bí kíp giúp các bạn giải tốt các bài toán tìm công thức phân tử

SỞ GD VÀ ĐÀO TẠO TIỀN GIANG                                                                                                              GV:Trương Châu Thành

B. HIDROCACBON: 
CT chung: CxHy (x ≥ 1, y ≤ 2x+2). Nếu là chất khí ở đk thường hoặc đk chuẩn: x ≤ 4.
Hoặc: CnH2n+2­2k, với k là số liên kết π , k  ≥ 0.
I­ DẠNG 1: Hỗn hợp gồm nhiều hidrocacbon thuộc cùng một dãy đồng đẳng.
PP1: Gọi CT chung của các hidrocacbon  C n H 2 n + 2 − 2 k (cùng dãy đồng đẳng nên k giống nhau)
­ Viết phương trình phản ứng
­ Lập hệ PT giải  ⇒ n , k.
­ Gọi CTTQ của các hidrocacbon lần lượt là  Cn1 H2n1 + 2− k ,Cn2 H2n2 + 2− k ... và số mol lần lần lượt là a1,a2…. 
Ta có:  +  n =

   
    

n1a1 + n2a2 + ...
a1 + a2 + ...

+ a1+a2+… =nhh
Ta có đk: n1Thí dụ : + Nếu hh là hai chất đồng đẳng liên tiếp và  n =1,5 
Thì n1<1,5+ Nếu hh là đđ không liên tiếp, giả sử có M cách nhau 28 đvC (2 nhóm –CH2­)
Thì n1< n =1,5PP2 : ­ gọi CT chung của hai hidrocacbon là  CxHy .
­ Tương tự như trên  ⇒

x,y

­ Tách ra CTTQ mỗi hidrocacbon  Cx1 H y1 ,Cx2 H y2 ...
Ta có: x1< x

y1 <  y nếu là đồng đẳng liên tiếp thì y2=y1+2. thí dụ y =3,5 

⇒ y1<3,5
nếu là đđ không kế tiếp thì ta thay ĐK : y2=y1+2 bằng đk y2=y1+2k (với k là hiệu số nguyên tử cacbon).
Cho vài thí dụ:
II. DẠNG 2: Tìm CTPT của hidrocacbon khi biết KL phân tử:
 Phương pháp: + Gọi CTTQ của hidrocacbon là CxHy; Đk: x ≥ 1, y ≤ 2x+2, y chẳn. 
+ Ta có 12x+ y=M

M
 (chặn trên) (1)
12
M−2
+ y ≤ 2x+2  ⇒ M­12x  ≤ 2x+2  ⇒ x ≥
(chặn dưới) (2)
14
Kết hợp (1) và (2)  ⇒ x và từ đó  ⇒ y.
+ Do y>0  ⇒ 12x
Thí dụ : KLPT của hydrocacbon CxHy = 58
Ta có 12x+y=58
+ Do y>o  ⇒ 12x<58  ⇒ x<4,8  và  do y  ≤ 2x+2  ⇒ 58­12x  ≤ 2x+2  ⇒ x  ≥ 4
⇒ x=4 ; y=10  ⇒ CTPT hydrocacbon là C4H10.
III. DẠNG 3 : GIẢI BÀI TOÁN HỖN HỢP
Khi giải bài toán hh nhiều hydrocacbon ta có thể có nhiều cách gọi :
­ Cách 1 : Gọi riêng lẻ, cách này giải ban đầu đơn giản nhưng về sau khó giải, dài, tốn thời gian.
­ Cách 2: Gọi chung thành một công thức  C x H y hoặc  C n H 2 n + 2 − 2 k (Do các hydrocacbon khác dãy đồng đẳng nên k 
khác nhau)

Phương pháp: Gọi Ct chung của các hydrocacbon trong hh là  C x H y  (nếu chỉ đốt cháy hh) hoặc  C n H 2 n + 2 − 2 k
(nếu vừa đốt cháy vừa cộng hợp H2, Br2, HX…)
­ Gọi số mol hh.
­ Viết các ptpứ xảy ra, lập hệ phương trình, giải hệ phương trình  ⇒

x , y hoaëc
n, k...
+ Nếu là  x , y ta tách các hydrocacbon lần lượt là  C x 1 H y1 , C x 2 H y 2 .....
Ta có: a1+a2+… =nhh
Blogsite:  />

SỞ GD VÀ ĐÀO TẠO TIỀN GIANG                                                                                                              GV:Trương Châu Thành

x1a1 + x 2a 2 + ....
a1 + a 2 + ...
y a + y 2a 2 + ...
y= 1 1
a1 + a 2 + ...

x=

Nhớ ghi điều kiện của x1,y1…
+ x1  ≥ 1 nếu là ankan; x1  ≥ 2 nếu là anken, ankin; x1  ≥ 3 nếu là ankadien…
Chú ý: + Chỉ có 1 hydrocacbon duy nhất có số nguyên tử C=1 nó là CH4 (x1=1; y1=4)
+ Chỉ có 1 hydrocacbon duy nhất có số nguyên tử H=2 nó là C2H2 (y2=4) (không học đối với C4H2).
Các ví dụ:
IV. CÁC PHẢN ỨNG DẠNG TỔNG QUÁT: 
1. Gọi CT chung của các hydrocacbon là  C n H 2 n + 2 − 2 k
a.Phản ứng với H2 dư (Ni,to) (Hs=100%)
,t o

C n H 2 n + 2 − 2 k + k H2  Ni


→ C n H 2 n + 2  hỗn hợp sau phản ứng có ankan và H2 dư

 Chú ý: Phản ứng với H2 (Hs=100%) không biết H2 dư hay hydrocacbon dư thì có thể dựa vào  M của hh sau phản ứng. Nếu 

M <26  ⇒ hh sau phản ứng có H2 dư và hydrocacbon chưa no phản ứng hết
b.Phản ứng với Br2 dư:

C n H 2 n + 2 − 2 k + k Br2  
→ C n H 2 n + 2 − k Br2 k
c. Phản ứng với HX

C n H 2 n + 2 − 2 k + k HX  
→ C n H 2 n + 2 − k X k
d.Phản ứng với Cl2 (a's'k't')

C n H 2 n + 2 − 2 k + k Cl2  
→ C n H 2 n + 2 − 2 k Cl k + xHCl
e.Phản ứng với AgNO3/NH3
2 C n H 2 n + 2 − 2 k +xAg2O  NH

3 → x C n H 2 n + 2 − 2 k − x Ag x

+ xH 2O

2) Đối với ankan:

CnH2n+2 + xCl2  ASKT

→ CnH2n+2­xClx + xHCl    ĐK: 1  ≤ x  ≤ 2n+2

CnH2n+2  Crackinh

→ CmH2m+2 + CxH2x          ĐK: m+x=n; m  ≥ 2, x  ≥ 2, n  ≥ 3.

3) Đối với anken:
+ Phản ứng với H2, Br2, HX đều tuân theo tỉ lệ mol 1:1
+ Chú ý phản ứng thế với Cl2 ở cacbon  α

α

C
CH3­CH=CH2 + Cl2  500

→ ClCH2­CH=CH2 + HCl
o

4) Đối với ankin:
+ Phản ứng với H2, Br2, HX đều tuân theo tỉ lệ mol 1:2
,t
VD: CnH2n­2 + 2H2  Ni


→ CnH2n+2
o

+ Phản ứng với dd AgNO3/NH3

2CnH2n­2 + xAg2O  

→ 2CnH2n­2­xAgx + xH2O

ĐK: 0  ≤ x  ≤ 2     
* Nếu x=0  ⇒ hydrocacbon là ankin  ≠ ankin­1
* Nếu x=1  ⇒ hydrocacbon là ankin­1
* Nếu x= 2  ⇒ hydrocacbon là C2H2.
5) Đối với aren và đồng đẳng:
+ Cách xác định số liên kết  π  ngoài vòng benzen.
Phản ứng với dd Br2       

n Br2
n hydrocacbon

= α ⇒ α là số liên kết  π  ngoài vòng benzen.

+ Cách xác định số lk  π  trong vòng:

nH2

= α + β    
n hydrocacbon
* với  α  là số lk  π  nằm ngoài vòng benzen
*  β là số lk  π  trong vòng benzen.

Phản ứng với H2 (Ni,to):  

Blogsite:  />

SỞ GD VÀ ĐÀO TẠO TIỀN GIANG                                                                                                              GV:Trương Châu Thành

Ngoài ra còn có 1 lk  π  tạo vòng benzen  ⇒ số lk  π  tổng là  α + β +1.

VD: hydrocacbon có 5 π  trong đó có 1 lk π  tạo vòng benzen, 1lk π  ngoài vòng, 3 lk π  trong vòng. Vậy nó có k=5 
⇒ CTTQ là CnH2n+2­k với k=5  ⇒ CTTQ là CnH2n­8
CHÚ Ý KHI GIẢI TOÁN 
VÍ DỤ 1 :Đốt cháy 0,1 mol hỗn hợp 2 ankan là đồng đẳng kế tiếp ,thu được 3,36 lít CO2(ĐKTC).Hai ankan trong hỗn hợp 
là:
Giải : số nt cacbon trung bình= số mol CO2 : số mol 2 ankan ­­­> CTPT
VD 2 :Đốt cháy 6,72 lít khí (ở đktc) hai hiđrocacbon cùng dãy đồng đẳng tạo thành 39,6 gam CO2 và 10,8 gam H2O.
a)Công thức chung của dãy đồng đẳng là:
b) Công thức phân tử mỗi hiđrocacbon là:
Giải :Do chúng ở thể khí, số mol CO2> số mol H2O  ­­­>là ankin hoặc ankadien
số mol 2 chất là :nCO2­ n H2O = 0,3 ­­­> Số ntử cacbon trung bình là : nCO2 :n 2HC=3
­­­> n1=2 ,n2 =4  ­­­> TCPT là C2H2 và C4H6
VD 3 :Cho 4,6 gam hỗn hợp 2 anken là đồng đẳng kế tiếp qua dung dịch brôm dư,thấy 
có 16 brôm phản ứng.Hai anken là
4,6

Giải:n Br2= 0,1 =n 2anken ­­­­>số nguyên tử cacbon trung bình =  0 ,1.14 =3,3 

 CTPT 2anken là: C3H6 và C4H8 
VD 4:Khi đốt cháy 1hh gồm:0,1 mol C2H4 và 1 hydrocacbon A,thu được 0,5 mol CO2 
và 0,6 mol H2O.CTPT của hydrocacbon A là:
Giải:nH2O > nCO2 ­­­> A là ankan
Số mol A= nH2O  ­ nCO2 =0,1­­­> n =(0,5 – 0,1.2): 0,1 =2­­­>CTPT của A là:C2H6
VD 5:Khi đốt cháy 0,2 mol hh gồm: C2H2 và 1 hydrocacbon A,thu được:
số mol CO2 =số mol H2O =0,5 mol.CTPT của hydrocacbon A là ?
Giải:nH2O = nCO2 ­­­> A là ankan ­­> nC2H2 =n A= 0,1­­­> số nguyên tử cacbon trong Alà:
(0,5 –0,1.2): 0,1 =3 ­­­> ctpt của A là: C3H8
V­ MỘT SỐ DẠNG BIỆN LUẬN KHI BIẾT MỘT SỐ TÍNH CHẤT

PHƯƠNG PHÁP: 
+ Ban đầu đưa về dạng phân tử
+ Sau đó đưa về dạng tổng quát (có nhóm chức, nếu có)
+ Dựa vào điều kiện để biện luận.
VD1: Biện luận xác định CTPT của (C2H5)n  ⇒  CT có dạng: C2nH5n
Ta có điều kiện: + Số nguyên tử H  ≤ 2 số nguyên tử C +2
⇒ 5n  ≤ 2.2n+2  ⇒ n  ≤ 2
+ Số nguyên tử H là số chẳn  ⇒ n=2  ⇒ CTPT: C4H10
VD2: Biện luận xác định CTPT (CH2Cl)n  ⇒  CT có dạng: CnH2nCln
Ta có ĐK: 
+ Số nguyên tử H  ≤ 2 số nguyên tử C + 2 ­ số nhóm chức
⇒ 2n  ≤ 2.2n+2­n  ⇒ n  ≤ 2.
+ 2n+n là số chẳn  ⇒ n chẳn  ⇒ n=2  ⇒ CTPT là: C2H4Cl2.
VD3: Biện luận xác định CTPT (C4H5)n, biết nó không làm mất màu nước brom.
CT có dạng: C4nH5n, nó không làm mất màu nước brom  ⇒ nó là ankan loại vì 5n<2.4n+2 hoặc aren.
ĐK aren: Số nguyên tử H =2số C ­6  ⇒ 5n =2.4n­6  ⇒ n=2. Vậy CTPT của aren là C8H10.
 Chú ý các qui tắc:
+ Thế halogen vào ankan: ưu tiên thế vào H ở C bậc cao.
+ Cộng theo Maccôpnhicôp vào anken
+ Cộng H2, Br2, HX theo tỷ lệ 1:1 vào ankađien.
+ Phản ứng thế Ag2O/NH3 vào ankin.
+ Quy luật thế vào vòng benzen
+ Phản ứng tách HX tuân theo quy tắc Zaixep.
C. NHÓM CHỨC
I­ RƯỢU: 
1) Khi đốt cháy rượu:  n H 2 O

> n CO 2 ⇒ rượu này no, mạch hở.

Blogsite:  />

SỞ GD VÀ ĐÀO TẠO TIỀN GIANG                                                                                                              GV:Trương Châu Thành

2) Khi tách nước rượu tạo ra olefin  ⇒ rượu này no đơn chức, hở.
3) Khi tách nước rượu A đơn chức tạo ra chất B.
­  d B / A
­  d B / A
4) 

< 1 ⇒ B là hydrocacbon chưa no (nếu là rượu no thì B là anken).
> 1 ⇒ B là ete.

­ Oxi hóa rượu bậc 1 tạo ra andehit hoặc axit mạch hở.
O]
R­CH2OH  [→
R­CH=O hoặc R­COOH

­ Oxi hóa rượu bậc 2 thì tạo ra xeton:
O]
R­CHOH­R'  [→
R­CO­R'

­ Rượu bậc ba khơng phản ứng (do khơng có H)
5) Tách nước từ rượu no đơn chức tạo ra anken tn theo quy tắc zaixep: Tách ­OH và H ở C có bậc cao hơn
6) 
­ Rượu no đa chức có nhóm ­OH nằm ở cacbon kế cận mới có phản ứng với Cu(OH)2 tạo ra dd màu xanh  
lam.
­ 2,3 nhóm ­OH liên kết trên cùng một C sẽkhơng bền, dễ dàng tách nước tạo ra anđehit, xeton hoặc axit 
cacboxylic.
­ Nhóm ­OH liên kết trên cacbon mang nối đơi sẽ khơng bền, nó đồng phân hóa tạo thành anđehit hoặc 

xeton.
CH2=CHOH  
→ CH3­CHO
CH2=COH­CH3  
→ CH3­CO­CH3.

CHÚ Ý KHI GIẢI TỐN 
 Rượu no

là rượu
no          
a. Khi đốt cháy rượu : nH 2O 〉 nCO2 ⇒ rượunày
nCO2
nguyên
tử
cácbon
=
     nH 2O − nCO2 = nrượuphản
ứng⇒ số
nrượu
      Nếu là hổn hợp rượu cùng dãy đồng đẳng thì số ngun tử Cacbon trung bình.
VD :  n  = 1,6  ⇒ n1< n =1,6   ⇒ phải có 1 rượu là CH3OH
b. 

nH 2

x
  ⇒  x  là số nhóm chức rượu ( tương tự với axít)
nrượu 2
=

c. rượu đơn chức no (A) tách nước tạo chất (B) (xúc tác : H2SO4 đđ)
. dB/A  < 1   ⇒  B là olêfin
. dB/A  > 1  ⇒  A là ete

0

,t
d. + oxi hóa rượu bậc 1 tạo anđehit : R­CHO   Cu
 →  R­ CH= O

+ oxi hóa rượu bậc 2 tạo xeton : R­ CH – R’   
 R – C – R’
                                                                 OH                        O
      + rượu bậc 3 khơng bị oxi hóa. 
 
II. PHENOL:
­ Nhóm OH liên kết trực tiếp trên nhân benzen, nên liên kết giữa O và H phân cực mạch vì vậy hợp chất của 
chúng thể hiện tính axit (phản ứng được với dd bazơ)
             
[O]     

OH

­ 
benzen) 

ONa

+H2O

+ NaOH

CH2OH khơng thể hiện tính axit. 

Nhóm ­OH liên kết trên nhánh (khơng liên kết trực tiếp trên nhân 

khô
ng phả
n ứ
ng

+ NaOH
CHÚ Ý KHI GIẢI TỐN 
a/ Hợp chất HC: A + Na → H2    

nH 2
nA

=

x
⇒ x là số ngun tử H linh động trong – OH hoặc         ­COOH.
2

Blogsite:  />

SỞ GD VÀ ĐÀO TẠO TIỀN GIANG                                                                                                              GV:Trương Châu Thành

b/ Hợp chất HC: A + Na → muối + H2O  ⇒ 

nNaOH phản
ứng
= y  ⇒ y là số nhóm chức phản ứng với NaOH là – OH 
nA

liên kết trên nhân hoặc – COOH và cũng  là số ngun tử H linh động phản ứng với NaOH.

n H2

=1 ⇒ A có 2 ngun tử H linh động phản ứng Natri
nA
nNaOH
= 1  ⇒ A có 1 ngun tử H linh động phản ứng NaOH
         . 
nA
VD : .  

         . nếu A có 2 ngun tử Oxi 
⇒ A có 2 nhóm OH ( 2H linh động phản ứng Na) trong đó có 1 nhóm –OH nằm trên nhân thơm ( H linh động phản ứng  
NaOH) và 1 nhóm OH liên kết trên nhánh như 
HO­C6H4­CH2­OH
III. AMIN:
­ Nhóm  hút e làm giảm tính bazơ của amin.
­ Nhóm  đẩy e làm tăng tính bazơ của amin.
VD: C6H5­NH2 CHÚ Ý KHI GIẢI TỐN 
 •   

nH +

namin

= x  ⇒ x là số nhóm chức amin

VD: nH+ : namin = 1 :1 ⇒ amin này đơn chức 
•    CT của amin no đơn chức là CnH2n+3N   (n ≥  1)
         . Khi đốt cháy nH2O > nCO2 ⇒ nH2O – nCO2 = 1,5 namin

nCO2

=
namin  số ngun tử cacbon
             . 
• Bậc của amin : ­NH2 bậc 1 ; ­NH­  bậc 2  ;  ­N ­ bậc 3
IV. ANĐEHIT :
1. Phản ứng tráng gương và với Cu(OH)2 (to)
o

3 ,t
R­CH=O +Ag2O  ddNH

→ R­COOH + 2Ag ↓
o

t
R­CH=O + 2Cu(OH)2  →
R­COOH + Cu2O ↓ +2H2O

 Nếu R là Hydro, Ag2O dư, Cu(OH)2 dư:
o

3 ,t
H­CHO + 2Ag2O ddNH

→  H2O + CO2 + 4Ag ↓
o

t
H­CH=O + 4Cu(OH)2  →
5H2O + CO2 + 2Cu2O ↓

 Các chất: H­COOH, muối của axit fomic, este của axit fomic cũng cho được phản ứng tráng gương.
o

3 ,t
HCOOH + Ag2O ddNH

→  H2O + CO2+2Ag  ↓

o

3 ,t
HCOONa + Ag2O  ddNH

→ NaHCO3 + 2Ag  ↓
o

3 ,t
H­COOR + Ag2O  ddNH


→ ROH + CO2 + 2Ag  ↓

 Anđehit vừa đóng vai trò chất khử, vừa đóng vai trò chất oxi hóa:
+ Chất khử: Khi phản ứng với O2, Ag2O/NH3, Cu(OH)2(to)
+ Chất oxi hóa khi tác dụng với H2 (Ni, to)
CHÚ Ý KHI GIẢI TỐN 
       a. 

nAg

= 2 x ⇒ x là
sốnhóm
chức
andehyt.
nanđehyt

           + Trường hợp đặc biệt : H­CH = O phản ứng Ag2O tạo 4mol Ag nhưng %O = 53,33%
     + 1 nhóm andehyt ( ­ CH = O ) có 1 liên kết đơi C = O  ⇒ andehyt no đơn chức chỉ có 1 liên kết Π nên khi đốt cháy 

nH 2O = nCO2 ( và ngược lại)

Blogsite:  />

SỞ GD VÀ ĐÀO TẠO TIỀN GIANG                                                                                                              GV:Trương Châu Thành

           + andehyt A có 2 liên kết Π có 2 khả năng : andehyt no 2 chức ( 2Π ở C = O) hoặc andehyt khơng no có 1 liên kết 
đơi ( 1Π trong C = O, 1 Π trong C = C).

nCu2O

b. + 

= x ⇒ x là
sốnhóm
chức
andehyt
n andehyt

      + 

nCu(OH)2 phản
ứng
= 2 x ⇒ x làsố
nhóm
chức
andehyt
n andehyt

      + 

nH 2 phản
ứng
= x ⇒ x là
( số
nhóm
chức
andehyt+ số
liênkết
đôi(
∏) C = C)

nandehyt

V. AXIT CACBOXYLIC:
+ Khi cân bằng phản ứng cháy nhớ tính cacbon trong nhóm chức.

3n + 1
) O2 
→ (n+1)CO2 + (n+1)H2O
2
+ Riêng axit fomic tráng gương, phản ứng với Cu(OH)2 tạo  ↓ đỏ gạch.
VD: CnH2n+1COOH +  (

  Chú ý axit phản ứng với Cu(OH)2 tạo ra dd màu xanh do có ion Cu2+
+ Cộng HX của axit acrylic, axit metacrylic, andehit acrylic nó trái với quy tắc cộng Maccopnhicop:
VD: CH2=CH­COOH + HCl  
→  ClCH2­CH2­COOH

+ Khi giải tốn về muối của axit cacboxylic khi đốt cháy trong O2 cho ra CO2, H2O và Na2CO3
VD : CxHyOzNat +            O2  
→

t
y
t
( x + ) CO2 +  H2O +  Na2CO3
2
2
2

CHÚ Ý KHI GIẢI TỐN 

nOH- phản
ứng
= x ⇒ x làsố
nhóm
chức
axít( - COOH)
      •    
naxít
•
•

Chí có axít fomic ( H­COOH) tham gia phản ứng tráng gương
Đốt axít : 

        Ta có :  nH 2O
•       

nH 2 sinh ra
naxít

= nCO2 ⇒ axíttrên
nơnchức.
( và
ngược
lại)⇒ CT : C nH 2nO2  

=

x

⇒ x là
sốnhóm
chức
axít( phản
ứng
kimloại)
2

        Lưu ý khi giải tốn :
+ Số mol Na (trong muối hữu cơ) = số mol Na (trong Na2CO3) (bảo tồn ngun tố Na)
+ Số mol C (trong Muối hữu cơ) = số mol C (trong CO2) + Số mol C (trong Na2CO3) (bảo tồn ngun tố C)
 So sánh tính axit : Gốc hút e làm tăng tính axit, gốc đẩy e làm giảm tính acit của axit cacboxylic.
VI. ESTE :
  cách viết CT của một este bất kì : x
y
Este do axit x chức và rưỡu y chức :   Ry(COO)x.yR’x .
 Nhân chéo x cho gốc hidrocacbon của rượu và y cho gốc hdrocacbon của axit.
 x.y là số nhóm chức este.
VD :  ­ Axit đơn chức + rượu 3 chức : (RCOO)3R’
­ Axit 3 chức + rượu đơn chức : R(COO­R’)3
1. ESTE ĐƠN CHỨC :
 

o

t
Este + NaOH  →
Muối + rượu

Este + NaOH  

→ 1 muối + 1 anđehit  ⇒ este này khi phản ứng với dd NaOH tạo ra rượu có nhóm ­OH 

liên kết trên cacbon mang nối đơi bậc 1, khơng bền đồng phân hóa tạo ra anđehit.
o

t
VD: R­COOCH=CH2 + NaOH  →
R­COONa + CH2=CH­OH

Đp hóa

CH3CH=O
Este + NaOH   
→ 1 muối + 1 xeton   ⇒ este này khi phản ứng tạo rượu có nhóm ­­OH liên kết trên 

cacbon mang nối đơi bậc 2 khơng bền đồng phân hóa tạo xeton. 

RCOOC=CH2

o

t
+ NaOH  →
R­COONa + CH2=CHOH­CH3

CH3
Đp hóa
CH3-CO-CH3
Blogsite:  />

SỞ GD VÀ ĐÀO TẠO TIỀN GIANG                                                                                                              GV:Trương Châu Thành

Este + NaOH  
→ 2muối +H2O  ⇒ Este này có gốc rượu là đồng đđẳng của phenol hoặc phenol..

VD : 

o

t
+ 2NaOH  →
RCOONa + C6H5ONa + H2O

RCOO
        ( 

do phenol có tính axit nên phản ứng tiếp với NaOH tạo ra muối và H2O)

Este + NaOH  
→ 1 sản phẩm duy nhất  ⇒ Este đơn chức 1 vòng

 
        

R

C O

o

t
+NaOH  →

O

R

COONa

OH

CÁCH XÁC ĐỊNH SỐ NHÓM CHỨC ESTE :

nNaOH(phaûn
öùng)
= α ⇒ α là số nhóm chức este (trừ trường hợp este của phenol và đồng đẳng của nó)
nEste
nNaOHcần <2neste(este phản ứng hết)  ⇒ Este này đơn chứcvà NaOH còn dư.
 Este đơn chức có CTPT là : CxHyO2  ⇔ R­COOR’ ĐK : y ≤ 2x
 

Ta có 12x+y+32 = R + R’ + 44.
Khi giải bài toán về este ta thường sử dụng cả hai công thức trên.
+ Ct CxHyO2 dùng để đốt cháy cho phù hợp.
+ CT R­COOR’ dùng để phản ứng với NaOH  ⇒ CT cấu tạo của este.
 Hỗn hợp este đơn chức khi phản ứng với NaOH tạo 1 muối + 2 rượu đơn chức
⇒  2 este này cùng gốc axit và do hai rượu khác nhau tạo nên.

 R − COOR1
⇔ Cx H yO2

R − COOR 2
 Hỗn hợp este đơn chức khi phản ứng với NaOH tạo ra 3 muối + 1 rượu  ⇒  3 este này cùng gốc rượu và do 3 axit 

Vậy công thức 2 este là R­COO R '  giải  ⇒ R,R’ ; ĐK : R1< R '
tạo nên.

 R1COOR '

CT 3 este là  R COOR’  ⇒ CT 3este  R 2COOR ' ⇔ C x H y O 2
R COOR '
 3
Hỗn hợp este khi phản ứng với NaOH  
→ 3 muối + 2 rượu đều đơn chức

⇒ CTCT của 3este là  R COO R '  (trong đó 2 este cùng gốc rượu)
 R 1COOR1 '

⇒ CT 3este là:   R 2COOR1 '     ⇔   C x H y O 2
R COOR '
2
 3

 Hỗn hợp 2 chất hữu cơ đơn chức khi phản ứng với NaOH thu được 1 muối + 1 rượu : Có 3 trường hợp xảy ra : 

RCOOH
      
 R ' OH

+ TH1 : 1 axit + 1 rượu  

 RCOOH
                
RCOOR '
 R ' OH
+ TH3 : 1 rượu + 1 este (cùng gốc rượu)  
RCOOR '
+ TH2 : 1 axit + 1 este (cùng gốc axit)  

hợp :

 Hỗn hợp hai chất hữu cơ khi phản ứng với dd NaOH thu được hai muối + 1 rượu (đều đơn chức). Có hai trường  

 RCOOH
RCOOR '

+ TH1 : 1 axit + 1 este  

 R1COOR '
⇔ RCOO R ' .
R 2COOR '

+ TH2 : 2 este (cùng gốc rượu) :  

Hỗn hợp hai chất hữu cơ đơn chức khi phản ứng với dd NaOH thu được 1 muối + 2 rượu. Có hai trường hợp :
Blogsite:  />