Phân tích vaitrò của hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước đối với việc đảmbảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước

MỤC LỤC
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
NỘI DUNG
I.
Các khái niệm liên quan
1. Pháp chế
2. Bảo đảm pháp chế
3. Biện pháp pháp lý bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà

1
2
2
2
2
3
3

nước.
4. Hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước
3
II.
Hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước – Một biện 3
pháp pháp lý bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước
1. Phạm vi của hoạt động giám sát
2. Hình thức thực hiện hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước
3. Nội dung hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước
III. Vai trò của hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước

3
4

4
6

đối với việc đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước
IV. Thực tiễn hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước

9

đối với việc bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước.
Những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của tình trạng đó
1. Thực tiễn hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước đối với

9

việc bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước
2. Các hạn chế tồn tại - nguyên nhân của tình trạng đó
V.
Một số kiến nghị giúp hoàn thiện hoạt động giám sát của cơ

10
10

quan quyền lực nhà nước đối với việc bảo đảm pháp chế trong quản lý
hành chính nhà nước
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

12
13

MỞ ĐẦU
Bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước là một trong những yêu
cầu cấp thiết nhằm làm cho những quy định của pháp luật trong lĩnh vực quản lý
hành chính nhà nước được thực hiện hiệu quả trong thực tế, đem lại lợi ích cho nhà
nước, cho xã hội và cho người dân nói chung. Pháp chế là một khái niệm rộng lớn,
không chỉ chứa đựng nội dung pháp luật mà còn chứa đựng những nội dung chính
trị, xã hội và con người. Do vậy, việc bảo đảm pháp chế được tăng cường, hoàn


thiện là một yêu cầu khách quan của quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay và cũng là một yêu cầu của quá trình hoàn thiện
con người và các quyền của họ trong xã hội, đặc biệt là trong quá trình quản lý
hành chính nhà nước. Một trong những biện pháp pháp lý quan trọng bảo đảm pháp
chế trong quá trình quản lý hành chính nhà nước là hoạt động giám sát của cơ quan
quyền lực nhà nước đối với cơ quan hành chính nhà nước cùng cấp. Thực hiện tốt
yêu cầu này là một đòi hỏi cấp thiết của Nhà nước ta hiện này. Nhận thức tầm quan
trọng của vấn đề này, trong bài tập lớn học kì em xin chọn đề tài “Phân tích vai
trò của hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước đối với việc đảm
bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước”.
Do nhận thức còn nhiều hạn chế nên bài làm không tránh khỏi những thiếu sót,
em rất mong các thầy cô chỉ bảo.
Em xin chân thành cảm ơn !

NỘI DUNG
I.

Các khái niệm có liên quan.

1. Pháp chế
Pháp chế là một nguyên tắc tổ chức và hoạt động của các cơ quan trong bộ máy

nhà nước. Về pháp chế, có rất nhiều định nghĩa khác nhau, song có thể khái quát:
“Pháp chế là sự đòi hỏi mọi tổ chức và cá nhân trong xã hội đều phải tôn trọng và
thực hiện pháp luật hiện hành một cách nghiêm chỉnh và triệt để nhằm tạo ra trong
xã hội một trật tự, kỉ cương cần thiết”. Theo đó, ta có thể thấy, phạm trù pháp chế
không chỉ để chỉ nội dung pháp luật mà còn chứa đựng nội dung chính trị, xã hội và
con người.
2. Bảo đảm pháp
Bảo đảm pháp chế là tổng thể các biện pháp, phương tiện tổ chức- pháp lý do
các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và cá nhân áp dụng nhằm dảm bảo sự tuân
thủ pháp luật cũng như đảm bảo việc thực hiện chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ
của các cơ quan nhà nước, các tổ chức, các cá nhân.
3. Biện pháp pháp lý bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước.

Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 2


Biện pháp pháp lý bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước là các
phương thức mang tính tổ chức pháp lý do nhà nước đặt ra làm phương tiện kiểm
soát hoạt động quản lý hành chính nhà nước.
4. Hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước
Là một phương thức mang tính tổ chức pháp lý do cơ quan quyền lực nhà nước
thực hiện nhằm theo dõi, xem xét, kiểm tra hoạt động quản lý hành chính nhà nước
và nhận định về một hoạt động quản lý hành chính nào đó là đúng hay sai so với
những điều đã được quy định.
II.

Hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước – Một biện

pháp pháp lý bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước.
Nói đến pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước là nhấn mạnh đến trật tự
pháp luật nhằm bảo vệ và phát triển quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, củng
cố và duy trì địa vị pháp lý hành chính của các cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội.
Đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước bao gồm các biện pháp pháp
lý sau:
1. Phạm vi của hoạt động giám sát
Hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước được thực hiện đối với cơ
quan hành chính nhà nước cùng cấp
Theo đó, ở Trung ương hoạt động giám sát được thực hiện bởi Quốc hội. Đây
vừa là chức năng, vừa là nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội. Đối tượng giám sát tối
cao là các cơ quan, tổ chức và cá nhân do Quốc hội thành lập, bầu hoặc phê chuẩn:
bao gồm: Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân
tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, những người đứng đầu các cơ quan này và
các thành viên của Chính phủ.
Ở địa phương, hoạt động giám sát được thực hiện bởi Hội đồng nhân dân các
cấp – “cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương”. Hội đồng nhân dân thực hiện
hoạt động giám sát đối với hoạt động của Ủy ban nhân dân, các cơ quan chuyên
môn của ủy ban nhân dân cũng như các đơn vị trực thuộc.
2. Hình thức thực hiện hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước.
a. Hình thức thực hiện hoạt động giám sát của Quốc hội

Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 3


Hoạt động giám sát của Quốc hội đối với các cơ quan nhà nước được thực hiện
thông qua nhiều hình thức khác nhau:
-

Nghe, xem xét, đánh giá công khai các báo cáo của Chủ tịch nước, Ủy

ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các bộ về hoạt động của mình cũng như của
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao về
các vấn đề có liên quan.
-

Thông qua việc chất vấn của các đại biểu Quốc hội đối với Thủ tướng

Chính phủ, các bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ cũng như của
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
-

Hoạt động giám sát của Quốc hội còn được thực hiện thông qua hoạt

động của các tổ đại biểu và các đại biểu Quốc hội ở các địa phương và cơ sở, đặc
biệt thông qua việc tiếp xúc cử tri, nghe đề nghị cũng như các yêu cầu và khiếu nại
của cử tri về việc thực hiện nhiệm vụ của cơ quan hành chính nhà nước và các cán
bộ có thẩm quyền ở những cơ quan ấy.
b. Hình thức thực hiện hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân các cấp
Hoạt động giám sát cử Hội đồng nhân dân các cấp được thực hiện thông qua các
hình thức sau:
-

Nghe và thảo luận báo cáo của Ủy ban nhân dân

-

Chất vấn các đại biểu là lãnh đạo của ủy ban nhân dân cũng như các

đại biểu là lãnh đạo cơ quan kiểm sát và xét xử ở địa phương.
3. Nội dung hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước
a. Hoạt động giám sát của Quốc hội
Theo khoản 2 Điều 2 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm
1992 (được sửa đổi, bổ sung năm 2001) thì Quốc hội có nhiệm vụ và quyền hạn:
“Thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân thủ theo Hiến pháp, luật và nghị quyết
của Quốc hội; xét báo cáo hoạt động của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc
hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao;” ; đồng
thời, theo khoản 2 Điều 2 Luật tổ chức Quốc hội năm 2001 (được sửa đổi, bổ sung
năm 2007) thì “Quốc hội ...thực hiện quyền giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt
động của Nhà nước”.

Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 4


Theo đó, nội dung quyền giám sát của Quốc hội bao hàm hoạt động theo dõi và
kiểm tra tính hợp hiến và hợp pháp đối với nội dung các văn bản quy phạm pháp
luật do các cơ quan nhà nước chịu sự giám sát trực tiếp của Quốc hội ban hành (của
Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ,
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao)
cũng như tính hợp hiến, hợp pháp đối với hoạt động tổ chức và thực hiện pháp luật
trong thực tiễn của các cơ quan nhà nước đó.
Trong việc thực hiện quyền giám sát đối với hoạt động của các cơ quan nhà
nước, Quốc hội thực hiện quyền này tập trung trước hết đối với hoạt động của cơ
quan hành chính nhà nước. Quốc hội thực hiện quyền giám sát đối với hoạt động
của cơ quan hành chính nhà nước tức là thực hiện quyền lực nhà nước về mặt tổ
chức đối với bộ máy hành chính nhà nước. Chỉ Quốc hội mới có quyền: “Bầu,

miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Phó chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Các
Phó Chủ tịch Quốc hội và các ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội, Thủ tướng
Chính Phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân
dân tối cao...” và “bãi bỏ các văn bản của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc
hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát
nhân dân tối cao trái với Hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc hội;” (theo
khoản 7, khoản 9 Điều 84 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
năm 1992 được sửa đổi, bổ sung năm 2001)
b. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân
Hội đồng nhân dân là cơ quan đại diện ở địa phương nhưng hoạt động của nó
không chỉ bó hẹp trong hoạt động của “cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương”
mà mang tính chất toàn diện của cơ quan chính quyền địa phương. Chính vì vậy,
hoạt động của Hội đồng nhân dân đặt dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra của
các cơ quan nhà nước cấp trên, trong đó có Chính phủ. Nhiệm vụ của Hội đồng
nhân dân do Hiến pháp và luật tổ chức hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân quy
định. Vì thế, hoạt động của Hội đồng nhân dân không chỉ là chấp hành hiến pháp,
luật, pháp lệnh và các văn bản pháp luật của cấp trên mà còn phải chủ động cụ thể
hóa những quy định này cho phù hợp với đặc điểm cụ thể ở địa phương. Từ đó thúc

Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 5


đẩy sự năng động và sáng tạo của quần chúng nhân dân lao động và đánh giá xác
định khả năng thực thi pháp luật của từng địa phương.
Một nội dung cụ thể của hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân là giải quyết
khiếu nại, tố cáo của công dân(cử tri). Giải quyết khiếu nại, tố cáo của cử tri kịp
thời, nhanh chóng, đúng pháp luật là nghĩa vụ của toàn thể đại biểu hội đồng nhân
dân

III.

Vai trò của hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước

đối với việc đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước.
-

Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân đã khẳng định

tính thực tiễn nhằm đảm bảo các quy phạm pháp luật do cơ quan quyền lực nhà
nước đặt ra phù hợp với thực tiễn quản lý hành chính nhà nước, xác lập, duy trì
một trật tự quản lý hành chính hiệu quả.
Thông qua hoạt động giám sát, Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp thực
hiện quyền lực nhà nước một cách thường xuyên và trực tiếp chỉ đạo cũng như
kiểm tra mọi mặt công tác của cơ quan hành chính nhà nước cùng cấp. Trên cơ sở
xem xét các báo cáo của Chính phủ, Quốc hội có thể cho ý kiến hoặc trực tiếp yêu
cầu Chính phủ có những điều chỉnh nhất định về chủ trương, kế hoạch hoặc các
biện pháp quản lý nhà nước và tổ chức thực hiện trong từng lĩnh vực nhất định của
Chính phủ. Trường hợp cần thiết, Quốc hội có thể có đánh giá, quyết định về nội
dung báo cáo của Chính phủ trong nghị quyết chung của kỳ họp Quốc hội hoặc ra
nghị quyết riêng về từng nội dung mà Chính phủ đã báo cáo. Tuỳ từng nội dung
Chính phủ báo cáo mà Quốc hội có thể cho ý kiến, quyết định chủ trương, phương
hướng để Chính phủ thực hiện; phê chuẩn hoặc không phê chuẩn vấn đề mà Chính
phủ trình ra.
Thông qua việc xem xét các báo cáo của Chính phủ, Quốc hội thực hiện được sự
giám sát một cách toàn diện các hoạt động của Chính phủ, trong đó tập trung vào
những vấn đề quan trọng nhất, đồng thời cũng thông qua xem xét các báo cáo của
Chính phủ mà Quốc hội nắm bắt được tình hình tuân thủ pháp luật trong quản lý
hành chính nhà nước. Từ đó, Quốc hội có cơ sở thực tiễn để tiếp tục đề ra những
chủ trương, định hướng mới để tổ chức thực hiện, điều chỉnh kịp thời những chủ

trương, biện pháp chưa phù hợp và uốn nắn những sai sót trong tổ chức thực hiện
Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 6


của Chính phủ, cũng như có những phương hướng mới trong cải cách hành chính
nhà nước. Mặt khác, việc Quốc hội xem xét các báo cáo của Chính phủ thực sự có
vai trò đặc biệt quan trọng trong việc không những tạo cơ sở pháp lý để Chính phủ
tổ chức triển khai các biện pháp quản lý nhà nước trên các lĩnh vực trong đó có lĩnh
vực quản lý hành chính nhà nước… mà còn góp phần bảo đảm cho các chủ trương,
biện pháp quản lý nhà nước của Chính phủ được điều chỉnh phù hợp hơn, có tính
khả thi hơn trong thực tiễn.
-

Thông qua hoạt động giám sát,cơ quan quyền lực nhà nước có thể

phát hiện được khó khăn, yếu kém, phức tạp của hoạt động quản lý hành chính nhà
nước, cũng như trong quá trình thực hiện pháp luật và thực hiện nhiệm vụ mà
pháp luật đã quy định đối với các cơ quan hành chính nhà nước. Từ đó, Quốc hội
có thể xây dựng những biện pháp hữu hiệu, những quyết sách, chiến lược kịp thời
làm nền tảng cho hoạt động quản lý nhà nước cũng như thực hiện tốt quyền giám
sát của mình. Ví dụ như việc bỏ phiếu tín nhiệm đối với những người giữ các chức
vụ do Quốc hội bầu và phê chuẩn ( Khoản 7 điều 84 Hiến pháp nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 ).
-

Thông qua hoạt động giám sát, Quốc hội và HĐND các cấp phát hiện,

xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý hành chính nhà nước để

bảo vệ trật tự quản lý hành chính nhà nước đã được xác lập. Thông qua việc tiếp
xúc cử tri, nghe đề nghị cũng như yêu cầu và khiếu nại của cử tri về việc thực hiện
nhiệm vụ của cơ quan hành chính và các cán bộ có thẩm quyền ở cơ quan ấy, các
đại biểu Quốc hội có thể phát hiện những hành vi vi phạm pháp luật hành chính. Từ
đó, có những biện pháp xử lý kịp thời, đảm bảo trật tự quản lý hành chính nhà nước
ở cả Trung ương và địa phương.
-

Không chỉ thế, hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước là

một cơ chế kiểm soát hoạt động quản lý hành chính nhà nước hữu hiệu để đảm bảo
sự công bằng giữa chủ thể quản lý và đối tượng quản lý khi tham gia vào quản lý
hành chính nhà nước. Thông qua việc giám sát thực hiện các quy phạm pháp luật
luật hành chính như các hình thức chất vấn của đại biểu Quốc hội, việc tiếp xúc cử
tri, qua phản ánh của cử tri đại biểu có thể phát hiện ra những hành vi vi phạm
trong quản lý hành chính nhà nước của cá nhân, tổ chức hoặc của cả những người
Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 7


đứng đầu cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Từ đó, đại biểu Quốc hội có
thể xem xét và có biện pháp xử lý kịp thời, đảm bảo trật tự quản lý hành chính nhà
nước cũng như đảm bảo công bằng giữa các chủ thể khi tham gia quan hệ pháp luật
hành chính.
-

Đối với việc lập chương trình, kế hoạch xây dựng pháp luật của Quốc

hội trong lĩnh vực quản lý hành chính cũng như các lĩnh vực khác của xã hội, thông

qua hoạt động giám sát công tác xây dựng pháp luật, giám sát thực tiễn việc thi
hành pháp luật mà Quốc hội nắm được lĩnh vực nào của đời sống xã hội cần phải
xây dựng văn bản để điều chỉnh và mức độ cần thiết để ban hành đến đâu để lập dự
kiến chương trình xây dựng pháp luật. Đồng thời, thông qua hoạt động giám sát mà
Quốc hội có cơ sở để thẩm tra, xem xét một cách kỹ lưỡng và thực tế các dự kiến
chương trình, kế hoạch xây dựng pháp luật được trình Quốc hội để quyết định
thông qua.
Đối với việc xây dựng các dự án văn bản pháp luật, thông qua hoạt động giám
sát việc thi hành pháp luật trên thực tế mà Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và
đại biểu Quốc hội có được những cơ sở thực tiễn để đóng góp xây dựng dự án, xem
xét, cho ý kiến, thẩm tra dự án và quyết định thông qua dự án. Đây là yếu tố rất
quan trọng để bảo đảm chất lượng dự án, nhất là bảo đảm tính khả thi của văn bản
được ban hành.
Đồng thời, ngay trong quá trình xây dựng các văn bản pháp luật, các hoạt động
thẩm tra, cho ý kiến của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội đối với dự án pháp
luật cũng chính là thể hiện vai trò giám sát của Quốc hội đối với công tác xây dựng
pháp luật. Bởi vì, thông qua việc thẩm tra, cho thấy ý kiến đối với các dự án pháp
luật mà Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội giám sát được việc các cơ quan có
trách nhiệm soạn thảo, trình dự án đã chuẩn bị và thể hiện dự án phù hợp với đường
lối, chủ trương, chính sách của Đảng, ý chí và nguyện vọng của nhân dân lao động
hay chưa? Các quy định của dự án đã phù hợp với thực tế và bảo đảm tính khả thi
hay chưa? Các văn bản pháp luật đã bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống
nhất của hệ thống pháp luật hay chưa?

Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 8


IV.

Thực tiễn hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước đối

với việc bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước. Những hạn
chế còn tồn tại và nguyên nhân của tình trạng đó.
1. Thực tiễn hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước đối với
việc bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước.
Trước hết có thể thấy rằng, hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước
ta được coi trọng và thực hiện như một biện pháp không thể thiếu trong mọi quá
trình quản lý, là sự bảo đảm cho Nhà nước thực hiện được sứ mạng của mình trong
việc thực hiện chức năng đối nội, đối ngoại và quản lý xã hội ngày càng tốt hơn,
tạo điều kiện cho mọi nguồn lực được phát huy trong quá trình phát triển của đất
nước.
Hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước cùng với các hoạt động
khác (kiểm tra, thanh tra) gắn bó chặt chẽ với những yêu cầu của việc thực hiện
những nhiệm vụ của Nhà nước trong từng giai đoạn cách mạng, từng thời kỳ lịch
sử của đất nước. Với các hình thức tổ chức, phạm vi hoạt động khác nhau, hoạt
động của cơ quan này đã tạo ra một tổng thể các cơ chế kiểm soát có hiệu quả mọi
tiến trình của xã hội, góp phần quan trọng trong việc bảo đảm tính kỷ cương, kỷ
luật và dân chủ trong hoạt động của bộ mày nhà nước, trong việc thực hiện quyền
lực nhà nước trên cả ba mặt: lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Hai là, hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước ngày càng được thể
chế hoá, từ những qui định trong Hiến pháp đến các đạo luật và văn bản dưới luật.
Trên thực tế, hoạt động giám sát được thực hiện khá đồng bộ và toàn diện trên mọi
lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội, tạo lập được một sự kiểm soát thường xuyên,
liên tục và chặt chẽ ngay từ bản thân hoạt động của bộ máy nhà nước đến mọi hành
vi của các tổ chức và cá nhân. Làm được như vậy là vì, bản thân hoạt động giám sát
được thực hiện trên cơ sở các qui định của một hệ thống các văn bản pháp luật
thường xuyên được bổ sung hoàn thiện. Mặt khác sự phối hợp hoạt động giữa các
cơ quan đã được hình thành và phát huy được hiệu quả hoạt động của từng cơ quan

2. . Những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của tình trạng đó.
-

Một số cơ quan có chức năng giám sát, song quyền hạn rất hạn chế

(Hội đồng nhân dân có quyền chất vấn, kiến nghị, Thanh tra nhà nước cũng chỉ có
Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 9


quyền kiến nghị), thực tế cho thấy hiệu quả các chất vấn, kiến nghị thường rất thấp
vì nó phụ thuộc vào thái độ tiếp thu và biện pháp thực hiện các kiến nghị của thủ
trưởng các cơ quan, đơn vị được Hội đồng nhân dân kiến nghị.
-

Hoạt động giám sát dựa trên cơ sở bảo đảm tính thống nhất của quyền

lực nhà nước từ Trung ương đến địa phương, cơ sở, nhưng do sự phân tán của nền
hành chính nên việc thực hiện quyền chức năng giám sát của cơ quan quyền lực
nhà nước ở địa phương trở nên khó khăn, đôi khi mang tính hình thức.
-

Cơ chế giám sát của cơ quan nhà nước trong việc giải quyết khiếu nại,

tố cáo của công dân có một vị trí đặc biệt quan trọng, vì việc khiếu tố một mặt biểu
hiện quyền giám sát trực tiếp của nhân dân đối với cơ quan, công chức nhà nước,
mặt khác là nguồn thông tin quan trọng cho hoạt động giám sát mang tính quyền
lực nhà nước. Nhưng hiện nay, thẩm quyền tiếp nhận, giải quyết khiếu tố phân bố
quá dàn trải, hầu như bất kỳ ngành, cấp, cơ quan, đơn vị nào cũng có thẩm quyền

giải quyết khiếu tố và việc giải quyết khiếu tố lại chưa được các cấp, các ngành
quan tâm đầy đủ nên số lượng và hiệu quả giải quyết khiếu tố đạt thấp, lượng tồn
đọng lớn khiến nhân dân oán thán, bất bình là vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội
V. Một số kiến nghị giúp hoàn thiện hoạt động giám sát của cơ quan quyền
lực nhà nước đối với việc bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà
nước
Trên cơ sở phân tích thực trạng tổ chức và hoạt động, những ưu điểm, nhược
điểm trong hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực ở nước ta, để tiếp tục hoàn
thiện cơ chế giám sát, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong tình
hình hiện nay, em xin nêu ra một số kiến nghị cơ bản như sau:
Một là, cần tiếp tục đẩy mạnh quá trình cải cách bộ máy nhà nước đồng bộ với
quá trình đổi mới hệ thống chính trị làm rõ sự phân công thực hiện quyền lực nhà
nước trên cả ba mặt: lập pháp, hành pháp, tư pháp; xác định thật rõ tính chất, chức
năng, nhiệm vụ của từng hệ thống các cơ quan trong bộ máy nhà nước. Chỉ có như
vậy mới tạo điều kiện cho việc xác định một cách đúng đắn đối tượng, nội dung và
phương pháp hoạt động giám sát.
Hai là, nâng cao hơn nữa hiệu quả giám sát của Quốc hội thông qua các Uỷ ban
và Hội đồng của Quốc hội, nghiên cứu việc thiết lập một cơ quan có chức năng
Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 10


giám sát thường xuyên trực thuộc Quốc hội để thực hiện quyền giám sát tối cao của
Quốc hội đối với hoạt động của toàn bộ máy nhà nước. Cơ quan này tiến hành việc
giám sát khi được Quốc hội hoặc các cơ quan của Quốc hội yêu cầu.
Ba là, đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống Viện kiểm sát nhân dân các
cấp với chức năng chủ yếu là thực hiện quyền công tố nhà nước và kiểm sát các
hoạt động tư pháp, không thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật đối
với các cơ quan, tổ chức và công dân; các chức năng này sẽ được chuyển giao cho

các cơ quan tương ứng thực hiện (Chính phủ, các cơ quan của Chính phủ, các cơ
quan của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp); chuyển nội dung công tác kiểm
soát tính hợp pháp của các văn bản do các cơ quan hành chính ban hành cho Bộ Tư
pháp và Toà án với việc mở rộng thẩm quyền xét xử của Toà hành chính đối với
mọi văn bản hành chính mỗi khi có khiếu kiện.
Bốn là, Trong cơ cấu tổ chức có Hội đồng nhân dân huyện, quận thì một trong
những hình thức giám sát quan trọng là giám sát tại các kỳ họp Hội đồng nhân dân,
qua chất vấn của các đại biểu Hội đồng nhân dân. Với cơ cấu tổ chức không có Hội
đồng nhân dân huyện, quận thì hình thức giám sát cần phải được xác định rõ. Việc
giám sát qua các báo cáo của Uỷ ban nhân dân huyện, quận là một hình thức. Từ
đó, cần làm rõ các vấn đề: các thành viên của Uỷ ban nhân dân huyện, quận có bị
chất vấn và nếu cần chất vấn sẽ diễn ra vào thời điểm nào, trong cuộc họp nào, tại
kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh hay các cuộc họp sơ kết, tổng kết hàng năm? Các
đoàn thể nhân dân và nhân dân sẽ tham gia giám sát như thế nào? Những vấn đề
trên cần sớm được cụ thể hoá trong các quy định về hoạt động giám sát.
Khi chính quyền huyện, quận không tổ chức Hội đồng nhân dân, trách nhiệm
giám sát sẽ được đặt lên vai các đại biểu và đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân
dân và Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh. Vì vậy, việc nâng cao năng lực và kỹ năng giám
sát là vấn đề cần sớm được giải quyết. Nghị quyết Hội nghị Trung ương V khoá X
đã định hướng: “Khi thực hiện không tổ chức Hội đồng nhân dân ở huyện, quận,
phường, cần tăng cường Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
về số lượng, chất lượng đại biểu, về cơ sở vật chất, điều kiện làm việc”. Cần tính
toán một tỉ lệ gia tăng hợp lý số đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố. Bởi
nếu không làm rõ vấn đề này thì có thể Hội đồng nhân dân cấp tỉnh sẽ có quy mô
Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 11


quá lớn mà hiệu quả giám sát không được bảo đảm. Điều cốt yếu là cần nâng cao

năng lực, trình độ của đội ngũ làm công tác giám sát để có đủ điều kiện đi sâu đi
sát, từ đó có thể phát hiện và xử lý kịp thời những vấn đề nảy sinh. Cần nghiên cứu
tăng số đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh chuyên trách một cách hợp lý. Trong Hội
đồng nhân dân tỉnh nên hình thành những tổ, nhóm giám sát chuyên đề theo hướng
chuyên sâu và chuyên nghiệp để tổ chức các đoàn giám sát có kỹ năng và giàu kinh
nghiệm thực tiễn. Thành viên của các đoàn giám sát này phải là những người có
chuyên môn sâu, am hiểu về lĩnh vực được giám sát, có bản lĩnh vững vàng, không
né tránh, không ngại va chạm; đoàn giám sát phải được cung cấp đầy đủ và nắm
chắc các thông tin; thành viên của đoàn giám sát không phải là các cá nhân liên
quan đến các cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát để bảo đảm tính khách quan

KẾT LUẬN
Như vậy, hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước là một biện pháp
pháp lý quan trọng đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước. Giám sát
không chỉ là hoạt động có mục đích của Quốc hội, Hội đồng nhân dân mà còn là
một nội dung quan trọng của hoạt động quản lý hành chính nhà nước và là một
hình thức kiềm chế, đối trọng trong việc thực thi quyền lực nhà nước hiện nay.
Thực hiện tốt công tác giám sát là Quốc hội và Hội đồng nhân dân đã trực tiếp chỉ
đạo, kiểm tra và đảm bảo quyền lực nhà nước được thực hiện một cách thường
xuyên đồng thời giúp duy trì trật tự quản lý cũng như bảo đảm công bằng trong
quản lý hành chính nhà nước. Thực hiện tốt công tác giám sát trong lĩnh vực quản
lý hành chính nhà nước không chỉ là một hoạt động tích cực duy trì trật tự quản lý
trong lĩnh vực hành chính mà còn tác động tích cực và chi phối rất lớn hoạt động
của tất cả các lĩnh vực khác trong đời sống xã hội. Vì vậy, trong công cuộc xây
dựng đất nước hiện nay, nhà nước ta hết sức chú trọng và quan tâm đến việc thực
hiện hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước ở trung ương và địa
phương. Từ đó, góp phần hoàn thiện cơ chế giám sát trong quản lý hành chính nhà
nước cũng như góp phần xây dựng nền hành chính nhà nước gọn nhẹ, khoa học và
tiến bộ

Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 12


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật hành chính Việt Nam, NXB
CAND năm 2008.
2. Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, Giáo trình Luật hành chính Việt Nam,
Nxb Đại học quốc gia, năm 2005.
3. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 được sửa
đổi, bổ sung năm 2001.
4. Luật hoạt động giám sát của Quốc hội năm 2001 được sửa đổi, bổ sung năm
2007.
5. GS.TS Lê Hữu Nghĩa, TS Nguyễn Văn Mạnh, “55 năm xây dựng nhà nước
của dân, do dân, vì dân. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”. NXb Chính trị - Quốc
gia.
6. TS Lê Sĩ Dược “Cải cách bộ máy hành chính cấp trung ương trong công
cuộc đổi mới hiện nay ở nước ta”. NXb Chính trị - Quốc gia.

Bài tập lớn học kỳ - Luât hành chính Nhà nước

Page 13