Nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở địa bàn tỉnh lai châu

GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

Lời mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Khiếu nại, tố cáo là một trong những quyền cơ bản của công dân được ghi nhận
trong Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013: “Mọi
người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, các nhân có thẩm quyền về
những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân”. Đây là phương thức
thể hiện quyền dân chủ trực tiếp của nhân dân và là một trong những phương thức
thực hiện quyền giám sát của nhân dân đối với Nhà nước. Trong những năm gần
đây, tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân có những diễn biến phức tạp, đặc biệt
trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước. Khiếu nại, tố cáo hành chính của
công dân phát sinh ở hầu khắp các địa phương và có chiều hướng gia tăng, tính
chất ngày càng phức tạp. Giải quyết khiếu nại, tố cáo là nghĩa vụ, trách nhiệm của
các cơ quan nhà nước. Việc giải quyết tốt khiếu nại, tố cáo góp phần ổn định tình
hình chính trị, xã hội, thúc đẩy kinh tế phát triển. Từ trước đến nay, Đảng và Nhà
nước ta đặc biệt quan tâm đến công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân và
đã ban hành nhiều Chỉ thị, Nghị quyết, văn bản pháp luật về vấn đề này. Với việc
ban hành các văn bản pháp luật đó đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc và tạo điều kiện
thuận lợi cho công dân thực hiện việc khiếu nại, tố cáo và làm cơ sở cho các cơ
quan nhà nước có thẩm quyền trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Qua tìm hiểu sơ bộ tình hình khiếu nại, tố cáo hành chính ở tỉnh Lai Châu thời
gian vừa qua đã đạt được những kết quả nhất định như việc giải quyết các vụ việc
khiếu kiện đã được tập trung xem xét; quá trình giải quyết cơ bản đảm bảo công
khai, dân chủ, đúng đường lối của Đảng và Nhà nước và phù hợp với tình hình
thực tế của địa phương... Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì tình hình
khiếu nại, tố cáo vẫn diễn biến phức tạp và công tác giải quyết vẫn còn hạn chế,
hiệu quả giải quyết có nơi, có vụ việc không cao gây bức xúc trong nhân dân: từ
1

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

năm 2011 tới nay toàn tỉnh tiếp nhận hơn 4000 đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến
nghị, phản ánh và số đơn thư khiếu kiện vẫn tiếp tục có xu hướng gia tăng; tình
trạng khiếu kiện đông người, khiến kiện vượt cấp vẫn còn xảy ra; việc giải quyết
đơn thư của người dân còn lúng túng, chưa kịp thời, chưa dứt điểm gây bức xúc
trong nhân dân thậm chí người dân còn tiếp tục khiếu kiện; năng lực của cán bộ,
công chức trong thực thi công vụ, tham mưu giải quyết công việc còn chưa đạt yêu
cầu.... Nếu như tình hình khiếu nại, tố cáo mà vẫn còn tiếp tục gia tăng cùng với
việc giải quyết đơn thư của người dân không được triệt để, vẫn tiếp tục yếu kém thì
sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội của
tỉnh Lai Châu. Do đó em lựa chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu
nại, tố cáo hành chính ở địa bàn tỉnh Lai Châu” với mong muốn đưa ra một số
giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở tỉnh
Lai Châu trong thời gian tới phù hợp với quan điểm của Đảng về một nhà nước của
nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý về khiếu nại, tố cáo hành chính, giải quyết
khiếu nại, tố cáo hành chính; thực tiễn giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính trên
địa bàn tỉnh Lai Châu để đề xuất ra những giải pháp cơ bản nâng cao hiệu quả giải
quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở tỉnh Lai Châu.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu các quy định của pháp luật về
khiếu nại, tố cáo hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính nói
chung; không nghiên cứu những lĩnh vực khiếu nại, tố cáo hành chính đặc
thù và những vụ việc cụ thể. Bên cạnh đó, nghiên cứu và đánh giá thực trạng
hiệu giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở tỉnh Lai Châu đồng thời
nghiên cứu, tìm hiểu một số tạp chí khoa học về khiếu nại, tố cáo hành chính
2

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

để đưa ra những kiến nghị, giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại,
tố cáo hành chính ở tỉnh Lai Châu.
- Phạm vi nghiên cứu: Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính trên
địa bàn tỉnh Lai Châu.
4. Phương pháp nghiên cứu
Chuyên đề được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu pháp luật khiếu nại, tố cáo; thu
thập, nghiên cứu các báo cáo về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính
của tỉnh Lai Châu từ năm 2011 đến năm 2014; sử dụng phương pháp thống kê,
phân tích, tổng hợp, so sánh; tham khảo một số tạp chí khoa học như Tạp chí
Thanh tra, Tạp chí Luật học...; nghiên cứu một số đề tài khoa học cấp cơ sở, đề tài
Thạc sỹ.
5. Bố cục chuyên đề
Bố cục chuyên đề gồm 3 phần chính:

Chương I: Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý về giải quyết khiếu nại, tố cáo hành
chính
Chương II: Thực trạng tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở địa
bàn tỉnh Lai Châu
Chương III: Giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo hành
chính ở địa bàn tỉnh Lai Châu

3

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

Danh mục các chữ cái viết tắt

UBND
HĐND
TN&MT
NN&PTNT
KN
TC
XHCN
GTVT
LĐTB&XH
VHTT&DL

Ủy ban nhân dân
Hội đồng nhân dân
Tài nguyên và Môi trường
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Khiếu nại
Tố cáo
Xã hội chủ nghĩa
Giao thông vận tải
Lao đông - Thương binh và xã hội
Văn hóa - Thể thao và Du lịch

4

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

Chương I: Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý về giải quyết khiếu nại, tố cáo
hành chính
1.1 Khiếu nại, tố cáo hành chính
1.1.1 Khái niệm khiếu nại, tố cáo hành chính
1.1.1.1 Khái niệm khiếu nại hành chính
Khiếu nại là một hiện tượng xã hội được quan niệm và hiểu theo nhiều góc
độ khác nhau. Theo tiếng Latinh, khiếu nại (complaint) nghĩa là phàn nàn, phản

ứng, bất bình của một người nào đó đối với một vấn đề liên quan đến lợi ích của
mình. Theo sách “3450 thuật ngữ pháp lý phổ thông” do Luật gia Nguyễn Ngọc
Điệp biên soạn, xuất bản năm 2009 định nghĩa: “Khiếu nại là việc yêu cầu cơ quan
nhà nước, tổ chức xã hội hoặc người có chức vụ giải quyết việc vi phạm các quyền
hoặc lợi ích hợp pháp của bản thân người khiếu nại hay người khác”. Trong cuốn
“Từ điển Tiếng Việt” do Nguyễn Như Ý chủ biên (2002) đã thu thập và giải nghĩa
những từ ngữ cơ bản và thông dụng nhất trong tiếng Việt hiện đại có giải thích:
“Khiếu nại là thắc mắc, đề nghị, xem xét lại những kết luận, quyết định do cấp có
thẩm quyền đã làm, đã chuẩn y”...
Về góc độ xã hội, khiếu nại là hiện tượng phát sinh trong đời sống xã hội; đó
là sự phản ứng có tính tự nhiên của một người đối với hành vi của người khác khi
họ cho rằng hành vi đó không phù hợp với các quy tắc, chuẩn mực trong đời sống
cộng đồng, xâm phạm đến quyền và lợi ích của mình. Nói chung, khiếu nại là
phương tiện để yêu cầu các thiết chế xã hội bảo vệ quyền và lợi ích của mình khi bị
xâm phạm. Về góc độ này thì khiếu nại phản ánh hiện tượng vi phạm những quy
tắc của xã hội, của cộng đồng và xã hội cần phải có phương thức giải quyết.
Về góc độ chính trị - pháp lý, khiếu nại là một quyền tự do, dân chủ quan
trọng của công dân được pháp luật quy định và bảo đảm thực hiện bởi bộ máy nhà
nước. Quyền khiếu nại được coi là “quyền để bảo vệ quyền”, là công cụ pháp lý để
công dân bảo vệ quyền và lợi ích của mình, nghĩa là “khiếu nại được sử dụng khi
5

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

quyền chủ thể của bản thân công dân khiếu nại hoặc của người do mình bảo hộ bị
vi phạm do quyết định hoặc hành vi trái pháp luật thuộc phạm vi quản lý nhà nước
của các cơ quan nhà nước hoặc nhân viên nhà nước”. Trong mối quan hệ giữa nhà
nước và công dân thì khiếu nại là một hình thức công dân hướng đến các cơ quan
nhà nước hay tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang khi có quyết định hay
hành vi xâm phạm tới quyền, lợi ích của mình. Khiếu nại là phương tiện để công
dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội, phản ánh giá trị của nền dân chủ của một
quốc gia.
Trong mối quan hệ nhà nước – chủ thể quản lý với công dân – đối tượng
quản lý thì khiếu nại là sự phản ứng của đối tượng quản lý với chủ thể quản lý về
hoạt động quản lý của Nhà nước, của nhân viên Nhà nước. Do đó, khiếu nại là
kênh thông tin ngược của đối tượng quản lý với chủ thể quản lý về những tồn tại
khuyết điểm của hệ thống quản lý nhà nước. Thông qua khiếu nại và giải quyết
khiếu nại, Nhà nước kiểm tra, giám sát hoạt động của bộ máy và hoàn thiện hoạt
động quản lý của mình. Khiếu nại là một kênh thông tin có giá trị chân thực, khách
quan phản ash hoạt động của bộ máy nhà nước. Do đó, khiếu nại còn được coi là
công cụ để công dân và các thiết chế chính trị - xã hội giám sát việc thực thi quyền
lực nhà nước của các cơ quan nhà nước.
Trong lĩnh vực quản lý nhà nước, khiếu nại gắn liền với thuật ngữ khiếu nại
hành chính. Từ điển Bách Khoa Việt Nam đưa ra quan niệm: “Khiếu nại hành
chính là việc cá nhân hay tổ chức đề nghị cơ quan hành chính nhà nước xem xét,
sửa chữa một hành vi hay một quyết định hành chính mà hộ cho là hành vi và
quyết định đó không dúng pháp luât, gây thiệt hại, hoặc sẽ gây thiệt hại đến quyền,
lợi ích hợp pháp của họ”.
Tuy vậy, mức giới hạn chủ thể của khiếu nại hành chính là cá nhân hay tổ
chức như trên là cách tiếp cận theo hướng liệt kê, chưa bao hàm hết các chủ thể
chịu sự tác động của các quyết định hành chính, hành vi hành chính. Trong thực tế,
6

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức cũng có quyền và lợi ích có thể bị xâm
hại từ phiacs các cơ quan nhà nước; do đó, nếu chỉ coi quyền khiếu nại hành chính
gắn với tổ chức và cá nhân thì chư đủ bao quá. Mặt khác quan niệm khiếu nại là
“đề nghị” chưa thể hiện hết tính dân chủ trong quan hệ giữa cơ quan hành chính
nhà nước với chủ thể là đối tượng chịu sự quản lý nhà nước.
Theo Điều 2 Luật Khiếu nại năm 2011 đã đưa ra khái niệm như sau: “Khiếu
nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật
này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết
định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người
có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ,
công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm
phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”.
Vì vậy, để đảm bảo tính bao quát và tính dân chủ, trong cuốn “Khiếu nại, tố
cáo hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở Việt Nam hiện nay”
của Viện khoa học thanh tra do NXB chính trị - hành chính phát hành năm 2012
đưa ra khái niệm khiếu nại hành chính như sau: “Khiếu nại hành chính là việc đối
tượng (cơ quan, tổ chức, cá nhân) chịu sự tác động trực tiếp của quyết định hành
chính, hành vi hành chính yêu cầu hoặc đề nghị cơ quan hành chính hà nước,
người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước xem xét lại các quyết
định hành chính, hành vi hành chính do cơ quan hành chính nhà nước ban hành
hoặc thực hiện khi cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính đó không

hợp pháp, hợp lý, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”.
1.1.1.2

Khái niệm tố cáo hành chính

Tố cáo là thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong đời sống xã hội. Tố cáo
được quan niệm khác nhau tùy theo từng mức độ, phạm vi, đối tương tố cáo. Theo
nghĩa chung nhất, tố cáo là “vạch rõ tội lỗi của kẻ khác trước cơ quan pháp luật
hoặc trước dư luận”. Như vậy, tố cáo chính là sự phản ứng của xã hội trước những
7

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

hành vi sai trái nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, cá
nhân và bảo đảm trật tự xã hội. Tố cáo là nguồn thông tin quan trọng để cơ quan
nhà nước có thẩm quyền kịp thời ngăn chặn và xử lý hành vi vi phạm và kêu gọi sự
đồng thuận của xã hội ngăn chặn, đẩy lùi hành vi đó. Xuất phát từ trách nhiệm của
các chủ thể của quyền tố cáo rất rộng, có thể bao gồm cả cơ quan, tổ chức, cá nhân
khi phát hiện bất kỳ hành vi sai trái nào xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp
của người khác và của mình. Bảo đảm trật tự xã hội nói chung và trật tự pháp luật
nói riêng được thực hiện bởi nhiều cơ chế khác nhau. Trong quản lý xã hội, Nhà
nước rất cần có thông tin phản ánh kịp thời để xử lý những sai phạm xâm hại đến
trật tự quản lý. Vì vậy, Nhà nước khuyến khích công dân và xã hội cung cấp những

nguồn tin này. Với những mức độ khác nhau, những thông tin thuộc thẩm quyền
tiếp nhận và xử lý của cơ quan khác nhau.
Dưới góc độ pháp lý, tố cáo là quyền của công dân phát hiện với cơ quan
nhà nước có thẩm quyền các quyết định, hành vi trái pháp luật của cơ quan, tổ
chức hoặc cá nhân đã gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà
nước, của tập thể, quyền và lợi ích của công dân nói chung, kể cả không gây thiệt
hại trực tiếp cho công dân thực hiện việc tố cáo. Thực tế cho thấy, có nhiều thông
tin về những hành vi vi phạm pháp luật trong xã hội, có thông tin về việc xâm
phạm tính mạng, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người khác, thông tin về xâm
phạm trật tự quản lý xã hội, thông tin về sai phạm trong thực hiện nhiệm vụ công
vụ của đội ngũ cán bộ, công chức,.. Điều đó đòi hỏi phải có sự phân nhóm các chủ
thể có thẩm quyền giải quyết.
Để phân biệt các loại tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan
khác nhau, thời gian gần đây đã xuất hiện một thuật ngữ mới là tố cáo hành chính.
Hiện nay, khái niệm tố cáo hành chính chưa được thể hiện trong công trình nghiên
cứu cũng như một văn bản pháp luật nào. Tuy nhiên, xuất phát từ thực tiễn của
công tác giải quyết tố cáo những năm qua thì tố cáo hành chính tạm được dùng
8

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

như là một từ để chỉ các tố cáo về vi phạm pháp luật của đội ngũ cán bộ, công chức
trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ và thuộc phạm vi trách nhiệm của các cơ

quan hành chính nhà nước.
Theo Điều 2 Luật Tố cáo năm 2011 quy định: “Tố cáo là việc công dân theo
thủ tục do Luật này quy định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết
về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại
hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công
dân, cơ quan, tổ chức”.
Vì vậy, trong cuốn “Khiếu nại, tố cáo hành chính và giải quyết khiếu nại, tố
cáo hành chính ở Việt Nam hiện nay” của Viện khoa học thanh tra do NXB chính
trị - hành chính phát hành năm 2012 đưa ra khái niệm tố cáo hành chính như sau:
“Tố cáo hành chính là việc công dân báo cho cơ quan hành chính nhà nước, người
có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước biết hành vi của cơ quan, tổ
chức, cs nhân nào đó khi cho rằng hành vi đó vi phạm pháp luật cần phải ngăn
chặn, xử lý kịp thời để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của xã hội
và của công dân”.
1.1.2 Chủ thể và đối tượng của khiếu nại, tố cáo hành chính
1.1.2.1 Chủ thể và đối tượng của khiếu nại hành chính
a. Chủ thể của khiếu nại hành chính
Với quan niệm như trên, chủ thể của khiếu nại hành chính rất rộng, bao gồm
tất cả các cơ quan, tổ chức, cá nhân có mối quan hệ về quyền và lợi ích với cơ quan
hành chính nhà nước trong quản lý nhà nước, tức là mối quan hệ chấp hành – điều
hành. Quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước với cơ quan, tổ chức, cá nhân
được xác lập trên cơ sở thỏa thuận như hợp đồng dân sự, hợp đồng kinh tế ... thì
không thể phát sinh khiếu nại hành chính.
Ở góc độ quản lý hành chính nhà nước, quyền khiếu nại được pháp luật hành
chính ghi nhận là quyền của bất kỳ công dân, tổ chức nào tham gia vào quan hệ
9

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A

GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

pháp luật hành chính bị ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp bởi
quyết định hành chính, hành vi hành chính. Như vậy, nếu quyền khiếu nại là quyền
của mọi công dân thì quyền khiếu nại hành chính là quyền của các cá nhân, tổ chức
chịu sự ràng buộc trực tiếp bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính. Tức là,
chủ thể có quyền khiếu nại hành chính là những cá nhân, cơ quan, tổ chức có
quyền và lợi ích hợp pháp bị ảnh hưởng trực tiếp bởi một quyết định hành chính,
hành vi hành chính nào đó.
Như vậy, chủ thể có quyền khiếu nại hành chính bao gồm: công dân Việt
Nam, người nước ngoài, người không quốc tịch, cơ quan nhà nước, tổ chức ... có
quyền và lợi ích hợp pháp bị ảnh hưởng trực tiếp bởi quyết định hành chính, hành
vi hành chính. Đây là những chủ thể được pháp luật hành chính ghi nhận khả năng
được định đoạt việc thực hiện quyền khiếu nại hành chính hay không thực hiện
quyền khiếu nại hành chính.
b. Đối tượng khiếu nại hành chính
Nhìn chung, đối tượng khiếu nại hành chính là các quyết định, hành vi hành
chính của các cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền quản lý khi các chủ thể cho
rằng các quyết định, hành vi đó xâm phạm đến quyền và lợi ích của mình. Một loại
quyết định hành chính có tính chất đặc biệt cũng được quy định triêng khi có khiếu
nại, đó là quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. Quyết định kỷ luật cán bộ, công
chức là quyết định bằng văn bản nhằm áp dụng một trong các hình thức kỷ luật là
khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, giáng chức, cách chức, buộc thôi việc đối với
cán bộ, công chức thuộc thẩm quyền quản lý của mình theo quy định của pháp luật
về cán bộ, công chức. Kỷ luật là chế tài hành chính áp dụng đối với cán bộ, công
chức khi họ vi phạm trách nhiệm công vụ của mình. Do quyết định kỷ luật sẽ ảnh

hưởng đến quyền lợi của cán bộ, công chức nên pháp luật cho phép người bị kỷ
luật có quyền khiếu nại quyết định đó. Với quan niệm quyết định kỷ luật là quyết
10

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

định hành chính, pháp luật về khiếu nại chủ yếu quy định về khiếu nại quyết định
hành chính, hành vi hành chính và quyết định kỷ luật với cán bộ, công chức.
Theo khoản 8, khoản 9, khoản 10 Điều 2 Luật Khiếu nại giải thích như sau:
- Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước hoặc
người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành để quyết
định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước
được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể. (Khoản 8
Điều 2)
- Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, của người
có thẩm quyền trong cơ quan hành chính thực hiện hoặc không thực hiện
nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật. (Khoản 9 Điều 2)
- Quyết định kỷ luật là quyết định bằng văn bản của người đứng đầu cơ quan,
tổ chức để áp dụng một trong các hình thức kỷ luật đối với cán bộ, công
chức thuộc quyền quản lý của mình theo quy định của pháp luật về cán bộ,
công chức. (Khoản 10 Điều 2)
Như vậy, đối tượng của khiếu nại hành chính bao gồm 2 loại:
- Quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính Nhà

nước.
- Quyết định kỷ luật cán bộ, công chức.
1.1.2.2 Chủ thể và đối tượng của tố cáo hành chính
a. Chủ thể của tố cáo hành chính
Thực tiễn thực hiện pháp luật cho thấy, chủ thể thực hiện quyền tố cáo trước
hết và chủ yếu vẫn là cá nhân, công dân. Trong trường hợp tổ chức muốn báo cho
cơ quan nhà nước có thẩm quyền về hành vi vi phạm pháp luật thì cũng phải thông
qua cá nhân, công dân và người đại diện của tổ chức và xét cho cùng thì việc cho
rằng hành vi nào là hành vi vi phạm pháp luật là do ý chí chủ quan của cá nhân,
công dân trong tổ chức đó. Vì vậy chủ thể tố cáo hành chính vẫn phải là công dân,
cá nhân. Điều đó không loại trừ việc nhiều người tố cáo về cùng một nội dung.
11

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

Trong trường hợp này sẽ có quy định về việc cử người đại diện tố cáo với cơ quan
nhà nước có thẩm quyền.
b. Đối tượng của tố cáo hành chính
Đối tượng của tố cáo nói chung là hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ
quan, tổ chức, cá nhân nào xâm phạm hoặc có khả năng xâm phạm đến trật tự quản
lý nhà nước, mà biểu hiện trên thực tế là gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi
ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức thuộc
trách nhiệm quản lý của cơ quan hành chính nhà nước. Hành vi bị tố cáo có thể ảnh

hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người tố cáo hoặc có thể không
ảnh hưởng trực tiếp. Nếu hành vi vi phạm pháp luật ảnh hưởng trực tiếp đến người
tố cáo thì cấp độ sai phạm và nguy cơ của hậu quả xảy ra thường cao hơn, mức độ
vi phạm pháp luật nghiêm trọng hơn so với nội dung khiếu nại và hành vi đó
thường không thuộc phạm vi thực hiện nhiệm vụ công vụ. Đây cũng là đặc điểm
cơ bản để phân biệt khiếu nại và tố cáo.
Như vậy, có thể quan niệm rằng đối tượng của tố cáo hành chính là hành vi
vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào trong hệ thống hành
chính hoặc ngoài hệ thống hành chính nhưng thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ
quan hành chính nhà nước.
1.1.3 Đặc điểm, vai trò của khiếu nại, tố cáo hành chính
a. Đặc điểm của khiếu nại, tố cáo hành chính
Khiếu nại, tố cáo hành chính về bản chất là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức
thực hiện quyền của mình. Vì vậy, khiếu nại, tố cáo hành chính có những đặc điểm
sau:
Thứ nhất: khiếu nại, tố cáo hành chính là quyền chính trị - pháp lý. Quyền
khiếu nại, tố cáo hành chính của công dân thường được mang tính hiến định trong
các Hiến pháp – văn bản chính trị tuyên bố cách thức tổ chức quyền lực nhà nước
và các mối quan hệ chính trị cơ bản nhất trong xã hội. Bản thân việc quy định này
12

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

đã thể hiện quyền khiếu nại, tố cáo hành chính mang tính chính trị - pháp lý cao.
Tính pháp lý còn thể hiện rõ nét qua việc Nhà nước ban hành pháp luật điều chỉnh
việc giải quyết khiếu nại, tố cáo phát sinh trong quan hệ pháp luật hành chính giữa
công dân với cơ quan hành chính nhà nước. Do tính phức tạp của hoạt động quản
lý hành chính nhà nước mà việc ghi nhận quyền khiếu nại, tố cáo hành chính
không thể quy định tại một đạo luật. Hơn nữa, những nội dung quản lý hành chính
nhà nước khác nhau có nhiều điểm đặc thù riêng nên quyền khiếu nại, tố cáo hành
chính của công dân được pháp luật hành chính quy định cụ thể, chi tiết ở mỗi lĩnh
vực quản lý hành chính nhà nước nhất định. Các quy định này dù được quy định ở
các văn bản khác nhau nhưng đều khẳng định rằng: khi tham gia vào quan hệ pháp
luật hành chính, các cá nhân được Nhà nước bảo đảm để thực hiện quyền khiếu
nại, tố cáo hành chính. Quyền khiếu nại, tố cáo hành chính cùng với các quyền
khác của cá nhân là yếu tố không thể thiếu khi xác lập địa vị pháp lý của công dân
khi tham gia vào quan hệ pháp luật hành chính.
Thứ hai: khiếu nại, tố cáo hành chính được bảo đảm thực hiện bởi Nhà nước
và hệ thống giám sát từ bên trong và bên ngoài. Việc quy định các cá nhân, cơ
quan, tổ chức có quyền khiếu nại hành chính cũng đòi hỏi Nhà nước thiết lập cơ
chế giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính. Đó là hệ thống cơ quan có thẩm quyền
giải quyết và trình tự giải quyết các khiếu nại, tố cáo hành chính được pháp luật
quy định. Ngoài ra, để việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo hành chính đúng pháp
luật, Nhà nước còn tạo lập cơ chế giám sát hoạt động khiếu nại, tố cáo hành chính,
bao gồm sự giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước, công tác thanh tra, kiểm tra
trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính và sự giám sát của xã hội.
Thứ ba: khiếu nại, tố cáo hành chính được thực hiện theo thủ tục hành chính.
Thủ tục pháp lý về khiếu nại, tố cáo hành chính của công dân là trình tự bắt buộc
các chủ thể tham gia quan hệ khiếu nại hành chính phải tuân thủ để tạo nên sự
thống nhất và hiệu quả.
13

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

b. Vai trò của khiếu nại, tố cáo hành chính
Khiếu nại, tố cáo hành chính có vai trò quan trọng trong quản lý hành chính
nhà nước, trong việc bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ
chức, cơ quan. Trước hết, thông qua việc khiếu nại, tố cáo hành chính, cá nhân, cơ
quan, tổ chức bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước sự xâm hại (hoặc
khả năng bị xâm hại) bởi các quyết định hành chính, hành vi hành chính và những
hành vi vi phạm trái pháp luật. Bên cạnh đó, khiếu nại, tố cáo hành chính được coi
là bộ phận không thể thiếu trong quản lý hành chính nhà nước. Vai trò của khiếu,
tố cáo nại hành chính được thể hiện trên các khía cạnh cụ thể sau:
Thứ nhẩt: thông qua khiếu nại, tố cáo hành chính, hiện tượng lạm quyền,
hiện tượng vi phạm của các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền xâm
phạm tới quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức được hạn chế.
Nói cách khác, thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo hành chính là một trong những
phương thức để các cá nhân, cơ quan, tổ chức bảo vệ quyền và lợi ích khác của
mình khi bị xâm hại trong lĩnh vực quản lý nhà nước.
Thứ hai: khiếu nại, tố cáo hành chính là hình thức dân chủ, qua đó nhân dân
tham gia vào quản lý hành chính nhà nước, từ đó cán bộ, công chức có ý thức nâng
cao tinh thần trách nhiệm và trình độ chuyên môn hơn, góp phần xây dựng bộ máy
hành chính nhà nước trong sạch, vững mạnh. Trong quá trình giải quyết khiếu nại,
tố cáo hành chính, cá nhân, cơ quan, tổ chức có thể phát hiện ra những hạn chế,
thiếu sót trong quá trình quản lý, thậm chí cả những hành vi vi phạm pháp luật của
cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức trong các cơ quan quản lý nhà nước. Những

hạn chế, thiếu sót và vi phạm được phát hiện qua hoạt động giải quyết khiếu nại, tố
cáo hành chính cũng là cơ sở để hoàn thiện cơ cấu tổ chức của bộ máy quản lý nhà
nước, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, vững mạnh.
Thứ ba: khi cá nhân, cơ quan, tổ chức thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo hành
chính, các chủ thể quản lý hành chính nhà nước có thêm thông tin phản hồi quan
14

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

trọng từ đối tượng quản lý. Qua những kênh thông tin đó, Nhà nước xem xét, đánh
giá sự phù hợp của các chính sách, pháp luật đã được ban hành để có những sửa
đổi, bổ sung kịp thời.
1.2 Giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính
1.2.1 Khái niệm giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính
1.2.1.1 Khái niệm giải quyết khiếu nại hành chính
Hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính là hoạt động của cơ quan hành
chính nhà nước. Khi thực hiện hoạt động chấp hành và điều hành, các cơ quan
hành chính nhà nước ra các quyết định quản lý, thực hiện các hành vi hành chính.
Hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước bao gồm hoạt động hành chính tích
cực – tổ chức điều hành các quá trình xã hội và hoạt động mang tính tài phán – giải
quyết các tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực hành chính bằng con đường hành
chính. Khiếu nại được phát sinh trong quá trình cơ quan hành chính nhà nước thực
hiện hoạt động chấp hành và điều hành, quản lý hành chính nhà nước, thực hiện

quyền hành pháp. Do đó, trước hết cơ quan hành chính nhà nước phải có trách
nhiệm giải quyết những vấn đề phát sinh do chính hoạt động quản lý của mình gây
ra.
Lần đầu tiên pháp luật Việt Nam đã quy định về nội dung hoạt động “giải
quyết khiếu nại” trong Luật Khiếu nại, tố cáo. Theo đó, giải quyết khiếu nại là
việc xác minh, kêt luận và ra quyết định giải quyết của người giải quyết khiếu nại.
Tại Luật Khiếu nại năm 2011, giải quyết khiếu nại được quy định “là việc thụ lý,
xác minh , kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại”.
Trên cơ sở đó, có thể quan niệm giải quyết khiếu nại hành chính như sau:
Giải quyết khiếu nại hành chính là việc cơ quan hành chính nhà nước, người đứng
đầu cơ quan hành chính nhà nước xem xét, đánh giá tính hợp pháp và tính hợp lý
của quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại thuộc thẩm quyền của
mình nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại.
15

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

1.2.1.1 Khái niệm giải quyết tố cáo hành chính
Giải quyết tố cáo hành chính là việc kiểm tra, xác minh, kết luận về tính hợp
pháp của hành vi bị tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan hành chính
của Nhà nước để có biện pháp giải quyết theo quy định của pháp luật nhằm bảo vệ
lợi ích nhà nước, xã hội, quyền và lợi ích của công dân, cơ quan, tổ chức.
Luật Tố cáo năm 2011 quy định: “Giải quyết tố cáo là việc tiếp nhận, xác

minh, kết luận về nội dung tố cáo và việc xử lý tố cáo của người giải quyết tố cáo”.
1.2.2 Đặc điểm, vai trò của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành
chính
1.2.2.1 Đặc điểm của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính
Thứ nhất: giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính là hoạt động mang tính
quyền lực nhà nước. Giải quyết khiếu nại hành chính là hoạt động xem xét, giải
quyết do người có thẩm quyến tiến hành (Chủ tịch UBND các cấp, thủ trưởng các
cấp, các ngành...). Hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính không xuất phát từ ý
chí đơn phương của Nhà nước như những trường hợp xử lý vi phạm hành chính
hay những trường hợp khác mà chỉ được áp dụng khi có yêu cầu của người khiếu
nại, tức là khi họ cho rằng quyết định hay hành vi hành chính đó là trái pháp luật.
Thứ hai: giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính là hoạt động phải tuân theo
những hình thức và thủ tục chặt chẽ do pháp luật quy định. Giải quyết khiếu nại
hành chính là hoạt động mang tính chất đặc thù do người có thẩm quyền thực hiện
và phải tuân thủ theo những hình thức, thủ tục chặt chẽ theo quy định và phải công
khai, dân chủ. Những quy định này sẽ góp phần tạo sự minh bạch trong hoạt động
quản lý hành chính nhà nước đây cũng là cơ sở để các cơ quan có thẩm quyền thực
hiện chức năng, nhiệm vụ của mình; đồng thời, nó cũng là căn cứ để xã hội thực
hiện quyền giám sát quá trình thực thi pháp luật của cơ quan nhà nước.
Thứ ba: giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính là hoạt động mang tính cá
biệt, cụ thể. Việc giải quyết khiếu nại hành chính được thực hiện và có hiệu lực với
16

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

từng chủ thể, từng tình huống cụ thể và chỉ có giá trị pháp lý đối với các chủ thể
khác, nó không làm nảy sinh các quyền và nghĩa vụ pháp lý. Trên cơ sở các quy
định của pháp luật, chủ thể có thẩm quyền giải quyết sẽ phân tích, đánh giá, lựa
chọn các quy phạm pháp luật phù hợp để áp dụng đối với những tình huống cụ thể,
từ đó ban hành văn bản giải quyết và tổ chức thực hiện.
Thứ tư: giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính là hoạt động mang tính phối
hợp giữa các cơ quan hành chính với cơ quan, tổ chức khác. Đó là mối quan hệ
giữa cơ quan hành chính với cơ quan tư pháp (cơ quan thanh tra với cơ quan điều
tra, viện kiểm sát, tòa án; giữa cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính
với cơ quan công an, viện kiểm sát); mối quan hệ giữa cơ quan hành chính với cơ
quan, tổ chức khác (ủy ban kiểm tra đảng, các tổ chức đoàn thể...) nhất là việc giải
quyết khiếu nại, tố cáo đối với cán bộ, công chức nói chung và cán bộ, công chức
là đảng viên. Mối quan hệ phối hợp này được thể hiện ở những nội dung như: phối
hợp trong quá trình tiếp nhận, xử lý đơn thư, tiếp nhận thông tin về hành vi vi
phạm; phối hợp trong quá trinh thực hiện chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan;
trong quá trình giải quyết vụ việc vi phạm hành chính...
1.2.2.2

Vai trò của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính

Trong nền hành chính quốc gia, hoạt động chấp hành, điều hành và hoạt
động giải quyết khiếu nại có mối quan hệ qua lại, gắn bó hữu cơ với nhau. Vai trò
của hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính được thể hiện ở mục tiêu,
chức năng của việc giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với hoạt động quản lý. Điều này
được thể hiện qua các điểm sau:
Một là: thực hiện tốt công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính không
những đảm bảo quyền khiếu nại của công dân, phát huy dân chủ XHCN và sức
mạnh, trí tuệ của nhân dân trong việc tham gia quản lý nhà nước mà còn bảo đảm

kỷ cương, kỷ luật, tăng cường pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước. Giải
quyết khiếu nại hành chính thực chất là giải quyết mối quan hệ giữa Nhà nước và
17

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

nhân dân, tạo lập sự ổn định xã hội và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân,
cơ quan, tổ chức; đây cũng là đặc trưng của nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt
Nam.
Hai là: thông qua hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính, cơ quan
hành chính nhà nước cấp trên kiểm tra, giám sát, đánh giá hoạt động của cấp dưới
và tác động đến ý thức, thái độ của cán bộ, công chức trong thực hiện nhiệm vụ
công vụ; từ đó có biện pháp chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại, yếu kém và xử lý
hành vi vi phạm pháp luật để xây dựng một nền hành chính vững mạnh, trong sạch,
chuyên nghiệp, hoạt động có hiệu quả, hiệu lực.
Ba là: qua giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính, cơ quan hành chính nhà
nước có được những thông tin quan trọng, tin cậy để kiểm tra tính đúng đắn, sự
phù hợp của pháp luật và các quyết định quản lý của mình trong đời sống xã hội, từ
đó có cơ sở thực tiễn để hoàn thiện, nâng cao chất lượng hệ thống pháp luật và hiệu
lực, hiệu quả quản lý hành chính nhà nước.
1.2.3 Thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính
1.2.3.1 Thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính
Thẩm quyền giải quyết khiếu nại là một nội dung quan trọng vì nó xác định

ai là người có thẩm quyền giải quyết và giải quyết đối với những khiếu nại loại
nào. Việc quy định phù hợp về thẩm quyền là yếu tố góp phần quyết định hiệu quả
giải quyết khiếu nại hành chính. Luật Khiếu nại quy định người giải quyết khiếu
nại hành chính là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết nại, cụ thể
được xác định cho từng nhóm cấp, ngành quy định tại các Điều từ Điều 17 đến
Điều 26. Tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính gồm:
Chủ tịch UBND cấp xã, Thủ trưởng cơ quan thuộc UBND cấp huyện; Chủ tịch
UBND cấp huyện; Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ; Tổng Thanh tra Nhà
nước; Thủ tướng Chính phủ. Chánh thanh tra các cấp các ngành có trách nhiệm
giúp Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp xác minh, kết luận, kiến nghị
18

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

việc giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà
nước cùng cấp khi được giao.
1.2.3.2

Thẩm quyền giải quyết tố cáo hành chính

Thẩm quyền giải quyết tố cáo là quyền của cơ quan, tổ chức thay mặt Nhà nước
khi xem xét giải quyết vụ việc tố cáo. Hành vi tố cáo rất đa dạng, có tính chất và
mức độ nguy hiểm khác nhau cho nên việc giải quyết các tố cáo thuộc thẩm quyền

của nhiều loại cơ quan. Luật Tố cáo từ Điều 12 đến Điều 17 đã phân chia rõ từng
loại tố cáo và thẩm quyền cụ thể. Riêng thẩm quyền giải quyết tố cáo hành chính
trong các cơ quan được tập trung thể hiện ở Điều 13 gồm: Chủ tịch UBND xã,
phường, thị trấn; Chủ tịch UBND quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc trung
ương; người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương; Tổng cục trưởng, Cục trưởng và cấp tương đương; Bộ trưởng,
Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ tướng Chính phủ.
1.2.4 Trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính
1.2.4.1 Trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính
Để đảm bảo cho việc giải quyết khiếu nại hành chính đúng đắn, đạt được mục
đích yêu cầu của vụ việc đề ra, quá trình giải quyết phải thực hiện tốt các nguyên
tắc sau:
- Giải quyết khiếu nại phải tuân thủ theo quy định của pháp luật.
- Giải quyết khiếu nại phải đảm bảo tính công bằng.
- Giải quyết khiếu nại phải thể hiện bằng văn bản.
Trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính là thứ tự các công việc phải
làm mang tính nghiệp vụ để giải quyết vụ việc trên cơ sở vận dụng các nguyên tắc
cơ bản. Theo đó trình tự thủ tục các bước được tiến hành như sau:
a. Trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính lần đầu
Trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính được quy định từ Điều 27 đến
Điều 35 của Luật Khiếu nại năm 2011 gồm các nội dung cơ bản sau:
19

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương
b.

Chuyên đề tốt nghiệp

Thụ lý giải quyết khiếu nại.
Xác minh nội dung khiếu nại.
Tổ chức đối thoại.
Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu.
Gửi quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu.
Lập hồ sơ giải quyết khiếu nại.
Trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính lần hai

Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu mà
khong được giải quyết hoặc kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại
lần đầu mà người khiếu nại không đồng ý thì có quyền khiếu nại đến người có
thẩm quyền giải quyết lần hai; đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn có thể kéo
dài hơn nhưng không quá 45 ngày. Trình tự, thủ tục của giải quyết khiếu nại lần
hai cũng tương tự như trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại lần đầu được quy định
từ Điều 36 đến Điều 43 Luật Khiếu nại năm 2011 bao gồm các bước sau:
-

Thụ lý giải quyết khiếu nại lần hai.
Xác minh nội dung khiếu nại lần hai.
Tổ chức đối thoại.
Quyết định giải quyết khiếu nại lần hai.
Gửi công bố quyết định giải quyết khiếu nại lần hai.
Lập hồ sơ giải quyết khiếu nại lần hai.
1.2.4.2 Trình tự thủ tục giải quyết tố cáo hành chính
Việc giải quyết tố cáo được thực hiện theo trình tự, thủ tục quy định từ Điều

18 đến Điều 30 Luật Tố cáo năm 2011, gồm các nội dung cơ bản sau đây:

-

Tiếp nhận, xử lý thông tin tố cáo.
Xác minh nội dung tố cáo.
Kết luận nội dung tố cáo.
Xử lý tố cáo của người giải quyết tố cáo.
Công khai kết luận nội dung tố cáo.
Quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo.
1.2.5 Yêu cầu đối với công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính
1.2.5.1 Giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính phải tuân thủ theo
pháp luật

20

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

Đây là nguyên tắc cơ bản, bao trùm toàn bộ hoạt động giải quyết khiếu nại, tố
cáo hành chính, bao gồm những nội dung sau:
- Giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính phải tuân theo thủ tục, trình tự, thẩm
quyền mà pháp luật quy định.
- Giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính phải căn cứ vào chính sách, pháp
luật, các quyết định của cấp có thẩm quyền.
- Không một cơ quan, cá nhân nào được can thiệp trái pháp luật vào việc

khiếu nại và giải quyết khiếu nại của công dân, nghiêm cấm mọi hành vi cản
trở, trả thù, trù dập, kích động người khiếu nại, tố cáo.
- Cá nhân, cơ quan, tổ chức phải chấp hành đầy đủ quyết định giải quyết
khiếu nại đã có hiệu lực.
1.2.5.2 Giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính phải đảm bảo tính công
bằng, dân chủ
Yêu cầu đảm bảo tính công bằng, dân chủ ngoài phản ánh khía cạnh pháp lý
nó còn phản ánh khía cạnh chính trị - xã hội của quá trình xem xét, giải quyết vụ
việc; là sự thể hiện pharp lý tương ứng với điều kiện kinh tế - chính trị, văn hóa –
xã hội và trình độ dân trí. Yêu cầu này đòi hỏi:
Thể hiện sự bình đẳng giữa các bên trước pháp luật trong quan hệ giữa các
bên khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đó là quan hệ bên trong quy
định về bình đẳng trước quyền, nghĩa vụ theo quy định của pháp luật. Giải quyết
khiếu nại, tố cáo hành chính theo con đường hành chính có ý nghĩa pháp lý là khôi
phục công bằng, bình đẳng theo pháp luật trong quan hệ giữa Nhà nước và công
dân. Việc giải quyết, xem xét các vụ việc phải đặt trong điều kiện kinh tế, xã hội,
dân trí cụ thể.
Dân chủ trong giải quyết khiếu nại, tố cáo đòi hỏi trước hết các ý kiến thỉnh
thị của công dân phải được tôn trọng, lắng nghe. Biết dựa vào quần chúng, tổ chức,
dư luận lành mạnh để thúc đẩy giải quyết khiếu nại, đi đến kết quả tốt. Thực hiện
quyền khiếu nại, tố cáo được coi là một hình thức thực hiện quyền dân chủ trực
21

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

tiếp đã được pháp luật ghi nhận, là một biện pháp khôi phục và bảo đảm “công
bằng trên cơ sở pháp lý”.
1.2.5.3

Giải quyết nhanh, tốt, kịp thời các khiếu nại, tố cáo của nhân
dân

Người dân có oan ức, có bức xúc thì mới khiếu nại, tố cáo hay chưa hiểu
chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước cũng dẫn đến khiếu nại, tố cáo. Vậy
trách nhiệm của các cơ quan nhà nước là phải xem xét, giải quyết nhanh chóng, kịp
thời mọi khiếu nại, tố cáo của người dân nhưng phải đảm bảo chất lượng của quá
trình giải quyết. Giải quyết nhanh, tốt, kịp thời là thể hiện sự quan tâm của Nhà
nước của chính quyền đối với công việc của người dân. Là thể hiện sự quan tâm,
bảo đảm đối với quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, thể hiện thái độ tôn trọng
của cơ quan, tổ chức đối với yêu cầu, nguyện vọng của quần chúng.
Tính kịp thời còn được nhấn mạnh ngay cả trong công tác phòng ngừa, điều
chỉnh hành vi, khắc phục các sai phạm của các cấp có thẩm quyền nhằm tránh phát
sinh các khiếu kiện.
1.3 Hiệu quả giải quyết
1.3.1 Quan niệm chung về hiệu quả
Hiệu quả là một phạm trù có ý nghĩa quan trọng về mặt lý luận và thực tiễn, là
chỉ tiêu hàng đầu để đánh giá chất lượng hoạt động quản lý kinh tế - xã hội. Hiệu
quả giải quyết là chỉ tiêu phản ánh trình độ sử dụng các yếu tố của lao động để tạo
ra một kết quả hoạt động là tối đa tương ứng với một chi phí tối thiểu.
1.3.2 Các chỉ tiêu cơ bản đo lường hiệu quả giải quyết
1.3.2.1 Thời gian giải quyết
Thời gian hoàn thành một nhiệm vụ nói chung hay một công việc bao gồm từ khi
xác định mục tiêu, kế hoạch thực hiện nội dung công việc tới khi có kết quả xác

định theo mục tiêu đã đề ra. Với mỗi công việc, mỗi nhiệm vụ và điều kiện đảm
bảo về nhân lực, vật lực khác nhau thì thời gian đạt được kết quả cũng khác nhau.
22

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

Nhưng theo xu thế phát triển thì năng xuất lao động ngày càng cao, thời gian thực
hiện xong một nhiệm vụ có xu hướng giảm dần so với yêu cầu chung. Nó là thước
đo quan trọng đánh giá hiệu quả hoạt động của mỗi cá nhân, tổ chức.
1.3.2.2

Trình tự thủ tục giải quyết

Bất kỳ một hoạt động giải quyết nào cũng đều được thực hiện bằng hàng
loạt các hành động nối tiếp nhau theo một trình tự,trật tự, có tính kế tiếp nhau theo
thứ tự thời gian đặc biệt là khi nghiên cứu về hoạt động của cơ quan hành chính
nhà nước. Việc xác định rõ các trình tự, thủ tục là nội dung quan trọng và cần được
nghiên cứu, quy định chặt chẽ. Nếu tình tự, thủ tục giải quyết được quy định thiếu
chặt chẽ, logic, không đầy đủ hoặc không phù hợp với yêu cầu thực tiễn thì sẽ tác
động xấu đến kết quả giải quyết thậm chí làm cản trở việc giải quyết hoặc giải
quyết sẽ thiếu chính xác. Do đó, để giải quyết một cách nhanh chóng, kịp thời, hiệu
quả cần phải tuân thủ theo đúng trình tự, trật tự nhằm đạt hiệu quả giải quyết cao.
1.3.2.3

Đảm bảo nhân lực, phương tiện, cơ sở vật chất

Trong quá trình thực hiện bất cứ một công việc nào cũng phải chú ý đến việc
đảm bảo nhân lực, phương tiện, cơ sở vật chất. Trong đó yếu tố nhân lực là yếu tố
quan trọng nhất bởi chỉ có những người có trách nhiệm, có năng lực mới đủ khả
năng giải quyết vụ việc một cách hợp tình, hợp lý nhất. Bên cạnh đó cũng phải
quan tâm đến cơ sở vật chất, phương tiện đi lại đảm bảo trong quá trình thực hiện
nhiệm vụ. Nếu như có đủ người có trách nhiệm, có năng lực nhưng không có đầy
đủ công cụ, phương tiện để thực hiện các nghiệp vụ thì hiệu quả đạt được cũng
không được cao. Do đó việc đảm bảo cơ sở vật chất, phương tiện là điều kiện cần
để đảm bảo hiệu quả giải quyết một cách tốt nhất.
1.3.2.4

Mục đích đạt được của việc giải quyết

Nói đến hiệu quả giải quyết thì chỉ tiêu mục đích của việc giải quyết là chỉ
tiêu hàng đầu để đánh giá chung và khái quát nhất. Thông qua mục đích của việc
23

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

giải quyết sẽ phản ánh được hiệu quả đạt được là cao hay thấp, đã đạt tiêu chuẩn

hay chưa đạt tiêu chuẩn.
1.3.3 Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo
hành chính
1.3.3.1 Ý nghĩa của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính
Thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo là thực hiện quyền tự vệ trong quyền tự
chủ mà pháp luật cho phép hay nói cách khác khi có vi phạm pháp luật, xâm hại
đến quyền, lợi ích của công dân, cơ quan, tổ chức việc có thực hiện quyền khiếu
nại, quyền tố cáo đối với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền hay không đó cũng là
quyền tự chủ của họ trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo. Bởi thế công tác giải quyết
khiếu nại, tố cáo bao hàm ý nghĩa và tầm quan trọng như sau:
Nhà nước là công cụ của giai cấp thống trị. Mọi tổ chức hoạt động của Nhà
nước trước hết đều hướng đến bảo vệ thể chế, bảo vệ quyền và lợi ích cơ bản của
giai cấp thống trị. Song song với chức năng đó, Nhà nước còn được coi là nơi bảo
đảm cho công bằng, an toàn xã hội của công dân. Ý nghĩa chính trị - xã hội đó trên
thực tế ở từng chế độ xã hội khác nhau không phải lúc nào cũng luôn đạt được.
Nhưng ở bất kỳ xã hội nào, công dân luôn hướng vào sự tin tưởng về khả năng giải
quyết kịp thời, công minh của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức chính quyền các
cấp. Họ coi đó là nơi bảo vệ, nơi bảo đảm cho công bằng, cho an toàn và ổn định
xã hội.
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước của dân, do dân
và vì dân. Giải quyết khiếu nại, tố cáo nhằm bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của
người khiếu nại, tố cáo – vừa là yêu cầu của chế độ vừa là con đường bảo đảm cho
sự công bằng xã hội. Việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân kịp thời, đúng
đắn thể hiện bản chất của chế độ, thể hiện quan điểm, tư tưởng, các giá trị của Nhà
nước pháp quyền.

24

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A


GVHD: TS.Vũ Cương

Chuyên đề tốt nghiệp

Khiếu nại, tố cáo là hiện tượng xã hội, được pháp luật quy định là một loại
quyền đặc biệt. Quyền khiếu nại, quyền tố cáo của công dân được pháp luật quy
định là một trong những quyền cơ bản của công dân. Thực hiện quyền năng này
trước hết họ có quyền tự bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp khác của mình; thứ
hai, họ tham gia vào thực hiện quyền làm chủ, giám sát các hoạt động của cơ quan
Nhà nước một cách chủ động, tích cực, góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách. Vì
vậy việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân kịp thời, đúng đắn trước hết là
thể hiện bản chất chế độ xã hội, trách nhiệm của Nhà nước ta đối với công dân.
Hơn thế nữa, qua đó Nhà nước tự đánh giá, điều chỉnh lại các hoạt động của mình
để ngày càng hoàn thiện hơn. Bởi thế khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố
cáo cũng chính là một hoạt động tích cực, chủ động trong quản lý nhà nước, quản
lý xã hội.
Giải quyết khiếu nại, tố cáo là một biện pháp quan trọng và thiết thực để
củng cố mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước, củng cố lòng tin của
nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Trong trường hợp các khiếu nại, tố cáo được các
cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xem xét, giải quyết kịp thời và thỏa đáng thì
những người dân đi khiếu nại, tố cáo và thậm chí cả những người sống chung
quanh họ sẽ cảm thấy Nhà nước đã lắng nghe, tôn trọng ý kiến của họ; quan tâm,
lo lắng đến quyền lợi của người dân và cũng rất tự nhiên người dân sẽ thấy Nhà
nước gần gũi, gắn bó với họ và đã thực sự là Nhà nước của dân, do dân và vì dân.
Nhưng ngược lại cũng chính ở những người dân đó sẽ hình thành một tâm trạng
bất mãn, thiếu tin tưởng và xa lánh Nhà nước nếu các khiếu nại, tố cáo, các yêu
cầu, thông tin của họ được các cơ quan, viên chức nhà nước đón nhận bằng một

thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm. Cho nên việc giải quyết nhanh chóng, đúng pháp luật
các khiếu nại, tố cáo của công dân, gắn liền với đó là việc khôi phục quyền, lợi ích
hợp pháp của công dân, xử lý nghiêm minh những người sai phạm tất yếu sẽ góp
phần củng cố niềm tin của nhân dân vào chủ trương, đường lối, chính sách của
25

SVTH: Nguyễn Thị Thanh Hà

Kinh tế phát triển 53A