Phân tích mùa xuân nho nhỏ

Phân tích Mùa xuân nho nhỏ
I. Nhà thơ Thanh Hải ( 1930 – 1980)
- Thanh Hải tên thật là Phạm Bá Ngoãn quê ở Phong Điền, Thừa Thiên –
Huế.
- Hoạt động văn nghệ từ cuối năm kháng chiến chống Pháp.
-Tham gia hai cuộc kháng chiến, bám trụ quê hương trong những năm
kháng chiến ác liệt nhất của cách mạng.
- Là nhà thơ có công xây dựng nền văn nghệ cách mạng miền Nam từ
những ngày đầu.
- Thơ Thanh Hải nhỏ nhẹ, chân thành, đằm thắm, giàu nhạc điệu,
hình ảnh ngôn ngữ chọn lọc, bình dị.
- Bị bệnh hiểm nghèo, ông vẫn sống lạc quan.
II. Tác phẩm:
1. Hoàn cảnh sáng tác : Bài thơ được sáng tác vào tháng 11 – 1980,
trong hoàn cảnh đất nước thống nhất, đang xây dựng c/s mới với vô vàn
khó khăn, thử thách. Khi đó nhà thơ đang ốm nặng trên giường bệnh.
Ngày 15/12/1980, ông qua đời.
2. Giá trị nghệ thuật:
- Thể thơ 5 chữ, gần với âm hưởng thơ ca, tạo âm hưởng nhẹ nhàng
tha thiết
- Cách gieo vần liền, tạo sự liền mạch về cảm xúc.
- Kết hợp các hình ảnh giản dị của tự nhiên với các hình ảnh mang ý
nghĩa biểu trưng tạo nên sự phát triển, nâng cao và đổi mới ( Hình
tượng mùa xuân )
- Cấu từ thơ chặt chẽ, từ hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên đất trời
đến mùa xuân của đất nước, của cách mạng và mùa xuân do con
người tạo ra.
- Giọng điệu bài thơ phù hợp với cảm xúc của tác giả: Ở đoạn đầu
vui, say sưa với vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, rồi phấn chấn, hối hả

trước khí thế lao động của đất nước. Và cuối cùng là trầm lắng, hơi trang
nghiêm mà thiết tha bộc bạch, tâm niệm.
3. Giá trị nội dung :
Bài thơ đã vẽ lên bức tranh thiên nhiên, đất trời xứ Huế thơ mộng
ngập tràn sức sống. Đồng thời là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó
với đất nước, với cuộc đời, thể hiện ước nguyện chân thành được hoà
nhập, được cống hiến cho đất nước, góp một mùa xuân nho nhỏ vào mùa
xuân lớn của dân tộc.
4. Mạch cảm xúc và bố cục:
* Mạch cảm xúc: được khơi nguồn, nảy nở từ sức sống, vẻ đẹp của
mùa xuân thiên nhiên, mở rộng ra với mùa xuân đất nước, cách mạng.
Cảm xúc lắng đọng dần vào suy tư và ước nguyện: nhà thơ muốn nhập
vào bản hoà ca vĩ đại của cuộc đời bằng một nốt trầm xao xuyến của
riêng mình, góp vào mùa xuân chung lớn lao “một mùa xuân nho nhỏ”.
Bài thơ khép lại với những cảm xúc thiết tha, tự hào về quê hương, đất
nước qua điệu dân ca xứ Huế.
* Bố cục: Gồm 4 phần:
- Khổ 1: Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời
- Khổ 2+3: Cảm xúc về mùa xuân của đất nước
- Khổ 4+5: Suy nghĩ và ước nguyện của tác giả trước mùa xuân đất
nước.
- Khổ cuối: Lời ngợi ca quê hương, đất nước qua điệu dân ca xứ Huế.
III. Phân tích bài thơ.
* Đề 1. Phân tích khổ thơ thứ nhất của bài
1. Mở bài :- Giới thiệu tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác.
- Giới thiệu khái quát bài thơ, đoạn thơ : “ Mùa xuân nho nhỏ” là bài thơ
tiêu biểu cho phong cách sáng
tác của ông. Với giọng thơ trầm lắng và những nét chấm phá đặc sắc, bài
thơ đã dựng lên bức tranh mùa

xuân tươi đẹp, thơ mộng và ngập tràn sức sống: ( Chép lại khổ thơ)
1. Thân bài :
*Phân tích : Bức tranh mùa xuân ấy mở đầu bằng hình ảnh:
Mọc giữa dòng sông xanh
- Tác giả đã khéo léo khi đảo động từ “mọc” lên đầu câu. Nó không chỉ
tạo người đọc ấn tượng đột ngột, bất ngờ mà còn làm cho sự vật sống
động như đang diễn ra trước mắt. Tưởng như bông hoa kia đang từ từ, lồ
lộ mọc, vươn lên, xoè nở trên mặt nước xanh biếc của dòng sông xuân.
- Ba tiếng “dòng sông xanh” đưa người đọc liên tưởng đến dòng sông
Hương Giang – con sông huyền thoại của xứ Huế, con sông với màu
nước quanh năm xanh biếc. Con sông ấy như biểu tưởng của sức sống
mùa xuân tươi trẻ. Dòng sông chảy đến đâu, sức xuân lan toả đến đó.
Hình ảnh bông “hoa tím biếc” “mọc giữa dòng sông xanh” gợi liên
tưởng đến sức sống mãnh liệt của mùa xuân đang từ từ trỗi dậy.
- Hai câu thơ đã bộc lộ cảm nhận tinh tế và sự phối hợp màu khéo léo
của tác giả. Dòng sông xanh – hoa tím biếc, hai gam màu vừa tương
phản lại vừa hài hoà khiến cho bức tranh xuân hiện với sắc màu tươi tắn.
Ánh sáng mùa xuân chiếu qua sắc hoa tím nhẹ nhàng, màu tím của hoa
phản chiếu trên mặt nước xanh biếc qua tạo nên bảy sắc cầu vồng rực rỡ.
Đó là vẻ đẹp dịu dàng, thanh mát và đằm thắm của thiên nhiên đất trời
xứ Huế mộng mơ.
- Cách lựa chọn gam màu của tác giả cũng rất tinh tế. Nói đến mùa xuân
là người ta thường nói đến sắc vàng của hoa mai và sắc hồng của hoa
đào, còn mùa xuân trong thơ Thanh Hải lại là sắc tím nhẹ nhàng, thanh
nhã. Đây là một sự lựa chọn tinh tế mang dụng ý nghệ thuật. Bởi màu
tím là màu đặc trưng của người dân xứ Huế. Chỉ có màu tím mới diễn tả
hết được vẻ đẹp kín đáo, đằm thắm của con người mà đặc biệt là các cô
gái Huế.

- Bức trah mùa xuân không chỉ có hình ảnh, màu sắc mà còn có cả âm
thanh:
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang lừng
- Chim chiện là loài chim nhỏ bé đến thân thương của đồng quê Việt
Nam. Tiếng chim vang lên báo hiệu mùa xuân về. Hai tiếng “ơi” và “hót
chi” cất lên vừa ngọt ngào, vừa mang giọng điệu thân thương của người
dân xứ Huế. Tiếng chim ngân vang, rung động đất trời, đem đến bao
niềm vui, làm cho trái tim nhà thơ rung động. Ngắm dòng sông xanh,
hoa tím biếc, lắng nghe chim hót, nhà thơ bồi hồi cảm giác bâng khuâng,
xao xuyến:
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
- Hình ảnh thơ đẹp, giàu chất tạo hình góp phần bộc lộ cảm xúc vui tươi,
hồn nhiên, trong trẻo của nhà thơ trước mùa xuân của thiên nhiên đất
trời. Trong sự cảm nhận của nhà thơ, tiếng chim vô hình được cảm nhận
bằng thính giác trở nên có hình khối có ánh sáng và màu sắc mà nhà thơ
có thể cảm nhận bằng thị giác rồi xúc giác qua bàn tay đưa hứng của
mình. Hình ảnh “giọt long lanh” là hình ảnh liên tưởng đầy chất thơ.
Những “giọt long lanh” ấy có thể là giọt tiếng chim, giọt sương, giọt
mưa xuân, giọt nắng, giọt hạnh phúc mà thiên nhiên ban tặng cho con
người. Hình ảnh thơ trở nên lung linh, đa nghĩa. Thơ vừa là nhạc, vừa lạ
họa. Tiếng chim ấy hay là những nốt nhạc, trong trẻo vang ngân của bàn
hòa ca đất trời, c/s vào xuân. Và nhà thơ đã đón nhận tất cả vẻ đẹp của
mùa xuân ấy bằng thái độ trân trọng, nâng niu qua bàn tay “ đưa hứng”
của mình. Nghệ thuật chuyển đổi cảm giác góp phần diễn tả tâm trạng
say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước mùa xuân tươi đẹp của thiên nhiên,
đất trời.

c. Đánh giá, nâng cao: Chỉ vài ba nét chấm phá đơn sơ, giản dị,
Thanh Hải đã vẻ lên bức tranh xứ Huế với không gian cao rộng, màu
sắc tươi tắn, âm thanh rộn rã, tươi vui. Đó là bức tranh mùa xuân tươi
đẹp, trang nhã, thơ mộng và ngập tràn sức sống. Bức tranh ấy có dòng
sông, có hoa cỏ, có tiếng chim hót, có bầu trời, có sương mai và con
người ngập tràn niềm vui. Một niềm vui ấm áp dạt dào.
Điều đáng nói khi tác giả viết bài thơ mùa xuân còn chưa đến nhưng
lời thơ đã tràn đầy xuân sắc. Trước bức tranh thơ này, người đọc khó
hình dung nổi, tác giả những vần thơ vui tươi, rộn rã ấy lại nằm trên
giường bệnh, sống những ngày cuối cùng của cuộc đời. Phải yêu đời
thiết tha và lạc quan lắm mới mở lòng viết được những vần thơ dạt dào
cảm hứng xuân như vậy. Có thế thấy Thanh Hải đã cảm nhận mùa xuân
bằng chính trái tim yêu đời thiết tha của mình.
3. Kết bài : Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng tha thiết và yêu
mến, gắn bó với con người và cuộc đời. “Mùa xuân nho nhỏ” mà
không nhỏ chút nào. Nó đã giúp ta cảm nhận được vẻ đẹp trong trẻo,
tinh khôi của thiên nhiên, đất trời để từ đó bồi đắp thêm cho chúng ta t/y
thiên nhiên, yêu mùa xuân và mở rộng ra là t/y quê hương, đát nước.
…………………………………………………………….