Phật học tinh hoa Nguyễn Duy Cần

C THU GIANG
Nguy n Duy C n

PH T H C
TINH HOA
(Tái b n l n th nh t)

Public: PhuckofWR
Email:
Website: nhansinhquan.vn

Nhà xu t b n Thành Ph H Chí Minh


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

L I NHÀ XU T B N

====================================

Ph t h c tinh hoa c a Thu Giang Nguy n
Duy C n là cu n sách nói v l ch s đ o Ph t
theo m t s ti n tri n bao quát, có h th ng,
đ c trình bày khúc chi t, rõ ràng, giúp đ c gi
và các nhà nghiên c u Ph t h c, các ch t ng,
ph t t có d p hi u bi t khái quát và t ng t n v
ngu n g c ra đ i, các thuy t lý chân phái c a
Ti u Th a, i Th a. Trong đó t t c giáo lý
c a nhà Ph t đ u t p trung vào s gi i thoát c u
r i con ng i đi t i i Hùng, i L c, i Bi - t c là s gi i thoát loài ng i kh i m i n i đau

c a nhân th .
Có nh ng đi m trong tri t thuy t Ph t h c
v thuy t Nhân Qu , theo vòng bi n thiên vô
cùng, vô t n v i s nh h ng l n nhau gi a n i
tâm và ngo i c nh, gi a v t ch t và tinh th n
theo m i liên quan t ng h , tác d ng qua l i và
nh h ng l n nhau.
Ng i đ c c ng suy nghi m đ c qua sách
này nh ng lý l th m đ m cho vi c tu thân v
phép d ng tâm -Tâm bình đ ng - t c s hòa
nh p gi a Ta – Ng i – V t đ xóa b nh ng bá
l i danh, dâm tà, d i trá, v ng ng đ đi t i! i
t bi, N ng h x t c là bi t thông c m v i n i
đau kh c a ng i khác, vì ng i khác mà bi t
nhansinhquan.vn

3


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

quên mình, đem tình th ng bao dung, chân
chính c m hóa con ng i, v t qua cõi mê đi t i
chí thi n.
ng th i tham kh o sách này ta c ng h c
đ c phép Tri và Hành c a Ph t h c, phân bi t
Gi , Chân, Thi n, Ác đ bi t lánh d , bi t nh n
nh c, nh n nh ng đ tìm Thi n nghi p mà lánh
Ác đ o, đi t i Chân Nh , Chí Thi n... không ch
vì Ph t đ o, mà còn cho c chúng sinh, bá tánh.

giúp vi c ti p thu có g n l c nh ng tinh
hoa v n hóa c a các dân t c, b i b và phát huy
kho tàng v n hóa Vi t Nam, Nhà xu t bàn Thành
ph H Chí Minh trân tr ng cung c p cho b n
đ c nh ng t li u l ch s Ph t h c c n thi t.
Nhà xu t b n Thành ph H Chí Minh

nhansinhquan.vn

4


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

Thành kính

Dâng t ng h

ng h n thân ph

C Nguy n Duy C n

nhansinhquan.vn

5


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

THAY L I T A

========================================

Nh ng ai nghiên c u Ph t h c t i Vi t Nam th
g p nhi u khó kh n l n, là vì:

ng

1. Nh ng đi m thâu nh p trong các sách, các báo
đ u t n mác, nên ng i h c Ph t không có đ c
cái nhìn bao quát, không n m đ c toàn b h
th ng t t ng c a Ph t h c.
2. Các b Kinh sách tuy nhi u, nh ng cao quá;
ng i đ c không th hi u n i vì không có nh ng
chìa khóa đ m c a mà vào trong;
3. Nh ng sách ph thông có nhi u, nh ng l i vi t
theo m c đ đ n gi n và quá th p, đôi khi l i kèm
theo nh ng đi u kh ng đ nh không ch ng minh,
cho nên không h p d n đ c nh ng t ng l p
thanh niên có h c hi n nay-h có th ngh r ng
Ph t h c quá bí hi m và nh v y là không h p l
khoa h c, ho c là Ph t h c quá th p.
C nhiên đ o Ph t n u quá bí hi m, thì đã không
đ c lan tràn r ng rãi, và n u quá th p thì đã không h p
d n đ c nh ng trí óc khoa h c c a ng i Tây Ph ng.
T t c ch là v n đ bi t trình bày h th ng t t ng Ph t
nhansinhquan.vn

6

Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

h c cho chính xác, đ y đ hay không mà thôi. T lâu,
chúng tôi v n c mong đ c th y m t cu n Ph t h c
Tinh hoa, th a mãn cho các đi u ki n sau đây:
1. Có tính cách t ng h p và cho ng i đ c m t cái
nhìn bao quát đ th y rõ h th ng Ph t h c và
nh ng đi m t t ng ti n tri n t phái Ti u th a
đ n các phái i th a.
2. D n gi i cho rõ ràng và đ y đ .
3. Nâng s nghiên c u lên đ n đ cao, cho h p v i
phong trào tìm hi u c a nh ng l p ng i có h c.
i m này r t c n thi t, vì ph i hi u đ o Ph t
m t đ cao, m i có th t nghiên c u và tìm hi u
đ c các kinh sách. Ph i hi u đ o Ph t m t đ
cao, m i có các chìa khóa đ th t s b c vào
Ph t h c.
Ông Thu Giang không ph i g n đây m i nghiên
c u Ph t h c, mà ông đã nghiên c u t lâu, t m y ch c
n m v tr c, v i nh ng tài li u súc tích r t nhi u:
nh ng sách Âu M , nh ng sách Hán V n, nh ng b
kinh Lu n… Không ph i ông ch tìm hi u trong sách,
ông l i còn đi h c h i nh ng v cao t ng, không ng n
ng i bút đàm hay nh thông ngôn đ đàm tho i v i
nh ng cao t ng Trung Qu c, và ông l i còn tìm hi u
nhansinhquan.vn

7

Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

nh ng v tu t i gia đ c qu . Chính ông c ng đã công phu
th c t p các phép quán đ nh lâu dài… Tôi bi t ông Thu
Giang đã say s a ngày đêm đ vi t cu n sách này, đã c
g ng di n đ t cho th t đúng, th t hay, và ông c ng l i đã
t ng xé b t ng ch ng trong b n th o ch vì ch a th y
di n đ t đ c h t ý t ng c a mình nh lòng mong
mu n.
Nh ng đi m y khi n cho tôi càng trông đ i cu n
sách hoàn thành, và càng tin t ng r ng nó s không ph
lòng mong đ i c a tôi. Khi cu n sách đ c vi t xong, và
khi tôi c n đ n toàn b b n th o đ đ c, thì đ t nhiên, tôi
l i ch t ngh r ng “nh ng k càng mong đ i nhi u s
càng d b th t v ng nhi u”!!! Tôi đã đ c b n th o v i ý
ngh y.
M y ch ng đ u không đem l i đ c nh ng gì m i
đ c bi t, m c dù đã nêu ra đ c nh ng ý ni m đ u tiên
c n thi t. Ch ng phân tích v l ch s Ph t giáo, và tìm
hi u nh ng s khác nhau gi a Ti u th a và i th a, đã
cho nh ng ng i am hi u nhi u ý ni m rõ r t, nh ng l i
có th đem l i nhi u b ng cho ng i m i b c chân
vào Ph t h c. n ch ng v thuy t “Nhân Qu ” và v
“Bình ng” c a Ph t Giáo thì th y là c m t s b ng
sang, m t chân tr i m i b ng dung r ng m . Tinh hoa
nhansinhquan.vn

8

Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

c a quy n sách là đây, và c n b n c a Ph t h c đã
đ c trình bày th t h p v i lòng mong c c a tôi,
ngh a là quy n sách đã:
-

N m đ c bao quát h th ng t t ng;
Tìm hi u đ y đ , c nh ng đi m bí hi m nh t.
Gi i thích r t rõ ràng.
Ti n vào m c đ cao c a Ph t h c.

M t nét đ c bi t n a, là ông Thu Giang đã x d ng
l i h c m i đ d n gi i, luôn luôn phân tích và t ng h p,
có lúc dùng c nh ng s đ gi i thích. Khoa h c tân ti n
nh t ngày nay c ng đ c x d ng đ gi i thích và ch ng
minh Ph t h c.
Sau khi đ c xong quy n sách tôi m i đ t nhiên
khám phá ra r ng: Ph i đ c h t nh ng ch ng cu i r i
m i l i nh n ra đ c s quan tr ng c a nh ng ch ng
đ u mà khi đ c qua l n đ u tiên khó lòng ý th c k p. Do
đ y tôi riêng ngh ng i h c Ph t không nên t tin s n
r ng mình s đ c đâu hi u đ y; mà s đ c đi đ c l i
nhi u l n c cu n sách: m i l n đ c l i, s tìm th y s
hi u bi t c a mình r ng h n và cao h n. c đi và đ c
l i, b y gi m i nh n ra r ng t t c các ch ng trong
cu n sách đ u r t c n thi t cho vi c h c Ph t, và m i
nhansinhquan.vn

9


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

ch ng đ u có m t trách v đ c bi t c a nó. Nh
ch ng th hai nói v L ch s Ph t Giáo và nh ng đi m
d bi t gi a Ti u th a và các phái i th a, có m t công
d ng r t đ c bi t cho vi c tìm hi u kinh sách và l ch
trình phát tri n c a t t ng Ph t h c, t ng nh đôi lúc
có nh ng mâu thu n mà th t ra v n theo m t h th ng
nh t đ nh… không chút nào mâu thu n c .
B sách này, đ c sau nh ng quy n sách ph thông
v Ph t h c, chính s là cái chìa khóa đ m đ ng vào
nh ng cu c nghiên c u sâu r ng v Ph t h c nh vào
vi c nghiên c u các b kinh nh L ng Nghiêm Pháp
Hoa, Hoa Nghiêm… v i cái chìa khóa đó, ng i h c
Ph t s hi u đ c d dàng các b kinh “bí hi m” y.
B sách này c ng s là c n b n cho nh ng v tu
phép quán đ nh đ c v ng vàng trong trí hu đ kh i sa
vào nh ng mê tâm tà ch ng.
TR N VI T S N

nhansinhquan.vn

10


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

L I NÓI

U

====================================

Th t đáng ti c ng i đ ng ra sáng l p Ph t
Giáo m t đ i thuy t pháp, không h l u l i m t
ch nào c . Ng i sau mu n nghiên c u giáo
thuy t c a Ngài, không bi t l y đâu làm c n c .
B i v y, sau khi Ngài nh p di t, các tín đ
chia ra làm hai b phái: m t b phái b o th và m t
b phái c p ti n, ngh a là m t b phái lo ghi l i
m t cách h t s c trung thành t ng l i nói c a
Ngài và m t b phái “b t chép v n t ” lo tìm
hi u thêm nh ng n ý thâm tr m mà hoàn c nh
và c n trí c a chúng sinh ch a cho phép Ngài
th l . Và bi t đâu, cái mà trên đây đã nói “đáng
ti c không có m t ch nào l u l i”, l i ph i
ch ng là cái r t may cho Ph t h c, vì nh đó mà
nó không b “tr ” vào v n t , và c ng nh th
mà Ph t h c m i đ c r c r muôn màu nh h t
ng c kim c ng!
Tóm l i, h c Ph t có nhi u ph

nhansinhquan.vn

ng pháp:

11


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n
- Ho c h p l i, l a trong các tông phái, phái
nào h p v i ta, thì theo và nghiên c u.

- Ho c r ng ra, tìm trong t t c m i tông
phái… nh ng gì có th là c n b n chung
đ tìm ra nh ng nguyên lý chung, ngh a là
tìm ra cái tinh hoa chung c a Ph t h c, mà
b t c phái nào, Ti u th a hay i th a,
c ng đ u nhìn nh n.
Tác gi đã theo cách sau, nên b t k là
nh ng tông phái nào (Ti u th a hay i th a)
đ u xem chung nh m t kh i, nêu lên nh ng
ti u d , và nh n m nh nh ng m i đ i đ ng. Và
nh th , tác gi đã làm m t công vi c không còn
tính cách trình bày khách quan n a, mà th t ra,
đ a nh ng nh n xét có chi u ch quan h n,
ngh a là theo s hi u bi t riêng mình. ó là đi u
không th tránh đ c khi mu n hi u Ph t h c
m t cách sâu xa t nh . Ph t h c, nh t t c m i
th “h c” c a ph ng ông là m t o h c,
ngh a là không th ch dùng Trí mà ph i dùng c
Tâm đ hi u nó và s ng v i nó. B ng h c Ph t
ch đ th a mãn óc tò mò ham hi u bi t mà thôi,
thì ch c ch n s ch hi u hình th c c a nó, ch
không làm sao hi u đ c cái tinh th n sâu s c
c a nó đ c.

nhansinhquan.vn

12


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n
*

*
*
Cái khó nh t c a Ph t h c là ch l a ch n
kinh sách trong cái kho kinh lu n nh r ng c a
Ph t h c. Ch nhìn qua kinh sách đ th y “ng p
th ” r i!
Cái khó k đó là cái “n n” danh t chuyên
môn c a Ph t h c. Ng i không quen v i nh ng
danh t chuyên môn s b ch n l i t ng đo n
đ ng, và vì th mà không làm sao th y rõ đ c
nh ng m i liên l c gi a nhi u giáo phái khác
nhau, l i th ng ch ng báng nhau, mà k th t,
không h ch ng nhau.
Và nh v y, đ ng i m i b c chân vào
con đ ng Ph t h c kh i ph i ng ngàng, c n
ph i có m t quy n t m g i là tinh hoa trong đó
đ c trình bày m t cách đ n gi n đ và d hi u
v i nh ng danh t thông th ng t t c nh ng gì
g i đ c là tinh túy c a Ph t h c m t cách
không quá chuyên môn, nh ng c ng không kém
ph n chi ti t.
*

*
*
Quy n sách này, tác gi đã d đ nh vi t ra
t lâu r i, tr c đây có trên hai m i l m n m
(kho ng 1939) nh ng m i khi c m bút vi t đ c
đôi m i hàng, là đã ph i đ bút xu ng, không
còn đ can đ m vi t thêm đ c n a. Là b i...
nhansinhquan.vn

13


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

c m th y r ng: càng nói l i càng th y mình nói
không đúng v i đi u mình mu n nói, càng th y
mình t mâu thu n thêm lên... Danh t dùng
trong gi i nh nguyên qu không làm sao t n i
nh ng gì ta ch có th c m đ c mà không th
nói ra đ c v Chân Lý tuy t đ i c a Chân Nh .
Ôi! Danh t ch là danh t , và ch là danh t mà
thôi! Lão T nói r t đúng:
Tri gi , b t ngôn
Ngôn gi , b t tri.
(Bi t, thì không nói; Nói, là không bi t). C nh
gi i Chân Nh ch ng ph i là ch ngôn ng v n
t có th bày t ra đ c, và b i th mà Thích Ca
sau khi thuy t pháp xong, li n ph đ nh công
vi c thuy t pháp c a mình. Ngài nói: “Ta đã
ròng rã b n m i chín n m thuy t pháp, nh ng

ch a t ng nói m t l i nào!” L c Tô Hu N ng
không nói khác h n. “N u ta nói có pháp cho
ng i, đó là ta đã d i ng i r i v y!” . S d ch
T c ng nh chính Nh Lai tr nh tr ng tuyên b
nh th là vì không mu n đ cho chúng sinh sa
vào cái l m “nh n ngón tay ch tr ng là m t
tr ng”.
Tuy v y, ph ng ti n c a v n t c ng
không th nào b đ c, vì không có v n t thì
không làm sao qu ng đ đ c chúng sinh. Theo
kinh Duy Ma C t thì “sau khi đã ch ng nh p
Ni t Bàn, vào đ c c nh gi i Chân Nh Tuy t
nhansinhquan.vn

14


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

i thì v n t c ng l i tr thành "gi i thoát
t ng”. B i th mà ngôn ng vân t c a Ph t đã
dùng đ u t Nh Lai T ng, Chân th , hay Chân
Nh , Ph t Tánh – mà tuôn ra, ch ng th nào đem
so sánh v i ngôn ng v n t th ng đ c.
Nh nh ng danh t “ni m”, hay “th c”
ch ng h n... Có cái “ni m” c a Lý Trí (Tâm Sai
Bi t) và cái ni m c a Bát Nhã (Tâm Vô Sai
Bi t). ã nói đ n “ni m”, “th c” d nhiên đã nói
đ n s phân chia r i... và b i v y, đ tránh s
hi u l m, m i có nh ng danh t “ni m vô ni m,

“th c vô th c” đ ám ch cái “ni m”, cái “th c”
thu c v c nh gi i Tuy t đ i. Không rõ đ c cái
ch mi n c ng ph i t m dùng đ n v n t , nên
m t ph n đông nh ng nhà nghiên c u Ph t h c
th ng b “m c” theo v n t mà cho r ng Ph t
h c đ y mâu thu n và khó hi u.
V n t c a gi i t ng đ i nh nguyên, mà
nh p th vào Tuy t đ i... thì tuy v n c ng là v n
t y, nh ng đã hoán c t và thoát hóa, bi n
thành Tuy t đ i. Không khác nào đóa hoa sen,
tuy b t r trong bùn, nh ng khi ra kh i m t n c
l i khoe s c đ p nhã h ng th m ngào ng t: sinh
n i bùn nh ng không nhi m chút nào mùi bùn.
Cho nên m i nói: Vào đ c c nh gi i Chân Nh
thì v n t tr thành “gi i thoát t ng”.
V n t , tuy kh n ng h p th p, nh ng n u
có th nhìn ngón tay mà th y đ c m t tr ng, thì
nhansinhquan.vn

15


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

v n t v n là h u d ng. ó là phép “d huy n đ
chân”. Tuy nhiên, n u đã đ c cá mà ch ng bi t
quên nôm; đ c ý mà ch ng bi t quên l i, nh
Trang T đã ví, thì món v n t sao kh i ch a
t ng làm l y ng i h c Ph t. Cho nên ch d
c a v n t là ch ta ch ng bi t n m l y nó (ch p)

và buông b nó (x ) cho k p th i, cho đúng lúc.
*
*
*
i u mà tác gi th y c n minh xác là danh
t Ph t h c và Ph t giáo mà trong sách này
th ng đ c dùng l n l n... Theo tác gi , Ph t
h c là ám ch h c thuy t c a Nhà Ph t, thiên v
ph n “tri t h c” h n... Còn danh t
Ph t giáo là ám ch giáo lý c a Ph t đ c h
th ng hóa b ng tín đi u. Ngh a là, Ph t h c thiên
v tri t h c h n mà Ph t Giáo thiên v ph n tôn
giáo h n. V i đ nh ngh a y thì s chia phân th t
h t s c mi n c ng và gi t o là vì nh trong
quy n sách đã trình bày c n k thì giáo lý c a
Thích Ca không h n là tri t h c, c ng không h n
là tôn giáo, mà là c hai. Vì v y, trong quy n
sách, khi thì dùng danh t Ph t h c, khi thì dùng
danh t Ph t giáo đ u có ch tr ng c a nó.
V n đ chia phân Ti u th a và i th a là
vi c đa đoan nh t c a Ph t giáo, b i nó đã phân
chia m t cách r t gi t o Giáo lý c c k cao siêu
và thu n nh t c a Thích Ca thành ra t ng giáo lý
nhansinhquan.vn

16


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

v n v t... Nh v n đ S c Không có th g i là
tr c t c a Ph t h c đã làm “r i” không bi t bao
nhiêu nhà nghiên c u. Ti u th a (hay Ph t giáo
nguyên th y) cho r ng i th a không ph i là
giáo lý chính th ng c a Nh Lai, và luôn luôn
cho h là “nh ng đ a con hoang”... Nh ng, s
th t thì s chia phân y ch là m t v n đ
“pn ng ti n” và “giai đo n”. Trong kinh Pháp
Hoa có bài ng ngôn này:
“Th Tôn nói:
…Có m t ông nhà giàu, tu i đã già. Nhà c a c a ông
r ng l n, s c ch a nhi u ng i, trong s có các con c a
ông. Nh ng nhà... đang bi l a cháy mà c a ra thì nh
bé quá, ch có m t cánh thôi.
Ông lão đ ng ngoài, lo s cho các con,
mu n vào c u chúng, nh ng nh l i c a nh , s
không sao đem chúng ra đ c h t vì chúng s
gi y gi a. Trong lúc y các con ông c nô đùa
m c cho tai h a... và c ng không ch u ra vì
không bi t s l a, s ch t thiêu là gì c ! Ông bèn
l p k , kêu to: Các con! Cha có đ ch i đ p l m,
nào là xe dê, xe h u, xe bò... Chi c nào c ng
trang s c l ng l y.
a nào ra, Cha cho!
Các con nghe, kéo nhau ch y ra kh i nhà...
Nh ng ông lão cho các con ch có m t chi c xe
bò thôi".
Ông lão đây là Ph t các con là chúng sinh.
L a cháy là tham d c nung đ t chúng sinh. Ba
nhansinhquan.vn

17


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

xe, t c là ba “th a” hay là ba b c tu hành: Thanh
V n, Duyên Giác, và B Tát. Hai b c tr c lo
cho mình đ c ng nên ví v i xe dê, xe h u... là
nh ng xe nh (ti u th a) s c ch ch có m t
ng i (t đ ). B c B Tát thì vì ng i, quên
mình, cho nên ví v i xe l n (đ i th a) ch đ c
nhi u ng i (đ tha)
Tr c kia, s d Ph t đã tùng quy n mà
chia giáo pháp c a Ngài ra làm ba b c, là vì
chúng sinh đang mê s ng trong c nh “d c”, “s c”
và “vô s c” (d c gi i, s c gi i, vô s c gi i) nên
Ph t không th đem Chân Lý Tuy t i là cái tri
ki n c a Ph t ra mà d y ngay đ c. Dù c đem
ra mà d y, thì ch ai hi u n i mà d y, là b i cái
tri ki n c a Ph t là cái tri ki n c a nh ng k đã
v t ra ngoài ba gi i nói trên. Giáo pháp c a
Ph t, tuy chia làm ba b c (thanh v n, duyên giác,
b tát) v n đ ng m t công d ng, là đ a chúng
sinh ra kh i “nhà l a”, h ng v cái đích duy
nh t là Giác ng . Cho nên h a cho ba xe mà r t
cu c ch có m t.”
Tác gi hôm nay c ng th theo “ph ng
ti n” mà trình bày t d đ n khó, t ti u th a
đ n đ i th a và t quy n đ i th a đ n th c

th ng th a hay t i th ng th a, t c là đ n ch
Vô th ng Chánh đ ng Chánh giác c a Nh Lai.
Nh ng dù là gi i các đo n Ti u th a... bao gi
c ng không quên m c tiêu chính là d n đ n Ph t
nhansinhquan.vn

18


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

th a. B i th trong hai ch ng quan tr ng nh t
là Duyên sinh Quan và Bình đ ng quan tác gi
bao gi c ng nh m v Trung o lu n là con
đ ng đ c nh t đ a đ n Chánh Ki n và Chánh
Giác, không sa đà trong vi c t m phân chia
Ti u i n a. Và c ng b i th mà không sao
tránh đ c vi c đôi khi l p đi l p l i m t vài ý
chính đã làm nòng c t cho Ph t h c - mà tác gi
c tâm nh n m nh.
Có l đ c gi cho r ng tác gi thiên v
i
th a. Nh n xét y có l đúng, là vì nh trên đây
đã có trình bày: tác gi ch nh m vào Ph t th a
là ch đã có trình bày: tác gi ch nh m vào Ph t
th a là ch Vô Th ng Chánh ng Chánh
Giác, nên th ng hay nh n m nh v TRUNG
O LU N. N u l i có k cho r ng ch có Ti u
Th a (hay Nguyên Th y Ph t Giáo) là hành
đúng v i giáo lý c a Nh Lai mà thôi, thì tác gi

xin nh ng l i cho nhà h c gi ph ng Tây J.
Bacot tr l i: “Le meilleur de l”enseignement du
Bouddha est ce qu”il tait, là où le Silence
signific plus que les paroles... si on condense ce
que les Sutras nous donnent comme sa parole:
les Quatre Vérités, les Huit Cheinins, les Douze
Causes, it faut avouer que rien de tout cela n”est
très saisisant, ni n”aurait suffi à conquérir le
monde. L”appel des questions restées en suspens
au moment de la mort du Maitre a été plus
nhansinhquan.vn

19


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

entendu que les réponses données de son vivant
(...) d” où nait le Mahayana ou les houddhismes
des commentateurs” (Cái hay nh t trong giáo lý
Thích Ca là nh ng ch mà ngài làm thinh, t c là
nh ng ch mà s Im L ng có nhi u ý ngh a h n
là l i nói... N u ta tóm thu l i t t c nh ng gì mà
trong các Kinh Sách cho là nh ng l i nói c a
chính mi ng Ngài th t ra, nh T Di u , Bát
chánh đ o, Th p Nh Nhân Duyên, thì ph i thú
th t r ng n u ch có bao nhiên đó mà thôi thì qu
không có gì đáng g i là xu t s c l m, c ng không đ
mà chinh ph c c th gi i. Nh ng th c m c đ c
nêu lên, nh ng còn l ng ch ng ch a đ c gi i

đáp lúc Ngài nh p di t, đã đ c ng i ta nghe
theo nhi u h n nh ng gi i đáp c a Ngài lúc sinh
ti n (...) Và nhân đó mà phát sinh i Th a,
nh ng tông phái c a các bình giã v sau...".
Ph i ch ng cái ý v thâm tr m nh t c a Ph t h c
là ch đó, ch tinh th n “vô tr , vô t ng”
c a Nó, ngh a là ch Nó là m t h c thuy t
không có ch thuy t, m t giáo lý không có giáo
đi u... m t tôn giáo không có Giáo ch .
Và có đ c nh th thì Ph t h c m i đóng
đ c vai trò khai phóng c a nó trong m i th i
đ i, nh t là th i đ i này... m t th i đ i mâu
thu n mà ai ai c ng tin t ng r ng ch có ch
tr ng mình là tuy t đ i, và có quy n b t bu c
t t c m i ng i ph i ph c tùng... nh ng đ ng
nhansinhquan.vn

20


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

th i l i c ng thích ph c tùng nô l giáo đi u,
ph c tùng nô l m t v d n đ o thiêng liêng...
Ph t h c s d toàn đ c s m ng c a mình, là
ch “lay t nh đ c con ng i ra kh i nh ng ng c
tù c a các l i tri th c” đã đ c h th ng hóa và đã
bi n thành nh ng “tù ng c c a tinh th n”... Cho
nên, Ph t h c, tr c không ph i là m t tàng th t
ch p ch a tri th c, mà th c s , là m t thái đ

“nh n th c”, m t ph ng “th n d c ch a b nh
c ch p, tham v ng, si mê và cu ng tín”.
*
*
*
Và tr c khi ch m d t, tác gi không sao quên
các b n đã h t lòng khuy n khích c ng nh
nhi u b n đ c ph ng xa g i th v thúc gi c
th m h i. B n Nguv n V n Tr ng đ a ra sáng
ki n là lo l ng chu đáo vi c n loát và xu t b n,
b n Tr n Vi t S n h ng ngày theo dõi và đôn
đ c... khuy n l . Nh t là b n Nguy n Th Li u, ng i
b n đ i không m t lúc nào xao lãng vi c theo sát
m i công trình biên so n c a tác gi , khi đ c l i r t
k t ng đo n v n trong b n th o và ghi nh n m i
th c m c ho c nh ng câu v n, nh ng t ng còn m p
m hay t i ngh a, khi sao chép nh ng tài li u và s p
x p cho có th t , m ch l c... N u không có s giúp
đ t n tình cùng nh ng khuy n khích h ng ngày
nâng đ tinh th n b bao nhiêu công vi c b b n,
ph c t p và m t nh c c a m t cu c đ i ký gi và d y
nhansinhquan.vn

21


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

h c, ch c ch n tác gi s khó lòng mà hoàn thành
đ c quy n sách này m t cách d dàng và mau l ,

c ng nh m i tác ph m khác t tr c đ n gi . T ng
bao nhiêu tr duyên y m i hoàn t t đ c công vi c
hôm nay; đó là công chung các b n, và m t l n n a,
mong quý b n nh n n i đây l i thành th c tri ân c a
tác gi .

C Thu Giang

nhansinhquan.vn

22


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

CH
NG
TH
NH T

nhansinhquan.vn

23


Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

I.

L

CS

PH T THÍCH CA

PH T, tên là Siddhârtha,
h Gautama, sinh vào kho ng
th k th VI tr c Tây l ch k
nguyên, phía B c n . Cha
là Suddhodana, tr vì dân t c
Sakya (chính là m t ph n đ t
x Népal ngày nay, d i chân
Hy Mã L p S n – Himalaya), còn m là hoàng
h u Mayâ.
N m m i sáu tu i, Thái t l y v là nàng
Yasodharâ, và s ng c c k sang tr ng trong
cung đi n. Nh ng b m tính Thái t đa s u đa
c m, khi nh n th y th c tr ng th ng kh c a đ i
ng i chung quanh mình, bèn quy t tâm đi tìm
ph ng c u kh cho b n thân và nhân lo i. Lúc
thái t b nhà ra đi, chính là lúc v v a h sinh
đ a con trai đ u lòng và duy nh t: Râhula. B y
gi thái t v a m i đ c hai m i chín tu i.
Sáu n m ròng rã, ông lang thang đây đó
kh p thung l ng sông H ng đ c u Th y h c
o và theo đ m i cách kh h nh cùng tu luy n
nhansinhquan.vn

24

Ph t h c Tinh hoa – C Nguy n Duy C n

c a h u h t các môn phái truy n th ng mong tìm
gi i thoát. Nh ng, không th a mãn, ông b t t c
các giáo phái truy n th ng kia đi, và t mình đi
tìm Chân Lý.
M t đêm, đang ng i tr m m c d
b đ , ông h t nhiên đ i ng .

i g c cây

B y gi ông m i v a ba m i l m tu i. T
đó, ng i ta g i ông là Ph t, ngh a là ng i giác
ng , giác ng đ c cái ngu n g c c a au Kh
và Sinh T .
*
*

*

Sau khi c o, Ph t thuy t pháp l n th
nh t C p Cô c viên, g n thành Bénarès
ngày nay, cho 5 nhà tu kh h nh, nh ng ng i
b n c cùng đi tìm o nh Ngài.
Ròng rã su t b n m i chín n m Ph t
không ng t đem cái đ o di t kh gi ng cho t t
c m i t ng l p nhân dân không phân bi t nam
n già tr hay giai c p sang hèn gì c .
nhansinhquan.vn

25