BÀI văn THUYẾT MINH HAY DÀNH CHO HS lớp 8

BÀI V Ă
N THUY ẾT MINH HAY DÀNH CHO HS L Ớ
P 8
Đề: Loài cây quen thu ộc ở địa ph ươn g em
Thuy ết minh v ềcây mít
Nói đ
ế n làng quê Vi ệt Nam, ng ư
ờ i ta th ư
ờ n g nh ớt ới nh ững lu ỹtre xanh rì rào trong gió, nh ững r ặng
d ừa soi mình d ư
ớ i dòng kênh,... Ít ai ngh ĩ đ
ế n hình ản h cây mít to ảbóng mát trong v ư
ờ n nhà.
Nh ưng t ừlâu, cây mít đã tr ởthành loài cây quen thu ộc đ
ố i v ới nhân dân ta.
Mít là loài cây ăn qu ảnhi ệt đ
ớ i , m ọc ph ổbi ến ở ĐN A và Brasil. Nó là cây thu ộc h ọdâu t ằm, có
ngu ồn g ốc ở Â Đvà Bangladesh. Qu ảmít còn là lo ại qu ảqu ốc gia ở Bangladesh. Tên g ọi khoa h ọ
c
c ủa nó là Artocarpus integrifolia.
Mít có nhi ều lo ại khác nhau nh ưng ng ư
ờ i ta x ếp chúng vào hai lo ại: Mít dai( mít khô ) và mít
m ật( mít ư
ớ t ). Mít dai múi dày, v ị ng ọt đ
ậ m và giòn; mít m ật múi m ềm, h ơi nát, v ị ng ọt mát.
Ở VN, cây mít được tr ồng trên kh ắp các làng quê t ừB vào N v ới nhi ều lo ại mít ngon và n ổi ti ế
ng
nh ưmít t ốn ữ, mít na,.... Mít t ốn ữlà m ột lo ại mít r ất đ
ặ c bi ệt đk tr ồng ch ủy ếu ở ĐB SCL, trái r ấ
t sai
và ngon. Đâ y là lo ại mít trái nh ỏ, khi chín màu vàng s ẫm, múi mít dính vào lõi ch ặ

t h ơn vào v ỏnên
khi chín c ầm cu ống rút ra có th ểkéo theo toàn b ộcác múi.
Cây mít là lo ại cây g ỗnh ỡ, cao t ừ8 đ
ế n 15m. Thân cây th ư
ờ n g có màu xám và có đ
ố m tr ắng xung
quanh. Lá mít hình b ầu d ục, to b ằng bàn tay ng ư
ờ i l ớn, cây tr ư
ở n g thành có tán lá xoè r ộ
ng. Cây
mít ra qu ảsau ba n ăm tu ổi và qu ảc ủa nó là lo ại qu ảph ức có hình b ầu d ụ
c(hay hình tròn), kích
th ư
ớ c (30-60)cm x (20-30)cm. Mít ra qu ảvào cu ối mùa xuân và chín vào cu ối mùa hè(T7-8). V ỏ
ngoài qu ảmít tua t ủa gai ng ắn, s ần sùi, màu xanh, khi chín có lo ại ng ảsang màu nâu th ẫ
m; phía
bên trong có các múi nh ỏch ứa h ạt. Múi mít có màu m ỡgà, v ị ng ọt và mùi th ơm h ấp d ẫ
n. Qu ảmít
m ọc ngay trên thân cây ho ặc trên cành chính.
Ng ư
ờ i ta th ư
ờ n g tr ồng mít b ằng h ạt: l ựa ch ọn nh ững qu ảngon l ấy h ạt r ồi ch ọn nh ững h ạ
t to, đ
ề u và
để c ảl ớp v ỏngoài đe m ươm ; khi cây m ọc cao t ừ10 đến 15cm thì đe m tr ồng. Ngoài ra t ại nh ững
vư
ờ n mít ở Nam B ộhay m ột s ốn ư
ớ c trên th ếgi ới, ng ư
ờ i ta còn tr ồng mít b ằng cách chi ết ghép hay
giâm cành. Theo kinh nghi ệm c ủ

a nhi ều ng ư
ờ i , mu ốn cho mít sai qu ảph ải tr ồng trên đ
ấ t t ốt, giàu
dinh d ư
ỡ n g, giàu mùn, đ
ấ t có t ầng canh tác trên 1m, t ốt nh ất là đ
ấ t th ịt pha sét đ
ể d ễthoát n ư
ớc ,
tránh ng ập úng. Khi cây cao 1m nên ti ến hành t ỉa cành t ạo tán. Sau m ỗi v ụthu ho ạ
ch c ầ
n t ỉa cành
m ột l ần b ằng cách ch ặt b ỏcác cành m ọc r ậm trong tán, cành sâu b ệnh, cành v ư
ợ t , các ch ồ
i mọ
c
thành búi ở thân cây đ
ể kích thích cây n ăm sau cho nhi ều qu ả.
Qu ảmít ch ứa nhi ều hàm l ư
ợng đ
ư
ờ n g, có nhi ệt l ư
ợ n g cao và giàu ch ất dinh d ư
ỡ n g. Các lo ại mít
đều r ất giàu vitamin(B1,B2,PP,....). Nhi ều nghiên c ứu cho th ấy th ức ăn giàu kali giúp làm gi ảm huy ết
ầp m trong mít l ại ch ứa khá nh ều kali, 100g có t ới 300mg. Trong mít còn có ch ứa nhi ề
u ch ấ
t
phytonutrient r ất có l ợi cho s ức kho ẻ. Ch ất này có đ
ặ c tính ch ống l ại ung th ư, t ăng huy ế

t áp, viêm
loét d ạdày và làm ch ậm l ại ti ến trình thoái hoá các t ếbào đ
ể đe m l ại s ựt ư
ơ i tr ẻvà s ức s ố
ng cho
làn da. Vì v ậ
y, nó đk r ất nhi ều ng ư
ờ i ưa chu ộng.
Vào mùa mít chín, ng ư
ờ i ta th ư
ờ n g bóc múi mút b ỏvào h ộp, cho vào t ủl ạnh ăn v ừa mát, vùa ng ọ
t
l ại v ừa th ơm. Ngày t ết, nh ững gói mít s ấy ăn giòn tan h ầu nh ưcó m ặt trong khay bánh k ẹ
o củ
a mỗ
i
nhà ở nam và trung b ộ; m ứt mít c ũ
ng là món lai rai c ủa l ớp tr ẻ. Ngày nay, ng ư
ờ i ta còn ch ếbi ến
nhi ều món ngon t ừmít nh ưchè mít, kem mít, r ư
ợ u mít,... R ư
ợ u mít c ũ
ng ngon hok kém r ư
ợu
vang( múi mít chín tr ộn v ới đ
ư
ờ n g kính tr ắng r ồi đ
ể lên men). Ngoài ra, mít còn đk đó ng h ộ
p đ
ể xu ấ

t
kh ẩu, đe m l ại ngu ồn l ơ
ị l ớn v ềm ặt kinh t ế. Hi ện nay, giá mít ngày càng t ăng cao, 1kg mít t ư
ơ i có giá
t ừ10 đ
ế n 30 nghìn đ
ồ n g. Vì v ậ
y, nó đã làm t ăng thu nh ập cho ng ư
ờ i tr ồng.
Qu ảmít còn đ
ư
ợ c dùng đ
ể ch ếbi ến các món ăn ở Vi ệt Nam và In đ
ônêxia. X ơmít có th ểdùng đ
ể
mu ối chua, làm g ỏi mít,... Có m ột món ngon ngon n ổi ti ếng ở Ngh ệAn đ
ư
ợ c làm t ừx ơmít g ọi là
nhút dùng đ
ể ăn kèm trong b ữa c ơm h ằng ngày thay cho d ưa và cà (Nhút có 2 lo ạ
i là nhút mít non


và nhút x ơmít. Ng ườ
i ta ch ọn x ơmít m ật r ồi tr ộn v ới m ột chút mu ối và đe m gói ch ặt trong mo cau
kho ảng 2 ngày là ăn được ). Ngoài ra, món n ộm làm b ằng mít và cà thái nh ỏc ũ
ng là món ăn ưa
thích c ủa ng ườ
i dân mi ền trung. Canh x ơmít c ũ
ng là m ột món ngon không kém. Đặc tr ưng c ủ

a món
canh này là không c ần m ột chút b ột ng ọt nào mà n ướ
c canh v ẫn ng ọt đậm đà .
Không ch ỉ x ơmít mà h ạt mít c ũng có giá tr ị ẩm th ực. Trong h ạt mít có ch ứa 70% tinh b ột, 5.2%Pr,
0.62% Livà 1.4% Ch ất khoáng. H ạt mít có th ểlu ộc chín để ăn ho ặc lu ộc lên r ồi đe m rang, ăn v ừa
th ơm l ại v ừa bùi. Nhi ều n ơi còn dùng h ạt mít kèm theo đẻ ch ếbi ến m ột s ốmón ăn : h ầm chân gìo
l ợn, ph ơi khô giã b ột làm bánh,... Theo đô ng y, các món ăn v ới mít non có r ất nhi ề
u tác d ụ
ng nh ư
:
b ổt ỳ, hoà can,... t ăng và thông s ữa, thích h ợp cho ph ụn ữsau khi sinh b ị ốm y ế
u, ăn kém, ít s ữa.
Ngoài nh ững l ợi ích nói trên, các b ộph ận c ủ
a cây mít còn được dùng để ch ữa m ột s ốb ệ
nh. Ph ơi lá
mít vàng th ật khô r ồi đốt cháy thành than, tr ộn v ới m ật ong, bôi vào ch ỗt ưa l ưỡ
i ngày 2-3 l ầ
n/ngày,
t ối 1 l ần có th ểch ữa t ưa l ưỡ
i cho tr ẻem. Lá mít c ũ
ng có th ểs ắc lên u ống để ch ữa hen suy ễn. Hay
l ấy lá mít t ươ
i giã nát, đắp lên ch ỗm ụn nh ọt đa ng s ưng s ẽlàm gi ảm s ưng đa u. Lá mít và t ầ
m g ửi
cây mít c ũng r ất t ốt cho ph ụn ữsau khi sinh(l ợi s ữa). Ho ặc dùng lá mít khô n ấ
u cô đặc thành cao,
bôi lên v ết l ởloét s ẽmau kh ỏi. Không ch ỉ th ế, lá mít còn được dùng để lót o ản cúng ph ật trên các
chùa.
V ỏcây mít có nhi ều nh ựa, th ườ
n g được dùng làm thu ốc ch ữa nh ọt v ỡm ủ

. Ho ặc c ũ
ng có th ểdùng
nh ựa mít tr ộn v ới gi ấm, bôi lên ch ỗm ụ
n nh ọt s ưng t ấ
y. Ngoài ra, g ỗmít t ươ
i đe m mài lên mi ếng đá
nhám hay ch ỗnhám c ủa trôn bát, cho thêm ít n ướ
c , u ống 6-10g m ỗi ngày giúp an th ầ
n, ch ữa huy ế
t
áp cao và nh ững tr ườ
n g h ợp co qu ắp. G ỗc ủa cây mít thu ộc g ỗnhóm IV, đô i khi được dùng để s ản
xu ất các d ụng c ụâm nh ạc nh ưlo ại m ộc c ầm ở I đ
ônêxia ,... G ỗmít còn được dùng để t ạc t ượ
n g th ờ
trong các đền chùa (th ớg ỗm ịn, d ễkh ắc nh ưng n ặng và ch ắc) hay dùng để làm nhà, đó ng bàn gh ế
,
đó ng gi ườn g t ủ,...
Cây mít còn được tr ồng để l ấy bóng mát, để l ấy cành lá khô làm ch ất đốt . Nó g ắn bó v ới tu ổ
i th ơ
c ủa bi ết bao ng ườ
i . Hình ản h cây mít bình d ị thân thu ộc c ũ
ng đã được các thi s ĩ, nh ạc s ĩ ch ọn làm
đề tài trong bài hát, câu th ơc ủ
a mình. Ng ười VN ai mà không bi ết đến bài th ơ“Qu ảmít” c ủ
a Hồ
Xuân H ươn g. Khi còn bé, em nh ỏnào mà không bi ết t ới hình ản h “gai chi chít” c ủ
a qu ảmít trong bài
“Qu ả” c ủa nh ạc s ĩ Tr ươ
n g Quang L ụ

c. Hay hình ản h cây mít c ũ
ng xu ất hi ện trong nh ững câu ca dao
t ục ng ữnh ư“ Nhà ngói, cây mít ”,...
Ngày nay, giá đất t ăng cao, ng ườ
i ta bán nhà bán v ườ
n và đất n ướ
c ta c ũ
ng đa ng đi vào ti ế
n trình
công nghi ệp hoá, hi ện đại hoá, có nhi ều khu đô th ị m ọc lên nên hình ản h cây mít c ũ
ng v ắng bóng
d ần. Song có l ẽ, dù cu ộc s ống có nhi ều đổi thay, có nhi ều các lo ại cây quý du nh ậ
p vào n ướ
c ta
nh ưng nh ững cây mít thân quen v ẫn mãi g ắn bó thân thi ết v ới ng ườ
i dân Vi ệ
t Nam.