NGHỆ THUẬT TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN KIM LÂN

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

TRẦN THU THỦY

NGHỆ THUẬT TRẦN THUẬT TRONG
TRUYỆN NGẮN KIM LÂN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Văn học Việt Nam

Hà Nội - 2014
1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

TRẦN THU THỦY

NGHỆ THUẬT TRẦN THUẬT TRONG
TRUYỆN NGẮN KIM LÂN

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Văn học Việt Nam
Mã số: 60 22 01 21

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Hà Văn Đức

Hà Nội - 2014

2


LỜI CAM ĐOAN
Ngoài sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS. Hà Văn Đức, để hoàn thành luận
văn này, tất cả ý tưởng, đề tài và nội dung chính của luận văn là do sự nghiên cứu
nghiêm túc của tôi.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi có sử dụng các tư liệu tham khảo liên
quan đến vấn đề nghiên cứu của mình nhưng chỉ để gợi mở cho tôi các ý tưởng
nghiên cứu cũng như tăng thêm tính thuyết phục cho những lập luận của để tài thêm
chặt chẽ. Khi sử dụng một số trích đoạn, chúng tôi có chú thích một cách cụ thể và
rõ ràng.
Kết quả nghiên cứu này không trùng khít với bất kì công trình nghiên cứu
nào được công bố trước đó.
Tôi xin cam đoan những điều này là sự thật. Nếu có vấn đề gì sai phạm, tôi
xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Học viên

Trần Thu Thủy

3


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu cũng như hoàn thành luận văn này,
cùng với những nỗ lực của bản thân là sự giúp đỡ, động viên của các thầy giáo, cô
giáo, gia đình và bạn bè.
Lời đầu tiên cho tôi gửi lời cảm ơn đến các thầy, cô giáo trong khoa Văn học
– Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội. Đặc
biệt, tôi muốn gửi lời tri ân sâu sắc nhất đến PGS.TS. Hà Văn Đức, người đã trực

tiếp hướng dẫn và chỉ bảo tận tình cho tôi để hoàn thành luận văn Thạc sĩ này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã tạo điều kiện
giúp đỡ và chia sẻ với tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Một lẫn nữa tôi xin cảm ơn tất cả mọi người đã dành cho tôi điểm tựa và động lực
về mặt tinh thần để tôi hoàn thành luận văn Thạc sĩ này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 10 tháng 11 năm 2014
Học viên

Trần Thu Thủy

4


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................7
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................7
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................................................8
3. Đối tượng, phạm vi và mục đích nghiên cứu .... Error! Bookmark not defined.
4. Phương pháp nghiên cứu ................................... Error! Bookmark not defined.
5. Cấu trúc luận văn ............................................... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 1. NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG TRUYỆN NGẮN KIM LÂN
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Người kể chuyện và các hình thức người kể chuyện trong tác phẩm tự sự
Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Khái lược về Người kể chuyện trong tác phẩm tự sự .... Error! Bookmark
not defined.
1.1.2. Các hình thức xuất hiện của người kể chuyện trong tác phẩm tự sựError!
Bookmark not defined.
1.1.2.1. Người kể chuyện ngôi thứ nhất với phương thức trần thuật chủ quan hóa

Error! Bookmark not defined.
1.1.2.2. Người kể chuyện ngôi thứ ba với phương thức trần thuật khách quan
– chủ quan hóa ................................................ Error! Bookmark not defined.
1.2. Người kể chuyện trong truyện ngắn của Kim Lân ....... Error! Bookmark not
defined.
1.2.1. Người kể chuyện ngôi thứ nhất với phương thức trần thuật chủ quan hóa
trong truyện ngắn Kim Lân ................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.1.1. Người kể chuyện ngôi thứ nhất với vai trò là người dẫn chuyện.......... Error!
Bookmark not defined.
1.2.1.2.Người kể chuyện ngôi thứ nhất với vai trò vừa là người dẫn chuyện
vừa là một nhân vật ......................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Người kể chuyện ngôi thứ ba trong truyện ngắn Kim Lân ............... Error!
Bookmark not defined.
5


1.2.2.1. Người kể chuyện ngôi thứ ba với phương thức trần thuật khách quan hóa Error!
Bookmark not defined.
1.2.2.2. Người kể chuyện ngôi thứ ba theo phương thức trần thuật chủ quan hóa
Error! Bookmark not defined.
1.2.2.3. Những truyện ngắn mang dấu ấn tự truyện của Kim Lân với sự đồng
hành của người kể chuyện ngôi thứ ba ........... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 1 .................................................. Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 2. KẾT CẤU TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN KIM LÂN
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Khái lược về kết cấu trần thuật trong tác phẩm tự sự ... Error! Bookmark not
defined.
2.2. Các hình thức kết cấu trần thuật trong truyện ngắn Kim Lân ................ Error!
Bookmark not defined.
2.2.1. Dạng kết cấu trần thuật theo trình tự thời gian trong truyện ngắn Kim Lân

............................................................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Dạng kết cấu gấp khúc thời gian trần thuật........... Error! Bookmark not
defined.
2.2.3. Dạng kết cấu trần thuật theo dòng tâm trạng nhân vật Error! Bookmark
not defined.
2.2.4. Dạng kết cấu trần thuật trùng phức mạch truyện .. Error! Bookmark not
defined.
Tiểu kết chương 2 .................................................. Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 3. NGÔN NGỮ VÀ GIỌNG ĐIỆU TRẦN THUẬT TRONG
TRUYỆN NGẮN KIM LÂN .................................. Error! Bookmark not defined.
3.1. Ngôn ngữ trần thuật trong truyện ngắn Kim Lân ......... Error! Bookmark not
defined.
3.1.1. Khái lược về ngôn ngữ trần thuật trong tác phẩm tự sự .................. Error!
Bookmark not defined.

6


3.1.2. Ngôn ngữ trần thuật trong truyện ngắn Kim Lân .. Error! Bookmark not
defined.
3.1.2.1. Sự thâm nhập của ngôn ngữ đời sống vào trần thuật ................ Error!
Bookmark not defined.
3.1.2.2. Ngôn ngữ giàu tính tạo hình .............. Error! Bookmark not defined.
3.1.2.3. Câu văn ngắn gọn, mộc mạc .............. Error! Bookmark not defined.
3.2. Giọng điệu trần thuật ...................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Giọng điệu trần thuật trong tác phẩm tự sự ........... Error! Bookmark not
defined.
3.2.2. Giọng điệu trần thuật trong truyện ngắn Kim Lân Error! Bookmark not
defined.
3.2.2.1. Giọng điệu trữ tình sâu lắng .............. Error! Bookmark not defined.

3.2.2.2. Giọng điệu dân dã, tự nhiên .............. Error! Bookmark not defined.
3.2.2.3. Sự gặp gỡ tự nhiên của giọng điệu người kể chuyện và giọng điệu
nhân vật qua lời nửa trực tiếp tự do ............... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3 .................................................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .............................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................11

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Kim Lân tên thật là Nguyễn Văn Tài, sinh ngày 1 tháng 8 năm 1920, quê ở
làng Phù Lưu, xã Tân Hồng, huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Xuất phát từ niềm yêu
7


thích nghệ thuật tuồng nên ông đã lấy tên nhân vật tuồng Kim Lân trở thành bút
danh của mình từ những năm bốn mươi của thế kỉ trước. Kim Lân có một đời sống
riêng thua thiệt, ông là con của người vợ thứ ba trong một gia đình bình thường, bị
mọi người trong gia đình rẻ rúm. Do điều kiện khó khăn, Kim Lân chỉ học hết bậc
Tiểu học, rồi vừa làm thợ sơn guốc, thợ sơn mài, khắc tranh bình phong vừa viết văn.
Kim Lân đến với văn học xuất phát từ lòng say mê, ham thích. Hơn nữa,
động lực đến với sáng tạo văn chương nghệ thuật của ông được bắt nguồn từ ý chí
vượt lên số phận, “đòi cho mình một thân phận, một nhân phẩm, một chỗ đứng
trong cuộc sống bé nhỏ quẩn quanh của quê hương” [34, tr.15]. Kim Lân bắt đầu sự
nghiệp bằng truyện ngắn Đứa con người vợ lẽ đăng trên báo Trung Bắc chủ nhật
năm 1942, một tác phẩm mang tính tự truyện. Trong những năm 1941 đến năm
1944, ông viết khá đều tay và đăng chủ yếu trên báo Tiểu thuyết thứ bảy và Trung
Bắc chủ nhật. Ở giai đoạn sáng tác này, ý thức trách nhiệm của nhà văn đối với Kim
Lân còn mơ hồ nên những tác phẩm của ông thường viết về bản thân và cái mình
thích. Tuy nhiên, với tấm lòng của người “vốn là con đẻ của đồng ruộng”, Kim Lân
đã hướng ngòi bút vào khung cảnh làng quê với cuộc sống và số phận của người

nông dân nghèo khổ, lam lũ, từ đó toát lên giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc.
Bên cạnh đó, một số tác phẩm của ông như: Đuổi tà, Ông Cản Ngũ, Đôi chim
thành, Con Mã Mái, Cầu đánh vật…đã tái hiện những sinh hoạt phong phú ở vùng
thôn quê, thể hiện vốn hiểu biết tường tận, sự trân trọng của nhà văn với những giá
trị văn hóa truyền thống. Sau Cách mạng tháng Tám, Kim Lân ý thức hơn về trách
nhiệm của mình đối với cuộc sống và xã hội, ông tiếp tục viết về làng quê Việt
Nam, tiếp tục viết về những cảnh đời khốn khó, tội nghiệp, nhưng hơn hết là sự đổi
đời của người nông dân nhờ cách mạng. Kim Lân đã sáng tạo ra những tác phầm có
giá trị như Làng, Bố con ông gác máy bay trên núi Côi Kê, Vợ nhặt,… với những
thay đổi tình cảm, nhận thức, sự đổi đời của người nông dân trong cải cách ruộng
đất và tham gia hoạt động cách mạng.
Truyện ngắn là một thể loại thuộc phương thức tự sự. Về phương diện nội
dung, nó được xem là một lát cắt ngang của cuộc sống. Với dung lượng nhỏ, thể
8


loại này là sự kết tinh cao của ngôn từ. Cách kể chuyện trong truyện ngắn khác so
với tiểu thuyết bởi tính cô đọng, súc tích của đặc trưng thể loại. Dung lượng ngắn là
một thế mạnh đồng thời cũng đòi hỏi những sáng tạo của nhà văn, nhất là sáng tạo
trong nghệ thuật trần thuật đảm bảo cho sự hấp dẫn và tác động mạnh mẽ của truyện
ngắn. Vì vậy, tìm hiểu nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn qua tác phẩm của
những nhà văn thành công là hướng đi có nhiều ý nghĩa.
Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn và là cây bút viết truyện ngắn
vững vàng. Trong cả hai giai đoạn sáng tác trước và sau Cách mạng tháng Tám,
Kim Lân viết không nhiều nhưng ở giai đoạn nào ông cũng có tác phẩm hay. Như
lời nhận xét độc đáo, sắc sảo về truyện ngắn Kim Lân của nhà văn Trung Trung
Đỉnh: “Những truyện ngắn Kim Lân thì quả là đặc sắc, tinh vi, ranh mãnh, dồn nén
và cả đáo để nữa” [34, tr.645]. Chính vì vậy, truyện ngắn của Kim Lân luôn hấp
dẫn và thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Tuy nhiên, vấn đề nghệ
thuật trần thuật trong truyện ngắn Kim Lân đòi hỏi được xem xét trên tinh thần khoa

học và toàn diện hơn để hiểu rõ tài năng và đóng góp của nhà văn trong tiến trình
hiện đại hóa văn xuôi nghệ thuật tiếng Việt.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Kim Lân là nhà văn gần gũi, quen thuộc với công chúng trong nhiều thập kỉ
qua. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu về truyện ngắn của Kim Lân chưa nhiều.
Hơn nữa các công trình nghiên cứu về nghệ thuật truyện ngắn của Kim Lân đã được
công bố cũng chỉ ở mức độ riêng lẻ, chưa tập trung và hệ thống. Trong phạm vi giới
hạn của đề tài, chúng tôi sẽ hệ thống những ý kiến nổi bật, những nhận định quan
trọng liên quan đến đề tài.
2.1. Đánh giá về phong cách nghệ thuật và giá trị chủ đề tư tưởng của
truyện ngắn Kim Lân
Nhà văn Nguyên Hồng đã rất chính xác khi đánh giá về phương diện nội
dung và mối quan hệ giữa tác phẩm và hiện thực trong văn chương Kim Lân: “Từ
giữa những năm 1943 – 1944 ấy, tôi được đọc mấy truyện của Kim Lân. Thoạt tiên
9


tôi chẳng những không để ý mà còn thấy cái tên Kim Lân chương chướng thế nào
ấy… Nhưng rồi, chỉ bập vào mấy truyện của anh mà tôi thấy không phải loại ướt át
một cách hợm hãi, trái lại nó có cái gì chân chất của đời sống và con người nghèo
hèn, khổ đau, giọng văn nhiều rung cảm thắm thiết, đặc biệt là lại gần gũi với
mình…” [16, tr.10]. Đây có thể xem là ý kiến rất đáng chú ý khi tìm hiểu phong
cách nghệ thuật của Kim Lân về nội dung tư tưởng và giọng điệu tác phẩm.
Cũng gần với quan điểm trên của nhà văn Nguyên Hồng, nhà nghiên cứu Lại
Nguyên Ân đưa ra nhận xét: “Đọc văn xuôi Kim Lân, ta bắt gặp cái thế giới của
những người thường dân nghèo khổ vốn là hạng “hạ lưu” ở xã hội cũ: Những
người nông dân miền xuôi mất nhà mất đất xiêu dạt lên miền ngược, táp vào một
xóm chợ bến sông, một góc phố núi hay ven một đồn điền, một xóm trại, tiếp tục vật
lộn với miếng sống sơ đẳng hàng ngày. Đã có lúc nhà văn gọi những nhân vật thân
thuộc ấy của ngòi bút mình là “những đầu thừa đuôi thẹo ở khắp xó xỉnh cuộc

sống”. Cách gọi giống như là sự tự mệnh danh đầy đau xót của chính các nhân vật
ấy (…) Mạch kể chuyện của Kim Lân dường như bắt rất nhạy vào những cảnh
thương tâm: cảnh bỏ nhà xiêu dạt vì công nợ, thuế khóa, cảnh ăn xin, cảnh chết
đường chết chợ, cảnh bị áp bức đọa đầy,…” [2, tr.56]. Thực vậy, ở những tác phẩm
đầu tay, Kim Lân dường như chưa ý thức phản ánh một vấn đề gì có ý nghĩa hiện
thực sâu sắc cả nhưng chất hiện thực cứ toát ra một cách tự nhiên từ những hình
tượng nhân vật của ông, vì đó thường là những con người của quê hương ông, ruột
thịt với ông, từ cuộc sống lam lũ bần cùng, họ đã trực tiếp bước vào những sáng tác
của ông.
Năm 1991, Trần Ninh Hồ đưa ra ý kiến nhận xét, đánh giá về truyện ngắn
của Kim Lân: “Tuy tầm vóc, vị trí của mỗi nhà văn một khác, nhwng Kim Lân cũng
là một nhà văn thường đến với ta trong những khoảng chợt nhớ của đời người rất
khó diễn đạt thành lời ấy (…) Năm mươi năm, một nửa thế kỉ cầm bút mà chỉ vẻn
vẹn có chừng ngót chục truyện ngắn thì quả là ít ỏi. Nhưng cũng kỳ lạ thay, mỗi khi
lần mở những trang văn ít ỏi ấy, ta lại cảm thấy có một bước ngoặt, một chặng
đường nào của con người Việt Nam trong gần nửa thế kỉ qua mà Kim Lân không
10


đar động tới dẫu chỉ bằng sự chạm trổ hết sức khiêm tốn là: truyện ngắn.” [36,
tr.106-107].
Năm 1996 trong lời giới thiệu Tuyển tập Kim Lân, nhà nghiên cứu Lữ Huy
Nguyên có trích dẫn ý kiến đánh giá của các nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn, Lữ
Quốc Văn và Nguyễn Đăng Mạnh: “Hình như những mẫu người ddầu thừa đuôi
thẹo ấy đã gửi một đại diện của họ vào văn học và Kim Lân đã làm việc này một
cách đàng hoàng chững chạc” [34, tr.16]. Đó là những trang số phận của các đầu
thừa đuôi thẹo, được đưa từ các xó xỉnh tối khuất lên mặt trang giấy trắng chất
chứa nhân thế, nhân tình hoặc những trang tuy nghiêng về nhiều phía phong tục,
trình bày cặn kẽ những thú chơi lành mạnh…, nhưng vẫn biểu hiện một phần vẻ đẹp
tâm hồn của một người nông dân trước cách mạng – những người sống vất vả, khổ

nghèo nhưng vẫn yêu đời, trong sáng, thông minh, tài hoa” [34, tr.18]. “Kim Lân là
một nhà tiểu thuyết phong tục hạng nhất của Việt Nam” [34, tr.18-19]. Ở ba ý kiến
trên, các nhà nghiên cứu đã rất tinh tế khái quát đặc điểm về nội dung trong truyện
ngắn của Kim Lân.
Từ các ý kiến này, nhà nghiên cứu Lữ Huy Nguyên bổ sung và nhấn mạnh:
“Tuy nhiên nếu có dịp đọc lại các tác phẩm của Kim Lân mà chủ yếu là truyện
ngắn, ta sẽ thấy ông không phải chỉ là đại diện văn học của loại nhân vật đầu thừa
đuôi thẹo, ông còn là đại diện văn học sáng giá của những lớp người tài hoa, bặt
thiệp, phong lưu riêng thú, chọi gà, thả chim, đấu võ, đánh vật…” [32, tr.16].
Cùng thống nhất với các quan điểm trên, nhà nghiên cứu Hoài Việt đưa ra
nhận xét về hai đề tài chính trong truyện ngắn của Kim Lân: “Chính cái vốn sống
phong phú của ông đã dẫn ông tới với hai đề tài chủ yếu trong nghiệp văn của ông:
- Số phận những người thấp cổ bé họng trong xã hội cũ.

11


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hoài Anh (2003), “Kim Lân nhà tiểu thuyết phong tục, sở trường về miêu tả
trạng thái nhân thế”, Tạp chí Văn (số 13), Hội Văn nghệ Tp. Hồ Chí Minh.
2. Lại Nguyên Ân (1986), “Văn xuôi Kim Lân”, Tạp chí Văn học (số 6), Viện Văn
học - Ủy ban Khoa học Xã hội Việt Nam.
3. Lại Nguyên Ân (1999), 150 thuật ngữ văn học, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.
4. Bakhtin M. (1992), Lý luận và thi pháp tiểu thuyết (bản dịch của Phạm Vĩnh
Cư), Trường viết văn Nguyễn Du, Hà Nội.
5. Lê Huy Bắc (1998), “Giọng và giọng điệu trong văn xuôi hiện đại”, Tạp chí Văn
học (số 9).
6. Phan Kế Bính (1990), Việt Nam phong tục, Nxb Đồng Tháp.
7. Hà Minh Đức (chủ biên) (1994), Nhà văn nói về tác phẩm, Nxb Văn học, Hà Nội.
8. Lê Bá Hán (chủ biên) (1992), Từ điển thuật ngữ văn học, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

9. Nguyễn Văn Hạnh (2002), Văn học văn hóa – vấn đề và suy nghĩ, Nxb Khoa
học Xã hội, Hà Nội.
10. Nguyễn Văn Hạnh, Huỳnh Như Phương (1998), Lý luận văn học – Vấn đề và
suy nghĩ, Nxb Giáo dục, Tp. Hồ Chí Minh.
11. Hoàng Ngọc Hiến (1999), Năm bài giảng về thể loại, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
12. Hoàng Ngọc Hiến (2003), Nhập môn văn học và phân tích thể loại, Nxb Đà Nẵng.
13. Đỗ Đức Hiểu (2000), Thi pháp hiện đại, Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội.
14. Nguyễn Thái Hòa (2000), Những vấn đề thi pháp của truyện, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
15. Trần Ninh Hồ (1991), Một ngày Kim Lân, Văn nghệ (số 34).
16. Nguyên Hồng (1978), Những nhân vật ấy đã sống với tôi, Nxb Tác phẩm mới.
17. Nguyễn Khải (2003), Nghề văn cũng lắm công phu, Nxb Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
18. Lê Đình Kỵ (1984), Cơ sở lý luận văn học, Nxb Đại học và trung học chuyên
nghiệp, Hà Nội.
19. M.B.Khrapchenco (2002), Những lý luận và phương pháp luận nghiên cứu văn
học, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.
20. Đinh Trọng Lạc (1999), Phong cách học tiếng Việt, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
12


21. Đặng Thị Huy Lam (2005), Đặc điểm truyện ngắn Kim Lân, Luận văn Thạc sĩ,
Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh.
22. Kim Lân (1942), “Cô Vịa”, Trung Bắc chủ nhật (số 135) (in lại trong luận văn
thạc sĩ Đặc điểm truyện ngắn Kim Lân của Đặng Thị Huy Lam (2005), Đại học
Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh.
23. Kim Lân (1982), Nguyên Hồng – một nhà văn, Tạp chí Văn học (số 3).
24. Kim Lân (2012), Kim Lân tuyển tập, Nxb Văn học, Hà Nội.
25. Ngô Tự Lập (2008), Văn chương như là quá trình dụng điển, Nxb. Trí thức, Hà Nội
26. Nguyễn Văn Long, Trần Đăng Xuyền (1999), Tư liệu văn 12 – Phần Văn học
Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
27. L.T.Timofeev, 1962, Nguyên lý lý luận văn học, Nxb. Văn hóa Viện Văn học,

Hà Nội
28. Phương Lựu (chủ biên) (2001), Lý luận Văn học, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
29. Hoàng Như Mai, Nguyễn Đăng Mạnh, Trần Hữu Tá (1992), Văn học 12 (tập 1),
Nxb Giáo dục, Tp. Hồ Chí Minh.
30. Nguyễn Đăng Mạnh (1993), Các tác giả văn học Việt Nam (tập 2), Nxb Giáo
dục, Hà Nội.
31. Nguyễn Đăng Mạnh (2000), Nhà văn Việt Nam hiện đại: Chân dung và phong
cách, Nxb Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
32. Hồ Quý Nghĩa (2004), Sức sống trong truyện ngắn “Vợ nhặt”, Giáo dục và thời
đại (số 49).
33. Bảo Nguyên (1997), “Sử dụng ngôn ngữ - nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn
Kim Lân”, Tạp chí Ngữ học trẻ, Nxb Hội Ngữ học Việt Nam.
34. Lữ Huy Nguyên (1997), “Kim Lân với những thú chơi ngày xuân Kinh Bắc”,
Văn nghệ (số 5+6), Hội Văn học Việt Nam
35. Lữ Huy Nguyên (2000), Ấn tượng văn chương, Nxb Văn hóa thông tin.
36. Lữ Huy Nguyên (tuyển chọn) (1996), Tuyển tập Kim Lân, Nxb Văn học, Hà Nội.
37. G.N.Pospelov (chủ biên) (1985), Dẫn luận nghiên cứu văn học, Nxb Giáo dục,
Hà Nội,
13


38. Vũ Dương Quỹ (tuyển chọn và biên soạn) (1999), Nhà văn và tác phẩm trong
nhà trường phổ thông, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
39. Trần Đình Sử (1993), Dẫn luận thi pháp văn học, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
40. Trần Đình Sử (1993), Mấy vấn đề thi pháp học hiện đại, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
41. Hoàng Văn Thành (chủ biên) (1995), Từ điển từ láy tiếng Việt, Nxb Giáo dục,
Hà Nội.
42. Bùi Việt Thắng (1999), Bình luận về truyện ngắn, Nxb Văn học.
43. Bùi Việt Thắng (2002), Văn học Việt Nam 1945 – 1954 (Văn tuyển), Nxb Đại
học Quốc gia Hà Nội.

44. Nguyễn Quang Thiều (chủ biên) (2000), Tác giả nói về tác phẩm, Nxb Trẻ, Tp.
Hồ Chí Minh
45. Phạm Ngọc Thưởng (2004), “Nghệ thuật xây dựng đối thoại trong truyện ngắn
“Vợ nhặt” của Kim Lân”, Tuyển tập mười năm Tạp chí Văn học và tuổi trẻ,
Nxb Giáo dục, Hà Nội.
46. Lê Ngọc Trà (1990), Lý luận và văn học, Nxb Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
47. Phạm Văn Tửu (1996), “Một phương diện của truyện ngắn”, Tạp chí Văn học
(số 2).
48. Hòa Vang (2004), “Kim Lân – những ấn tượng”, Văn học và tuổi trẻ (số 7), Nxb
Giáo dục, Hà Nội.
49. Hoài Việt (1999), Nhà văn trong nhà trường: Kim Lân, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
50. Trần Đăng Xuyền (2000), Nhà văn và cá tính sáng tạo, NXB Khoa học Xã hội,
Hà Nội.
51. Trần Đăng Xuyền (2002), Nhà văn hiện thực cuộc sống và cá tính sáng tạo,
NXB Văn học, Hà Nội.

14