Đề thi học sinh giỏi môn Địa lý lớp 10 trường THPT Nguyễn Văn Cừ, Bắc Ninh năm học 2014 2015

SỞ GD &ĐT BẮC NINH
TRƯỜNG THPT NGUYỄN VĂN CỪ
ĐỀ THI CHÍNH THỨC

KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG
NĂM HỌC 2014 -2015
Môn thi: Địa lí - Khối: 10
Thời gian: 120 phút (không kể thời gian giao đề)
Ngày thi: 30/ 1/2015.

Câu I (6,0 điểm)
1. Trình bày các nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông. Tại sao thủy chế sông Cửu
Long khá điều hòa?
2. Dựa vào kiến thức đã học, hãy hoàn thành bảng sau:
Mùa
Theo dương lịch ở Bán Cầu Bắc
Theo âm – dương lịch ở Bán Cầu Bắc
4 hoặc 5-2 (lập xuân) đến 5 hoặc 6 – 5
Xuân
(lập hạ)
Hạ
Thu
Đông
Câu II (4,0 điểm).
1. So sánh quy luật địa ô và quy luật đai cao.
2. Tại sao tính địa đới của sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất bị phá vỡ?
Câu III (4,0 điểm):
1. Phân tích mối quan hệ giữa công nghiệp hóa với đô thị hóa.
2. So sánh sự khác biệt về đặc điểm sản xuất công nghiệp so với sản xuất nông nghiệp
Câu IV (6 điểm) Cho bảng số liệu sau:
Sản xuất lương thực thế giới thời kì 1990 -2008 (đơn vị: triệu tấn)

Năm
1990
2008
Lúa mì
592.4
689.9
Lúa gạo
511.0
685.0
Ngô
480.7
822.7
Cây LT khác
365.9
312.7
Tổng số
1950.0
2510.3
1. Vẽ biểu đồ thể hiện quy mô, cơ cấu lương thực của thế giới năm 1990 - 2008
2. Nhận xét tình hình sản xuất lương thực thế giới thời kì 1990 - 2008
------Hết -------Thí sinh được sử dụng Atlat Địa lí Việt Nam (Nhà xuất bản Giáo dục); không được sử
dụng các tài liệu khác.Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
Họ và tên : …………………………………………..số báo danh: ……………………………..


ĐÁP ÁN ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG NĂM 2014 – 2015
Câu
I
(6,0đ)

Nội dung
Các nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông:

Điểm
4.5

* Chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm:
- Ở vùng khí hậu nóng hoặc những nơi địa hình thấp của khí hậu ôn

0.5

đới, nguồn tiếp nước chủ yếu là mưa nên chế độ nước sông phụ thuộc
vào chế độ mưa ở nơi đó.
- Ở miền ôn đới lạnh và miền núi cao, nước sông chủ yếu do băng

0,5

tuyết tan cung cấp.
- Ở những nơi đất đá thấm nước nhiều, nước ngầm có vai trò đáng kể

0,5

trong việc điều hòa chế độ nước của sông
* Địa thế, thực vật và hồ đầm:
1 - Địa thế: Ở miền núi, nước sông chảy nhanh hơn đồng bằng. Vì thế,

0,5

mưa to trong thời gian ngắn, lũ lên rất nhanh.
- Thực vật: điều hòa dòng chảy cho sông ngòi, giảm lũ lụt.

0,5

- Hồ, đầm: Hồ, đầm nối với sông có tác dụng điều hòa chế độ nước

0,5

sông.
Thủy chế sông Cửu Long khá điều hòa vì:

0.75

- Do đặc điểm của lưu vực và trắc diện (dòng sông dài, có dạng lông
chim, lưu vực lớn, độ dốc bình quân nhỏ).

0,5

- Do tác động điều tiết của hồ Tônlêxap (Campuchia)
(Nếu thí sinh làm bài theo cách riêng nhưng đáp ứng yêu cầu trong
hướng dẫn chấm thì vẫn cho đủ điểm)
2 Dựa vào kiến thức đã học, hoàn thành bảng sau:
Mùa
Xuân

Theo dương lịch ở

Theo âm – dương lịch

Bán Cầu Bắc
ở Bán Cầu Bắc

21-3 (xuân phân) đến 4 hoặc 5-2 (lập xuân) đến 5
22- 6 (hạ chí)
hoặc 6 – 5 (lập hạ)
22 - 6 (hạ chí) đến 23 5 hoặc 6 - 5 (lập hạ) đến 7 hoặc 8

Hạ

– 9 (thu phân)

-8 (lập thu

1,75


7 hoặc 8 -8 (lập thu) đến 7 hoặc 8
23 - 9 (thu phân) đến -11 (lập đông)
Thu

22 – 12 (đông chí)
22 -12 (đông chí) đến 7 hoặc 8 -11 (lập đông) đến

4

21 - 3 năm sau (xuân hoặc 5-2 năm sau (lập xuân)
Đông
phân)
So sánh giữa quy luật địa ô và quy luật đai cao
* Giống nhau:

1.0

- Là quy luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bố theo địa
đới của các thành phần địa lí và cảnh quan.
- Do nguồn năng lượng bên trong TĐ tạo ra sự phân chia bề mặt TĐ
thành lục địa, đại dương và địa hình núi (độ cao và hướng núi)
* Khác nhau:
Khái niệm

1.5
Quy luật địa ô
Quy luật đai cao
là sự thay đổi có quylà sự thay đổi có quy
luật của các thànhluật của các thành

Câu II
(4.0đ)

phần tự nhiên và cảnhphần tự nhiên theo độ

1.
Nguyên nhân

quan theo kinh độ
cao địa hình
Do sự phân bố đất
liền, đại dương làm
cho khí hậu ở lục địaDo sự giảm nhanh
phân hóa từ đông sangnhiệt độ theo độ cao
tây; các dãy núi chạycùng với sự thay đổi
theo

Biểu hiện

hướng

kinhvề độ ẩm và lượng

tuyến.
mưa ở miền núi.
Sự thay đổi các kiểuSự phân bố các vành
thảm thực vật theođai đất và thực vật

kinh độ.
theo độ cao
2 Tính địa đới của sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất bị phá vỡ
vì :
- Ảnh hưởng của các dòng biển (dòng biển nóng đi qua có mưa,

1.5


ngược lại dòng biển lạnh đi qua mưa ít).
- Ảnh hưởng của địa hình (độ cao, hướng sườn) và tính chất mặt đệm
(sự phân bố mặt đệm là lục địa hay đại dương).
- Gió và khí áp: gió Tây ôn đới mưa nhiều, gió Mậu dịch mưa ít, các
III
6 điểm

dãi cao áp mưa ít, áp thấp mưa nhiều
1 Phân tích mối quan hệ giữa công nghiệp hóa với đô thị hóa.

- Công nghiệp hóa phát triển góp phần làm tăng nhanh số lượng dân cư

1.5
0.75

thành thị, thúc đẩy quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh hơn (Phân tích)
- Đô thị hóa phát triển dẫn đến cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật phát

0.75

triển, thu hút lao động từ các vùng nông thôn tới, góp phần bổ sung lao
động cho các khu công nghiệp, các trung tâm công nghiệp, là cơ sở để đẩy
mạnh quá trình công nghiệp hóa.
So sánh sự khác nhau giữa đặc điểm sản xuất công nghiệp với
2.5

2 nông nghiệp
Nông nghiệp
Công nghiệp
- Tư liệu sx chủ yếu là đất - Tư liệu sản xuất là Máy móc
đai

- Đối tượng lao động là môi trường

- Đối tượng lao động là cây tự nhiên
trồng vật nuôi

- Sản xuất công nghiệp gồm 2 gđ, 2

- SX nông nghiệp tuân theo gđ có thể tiến hành đồng thời và có

quy luật sinh học, quy luật thể cách xa nhau về thời gian
của tự nhiên

- SX cn có tính tập trung cao độ:

- SX nông nghiệp theo tính Trên một diện tích nhất định có thể
mùa vụ và phụ thuộc vào tự XD nhiều xí nghiệp công nghiệp thu
nhiên : quỹ đất thời gian hút nhiều lao động ,tạo ra mốt lương
sinh trưởng và phát triển sp lớn.
của cây trồng còn tương đối - SX công nghiệp bao gồm nhiều
dài, không giống nhau .

ngành phức tạp ,được phân công tỉ

- Trong nền kinh tế hiện đại mỉ và có sự phối hợp chặt chẽ đẻ tạo


nông nghiệp trở thành sx
hàng hóa : biểu hiện ở việc
hình thành và phát triển các
vùng chuyên môn hóa nông
nghiệp ,gắn liền với công ra sản phẩm cuối cùng .Hình thức
nghiệp chế biến nông sản chuyên môn hóa và hợp tác hóa ,liên
làm tăng giá trị của sản hợp hóa có vai trò đặc biệt trong sx
phẩm .

công nghiệp .

Vẽ biểu đồ tròn là thích hợp nhất

1.0

Xử lí số liệu
* Tính cơ cấu:
Cơ cấu sản xuất lương thực thế giới thời kì 1990 -2008
(đơn vị: %)
IV

1

Năm
Lúa mì
Lúa gạo
Ngô
Cây LT khác
Tổng số
* Tính bán kính

1990
30.4
26.2
24.6
18.8
100

2008
27.5
27.3
32.8
12.4

100

0.5

Giả sử bán kính năm 1990 là R 1990 = (1 đvbk)
Thì R 2008 = 1.13 (đvbk)
* Vẽ biểu đồ: đúng, chính xác, ghi chú đầy đủ
2. Nhận xét:
- Sản lượng các cây lương thực trên thế giới đều tăng (dc)

3.0
1.5
0.5

Trong đó cây ngô tăng nhanh nhất (dc)
- Trong cơ cấu cây lương thực: Năm 1990 cây lúa mì chiếm tỉ trọng
cao nhất (30.4%), đến năm 2008 giảm còn 27.5% (giảm 3,1%)
- Tiếp đến tỉ trọng cây lúa gạo năm 1990 (26.2 %), đến năm 2008

1.0


tăng lên 27.3% (tăng 1.1 %)
- Năm 1990 cây ngô chiếm 24.6 %, chiếm tỉ trọng thấp nhất trong ba
cây lương thực, thì đến năm 2007 tăng lên 32.8 %, (tăng 8,2 %) và
chiếm tỉ trong cao nhất.
Còn các cây lương thực khác có tỉ trọng giảm (dc)