các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định mua vật tư nông nghiệp trả chậm của hộ nông dân tỉnh vĩnh long

3~f.

BQ orAo DVC vA BAo T~O

TRUONG D~I HQC MO THANH PH6 He) CHi MINH

L

(J, ( • ..::m

-----&e~W&e~-----

(~p~~
NGUYEN THI• PHUONG ANH

cAc NHAN TO ANH HUONG BEN QUYET BINH
MUA VAT
TU NONG NGHIEP
TRA•
CHAM
•
•
?

_

A

A

?

~

CUA HO• NONG DAN TINH VINH LONG
TlUIDHG O~I HOC M4 TP.HCM

THUVIEN
.
Chuyen ngRnh

: Kinh

te hQc

Mil sB chuyen nganh : 60 31 03

_

¥

N

~

LUAN
VAN
THAC SI KINH TE HOC
•
•
•

Nguai huang d~n khoa hQc:
~

1

PGS.TS. NGUYEN MINH KIEU

Thanh phB Hd Chi Minh, Nam 2013

(,6



NH~N XET ellA GIAo VlEN HUaNG nAN

• Ten h9C vien: Nguy~n Thi Phuong Anh
• LOp: Cao h9C kinh t~
• Ten d~ tai: Cac nhan t3 anh huang d~n quy~t dinh mua v~t tu nang·.nghi¢p tra ch~m cua hQ
nang dan tinh VTnh Long
HQc vien Nguy~n Thj Phuong Anh, lOp Cao h9C kinh t~, da n6 hfc thl!C hi¢n lu~n van duM Sl!
huang d§n cua giao vien trong tho'j h~n quy djnh. Sau nhi~u I§n chinh sua, d~n nay lu~n van aa
holm t§t va co du di~u ki~n d~ bao v~ truac H(>i d&ng.
f)~ nghi Khoa Dao t~o Sau d~i h9C, trucrng D~i h9C M& TP.HCM s~p x~p thanh vien h(>i d&ng va
thai gian d~ h9C vien dugc trinh bay va bao v¢ lu~n van tmac H(>i d6ng.

Ngay 23 thang 07 nam 2013
Giao vien huang d~n

PGS-TS Nguy~n Minh Ki€u

11

LfficAMBOAN

Toi cam doan r~ng lu~n van: "Cae yiu t6 imh huang din quyit dinh mua w#
tu nang nghi?p

tra ehq.m eua h6 nang dan tlnh Vinh Long" la bai nghh~n Clm cua

chinh toi.
Ngoai trir nhfrng tai li~u tharn khao duqc trich dful trong lu~ van nay, toi
cam doan rkg toan ph§n hay nhfrng ph§n nho Clla lu~ van nay chua timg duqc
cong b6 ho~c duqc sir d\lng de nh~ bkg c!p anhfrng noi khac.
Khong co san phAmJnghien Clm nao cua nguai khac duqc sir d\lllg trong lu~n
van nay rna khong duqc trich dfin theo dung quy dinh.
Lu~ van nay chua bao gia duqc n(>p de nh~n b!t

truang d~i hQc ho~c co sa dao t~o khac.
Thanh ph6 H6 Chi Minh, niim 2013

Nguy~n Thj Phuang Anh

ky

b~ng c!p nao ~i cac


111

Lm cAM ON
Toi xin gui lai cam an chan Thanh nhAt d~n nguai huang dan khoa hQc cua toi
la PGS.TS Nguy8n Minh Ki~u. Thdy da nhi~t tinh huang dan, dQng vien va dua ra
nhfrng d6ng g6p quy gia trong qua trinh nghien Clm d~ toi hoan Thanh t5t lu~n van
thf;lc SI vai d~ tai "Cae y€u t6 imh huimg d€n quy€t dinh mua wjt tu nong nghi~p tra

chijm cua h9 nong dan tinh V'inh Long".
Toi cling giri lai cam an Ti~n sl Nguy8n Minh Ha

Truang khoa Dao tf;lo

Sau Df;li hQc - TruOng Df;li hQc Mo Thanh ph5 H6 Chi Minh da cho toi nhi~u y ki~n
dong gop trong qua trinh nghien clm.
Toi cam an tAt ca quy thdy, co Khoa Dao tf;lO Sau Df;li hQc - TruOng Df;li hQc
Mo Thanh ph5 H6 Chi Minh da nhi~t tinh giang df;ly va truy~n df;lt ki~n thuc trong
qua trinh toi hQc t~p tf;li truOng.
Va cu5i cung, toi gui lai cam an gia dinh va be bf;lll da dQng vien toi trong
su5t qua trinh hQc t~p cling nhu hoan thanh lu~n van nay.

Tp.HCM, ngay ...... thimg ...... niim 2013
Nguy8n Thi Phuang Anh


iv

TOM TAT


Tim hi€u v€ ngu6n vim cho san xudt nong nghi~p nong thon, nghien Clm
thdy r~ng : da s6 nguai nong dan d€u khong co du v6n tich lily d€ san xudt nong

nghi~p va ngu6n v6n co duqc la do m6i hQ t\l minh xoay sa. Vai d~c tinh san

xudt nong nghi~p nh6 Ie, ddt san xudt manh mun, m6i hQ la mQt thira ddt, th~m
chi co hQ c6 den hai, ba thira ddt san xUdt nen cach thuc m6i hQ t\l tim v6n Ia
khac nhau : vay ngan hang, vay muqn hQ hang, vay tin d\lng den . . . va phi>
bien nhdt la hQ sir d\lng hinh thuc mua chiu v~t tu nong nghi~p
ill

a cac d~i ly v~t

a dia phuang. Nghien cuu nay thdY r~ng quyet dinh mua tra ch~m v~t tu nong

nghi~p cua nong hQ a tinh Vinh Long co th€ chiu anh huang bai cac yeu t6 : do

cac d~c tinh cua chu hQ ( nguai quyet dinh sinh ke trong gia dinh ) nhu tui>i,
giai tinh, trinh dQ hQc vdn, do thu nh~p binh quan ddu nguai cua hQ, do di~n
tich dAt canh tac hQ, do nh~n dinh gia mua tra ch~m la hqp Iy, do m6i quan h~
xli hQi giua chu hQ va nguai ban
chenh

I~ch

gia mua tni

v~t

tu, do duqc S\l tM trq til ngan hang va do

ch~m.

Qua thu th~p s6 li~u, b~ng mo hinh h6i quy Binary Logistic, ket qua la :
quyet dinh mua tra ch~m v~t tu nong nghi~p cua hQ nong dan chiu anh huang
bai 05 yeu t6 : (1) thu nh~p binh quan ddu nguai cua hQ gia dinh, (2) gia mua
tra

ch~m

hqp Iy, ( 3) quan

h~

xa hQi vai nguai ban, (4) tM trq til ngan hang, (5)

chenh I~ch gia mua tra ch~m, vai cac muc dQ anh huang m~nh yeu khac nhau.
Til nhftng yeu t6 tac dQng c6 y nghia th6ng ke, nghien cuu nay cho thdy
r~ng vi~c mua tra ch~m v~t tu nong nghi~p cua nong hQ khong duqc th\lc hi~n

d\la vao vi~c tinh toan gifta lqi ich va chi phi rna chu yeu d\la vao cam tinh cua
nguai mua, cac m6i quan h~ xli hQi va d\la vao S\l ti~n ich cua hQ. Quyet dinh
nay d~n den chi phi d€ san xudt nong nghi~p rdt cao (trong d6 chi phi cho phan
bon, thu6c bao v~ th\lc v~t chiem 80% ti>ng chi phi) nen Iqi nhu~n thu duqc rAt
thdp. Hi~u qua trong san xUdt nong nghi~p khong cao, chua t~o dQng l\lc cho
nong dan phat tri€n san xudt, dai s6ng nguai dan v~n chua duqc cai thi~n nhi€u.


v
D~ Uti t~p trung vao cac giiti phap kh~c ph\lc cac nhugc di€m tren, d~ xudt cac

gild phap v~ phfa cO' quan nha nuac, ngan hang va nong dan d~ tim v6n gia re
cho SilO xudt nong nghi~p nhAm h~ gia thanh san xudt, nang cao nang Il)'c qlOh

tranh cho cac m~t hang nong san rna chu y€u Ia Ilia g~o, day Ia san phAm chu
ll)'c cua tinh nhAm tang thu nh~p cho ngh~ tr3ng Ilia, nang cao muc s6ng cho
nong dan cling nhu phat tri€n kinh t€ tinh nha.


VI

DANH MVC

cAc HiNH vA so DO

Hinh 3.1: SA db quy trinh nghh~n e(ru ..........................................................................21

Hinh 3.2: Mo hinh nghien e(ru d€ xuAt.. ....................................................................... 27

Hinh 4.1: Tu3i eua ehu hQ ............................................................................................42

Hinh 4.2: Thu nh~p eua hQ gia dinh ............................................................................ .42

Hinh 4.3: Di~n tieh dAt eanh tae ...................................................................................43



VB

DANH MVC cAc BANG

Bang 3.1: T6m tit cac bi8n trong mo hinh va kyvQng dAu .........................................33

Bang 4.1: CO' cAu kinh t8 tinh Vinh Long giai do~ 2008 - 2011................................ 37

Bang 4.2: GDP tinh Vinh Long giai do;;tn 2007 - 2011 ............................................... 38

Bang 4.3: Di~n tich dAt trbng Ilia va san IUQ11g giai do~ 2008 - 2011 ....................... 39

Bang 4.4: Tinh hinh mua chiu v~t tu nong nghi~p ...................................................... .40

Bang 4.5: K8t qua thtmg ke cua mdu ........................................................................... .44

Bang 4.6: Th6ng ke mo ta cac bi8n dinh IUQ11g .......................................................... .45

Bang 4.7: Th6ng ke mo ta cac bi8n dinh tinh .............................................................. .47

Bang 4.8: K8t qua h6i quy Binary Logistic ................................................................. .49

Bang 4.9: K8t qua d\l' bao tinh chinh xac cua mo hinh ................................................ 51



Vlll

MVCLVC
Trang

Nh,n xet eiia ngwOi. htrUog din khoa hQc.................................................................... i


LM cam doan................................................................................................................. ii

LOi cam O'D..... ........... ..•.....•.•. .•..•.•.. .•...•...••...•.••. ..•.•••••••••••..•..... ... ... .•..•••••.•.•..•......... ..•••. iii

,

Tom tit ......................................................................................................................... iv

,

Danb m\Ie biob va sa do ......................................;....................................................... vi

' b?ang ....................................................................................................VII
..

Danh mvc cae
Myc

J1}C ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

viii


Ch....ang 1: Gioo thi~u ................••.•••.....................•...•......•..................•.•........................ 1

1.1. Ly do nghien ciru ..................................................................................................... 1

1.2. M\lc tieu nghien ciru ................................................................................................3


1.3. Cau hoi nghien ciru .................................................................................................. 3

1.4. Ph~m vi va d6i tugng nghien ciru ............................................................................ 3

1.5.

Y nghla th\lc ti~n cua d~ tai ..................................................................................... 4


1.6.

B6 C\lC lu~ van ....................................................................................................... 5


Ch1fO'D.g 2: CO' sir If thuy~t va mo blob nghien cUU ....•....•.............•.......••.•.••••••••..•....6

2.1. Cac khai

ni~m .......................................................................................................... 6




2.1.1. V~t tu nong nghi~p .......................................................................................... 6

2.1.2. Nong hQ ........................................................................................................... 6


2.1.3. Tin d\lIlg ..........................................................................................................6

2.1.4. Rui ro tin d\lng .......................... ~ ..................................................................... 7

2.2. Cac ly thuy~t lien quan ............................................................................................ 7

2.2.1. Ly thuy~t thong tin bftt can ximg tren thi w


ix
2.2.2. Thi truang tin dVng nong thon v&i thong tin bAt can xtrng .............................9

2.2.3. Ly thuyet tin dvng thuong m~i ..................................................................... 12

2.2.4. Ly thuyet hanh vi khach hang ....................................................................... 15

2.3. T6ng quan cac nghien cUu lien quan ..................................................................... 16

2.4. T6m tftt chuong...................................................................................................... 19

Chlfang 3: PhU'

3.1. Phuong phap nghien cUu .......................................................................................20

3.1.1. Nghien cUu dinh tinh ....................................................................................20

3.1.2. Nghien cUu dinh IUQ1lg .................................................................................21

3.2. Ket qua nghien CUu djnh tinh ................................................................................22

3.3. Mo hinh nghien CUu

de xuAt ..................................................................................23


3.3.1. Mo hinh h6i quy Binary Logistic ..................................................................23

3.3.2. Mo hinh nghien CUu

de xuAt ......................................................................... 25


3.4. Mo ta va do luang cac bien ...................................................................................27

3.4.1. Bien phv thuQc ..............................................................................................27

3.4.2. Cac bien dQC l~p ............................................................................................27

3.5. Gill thuyet nghien CUu va ky vQng dAu ................................... :.............................. 31

3.6. Phuong phap chQn mfiu va xac dinh kich thu&c mfiu ............................................ 32

3.6.1. Phuongphap chQn mfiu ................................................................................. 32

3.6.2. Xac dinh kich thu&c mfiu ...............................................................................33

3.7. Phan tich dfr li~u va cac ki€m dinh ........................................................................34

3.7.1. Phan tich th6ng ke mo ta dfr li~u nghien Clru................................................34

3.7.2. Cac ki€m dinh trong mo hinh nghien clru ..................................................... 34

3.8. Tom tAt chuong...................................................................................................... 35


Chlf011g 4: Philn tich dii' li~u va k~t qua nghien Clfu ....................... ~ ....................... 36

4.1. T6ng quan

ve kinh te xa hQi tinh Vinh Long ........................................................36



x
4.2. KSt qua th6ng ke mo ta Clla mdu di~u tra ............................................................. .40

AN'

4.2.1. D~c diem cua mau dieu tra ............................................................................40

" qua thong ke mo ta cac bien
"
dQc l~p ..................................................... .44

4.2.2. Ket

4;3. Phiin tich h6i quy ...................................................................................................47

4.3.1. KSt qua h6i quy Binary Logistic .................................................................. .47

4.3.2. Ki~m dinh tbng quat mo hinh nghien cUu ................................................... .48

4.3.3. Muc dQ d\l bao tinh chinh xac cua mo hinh ..................................................50

4.3.4. KSt qua phiin tich cac biSn trong mo hinh nghien cUu .................................50

4.5. T6m tit chuang......................................................................................................55


Chtr
5.1. KSt lu~n ..................................................................................................................56

,

5.2. Kien nghi ............................................................................................................... 56

5.2.1. D6i v6i chinh quy~n dia phuang .................................................................. 57


,. cac
, toA ch'uc tin, dvng ........................................................................ .57


uOl VO'l
5•2 •2 • n'"
5.2.3. D6i v6i hQ nong diin ...................................................................................... 58

5.3. H~ chS cua nghien cuu .........................................................................................59

Tai lifu tham khao ...................................................................................................... 61


Phv Ivc ......................................................................................................................... 64



1

CHUONG 1: GIro THI~U DE TAl
ChU011g 1 se giui thi¢u t6ng quan

vJ ly do nghien Clm;

m1jc tieu nghien Clm;

diu hoi nghien Clm; it6i tU(lng, ph{lm vi nghien Clm va y nghfa th1/c tlin coo itJ tai
nghien Clm, it6ng thai b6 C1jC lugn win se itu(},c trinh bay

acu6i chuang.

1.1. Ly do nghien Cll1I
La mQt tinh n~m trong khu V\lC d6ng b~g song Ciru Long (DBSCL), th~
m~ cua VInh Long la san xu~t nong nghi~p, d~c bi~t la san x~t lua g~o, hoa mau.

Tuy nhien vbi mQt n~n nong nghi~p quy mo nho, manh mun, trinh dQ ky thu~t chua
cao, trinh dQ hQC v~ cua nguai dan con th~p hon so vbi muc binh qmIn cua ca nubc
gay tra ng~i cho vi~c phAt tri~n kinh t~, chua t~o ra suc b~t v~ kinh t~. Nam 2011,
t6ng san phAm tren dia ban (Gross Domestic Product

GDP) tinh la 29.043

tY d6ng,

trong do nong nghi~p dong gop 14.501 ty d6ng chi~m 49,93% GDP Clla tinh, l\lc
IUQl1g lao dQng dang lam vi~c trong nong nghi~p chi~m 57,2% lao dQng cua ca tinh
(Nien ghim th6ng ke, 2011). So vbi cac tinh khac trong khu V\lC DBSCL thi thu
nh~p binh quan ddu nguai cua tinh hi~n nay chi

a muc trung binh. Thu nh~p binh

quan ddu nguai cua tinh chi d~t 28,23 7 tri~u d6nglnguaiJnam, trong do khu V\lC
nong thon Ia 17,232 tri~u d6nglnguaiJnam. Vbi muc thu nh~p th~p nhu th~ thi nguai
dan thuang g~p kho khan trong dai s6ng cfing nhu v6n d€ ph\lc V\l cho san xu~t V\l

mila ti~p theo.
V6n san xu~t la y~u t6 ddu vao khong th~ thi~u duQ'c trong san xu~t nong
nghi~p. Nguai nong dan r~t

dn v6n

d~ mua s~m may moc, v~t tu nong nghi~p,

gi6ng, thue lao dQng... Trong di~u ki~n ngu6n v6n tich lUy khong co do thu nh~p Clla
nguai nong dan th~p, v6n ngan sach bi h~ ch~, v6n ddu tu tf\lc ti~p nubc ngoai vao
IInh V\lC nong nghi~p khong dang k~, nguai nong dan thuang tim ki~m v6n
truang tin d\lng chinh thuc va phi chinh thuc

a thi

a nong thon. Tin d\lng chinh thuc vbi

un su~t hqp Iy lam giam bat ganh n~g Hii cho nguai dan, nhung khong phai ai cfing
ti~p c~ dUQ'c voi ngu6n v6n nay. Nguyen nhan do cac t6 chuc tin d\lfig chinh thu~
nghI r~g khu V\lC nay ti~t ki~m r~t th~p va IQ'i nhu~ ddu tu thi it oi, rui ro do ti l~
va nQ' cao va r~t t6n kern do chi phi giao dich cao. Cac t6 chuc tin d\lng khong phai
cho vay d~n tAt ca mQi nguai rna phai sang IQc ky luang nguai vay tren ca sa tai san
th~ ch~p, thu nh~p, m\lc dich sir d\lng v6n, quan h~ xa hQi ... vi th~ muc dQ thong tin


2


bAt can x(mg trong thi tnrang tin d\mg nong thon rAt cao. De co dugc khoan yay
dUng mong mu6n phl,lc

Vl)

san xuAt thi nguai yay phai t6n rAt nhi~u thai gian va

cong suc, doi khi co dugc ti~n thi da tr~ cho mua Vl), gay kho khan cho nguai nong

dan.
De giai quy~t dugc nhu cfru v6n cho san xuAt nong nghi~p, trong nong thon
hi~n nay da phfrn nguai nong dan ap dl,lng phuong thuc mua hang tra ch~m. Theo

Bili Van Trinh va Nguy~n Qu6c Nghi (2010), 32,7% hQ nong dan dugc di~u tra

a

D6ng Thap yay v6n bfuIg hinh thuc mua tra ch~m v~t tu ill cac cira hang v~t tu nong
nghi~p

dia phuong. Phuong thuc mua ban hang tra

ch~m

dugc xem 180 giai phap doi

ben cung co Igi. Nha hinh thirc mua ban nay rna nguai nong dan ding dugc cung
&p kip thai v~t tu phl,lc Vl) cho san xuAt nong nghi~p, nguai ban cling thu dugc ti~n
lai cho vi~c ban tra ch~m. Nhung day la hinh thirc nguai nong dan yay bfuIg hi~n
v~t, khi tra ng yay b~ng ti~n vai mirc lai suAt rAt cao, dugc xem 180 hinh thirc yay co

lai cao nhAt trong thi truang 11)' do.
Mua tra ch~ cling la do m3i quan h~ than thi~t vai ngum ban v~t tu nong
nghi~p. Co the nguai nong dan co ti~n m~t de chi tra ti~n hang nhung hQ l;;ti khong

thl,l'c hi~n tra ti~n ngay rna chAp nh~ tra ch~ sau khi k~t thuc nong

Vl)

de gift l;;ti

v6n ti~p tl,lC quay vong phl,lc Vl) cho nhting nhu cfru khac clla dai s3ng bdt ke 1ai suAt
co cao hay khong. Day cling 180 thoi quen til rdt lau dai Clla ngum dan nong thon. No

.

cling 1a mQt co hQi de tin dl,lng phi chinh thirc luon t6n i;;ti trong dm s6ng nong dan.

Nghien ctru nay nh~m ml,lc tieu tim hieu xem quy~t dinh mua v~t tu tra ch~m
clla nong hQ dl,l'a tren nhting y~u t3 nao, cO phai thu nh~p clla hQ, di~n tich ddt canh
tac, tu6i, giai tinh ella ehll hQ, trinh dQ hQc vAn clla nguai dan thAp hay do h;;tn ch~
kha nang ti~p c~ vai ngu6n v3n tin dl,lng chinh thirc rna nguai nong dan mai quy~t
dinh hanh vi mua ng v~t tu nong nghi~p Clla minh. D~ tai: "Cae y@u t6 anh htrcmg
d@n quy@t djnh mua vit ttr nong nghi~p tra ehim eiia hq nong dan tinh Vinh

Long" se nghien ctru vAn d~ tren. Til do d~ xuAt ra dugc mQt s6 giai phap nh~m giup
nguai dan dap Ung dugc nhu cfru v~ v6n phl,lc Vl) cho phat trien nong nghi~p.


3


1.2. M\lc tieu nghien c..ru
Mua tra ch~m v~t tu nong nghi~p

anong thon rAt da d~g, c6 the mua it va tra

ngay khi c6the ho~c mua ng nhi~u den h€t mua VI) m&i tra ca gbc va Uli.

a day d~

tfli t~p trung nghien Clm hanh vi mua tra ch~m cua nong he> sau khi k€t mua

VI)

va

phai chiu ti~n lai mua tra ch~m cho cac chu cua hang v~t tu nong nghi~p.

Xac dinh cac y€u

tb

itnh huang den quy€t dinh mua v~t ill nong nghi~p tn!

ch~ cua he> nong dan

a tinh Vinh Long. Til do su d\lng cac cong C\l ky thu~t de do
lubng muc de> itnh huang cua cac y€u tb nay den hanh vi mua hang. Tren cO' sa cac
y€u tb quy€t dinh den hanh vi mua v~t ill tra ch~m se ggi y nhUng giai phap thich
hgp de h6 trg nong dan trong vi~c san xuAt nong nghi~p.

1.3. Cau hoi nghien c..ru
f)~ tai t~p trung tra Uri 3 cau hoi nghien Clm sau de d~t dugc m\lC tieu d~ ra:

Tliti sao nguai nong dan lliti quy€t dinh mua v~t ill nong nghi~p tra ch~ so
vai cac hinh thuc thanh toan khac?
Cac y€u

tb nao anh huang den quy€t

dinh mua v~t ill tra ch~m cua he> nong

dan?
Muc de> anh huang cua cac y€u

tb do den quy€t

dinh mua v~t tu tra ch~m cua

he> nong dan nhu the nao?

1.4. BBi ttrQ'ng va phfm vi nghien c..ru
f)~ Uti chi t~p trung nghien Clm me>t phAn cua nhu c~u vbn tin d\lng phi chinh

thuc de san xuAt nong nghi~p a nong thon, d6 la hinh thuc tin d\lng thuang mliti (mua
ban chiu) - hanh vi mua v~t ill tra

ch~

cua nong he>

a dia ban nong thon tinh Vinh

Long.
f)~c thu cua tinh la tr6ng lua, de san xuAt ra dm,c hlitt thoc phai

tbn rAt nhi~u

chi phi bao g6m : chi phi lam dAt, gibng, chi phi thuy 19i, phan b6n, thubc bao v~
th\Ic v~t, chi phi thu ho~ch, nhan cong ... trong d6 rieng v~ chi phi phan b6n, thubc
bao v~ th\Ic v~t chi€m den 80% tbng chi phi san xuAt lila. Chinh vi the d~ tai ~p
trung nghien Clm v~t tu nong nghi~p chu y€u Ia phan b6n va thubc bao v~ th\Ic v~t.


5


chuc tin d\lng chinh thuc c6 the phat trien hinh thuc cho yay dum <4tng hi~n v~t nhu

gi6ng, phan b6n ... Vi~c da dl;\ng cac hinh thuc yay nhu v~y vira dam bao ngu6n vim
yay dugc sir d\lDg dung m\lC dich, vira giam thieu nii ro cho cac he> nong dan trong
diSu ki~n gia ca cua cac yeu t6 dAu vao c6 nhieu bien de>ng nhu hi~n nay.

1.6. B6 C\lC clla lu~n van
De mi nghien CUu dugc trinh bay thanh 5 chuang nhu sau:
Chuang 1: Gim thi~u de taL Chuang nay se giai thi~u tbng quan vS de tai
nghien cUu: ly do hinh thanh de tM nghien CUu; m\lC tieu nghien cUu; cau hoi nghien
ciru; d6i tilqng, phl;\m vi nghien cUu va y nghia thvc tien cua vi~c nghien cUu.

sa ly thuyet. Chuang 2 trinh bay cO' sa ly thuyet lien quan den
quyet dinh mua hang tra ch~, cac nghien CUu c6 lien quan lam cO' sa xay dlJDg mo
Chuang 2: CO'

hinh nghien cUu ban dAu de nghien CUu xem "yeu t6 nao quyet dinh hanh vi mua v~t
ill nong nghi~p tra ch~ cua he> nong dan".

Chuang 3: Phuang phap nghien cUu. Chuang nay se trinh bay phuang phap
nghien cUu g6m: nghien cUu dinh tinh ve hanh vi mua ng Clla cac he> nong dan trong
m§u khao sat, til d6 xay dlJDg mo hinh nghien CUu chinh thuc. Vai nghien cUu dinh
IUQ'Ilg de uac luqng cac yeu t6 tac de>ng den xac suAt rO'i vao hanh vi mua v~t til tra
ch~

cua he> nong dan.
Chuang 4: Phan tich du li~u va ket qua nghien cUu. Chuang 4 se phan tich dtl'

li~u nghien cUu thong qua vi~c thvc hi~n th6ng ke mo ta, uac luqng cac yeu t6 tac

de>ng den xac suAt rO'i vao hanh vi mua v~t tu tra ch~m cua he> nong dan b~ng mo
hinh h6i quy Binary Logistic.

Chuang 5: Ket lu~ va kien nghi. Trinh bay t6m titt ket qua nghien CUu, de
xulit me>t s6 giai phap. D6ng thOi trinh bay nhtl'ng hl;\n che cua de tai cling nhu de
xuAt huang nghien CUu tiep theo.


6

CHUONG 2: CO SO LV THUYET
Chuang 2 sf trinh bay tom IU(lc cac khai ni?m

v€

vgt tu nong nghi?p, tin

d'{lng va rid CUu co lien quan sf dU(lc trinh bay if cU6i chuang.
2.1. Cae khai ni~m
2.1.1. V{it tu: nong nghifp

V~t tu nong nghi~p la nhfing san phfun ph\lc V\l cho san xuAt nfmg nghi~p va

co iinh hUOng trvc ti~p d~n nang suAt va chAt lUQ'Ilg cua cac san phAm nong nghi~p.
Theo BQ Nong nghi~p va Phat tri~n nong thon (2010), v~t tu nong nghi~p bao
gbm gi6ng ciiy trfmg, gi6ng v~t nuoi, phan bon, thuc

an chan nuoi, thuc an thuy san,

thu6c bao v~ th\lc v~t, thu6c thil y, hoa chAt, ch~ phAm sinh hQc, may mOe, nguyen
v~t li~u, thi~t bi sir d,mg trong san xuAt kinh doanh nong lam thuy san, thuy lqi va

mu6i thuQc ph~ vi quan ly cua BQ Nong nghi~p va Phat tri~n nong thon.
2.1.2. Nong h{J

Nong hQ Ia t~p hQ'P nhfing nguai co quan h~ vq ch6ng, hQ hang huy~t
th6ng,... hQ co cilng chung nai & va nai sinh hO(,lt h~ng ngay. Thu nh~p chu y~u cua
hQ Ia ngh~ nong ben C(,lnh cac hO(,lt dQng t(,lO thu nh~p khac.
2.1.3. Tin d(lng

Tin d\lflg la khai ni~m th~ hi~n m6i quan h~ giita nguCri cho yay va nguai yay.
Trong quan h~ nay, nguai cho yay co nhi~m V\l chuy~n giao quy~n sir d"I,mg ti€n
ho~c hang hoa cho yay cho nguai di yay trong mQt thai gian nhAt dinh. Nguai di yay

co nghia V\l tra s6 ti~n ho~c gia tri hang hoa da yay khi d~n h(,lfl tra nQ' co kern ho~c
khong kern thea rnQt khoan lai (Vi~n TiI di~n va Bach khoa thu Vi~t Narn, 2005).


7


Tin d\ll1g chinh thirc : La hinh thirc tin dl,mg hQP phap, dugc S\l cho phep cua
Ngan hang Nha nuac, chiu S\l giam sat va chi ph6i cua Ngan hang Nha nuac. Cac
nghi~p VI). ho~t

dQng phAi chiu S\l quy dinh cua lu~t Ngan hang nhu : quy dinh khung

1m suAt, huy dQng v6n va cho yay
Ngan hang thuong

m~i,

. . . Cac t3 chirc tin d\lng chinh thirc bao g6m :

Ngan hang chinh sach, quy tin d\ll1g nhan dan, cac chuong

trinh trg giup cua chinh phu ...
Tin d\lng phi chinh thirc : la hinh thirc tin d\lng n&m ngoai S\l qmin ly Clla nha
nuac. Cac hinh thirc nay t6n t~i khAp nai va g6m nhi~u ngu6n cung v6n khac nhau
bao g6m : cho yay chuyen nghi~p, thuong lai cho vay, yay cua nguai than, b~n be,
chai h\li hay yay cua cira hang v~t tu nong nghi~p dia phuong.

un suAt cho yay va

nhUng quy dinh tren thi 1ruang nay do nguai cho yay quy~t dinh, trong d6 cho yay
chuyen nghi~p la hinh thirc cho yay n~ng lai bi nha nuac nghiem cAm.

2.1.4. Rui ro tin dflng
T~i khoAn 1 Di~u 2 QD 493/2005/QD - NHNN quy dinh: Rui ro tin d\lng

trong ho~t dQng Ngan hang cua cac t3 chirc tin d\lng la khA nang xAy ra t3n thAt
trong ho~t dQng N gan hang cua t3 chirc tin d\ll1g do khach hang khong th\lc hi~n
ho~c khong c6 khA nang th\lc hi~n nghia VI). cua minh theo cam k~t (Ngan hang Nha

nuac, 2005).
v~ ca ban v~ nli ro tin d\lng la lo~ nli ro phat sinh trong qua trinh cAp tin

d\lng cua Ngan hang, bi~u hi~n tren th\lc t~ qua vi~c khach hang khong tni dugc ng
ho~c

trA ng khong dung h~n cho Ngan hang.
Rui ro tin d\ll1g la

lo~i

nli ro xAy ra khi nguai yay khong thanh toan dugc ng

then th6a thu~ hQP d6ng ddn d~n sai h~n trong nghia VI). trA ng (Thomas, 1997).
2.2. Cae It thuy~t lien quan

2.2.1. Lj thuy~t thong tin bat can xUng tren thj truUng tin dflng
Thong tin bAt can xirng vai 5\l xuAt hi~n cua n6 trong cac lo~i thi 1ruang da

lam cho nhUng ly thuy~t truy~n th6ng v~ kinh t~ hQc tan c3 di~n tra nen xa roo th\lc
t~ va thAt b~i trong vi~c giAi thich th~ giai ben ngoai. Theo nghia h~p n6 ham y c6 5\l

khac bi~t dang k~ v~ kh6i IUQ'flg va chAt luQ'flg thong tin da dugc tich liiy d~n thoo
di~m xac dinh giua cac d6i tuQ'flg lien quan (cac d6i tuQ'flg cilng giAi quy~t mQt vAn


8

d~, cimg tham gia mQt thi tntOng). Nghia la, mQt ben giao dich c6 cac thong tin lien

quan trong khi ben kia khong c6 ho~c khong c6 dAy du.
"Tho(lg tin bAt din x(mg xay ra khi mQt ben d6i tac nb giu thong tin con ben

kMc thi khong bi~t dich th\lc mirc dQ thong tin a mirc nao d6" (Nguy€n TrQng Hoai,
2006).
Theo Steinermann, Apgar va Brown (2005), thong tin bAt can x(mg xay ra khi
ngum mua va nguai ban c6 nhUng thong tin khac nhau - nguai mua c6 nhUng thong
tin rna ngum ban khong c6 hay ngum ban c6 nhUng thong tin rna nguai mua khong

c6, ho~c ca hai. Day Ia mQt trong nhUng thAt b~i cua thi tntOng (bao gAm: dQc
,quy~n, hang h6a cong cQng, ngo~i tac, thi tntOng c~nh tranh khong hoan hao, thong

tin bAt can x(mg, thAt nghi~p

I~m phat va mAt can b~ng) rna trong d6 nhUng san

phfun xAu c6 xu huang Io~i nhUng san phfun t6t ra khoi thi truOng. N~u ngum mua
khong c6 nhUng thong tin cAn thi~t v~ san phAm hQ sip mua, hay n~u ngum ban
khong c6 nhUng thong tin cAn thi~t v~ nhUng san phAm rna hQ dang ban thi IQ'i ich
bien va chi phi bien cua giao dich thj truOng tren th\lc t~ c6 th~ khac di so v6i ngum
ta tin tu&ng va c6 th~ xa rai k~t qua hi~u qua.
Trong thi tntOng tin dVng, ngan hang don thuAn chi la mQt t3 chirc kinh
doanh vi mvc tieu lqi nhu~n. cAp tin dVng la mQt trong nhUng nghi~p V\l kinh doanh
chinh cua cac ngan hang. C6 th~ hi~u cAp tin dVng mQt cach don gian la vi~c ngan
hang cho khach hang "vay" mQt khoan ti~n ho~c uy tin cua minh trong mQt khoang
thm gian nhAt dinh. Sau d6 khach hang c6 nghia V\l hoan tra "khoan vay" tren cho
ngan hang cQng vai khoan "Uii" kern theo.
Vi~c "vay mUQ1l" giua ngan hang va khach hang duQ'c l~p thanh hQ'P dAng tin

d\lflg. Cling gi6ng nhu cac hQ'P dAng tai chinh khac, hQ'P dAng tin dVng Ia mQt d~g
hQ'P dAng khong hoan chinh (incomplete contract). D~ mQt hQ'P dAng duQ'c th\lc hi~n
dAy du thi cac ben lienquan trong hQ'P dAng phai th\lC hi~n dUng nghia V\l Clla minh.
Tuy nhien, khong gi6ng nhu cac hQ'P dAng hoan chinh (complete contract), vi~c th\le
hien cac hQ'P dAng khong hoan chinh g~p nhi~u kh6 khan han vi c6 rAt nhi~u tinh
hu6ng c6 th~ xay ra trong qua trinh th\lc thi hQ'P dAng rna cac ben khong IUOng truac
duQ'c. Cling do chinh vAn d~ nay rna trong qua trinh th\lc hien hQ'P dAng, n~u mQt
ben c6 nhi~u thong tin han c6 th~ c6 nhUng hanh vi gay t3n h~i d~n ben c6 it thong

9


tin han. Day chinh la vAn d~ bAt can x(rng v~ thong tin trong cac ho~t dong cua n~n

k:inh t~ (Huynh Th~ Du, Nguy~n Minh Ki~u va Nguy~n TrQng Hoai, 2005).

Hai hanh vi ph6 bi~n nhAt do thong tin bAt can x(rng gay ra la h,ra chQn bAt Ic:;ri
(adverse selection) va tam Iy

y I~i (moral hazard). Lga chQn bAt Ic:;ri la hanh dong xay

ra truuc khi kY k~t hc:;rp d6ng cua ben co nhi~u thong tin co th~ gay t6n h~i cho ben it
thong tin han. Tarn Iy

y I~i la hanh dong cua ben co nhi~u thong tin han th\lc hi~n

sau khi kY k~t hc:;rp d6ng co th~ gay t6n h~i cho ben co it thong tin han.
Trong ho~t dong tin dVng, cac ngan hang luon la nguai co it thong tin v~ d\l

an, v~ mvc dich sir dVng khoan tin dVng duc:;rc cAp han khach hang. Do do, d~ darn
bao an toan trong ho~t dong cua minh, ban than cac t6 chuc tin dvng phai xir Iy
thong tin bAt can x(rng d~ h~n ch~ l\la chQn bAt Ic:;ri va tam Iy

y I~i

nh~m cho vay

dUng nguai, dung d6i tuc:;rng va giarn sat ch~t che d~ khach hang vay v6n co hanh vi
dUng d~n nh~m darn vi~c thu hbi ca g6c va Hii khoan tin dVng da cAp ra. Trong mot

n~n kinh t~, hAu nhu khong mot ngan hang nao co du kha nang t\l minh xir Iy duc:;rc

vAn d~ thong tin bAt can x(rng rna cAn phai co mot co

sa h~ tAng va nhUng di~u ki~n

cAn thi~t cho n~n kinh t~ do nh~m tranh xay ra nhUng vAn d~ v~ h~ th6ng anh huang
tieu C\lC d~n toan bo n~n kinh t~.
2.2.2. Thj truitng tin df:lng nong thon VOl thong tin bat din xkng

Ly thuy~t nhu cAu tin dvng trong do ca nhan ho~c mQt ho gia dinh mu6n t6i
da hoa Ic:;ri ich til s6 ti~n. TAt ca cac dan vi ti~n co chi phi co hOi, do la, lai suAt, va do
do, quy~t djnh d~ vay ti~n xuAt phat til mot s\ll\la chQn co can nh~c. Tuy nhien, vi~c
cung cAp tin dvng khong chi d\la tren gia thj wang ho~c lai suAt cho vay. Do thong
tin bAt can x(rng, Stiglitz va Weiss (1981) chi ra r~g ly thuy~t cung cAu tin dVng
khong th~ giai thich duc:;rc thj wang tin dVng, d~c bi~t la thi truang tin dVng nong
thon.
Thi truang tin dVng nong thon la khu V\lC sinh lai thAp, chi phi cao, thuang
g~p nhi~u rui ro khach quan (thien tai, djch b~nh, mAt mila, ... ) nen kha nang tra

fl(l

cua khach hang thAp. Cac san ph§m djch V\l ngan hang t~i khu V\lC nong thon con
ngheo nan, chu y~u la tin dvng truy~n th6ng; quy trinh cung cAp tin dVng con phuc
t~p,

chua phil hc:;rp vui trinh dO cua nguai dan

d~c bi~t

la cac thu tl,lc lien quan tui tai

san th~ chftp la dAt dai; khong dap (rng kip thai v6n cho ho~t dong san xuftt kinh


11


thi sau khi khoan yay duqc chdp thu~n do nguiJi yay ti~n khong n3 Igc d~ hoan

v6n yay vi hQ bi~t cac t6 chtrc tin d,mg chia se me}t phAn nli ro clla khoan yay do
lM,oname,o, 2007; Ph~m va Lensink, 2007). Vi v~y, cac t6 chtrc tin dVng quy~t dinh
yay hay khong va quy~t dinh mtrc tin dVng bao nhieu dga tren cac thong tin rna
co duqc v~ khach hang yay. Nhu v~y, khong phai tdt ca cac khach hang yay se
nh~ duqc tin dvng rna hQ ap dvng cho. Do do, khach hang yay phai dbi m~t v6i

IQc tin dVng bAt k~ kha nang tra nq clla hQ (Armendariz de Aghion va

Nguqc l~i nguiJi nong dan thi~u vbn d~ mua v~t tu san xuAt nong nghi~p

. nhung l~i co rAt it thong tin v~ cac t6 chtrc tin dvng cho yay, quy trinh cho yay Clla
cac t6 chtrc tin dvng con ruOm ra chua phu hqp v6i d~c di~m, tam ly cua nguiJi dan


anong thon, thiJi gian chiJ dqi vbn qua lau khong dap tcng duqc kip nhu cAu cua he).


. eubi cung xay ra hi~n tuqng nguqc: hang hoa chdt luqng thdp dAy b~t hang hoa chAt

IUQIlg cao ra kh6i thi truiJng. No minh hQa cho mbi quan h~ gitla chdt luqng va

thong tin, tirc gitla chdt luqng hang hoa va thong tin khong hoan hao.
Trong khi do, nguiJi cho yay thue}c khu V\IC phi chinh thtrc

ho~t

de}ng co hi~u

qua trong cho yay 0 vilng nong thon vi hQ co phuemg phap ti~p c~ va thu th~p
thong tin trong vi~c sang lQc, ap h,rc nguiJi yay phai tra nq rdt phu hqp va hi~u qua
trong di~u ki~n thi truiJng tin dVng nong thon bi phan khilc, chia cit. Do ding la ly
do giai thich t~i sao Hli suAt cua thj truiJng khong chinh thtrc cao hem nhi~u so v6i thi
wiJng chinh thtrc nhung h~ thbng dinh ch~ khong chinh thtrc v~n t6n t~i va phat
tri~n 0 vilng nong thon.

Da phAn tin dVng nong thon la hinh thtrc cho yay nh6

Ie d~n nhi~u he} nong

dan. Tuy nhien d~c di~m cua san xudt nong nghi~p la bi anh huang trgc ti~p boi cac
di~u ki~n ben ngoai: mua bao, h~n han, sau b~nh ... d~n d~n nguiJi yay khong co kha

nang tra nq cung lilc. Do do d~ giam b6t nli ro tin dVng 0 thi truiJng chinh thtrc yeu
cAu cac khoan yay co tai san th~ chdp, con 0 thi truiJng tg do thi ap dvng mtrc H~i
suAt cao d~ giam thi~t h~i cho cac khoan yay khong tra duqc nq.
Th~ chAp tai san la cAn thi~t nhung se lam cho nhi~u nong dan cang kh6 ti~p
c~ tin dvng chinh thtrc vi thi~u tM san th~ chdp hay tM san th~ chAp cua hQ qua d~c

thu nen khong duqc chAp nh~. Vi~c he} ngheo th~ chAp manh dAt nh6 d~ yay se

12


khong duqc ngan hang ch~p nh~ do chi phi d~u gia tai san cao trong khi kha nang
khong tra duqc nq cua hQ ngheo la cao. Ho~c th~ ch~p sirc lao dQng d€ vay ti~n ding
se khong duqc ngan hang ch~p nh~. K~t qua la hQ phai vay phi chinh thirc, tlilo co
hQi cho 10lili hinh tin d\lng phi chinh thirc tbn tlili, theo nguyen t~c thi truang co cdu
thi se co cung (Le Khuang Ninh, 2011).
Co nhi~u quan ni~m khac nhau v~ tin d\lllg phi chinh thirc:
Hoff va Stiglitz (1990); Mohieldin va Wright (1994) xem tin d\lng phi chinh
thirc chinh la hinh thirc vay n~ng Hii hay vay nong, vui d~c trung di€n hinh la Hii su~t
r~t cao, vuqt ra mQi khuon kh6 quy dinh cua phap lu~t (d§.n til Le Khuang Ninh,

2011).
Barslund va Tarp (2008) cho rang tin d\lllg phi chinh thirc la tin d\lllg do cac
t6 chirc, ca nhan nfun ngoai cac thanh phdn tin d\lng chinh thirc th\!'c hi~n, no khong
chi bao gbm quan h~ tin d\lllg duui hinh thirc vay n~ng Uti nhu trong quan ni~m thir
nh~t rna con bao gbm nhfrng quan h~ tin d\lng tf\l'C ti~p cua nguai dan nhu vay muqn

gifta hQ hang, bliln be, nguai than; cac hi~p hQi ti~t ki~m - tin d\lng W phat, tin d\lng

tu thuang dum hinh thirc mua ban chiu; cdm db ...
D~ Uti t~p trung nghien clru mQt phdn cua tin d\lng phi chinh thirc a nong thon

dola tin d\lllg thuang mlili vm hinh thirc mua ban chiu (mua tra ch~m).

2.2.3. Lj thuyit tin d{lng thuung m(li
Tin d\lng thuang mlili (tin d\lng cua nguai cung irng): La quan

h~

tin d\lng

duqc bi€u hi~n duui hinh thirc mua ban chiu hang hoa. La hinh thirc tin d\lng, vi
nguai ban chuy€n giao cho nguai mua d€ sir d\lng v6n tlilm thai trong mQt thai gian
nh~t dinh. D~n thai hliln duqc th6a thu~, nguai mua hoan llili v6n cho nguai ban

dum hinh thirc ti~n t~ va ca phdn la:i su~t.
Nguyen nhan cua s\!, xuM hi~n tin d\lng thuang mlili 1ft do s\!, cach bi~t gifta
san xu~t va tieu th\l, d~c di€m thai V\l trong san x~t vft mua ho~c ban san phftm, vi
v~y co hi~n tuqng mQt s6 nhft doanh nghi~p mu6n ban san phftm trong hic do co mQt

s6 nha doanh nghi~p mu6n mua nhung khong co ti~n. Trong truang hqp nay nhft
doanh nghi~p vui tu cach 1ft nguai mu6n ban th\!'c hi~n duqc san phdm hQ co th€ ban
chiu hang hoa cho nguai mua.


13


Mua ban chiu hang hoa Ia hinh thuc tin d\lng thuang ml;ti vi:
- Nguai ban chuyen giao cho nguai mua dugc su d\lng v6n tl;tm thai trong
mQt thai gian nhAt dinh.
- D~n thai hl;tn da dugc thoa thu~ nguai mua hoan ll;ti v6n cho nguai ban
duOi hinh thuc ti~n t~ va IQ'i ruc.
Mua hang tra ch~m Ia hinh thuc mua ban chiu (tin d\lng thuang ml;ti), rAt phi>
bi~n

a nong thon hi~n nay, n6

g6p phAn giam bOt kh6 khan cho nong hQ, giiip gia

dinh An dinh dugc sinh hOl;tt hang ngay khi rna ngu6n v6n Clla hQ khong dugc du gia.
Muc mua chiu d6i vai mQt IuQt hQ tren dia ban bi~n dQng rAt Ian nhAm dap irng du

nhu cAu v6n san xuAt nong nghi~p cua hQ. Lai suAt mua chiu dugc tinh Iuon vao gia
ca hang h6a ban ra, ding cao han so vai ban buon hang hoa. Gia ban chiu bAng Gia
ban thong thuang cQng vai ti~n Iai tinh tren s6 ti~n thi~u (til 5% d~n 15% gia tri m6n
hang mua thi~u, trung binh 3-5%/thang).
N~u vi~c mua tra ch~m dugc th\lc hi~n dung thi ca hai ben cung c6 IQ'i, ben

mua c6 IQ'i vi khong phai tra ngay, khong chiu lai suAt di yay ngan hang, dimg s6
ti~n tra ngay dua vao dAu tu va tieu dimg. Tai san tiI dAu tu dugc th~ chAp yay cimg

vOO doanh thu chua tra ng dugc ti~p 1\lc dAu tu sinh 19i. Ben ban mu6n dAy hang di
ciing c6 nhfmg cach cho tra dAn khi~n nguai mua lam vao ng nAn vOO gia tri ng tang
them khong tuang xirng vOO gia tri su d\lng hang h6a. Ben ban cling dugc gia cao
han n~u tra dung hl;tn.
v~ thai hl;tn tra ng, do tin d\lng tu thuang la hinh thuc cho yay bang hi~n v~t

va hoan tra b~ng ti€n nen thuang co thai gian hoan tra ng~, de tranh S\l mAt gia cua
d6ng ti€n. Nhung nhi€u khi gifta nguai ban va nguai mua khong quy dinh thai gian
tra ng, chi ngAm dinh vOi nhau se hoan tra trong mQt thai gian ngfut s~p too. N6i
chung thai gian tra ng chi tiI vai ngay d~n vai thang, rAt hi~m truang hgp mua chiu
tren mQt nam.
V€ thu 1\lc yay, tin d\lng tu thuang cling c6 thu 1\lc kha dan gian, d~ dang.
Thuang thi nguai mua chiu khong mAt chi phi gi v~ giao dich mua ban chiu. Trong
th\lc t~ da s6 cac wang hgp 18. mua ban gitla cac ben sinh s6ng trong cimg mQt dia
phuang nen hgp d6ng mua ban chiu th\lc ra chi 18. thoa thu~n b~ng mi~ng, va ben

15


hang hoa (do la v~t tu nong nghi~p) d~ chuy~n d6i s6 v~t tu rna nguOi vay da mua

thanh ti~n m~t nhim thu hbi v6n.

2.2.4. Lj thuyit hanh vi khach hang
Hanh vi khach hang la nhfing hanh vi Cl) th~ cua mQt ca nhan khi th\lc hi~n
cac quy~t dinh mua slim, sir dl)ng va vtrt bo sim phdm hay dich

Vl)

(Kotler va Levy,

1969).
Kotler (2003) cho ring hanh vi mua slim cua ngmJi tieu dung chiu anh huang
bOi nhi~u y~u t6 nhu: van hoa, xa hQi, ca nhan va tam

Iy cua nguOi mua.

Y~u t6 van hoa co anh huang sau rQng nhAt d~n hanh vi nguai tieu dung. MQt

dua tre khi Urn len se dch lUy du<)'c mQt s6 nhfing ghi tri, nh~ thuc, sa thich va hanh
vi thong qua gia dinh cua no va nhfing dinh ch~ then ch6t khac.
Y~u t6 xa hQi nhu cac nhom tham khao, gia dinh, vai tro va dia vi trong

xa

hQi co anh huang d~n hanh vi nguai tieu dung. Nhfing nguai co anh huang d~n hanh
vi mua hang cua nguai tieu dUng a day co th~ la cha m~, hQ hang, b~n be, 16i xom ...
du<)'c gQi chung la nhom tham khao. Nhfing nhom tham khao co suc anh huang

d~c

bi~t d~n hanh vi cua nguai tieu dung bing vi~c t~o suc ep van hoa, thoi quen kinh
nghi~m mua slim. Cac thanh vien trong gia dinh la nhom tham khao quan trQng co

fmh huang Ian nhAt (Schiffman va Kanuk, 1997). Gia dinh ~o ra nhfing gia tri van

hoa va tac dQng d~n hanh vi mua cua cac thanh vien trong gia dinh. Trong 1ruang
hqp nhfing san phdm dlit ti~n, v<;y chbng cung ban b~c d~ thong qua quy~t dinh
chung.
NhUng quy~t dinh cua nguai mua cling chiu anh huang cua nhfing d~c tinh ca
nhan, n6i b~c nhAt la tu6i tac va giai do~ chu ky s6ng cua nguai mua, ngh~ nghi~p,
hoan canh kinh t~, 16i s6ng cua nguai do.
V6i nhfing dQ tU6i khac nhau nguai ta co th~ quy~t dinh mua hang khac nhau,
nguOi tre tu6i thi lam th~ nao d~ hanh vi mua slim cua minh 1ft 1<;Yi nhAt, thoa man cao
nhu cAu cua minh. Trong khi nguOi Ian tu6i thi hanh vi mua slim chu y~u d\la vao
thoi quen, tinh nghIa tham giao giua nguai mua va nguai ban, S\l dan gian va
dl)ng khi mua hang.

ti~n


16

D6i v6i nguoi tieu dung thi ngh~ nghi~p co 8nh huang d€n hanh vi mua slim
minh, bai vi nhu cAu lien quan d€n ngh~ nghi~p III khac nhau.

0 day nghien Clru

chii y€u la san xuAt nong nghi~p, da phAn III nguoi nong dan nen hQ co nhu cAu rAt

, Ian v~ v~t tu nong nghi~p de san xuAt nong nghi~p.
Tinh tr~g kinh t€ lien quan d€n vi~c h,ra chQn san phc1m, hang hoa hay dich

V\llien quan d€n thu nh~p mQt cach nh~y cam. Vi~c h,ra chQn mQt san phc1m chiu tac
dQng rAt lOll til hoan canh kinh t€ cua nguoi do. Hoan canh kinh t€ cua nguoi ta gbm
tim nh~p co the chi tieu duqc cua hQ, nq, kha nang vay muqn, thai dQ v6i vi~c chi
tieu va ti€t ki~m.
L6i s6ng mieu ta sinh dQng toan di~n mQt con nguoi trong quan h~ vOi moi
wOng cua minh. Nhfrng nguoi co cung dfulg cAp xa hQi va ngh~ nghi~p v§n co the
co 16i s6ng hoan toan khac nhau, 16i s6ng nhAn m~nh vao

sa thich va s\ll\la chQn, no

cling anh huang d€n hanh vi nguoi tieu dung.
Vi~c l\la chQn mua sAm cua mQt nguOi con chju 8nh huang bOi cac y€u t6

tam ly nhu dQng ca,

nh~n thuc, tri thuc, ni~m tin va thai dQ. Theo Maslow nhu cAu

ciia con nguOi duqc sAp x€p thea thu t\l quan trQng nhu sau: Nhu cAu sinh ly, nhu
cAu an toan, nhu cAu xa hQi, nhu cAu duqc ton trQng va nhu cAu t\l khfulg dinh minh.
Con nguOi se c6 gAng thoa man tru6c h€t la nhfrng nhu cAu quan trQng nhAt, khi

nguOi ta da thoa man duqc mQt nhu cAu quan trQng nao do thi no se khong con la
dQng ca hi~n thoi nfra va nguoi ta I~i c6 gAng thoa man nhu cAu quan trQng nhAt ti€p
theo.
Nhin chung co kha nhi~u y€u t6 tac dQng d€n hanh vi cua nguOi tieu dung.
Cach l\la chQn hang hoa cua mQt nguoi la k€t qua cua S\l tac dQng qua l~i phuc t~p
gifra cac y€u t6 van hoa, xa hQi, ca nhan, tam IY ... Cac y€u t6 nay co the anh huang
trl,lc ti€p ho~c gian ti€p d€n qua trinh mua hang.

2.3. TAng quan cac nghi~n cUu c61i~n quan
Hinh thuc mua chiu v~t ttl nong nghi~p la mQt phAn cua tin dl,lng phi chinh
thuc

a nong thon. Hi~n t~i co rAt nhi~u nghien Clru v~ tin dl,lng chinh thuc cfing nhu

phi chinh thuc

a nong thon, d~ tlli t~p trung vao cac nghien Clru tru6c co y nghia


17


tuoog qr d~ fiim co sa nghien diu v€ hanb vi mua v~t tu nong nghi~p trit ch~m cua

Mohamed (2003), khi nghien Clru v€ khit nang ti~p c~ tin d\lllg chinh thuc va

ban chinh thuc cua hQ nong dan san xuAt nh6 va ngu dan cua Zanzibar da: chi ra rAng
tu6i tic, gi6i tinh, ghio d\lC, muc thu nh~p va muc dQ nh~ thuc v€ khit nang tin
d\lI1g Ia nhfing y~u t6 itnh hu&ng kha nang ti~p c~ tin d\lllg cua cac hQ nong dan va
ngu dan thu cong

a Zanzibar. Han nua, k~t quit cua ki~m dinh T-test chi rAng co Sl)'

khac bi~t dang k~ giua nhfing nguai su d\lllg va khong su d\lng tin d\lng trong lien
quan d~n muc thu nh~p, va gia tri cua cac tai san thuQc sa hfru cua hQ nong dan.
Zeller (1994) ti~n hanb nghien Clru v€ "Cac y~u t6 quy~t dinh d~n h~n ch~ tin
d\lllg a nhfing nguai cho yay khong chinh thuc va nhfing t6 chuc cho yay chinh thuc

iJ Madagascar". K~t quit nghien Clru da: chi ra rAng, nhfing t6 chuc cho yay chinh
thuc thu th~p va su d\lng cac thong tin v€ khit nang trit ng cua nhfing ngum xin yay
v6n tuang t1)' nhu nhung ngum cho yay khong chinh thuc. Nhfing ngum cho yay
khong chinh thuc va cac t6 chuc tin d\lllg chinh thuc d€u dl)'a vao cac thong tin nhu
Sl)' giau co, s6 ng hi~n t~i va thu nh~p trong tuang Iai cua nguai xin yay d~ lam co sa
quy~t djnh vi~c cho vay.

Nghien Clru cua Le Khuang Ninh (2011) v€ vi~c h~n ch~ tin d\lng phi chinh
thuc thong qua vi~c tang cuang ho~t dQng cua cac t6 chuc chinh thuc
cho thAy rAng: Nhfing nguai cho yay phi chinh thuc

a nong thon,

An dinh muc Ia:i suAt cao do phiti

d6i m~t vai rui ro khong trit ng cao. Do nim bit dugc nhu cAu cAp bach cua hQ nong
dan v€ v6n san xuAt nong nghi~p nen cac t6 chuc tin d\lllg phi chinh thuc nay Iuon

ap d\lng muc Ia:i suAt cao, khi~n cho ngum ngheo

a nong thon de lam vao tinh tr~g

ngheo doi tri€n mien mQt khi da: lO' yay phi chinh thuc.
Truang Dong LQc va TrAn Ba Duy (2010) nghien Clru "Cac nhan t6 ilnh
huang d~n khit nang ti~p c~ tin d\lng chinh thuc cua nong hQ tren dia ban tinh Kien
Giang". Ap d\lng mo hinh Probit d~ xac dinh, k~t qua phan tich cho thAy, cac nhan
t6 co anh hu&ng d~n khit nang ti~p c~ tin d\lng cua nong hQ bao gbm: Tu6i cua chu
hQ, s6 thanh vien trong gia dinh, trinh dQ hQc vAn cua chu hQ, di~n tich dAt cua hQ,
kha nang di yay til cac ngubn khong chinh thuc, thu nh~p cua hQ va t6ng tai san cua
hQ co ilnh hu&ng d~n kha nang ti~p c~n v6n tin d\lng chinh thuc.
TllllaNG 861 HOC Md TP.HCM

THUVI~N