Thuyết trình tìm hiểu về tập đoàn kinh tế tổng công ty nhà nước

THUYẾT TRÌNH NHÓM

TẬP ĐOÀN KINH TẾ
TỔNG CÔNG TY NHÀ NƯỚC


Thành viên nhóm

Lại Hữu Hiệp

Nguyễn Hồng Thái

Lương Hồng Thái

Phạm Công Đức


HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
Xu thế

Nhu cầu

QĐ 91
1994

Luật
DNNN 2003
Luật DN
2005

Luật DN

2014


HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

2011
2010
2009
• Viettel
• Hóa Chất

2006

2005
• VNPT
• Vinacomin

•
•
•
•
•
•

Bảo Việt
Dệt May
Cao Su
Vinashin
Điện lực
Dầu khí

• HUD
• Công nghiệp
Xây dựng VN

• Xăng dầu


KHÁI NIỆM
TẬP ĐOÀN KINH TẾ

QĐ 91

LUẬT 2005

LUẬT 2014

• Khoản 1 Điều 2:
Tập đoàn là pháp
nhân kinh tế do
Nhà nước thành
lập gồm nhiều
doanh
nghiệp
thành viên có
quan hệ với nhau
về tài chính và
các dịch vụ liên
quan và có qui
mô tương đối lớn

• K1Đ146: Nhóm
công ty là tập
hợp các công ty
có mối quan hệ
gắn bó lâu dài
với nhau về lợi
ích kinh tế, công
nghệ, thị trường
và các dịch vụ
kinh doanh khác
• Điều 149:Tập
đoàn kinh tế là
nhóm công ty có
quy mô lớn

• K1 Đ188: Tập
đoàn kinh tế,
tổng
công
ty
thuộc các thành
phần kinh tế là
nhóm công ty có
mối quan hệ với
nhau thông qua
sở hữu cổ phần,
phần vốn góp
hoặc
liên

kết
khác


HÌNH THỨC
TẬP ĐOÀN KINH TẾ

QĐ 91

LUẬT 2005

LUẬT 2014

• Tập đoàn toàn
quốc;

• Công ty mẹ công ty con;

• Tập đoàn kinh
tế, tổng công ty

• Tập đoàn khu
vực;

• Tập đoàn kinh
tế;

• Công ty mẹ công ty con;

• Tập đoàn vùng

(ở những thành
phố lớn).

• Các hình thức
khác.


ĐIỀU KIỆN THÀNH LẬP VÀ HOẠT ĐỘNG
TẬP ĐOÀN KINH TẾ

QĐ 91

LUẬT 2005

• Tập đoàn phải có 7
doanh nghiệp thành
viên trở lên

• Các Tập Đoàn Kinh
Tế hình thành dựa
trên cơ sở các Tổng
công ty nhà nước
• Bên cạnh đó, một số
tập đoàn kinh tế tư
nhân hình thành từ
sự liên kết nhiều DN
hay nhóm DN mạnh,
tích hợp, liên kết với
nhau để hoạt động
dưới bộ máy chung,

một thương hiệu
chung tạo ra sự
phát triển vượt bậc

LUẬT 2014
• Các TĐKT, TCTNN
thành lập theo các
hình thức Sáp nhập
hoặc hợp nhất DN;
Mua lại cổ phần
hoặc phần vốn góp;
Đầu tư, góp vốn
bằng tài sản hữu
hình hoặc vô hình;
Các hình thức liên
kết khác do các DN
tự thỏa thuận,
không trái các quy
định pháp luật


ĐIỀU KIỆN THÀNH LẬP VÀ HOẠT ĐỘNG
TẬP ĐOÀN KINH TẾ
QĐ 91

LUẬT 2005

LUẬT 2014
• Thành lập và hoạt
động không quá ba

cấp DN:Công ty mẹ
(DN cấp I),Công ty
con của DN cấp I
(DN cấp II), Công ty
con của DN cấp II
(DN cấp III)
• Tập đoàn kinh tế,
tổng công ty không
phải là một loại hình
doanh nghiệp,
không có tư cách
pháp nhân, không
phải đăng ký thành
lập


VỐN

QĐ 91
• Tập đoàn phải có vốn
pháp định ít nhất là 1.000
tỷ đồng
• Mỗi tập đoàn được tổ chức
công ty tài chính để huy
động vốn, điều hoà vốn
phục vụ cho yêu cầu phát
triển của nội bộ tập đoàn
hoặc liên doanh với các
đơn vị kinh tế khác

LUẬT 2005
•

LUẬT 2014
• CT mẹ trong TĐKT phải có
vốn điều lệ không thấp
hơn 10.000 tỷ đồng; TĐKT
phải có tối thiểu 50% số
công ty con hoạt động
trong những khâu, công
đoạn then chốt trong
ngành, lĩnh vực kinh
doanh chính. Đối với
TCTNN, phải đáp ứng điều
kiện vốn điều lệ của công
ty mẹ không thấp hơn
1.800 tỷ đồng
• Không cho phép góp vốn,
mua cổ phần của DN giữ
quyền chi phối trong cùng
một TĐKT, TCTNN. Các DN
bị chi phối trong cùng một
TĐKT, TCTNN không được
góp vốn, mua cổ phần để
sở hữu chéo lẫn nhau


MÔ HÌNH TẬP ĐOÀN KINH TẾ CHAEBOL Ở HÀN QUỐC

Khái niệm:

Chaebol được coi là một mô hình tập đoàn đặc trưng của
Hàn Quốc nên nó đã trở thành một danh từ riêng để chỉ mô hình
này. Chaebol thông thường được định nghĩa: đó là tổ hợp công
nghiệp một biến thể thuộc sở hữu của các gia đình ở Hàn Quốc.
Mỗi Chaebol gồm khoảng 40-50 công ty tuy không có liên hệ với
nhau về mặt kinh tế, kĩ thuật nhưng lại thuộc sở hữu của cùng
một gia đình. Về kết cấu các Chaebol của Hàn Quốc là
các conglomerate (tập đoàn) gia đình trong đó các thành viên
của gia đình đóng vai trò chủ đạo


ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN
MÔ HÌNH TẬP ĐOÀN KINH TẾ CHAEBOL Ở HÀN QUỐC

Các công ty thành viên hoạt động kinh
doanh chuyên ngành hoặc đa ngành

CƠ CHẾ
QUẢN LÝ

Mọi QĐ quan trọng của Chaebol đều
chỉ được QĐ ở cấp cao nhất- tức là
chủ tịch và mọi nhân viên đều phải
tuân thủ
Cơ cấu nhân sự: sự phân cấp, phân
tầng rõ rệt theo kiểu “pyramid
scheme” (hệ thống kiểu kim tự tháp)


ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN

MÔ HÌNH TẬP ĐOÀN KINH TẾ CHAEBOL Ở HÀN QUỐC

Trong mỗi Chaebol đều có một cơ quan
điều hành riêng, cho dù tên gọi khác nhau

CƠ CHẾ
ĐIỀU HÀNH

Mỗi Chaebol khi thành lập một công
ty mới thì mới được vay vốn


MÔ HÌNH TẬP ĐOÀN KINH TẾ TƯ NHÂN CỦA ĐỨC

Đức không có luật, nghị định riêng về TĐKT nhưng TĐKT
– Konzern là đối tượng điều chỉnh của một số quy định trong
pháp luật về tổ chức DNKhái niệm:
Các mô hình tổ chức
Có hai mô hình chủ đạo
Unterordnungskonzern: Tập đoàn kinh tế phụ thuộc hoặc
tập đoàn kinh tế theo thứ bậc và
Gleichordnungkonzernen: Tập đoàn kinh tế đồng cấp hoặc
tập đoàn kinh tế không phụ thuộc.


ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN
MÔ HÌNH TỔ CHỨC

Liên kết thâu tóm gồm: Cty bị thâu tóm
vẫn là pháp nhân độc lập nhưng thực tế như

một bộ phận kinh doanh của Cty nắm quyền
chi phối. Quan hệ này rất gần với quan hệ
hợp nhất và sáp nhập

Tập đoàn
kinh tế
phụ thuộc

Liên kết hợp đồng: HĐQT của Cty chi phối
đưa ra các quyết định chỉ đạo hoặc định
hướng DN bị chi phối.
Liên kết theo tình huống: DN chi phối gây
ảnh hưởng đến DN bị chi phối (là một Cty đối
vốn như CTCP, Cty TNHH, Cty hợp danh hữu
hạn… trên nền tảng của việc tham gia vốn đa
số (hoặc đa số phiếu biểu quyết).


ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN
MÔ HÌNH TỔ CHỨC
Vị thế bình đẳng giữa các DN thành viên
(không có DN chi phối)
Tập đoàn
kinh tế
đồng cấp

Các DN tự ký kết hợp đồng để hình thành
sự chỉ đạo thống nhất (cho phù hợp với khái
niệm TĐKT của luật).
Họ cùng nhau hình thành một cơ quan

lãnh đạo tập đoàn (dưới hình thức một hội
đồng tham vấn hoặc tương tự)

Tuy nhiên, hiện mô hình này không phổ biến và ít được pháp luật điều chỉnh.


ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN
MÔ HÌNH TỔ CHỨC

Tập đoàn
kinh tế
phụ thuộc

Liên kết thâu tóm gồm: Cty bị thâu tóm
vẫn là pháp nhân độc lập nhưng thực tế như
một bộ phận kinh doanh của Cty nắm quyền chi
phối. Quan hệ này rất gần với quan hệ hợp nhất
và sáp nhập
Liên kết hợp đồng: HĐQT của Cty chi phối
đưa ra các quyết định chỉ đạo hoặc định hướng
DN bị chi phối.
Liên kết theo tình huống: DN chi phối gây
ảnh hưởng đến DN bị chi phối (là một Cty đối vốn
như CTCP, Cty TNHH, Cty hợp danh hữu hạn…
trên nền tảng của việc tham gia vốn đa số (hoặc đa
số phiếu biểu quyết).


ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN
MÔ HÌNH TẬP ĐOÀN KINH TẾ CHAEBOL Ở HÀN QUỐC

CẤU TRÚC
CẤU TRÚC
DỌC

CẤU TRÚC
NGANG

CẤU TRÚC
HỖN HỢP


ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN
MÔ HÌNH TẬP ĐOÀN KINH TẾ CHAEBOL Ở HÀN QUỐC

CẤU TRÚC
CẤU TRÚC
DỌC

CẤU TRÚC
NGANG

CẤU TRÚC
HỖN HỢP


KẾT LUẬN
Một là, các tập đoàn kinh tế Nhà nước được hình thành
trên cơ sở sắp xếp, cơ cấu lại, chủ yếu đối với các Tổng công ty
Nhà nước có quy mô lớn.

Hai là, phần lớn các Tập đoàn kinh tế Nhà nước hoạt động
trong lĩnh vực độc quyền Nhà nước, hoặc không độc quyền thì
cũng chiếm tỷ trọng chi phối, quyết định thị trường. Như vậy, vô
hình chung, một số tập đoàn đã biến độc quyền Nhà nước thành
độc quyền của doanh nghiệp; điều đó không phù hợp với cơ chế
thị trường, không tạo ra được sự cạnh tranh lành mạnh trong
kinh tế thị trường.


KẾT LUẬN
Ba là, một số tập đoàn kinh tế đã lạm dụng việc kinh doanh
đa ngành, đa lĩnh vực, đầu tư vào những lĩnh vực nằm ngoài lĩnh
vực sản xuất kinh doanh chính và có mức độ rủi ro kinh doanh
rất cao như tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, bất động sản…làm
phân tán nguồn lực và giảm năng lực tài chính của tập đoàn, có
trường hợp dẫn đến thua lỗ, không thu hồi được vốn.
Bốn là, cơ chế chính sách, khuôn khổ pháp lý cho hoạt động
của tập đoàn kinh tế còn nhiều bất cập nhất là về quản lý Nhà
nước đối với các tập đoàn kinh tế Nhà nước và cơ chế nội tại bên
trong tập đoàn, quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý của
công ty mẹ và các công ty con, sự liên kết giữa các công ty thành
viên…


KẾT LUẬN
Năm là, việc phân công, phân cấp các quyền sở hữu vốn Nhà
nước tại công ty mẹ - Tập đoàn kinh tế Nhà nước chưa được quy
định đầy đủ, cụ thể, chưa gắn quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của
các chủ thể tham gia thực hiện các quyền của chủ sở hữu. Chưa
có một cơ quan đầu mối theo dõi, giám sát và chịu trách nhiệm

quyền đại diện chủ sở hữu. Việc Chính phủ ủy quyền thực hiện
chức năng đại diện quyền sở hữu cho nhiều Bộ, tạo ra nhiều đầu
mối và sự phối hợp gặp nhiều khó khăn làm cho tiến độ giải
quyết công việc chậm trễ và không rõ ràng về trách nhiệm.


KIẾN NGHỊ
Sự khác biệt lớn nhất của Tập đoàn kinh tế Việt Nam so với
thế giới đó là các Tập đoàn kinh tế Nhà nước của ta được hình
thành từ sự chuyển đổi của các Tổng công ty Nhà nước thông
qua quyết định của Thủ tướng Chính Phủ và là doanh nghiệp do
Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, có tư cách pháp nhân.
Trong trường hợp này, Tập đoàn kinh tế Nhà nước và Công ty
mẹ của tập đoàn không có sự phân biệt rõ ràng về địa vị pháp lý
trong quy định pháp luật và cả trong hoạt động thực tế. Trong
một số văn bản pháp luật, đã có sự đồng nhất hóa giữa Tập đoàn
kinh tế và Công ty mẹ của Tập đoàn. Một số Công ty mẹ của Tập
đoàn kinh tế chưa thể hiện đúng vị thế, vai trò của mình trong
cơ cấu tổ chức mới của Tập đoàn và chưa thay đổi bao nhiêu so
với Văn phòng và các Ban tham mưu của Tổng công ty trước
đây.


KIẾN NGHỊ
Vì thế, để tái cơ cấu các Tập đoàn kinh tế Nhà nước trước
hết cần phải rà soát lại toàn bộ khuôn khổ pháp lý cho hoạt
động của Tập đoàn kinh tế; tạm dừng việc thành lập Tập đoàn
kinh tế Nhà nước theo phương thức quyết định hành chính như
vừa qua. Phân định rõ địa vị pháp lý của Tập đoàn kinh tế Nhà
nước và Công ty mẹ thuộc Tập đoàn, chuyển quá trình xây dựng

và hình thành Tập đoàn kinh tế Nhà nước sang căn cứ vào nhu
cầu liên kết kinh tế tự nguyện của các đơn vị thành viên và tổ
chức vận hành các Tập đoàn kinh tế Nhà nước theo khuôn khổ
thể chế và thông lệ phổ biến của quốc tế.


KIẾN NGHỊ

1- Tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật để tạo hành lang
pháp lý an toàn cho các tập đoàn hoạt động
2 - Thực hiện đa dạng hóa sở hữu và cổ phần hóa doanh
nghiệp
3- Đổi mới cơ chế quản lý, giám sát TĐKT
4 - Tổ chức lại các mô hình hoạt động cho các TĐKT nhà
nước