyền áp dụng trực tiếp những biện pháp cưỡng
chế nhà nước. Theo nghĩa hẹp hơn, kiểm tra là hoạt động của chủ thể nhằm
tiến hành xem xét, xác định một việc gì đó của đối tượng bị quản lý xem có
phù hợp hay không phù hợp với trạng thái định trước (kiểm tra mang tính nội
bộ của người đứng đầu cơ quan, kiểm tra phương tiện giao thông…). Theo
nghĩa này, chủ thể kiểm tra có thể áp dụng một chế tài pháp lý nhất định như
áp dụng các hình thức kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc buộc phải
thực hiện một số biện pháp ngăn chặn hành chính. Ở nghĩa này, khái niệm
kiểm tra nằm trong khái niệm thanh tra “tổ chức Thanh tra là công cụ đắc lực
của Đảng, của chính quyền trong việc kiểm tra sự chấp hành đường lối, chính
sách của Đảng, pháp luật, kế hoạch của Nhà nước”.[43]


14
Xét về chủ thể thì phạm vi chủ thể tiến hành hoạt động kiểm tra đa dạng
hơn thanh tra rất nhiều. Chủ thể tiến hành kiểm tra có thể là Nhà nước hoặc
cũng có thể là một chủ thể phi Nhà nước, chẳng hạn như hoạt động kiểm tra

của một tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội (Đảng, Công đoàn, Mặt
trận, Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ…), hoạt động kiểm tra trong nội bộ một
doanh nghiệp: kiểm tra của Giám đốc đối với các phòng, ban, kiểm tra của
Quản đốc đối với người lao động. Trên một bình diện rộng hơn nữa, kiểm tra
có thể là sự xem xét thực tế để đánh giá, nhận xét của bất kỳ một cá nhân nào
trong xã hội trong bất cứ một hoạt động nào. Khi con người biết lao động một
cách có ý thức thì đã xuất hiện yêu cầu tất yếu là phải kiểm tra.[43]
Kiểm tra gắn liền với công việc của một tổ chức, một cán bộ, công chức
nhất định và thường theo một số hướng sau: Theo dõi để cho hoạt động của tổ
chức phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và sự phân công giữa các đơn vị;
Quan sát để đảm bảo rằng nhiệm vụ được giao có đủ điều kiện thực hiện, phù
hợp với thực tế. Hướng dẫn và điều chỉnh kịp thời để đảm bảo hiệu suất công
việc của từng đơn vị; Kiểm tra kết quả cuối cùng, đánh giá hiệu quả thực tế
của các hoạt động theo kế hoạch đặt ra.[43]
Trong quản lý hành chính nhà nước, kiểm tra có mục tiêu là tìm kiếm
động cơ, nguyên nhân cán bộ làm tốt (hay không làm tốt) nhiệm vụ được giao.
Một sự kiểm tra như vậy có thể được thực hiện trong nội bộ của bộ máy quản
lý, nhưng cũng có thể ở ngoài hệ thống đó mà người ta có thể gọi là kiểm soát
ngoại lai.[43]
Như vậy, về cơ bản, thanh tra, kiểm tra và giám sát có nghĩa như nhau,
tính chất như nhau, nhưng khác nhau về chủ thể thực hiện và khác nhau về
phạm vi - tức đối tượng thanh tra, kiểm tra, giám sát.


15
Hoạt động kiểm tra được thực hiện thường xuyên, rộng rãi trong thực
tiễn. Với đời sống xã hội, kiểm tra giúp cho mỗi người điều chỉnh được hành
vi phù hợp với mục đích của mình và đáp ứng yêu cầu của cộng đồng. Bởi thế,
kiểm tra giúp cho con người có thể quản lý được hành vi của mình. Với Nhà
nước, kiểm tra là một nội dung không thể thiếu của công tác quản lý. Thông

qua kiểm tra, các chủ thể quản lý tự điều chỉnh hành vi của mình theo mục
tiêu, nhiệm vụ quản lý nhà nước; cơ quan quản lý cấp trên có thể thường
xuyên xem xét tình hình triển khai thực hiện nhiệm vụ của cơ quan cấp dưới.
Kiểm tra trong giáo dục nó có tầm quan trọng tác động mạnh mẽ tới chất và
lượng của sản phẩm giáo dục, trong quản lý qua kiểm tra nó có thể phản ánh
thực trạng tình hình, kết quả thực hiện nhiệm vụ của nhà trường và công tác
quản lý của hiệu trưởng, đối chiếu thực trạng đó với quy định của điều lệ nhà
trường và các văn bản liên quan, còn kiểm tra hoạt động chuyên môn trong
các trường học là một khâu không thể thiếu trong quản lý giáo dục, vì nó có
thể cho ta xem xét cụ thể việc thực hiện các nhiệm vụ và kết quả thực hiện của
giáo viên, đối chiếu với những yêu cầu, tiêu chuẩn những quy định để xem
giáo viên đạt hay chưa đạt, làm tốt hay chưa làm tốt các nhiệm vụ được giao,
kết quả kiểm tra là cơ sở chủ yếu cho việc đánh giá, tư vấn và thúc đẩy.
1.2.1.2. Kiểm tra hành chính
Kiểm tra hành chính là hoạt động kiểm tra của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc trong việc thực hiện
chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn được giao.[27]
Thực hiện Công văn số 4904/BGDĐT-TTr ngày 10/9/2014 của Bộ
GD&ĐT về việc hướng dẫn thực hiện công tác thanh tra năm học 2014-2015,
đối với các phòng GD&ĐT xây dựng kế hoạch và thực hiện công tác kiểm


16
tra thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước do UBND cấp huyện giao. Thực chất
công tác kiểm tra hành chính là nội dung công tác thanh tra hành chính
Theo quy định của Luật Thanh tra (khoản 2 Điều 3): "Kiểm tra hành
chính là hoạt động kiểm tra của cơ quan quản lý nhà nước theo cấp hành chính
đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan tổ chúc, cá
nhân thuộc quyền quản lý trực tiếp ". Theo khái niệm này, kiểm tra hành chính
là hoạt động kiểm tra trong nội bộ bộ máy nhà nước; là thanh tra của cơ quan

cấp trên đối với cơ quan, đơn vị, cá nhân cấp dưới (thuộc quyền quản lý trực
tiếp); là kiểm tra của chủ thể quản lý này với chủ thể quản lý khác. Kiểm tra
hành chính vì vậy mang tính kiểm soát nội bộ (được hiểu theo nghĩa rộng là
nội bộ của bộ máy nhà nước hay nội bộ của bộ máy các cơ quan nhà nước,
thường là theo hệ thống). Nếu như mục đích chung của kiểm tra là “nhằm
phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, phát hiện
những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ
quan nhà nước có thẩm quyền các biện pháp khắc phục; phát huy nhân tố tích
cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước;
bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức,
cá nhân" (Điều 2 Luật Thanh tra), thì mục đích cụ thể của hoạt động kiểm tra
hành chính là làm trong sạch bộ máy, bảo đảm kỷ cương, kỷ luật trong quản
lý, điều hành. Xét về bản chất, nội dung của khái niệm này không khác nhiều
so với với khái niệm "thanh tra nhà nước" trong Pháp lệnh Thanh tra năm
1990, được ban hành trên cơ sở của Hiến pháp năm 1980, theo cơ chế quản lý
kế hoạch hoá tập trung cao độ. Khi đó, Nhà nước quản lý bằng các biện pháp
mang nặng tính hành chính. Hoạt động sản xuất, kinh doanh chủ yếu được tiến
hành trên cơ sở các kế hoạch, mệnh lệnh hành chính. Mỗi đơn vị kinh tế được
coi như đơn vị cơ sở của cơ quan nhà nước chủ quản. Vì thế, mục đích, nội
dung, phương pháp tiến hành một cuộc thanh tra đối với cơ quan nhà nước cấp