tai liệu y học thưởng thức BENH DA LIEU

B NH H C DA LI U
TÀI LI Uà“ UàT M T NG H P D CH

Gi i thi u Information M c l c

Biên so n ebook : L Đ

S

Đ I H C Y KHOA HÀ N I
Trang web : www.ykhoaviet.tk
Email : ,
Đ n tho i : 0973.910.357

THÔNG TIN
V VI C XU T B N BÁCH KHOA Y H C 2010 :
Theo yêu c u và nguy n v ng c a nhi u b à c, khác v i Bách Khoa Y H c các phiên b à
c, bên
c nh vi c c p nh t các bài vi t m i và các chuyên khoa m
à
à
à i cách th c trình bày, Bách
Khoa Y H à
à
c chia ra làm nhi u cu n nh ( T
à
à ng c a t t c các cu n kho ng 20.000
trang), m i cu n bao g m m t ch
c aYH à
à
s giúp b à c ti t ki à

c th i gian tra
c u thông tin khi c n. Tác gi
à
à
à
à à t c nh ng ý ki à
à
à
à
à à
à c
gi trong th i gian qua. T t c các cu n sách c a b sách Bách Khoa Y H c 2010 b à c có th tìm th y
và t i v t tr à
à
à
àL àĐ à“ à à ng và phát tri n.
NG H :


Tác gi
à
à
tri n t à
à à

à

à

à

à

à

à

is
à

ng h v m à

à

à

giúp cho Bách Khoa Y H à

c phát

M i t m lòng ng h cho vi c xây d ng m t website dành cho vi c ph bi n tài li u h c t p và gi ng d y
Y Khoa c a các cá nhân và Doanh nghi p xin g i v :
T

à

à

à àNGÂNàHâNGàĐ UàT àVâàPHãTàTRI N VI T NAM
à

Tên tài kho

à

à àL àĐ

à“

S tài kho n : 5111-00000-84877

C NH BÁO :

TÀI LI U NÀY CH MANG TÍNH CH T THAM KH O nh m m à

à
à à u bi t v Y khoa.
Tuy à à
à
c t ý áp d
à à
à à
à
à à ch à
à à
u tr b nh, nh t
là v i nh
à
i không thu c nghành Y . Tác gi ebook này không ch u b t c trách nhi m gì liên quan
n vi c s d ng thông tin trong cu à

à áp d ng vào th c ti n c a b à
àĐ à à à à
à
t m t nhi u tác gi khác nhau, nhi u cu à
à
à
à
à
c ki m ch ng , vì th m i thông tin
trong cu n sách n à u ch mang tính ch à
à i . Cu à
à à
c phân phát mi n phí v i m c
à d
à à
à i, b t c
à à
à à
à n vi à
à
à
à i, ch nh s a, in n
cu n sách này vào b t c th à
à
à u là b t h p l . N i dung cu n ebook này có th
c thay
i và b sung b t c lúc nào mà không c à
à
à
c.

GI I THI U
B à
à à
àL à“ à
à m , biên d ch và t ng h p v i m à
à
à p m t ngu n tài li u
tham kh o h u ích cho các b n sinh viên y khoa, và t t c nh ng ai có nhu c u tìm hi u, nghiên c u, tra
c u , tham kh o thông tin y h c.
V à

à à à sách m à à
à à ng d a trên ngu n tài li u c a c
à ng , không mang m c
à l i, không g n v i m à
à
à
à
à
i b t k hình th à
àà
à
c khi s d ng
b sách này b n ph à ng ý v i nh
à u ki n sau . N à
à ng ý , b n không nên ti p t c s
d ng sách :
B à
k s

à

à

à
à

à
à

à
à

n tay b n , hoàn toàn d a trên tinh th n t nguy n c a b n. Không có b t
c, m i g i hay liên k t nào gi a b n và tác gi b sách này.


M à
à ab
b n là nh
à it
kh o thêm .

à

ph c v công tác h c t p cho các b n sinh viên Y khoa là chính, ngoài ra n u
à
à
à

à
à
àYà
à à
s d ng b
à
à à à u tham

M i thông tin trong b
à u ch à
à
à à
b tc
à
àP
à t, Nhà xu t b n hay b t c
à
luôn c n tr
à
c khi b n ch p nh n m à
à à

à
à
à à
à
à m ch ng b i
àcó trách nhi m liên quan nào . Vì v y, hãy
à à
à

à p trong b sách này.

T t c các thông tin trong b à
à à
à
à m, tuy n ch n, phiên d ch và s p x p theo trình t
nh à nh . M i bài vi t dù ng n hay dài, dù hay dù d
à u là công s c c a chính tác gi bài vi t
àL Đ
S
ch à
à
à m và phiên d ch, nói m à
à
à
i giúp chuy n t i nh ng
thông tin mà các tác gi bài vi à à
à
à n tay các b n .

B sách này là tài li à
à m và d ch b i m t sinh viên Y khoa ch không ph i là m à
à à ti à à
hay m t chuyên gia Y h c dày d n kinh nghi
à à à
có r t nhi u l i và khi m khuy t không
à
c , ch quan hay khách quan, các tài li u b trí có th
à p lý , nên bên c nh vi c th n
tr

à
c khi thu nh n thông tin , b à
à à c k ph n m c l c b sách và ph à
ng d n s
d ng b
à s d ng b sách này m t cách thu n ti n nh t.
Tác gi b
à n t này không ch u b t c trách nhi à
à à
à n vi c s d ng sai m à
gây h u qu không t t v s c kh e, v t ch à à à
a b n và b nh nhân c a b n .

àà

Không có chuyên môn , không ph i là nhân viên y t , b à
à
à
à s d ng nh ng thông tin
có trong b sá à à ch à
à à u tr . T
c t i này, các th y thu àĐI U TR B NH NHÂN
ch không ph à àĐI U TR B NH. M à
i b nh là m t th c th
cl à
à
à
à
à à à
vi c bê nguyên xi t t c m i thông tin trong b sách này vào th c ti n s là m t sai l m l n . Tác gi s

không ch u b t c trách nhi m gì do s b t c n này gây ra.
Vì là b sách c
à ng, t o ra vì m à
à
à ng, do c
à ng , b sách này có phát tri à
à
hay không m t ph n r t l n, không ch d a vào s c l c, s kiên trì c à
i t o ra b sách này , thì
nh
à
à
à à ng, góp ý, b sung, hi u ch nh c à
à
à
à à ng l c to l à b à
à
à
à
à n. Vì m t m c tiêu tr thành m t b sách tham kh o y khoa t ng h p phù h p v i
nhu c u và tình hình th c ti à
à
à c y t nói riêng và trong cu c s ng nói chung . Tác gi b sách
mong m i b à c nh ng l à
à
à
à
à
à
à à ng, nh ng tài li u quý mà b n

mu n san s cho c
à ng , vì m à
à à à
à
àĐ à à t c ni m mong m i mà khi b à u
xây d ng b sách này , tôi v à
à à
à
i.
N i dung b sách này, có th ch
à
à t th à m nh à nh trong quá kh và hi n t i ho c
à
à à n. Trong th à i cách m ng khoa h c công ngh ti n nh
à
à à
à
à n nay,
không ai bi à
à
à u nh ng ki n th c mà b à à
à à
áp d
à à
à à à
àà
Đ tr l i câu h i này, ch có chính b n thân b n , ph i luôn luôn không ng ng-T MÌNH-c p nh t thông


tin m i nh t trong m à à c c à i s

sách này không th à
à
à à
à n.

à

à

Nghiêm c m s d ng b
à à
ib tk m
ph à à
ib tc
à
à ào. Tác gi b
à à t r t nhi u công s c, th i gian, và ti
ph i ch u hoàn toàn trách nhi m v i b t k vi c s
sách này nêu ra.

à à

à

c y khoa. Không ai có th , t t nhiên b

à
à u nào,
à
à

à
à i hóa s n
sách này không ph i là tác gi bài vi t c a b sách ,
n b à t o ra nó, vì l i ích chung c a c
à ng. B n
d ng sai m à
à à
à n th n i dung b

M i lý thuy à u ch là màu xám, m t cu n sách hay v n cu à
à
à là lý thuy t, ch có th c t
cu c s ng m i là cu n sách hoàn h o nh t,
à n không ph à à c gi mà là di n viên chính. Và
Bách Khoa Y H à ng ch là m t h t thóc nh , vi c s d
à à xào n u hay nhân gi ng là hoàn toàn
tùy thu c vào b à
àV à
i t o ra h t thóc này s vui m
à à
c truy à
à ng l à ti p
t c c g ng n u bi t r ng chính nh b n mà bi à
à
i không còn ph i x à
à ch c u tr .
M à
à
à
h i t các b à

à
c gi

à

à a ch trên. R t mong nh à

n b sách xin g i v cho tác gi
các phiên b à à
à à

Kính chúc b à c, gia quy n và toàn th
ngày càng m no h nh phúc.

i Vi àN

à

à

ebook editor: Le Dinh Sang
Hanoi Medical University
Website: www.ykhoaviet.tk
Email: ,
Tel: 0973.910.357
NOTICE OF MEDICAL ENCYCLOPEDIA PUBLICATION 2010:

n

c s ng trong kh e m nh, cu c s ng

Đ L

ABOUT

à

N

An. Tháng 8/2010


As the request and desire of many readers, in addition to updating the new articles and new specialties,
as well as changes in presentation, Medical Encyclopedia 2010 is divided into many small ebooks, each
ebook includes a subject of medicine, as this may help readers save time looking up informations as
needed. The author would like to thank all the critical comments of you all in the recent past. All the
books of the Medical Encyclopedia 2010 can be found and downloaded from the site www.ykhoaviet.tk
,by Le Dinh Sang construction and development.
DONATE
The author would like to thank all the financially support to help the Medical Encyclopedia are
developing better and more-and-more useful.
All broken hearted support for building a website for the dissemination of learning materials and
teaching Medicine of individuals and enterprises should be sent to:
Bank name: BANK FOR INVESTMENT AND DEVELOPMENT OF VIETNAM
Bank Account Name: Le Dinh Sang
Account Number: 5111-00000-84877
DISCLAMER :
The information provided on My ebooks is intended for your general knowledge only. It is not a
substitute for professional medical advice or treatment for specific medical conditions. You should not

use this information to diagnose or treat a health problem or disease without consulting with a qualified
health professional. Please contact your health care provider with any questions or concerns you may
have regarding your condition.
Medical Encyclopedia 2010 and any support
àL àĐ à“ à à
à á“àI“ à
à
à
warranty, express or implied. Lê Sáng specifically disclaims any implied warranties of merchantability
and fitness for a particular purpose. In no event will be liable for any damages, including but not limited
to any lost or any damages, whether resulting from impaired or lost money, health or honnour or any
other cause, or for any other claim by the reader. Use it at Your risks !
FOR NON-COMMERCIAL USER ONLY .
YOU ARE RESTRICTED TO adapt, reproduce, modify, translate, publish, create derivative works from,
distribute, and display such materials throughout the world in any media now known or hereafter
à
à à
à
à à à àá
à
FOREWORD
T
à
à àL àD à“
s collection, compilation and synthesis with the aim of providing a useful
source of reference-material to medical students, and all who wish to learn, research, investigate to
medical information.


Just a set of open-knowledge, based on community resources, non-profit purposes, not associated with

commercial purposes under any kind, so before you use this books you must agree to the following
conditions. If you disagree, you should not continue to use the book:
This book is to provide to you, completely based on your volunteer spirit. Without any negotiation,
bribery, invite or link between you and the author of this book.
The main purpose of these books are support for studying for medical students, in addition to others if
you are working in health sector can also use the book as a reference.
All information in the book are only relative accuracy, the information is not verified by any law agency,
publisher or any other agency concerned. So always be careful before you accept a certain information
be provided in these books.
All information in this book are collected, selected, translated and arranged in a certain order. Each
à
à
à à
à à
à à
à
à à
à à
à à
à
àL àĐ
Sáng was only a collectors in other words, a person to help convey the information that the authors
have provided, to your hand. Remember the author of the articles, if as in this book is clearly the
release of this information you must specify the author of articles or units that publish articles.

à

This book is the material collected and translated by a medical student rather than a professor Doctor
experienced, so there may be many errors and defects unpredictable, subjective or not offices,
documents can be arranged not reasonable, so besides carefull before reading information, you should

also read carefully the contents of the material and the policy, manual for use of this book .
The author of this e-book does not bear any responsibility regarding the use of improper purposes, get
bad results in health, wealth, prestige ... of you and your patients.
7. Not a professional, not a health worker, you are not allowed to use the information contained in this
book for diagnosis and treatment. Ever, the physician treating patients rather than treatment. Each
person is an independent entity and completely different, so applying all information in this book into
practice will be a big mistake. The author will not bear any responsibility to this negligence caused.
8. As is the community material, these books could be developed or not are not only based on their
strength and perseverance of the author of this book , the contribution, suggestions, additional
adjustment of the reader is great motivation for this book keep developed. Because a goal of becoming
a medical reference books in accordance with general requirements and the practical situation in the
health sector in particular and life.
9. The contents of this book, may only correct in a certain time in the past and the present or in the near
future. In this era of scientific and technological revolution as sweeping as fast now, no one knew before
is whether the knowledge that you have obtained can be applied in future or not. To answer this
question, only yourself, have to always update-YOURSELF-for latest information in all areas of life,
including the medical field. No one can, of course this book can not, do it for you.


10. Strictly forbidden to use this book in any bad purpose, not be allowed to commercialize this product
under any
à
à à
à à à
à àT à
à à à
à à à à
à à à
articles, but has made a lot of effort, time, and money to create it, for the advanced of the community.
You must take full responsibility for any misuse purposes and does not comply with the contents of this

book yet.
11. All theories are just gray, a thousand books or a book are only theory, the only facts of life are the
most perfect book, in which you are not an audience but are the main actor. This Book just a small grain,
using it to cook or fry breeding is completely depend on you. And the person who created this grain will
begin more excited and motivated to keep trying if you know that thanks that so many people no longer
have to queue to wait for relief.
12. All comments related to the books should be sent to the me at the address above. We hope to
receive feedbacks from you to make the later version better.
13. We wish you, your family and Vietnamese people has always been healthy, happy and have a
prosperous life.

M CL C
THÔNG TIN
GI I THI U
ABOUT
M CL C
1.
MÔ H C DA
2.
Đ IàC NGàB NH DA VÀ HOA LI U
3.
KHÁM B NH DA LI U
4.
B NH DA NGH NGHI P


5.
6.
7.
8.

9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.

39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.

VIÊMàDáàC
VIÊM DA M
VIÊM DA PH NG DO KI N KHOANG
SÙI MÀO GÀ
X M DA
X àC NG BÌ ( SCLRODERMIE )
ZONA
THU C BÔI NGOÀI DA
THU CàĐI U TR B NH N M
TR NG CÁ
U M M LÂY
UNGàTH àT BÀO GAI
UNGàTH àT BâOàĐãY
V YN N
V Y N N (PSORIASIS)
V Y N N M N M LÒNG BÀN TAY CHÂN
V Y N N M N M TOÀN THÂN

V Y PH N H NG GIBERT
VIÊM BÌ TH N KINH
M N TR NG CÁ
N M LANG BEN
N M MÓNG
N M TÓC
PHÒNG CH NG B NH N M
PEMPHIGIOD B NG N C
PEMPHIGUS
R NG TÓC
S N NG A DO CÔN TRÙNG
T ĐA
T NàTH NGàC àB N
CÁC B NH N M DA
XÉT NGHI M CH NàĐOãNàN M GÂY B NH
CH NGàĐ M T (ROSACEA)
S C PH N V
ECZEMA
GH ( SCABIES, GALE)
H TàC Mà àVERRUCáE
H I CH NG LYELL
H I CH NG STEVEN JOHNSON
LAO DA
LUPÚTàBáNàĐ H TH NG
LUPÚTàBáNàĐ M N TÍNH
L I LÔNG ( HAIRY TONGUE)
B NH N M ASPERGILLOSIS
B NH N M BLASTOMYCOSIS NAM M
B NH N M CRYPTOCOCCOSIS

51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.

80.

B NH N M PENICILLIOSIS
B NH N M SPOROTRICHOSIS
B NH N M BLASTOMYCES B C M
B NH N M MYCETOMA ( MADURAMYCOSIS)
B NH PAGET
B NH PHONG
B NH RAYNAUD
B NH THAN (ANTHRAX)
B NH GI I LEO ( HERPES ZOSTER)
CÁC B NH N M CANDIDAS
U TRÙNG SÁN L NàD I DA
BáNàMâYàĐáYàVâàPHÙàM CH
BAN M ĐáY
B CH BI N
B NH BOWEN
B NH DUHRING BROCQ
B NH CHÀM
B NH GIANG MAI
B NH L U
B NH LYME
BáNàĐ NHI M S C C Đ NH TÁI PHÁT
VIÊM NI UàĐ O DO CHLAMYDIA TRACHOMATIS
B NH M N R P (ECPET)
B NHàTIÊUàTH NG BÌ PH NGàN C B M SINH
T NG QUAN B NH LÂY TRUY NàQUáàĐ NG TÌNH D C
B NH N M ACTINOMYCOSIS
Y H C C TRUY NàĐI U TR B NH NGOÀI DA
PHÒNG TRÁNH B NH STD VÀ NHI M HVI/AIDS

PHãCàĐ ĐI U TR THEO H I CH NG CÁC B NHàLTQĐTD
THU CàBÔIàCORTICOIDàĐI U TR B NH NGOÀI DA

N I DUNG


MỤ H C DA
Da g m 3 l ạ: ấh

1. Th

ng bì, ấảẦng bì, h bì ầỰ cực ạh n ph c a da.

ng bì.(còn g i lỰ bi Ầ bì .eạideảmiẤ)

Tảên cực lựấ c ấ mô h c c a da bình ấh

ng, ranh gi i gi a ấh

ph ng mỰ l i lõm dẠ có nhi Ầ nhú c a ấh

ng bì nh nh ng ngón ấay ăn ẤâẦ ầỰẠ ấảẦng bì.

Nh ng ch l i lên c a ấảẦng bì gi a cực nhú ấh
Th

ng bì ầỰ ấảẦng bì không b ng

ng bì g i lỰ nhú ấảẦng bì.

ng bì chia ảa ấhỰnh năm l p: l ạ đựy, l p gai, l p h t, l ạ Ấựng ầỰ l p s ng.

1.1. L ạ đựy.(baẤal ẤấảaấẦm)
l ạ đựy có hai lẠ i t bỰẠ cùng n m ấảên mỰng đựy lỰ ấ bỰẠ đựy (ấ bỰẠ Ấinh Ấ n) ầỰ ấ bỰẠ
s ct .
T bỰẠ đựy có hình ấả , n m ầẦông góc ầ i đ
đựy). Chúng có bỰẠ ấ

ng ạhân cựch gi a ấh

ng bì ầỰ chân bì (mỰng

ng b ấ mỰẦ ki m nh , nhân hình b u d c hay dỰi ch a nhi u ch t

nhi m s c. Cực ấ bỰẠ nỰy n m Ấựấ nhaẦ ầỰ d“nh v i nhau b ng cực c u n i bỰẠ ấ
m t s t bỰẠ ấh

ng. TảẠng

ng th y hình nhân chia.

T bỰẠ h c s c t (cực ấ bỰẠ Ấựng hay cực ấ bỰẠ đẦôi gai), có ngẦ n g c th n kinh, chúng có
kh năng ấ ng h p s c t melanin. Khi nhu m mu i b c th y t bỰẠ có nhi Ầ nhựnh bỰẠ ấ
dỰi, ấảẠng bỰẠ ấ

ng

ng có nh ng h t s c t đen. Khi nhẦ m hematoxylin- eẠẤin chúng lỰ nh ng t

bỰẠ Ấựng, nhân b ấ mỰẦ Ấ m, bỰẠ ấ

ng b ấ mỰẦ ki m nh .

MỰng đựy không b ấ mỰẦ ấhẦ c nhu m ấhông ấh

ng. Khi s d ng thu c nhu m acid schiff,

mỰng đựy b ấ mỰẦ đ -( lỰ m t v ch m ng, đ m đ c, thu n nh ấ, ầì nó ch a m ấ l

ng khự l n

ạẠlyẤaccaảid). Nó lỰ m ấ hỰng ảỰẠ đ khuy ch ấựn cực h t nh nh ấhẦ c nhu m... lan ầỰẠ chân
bì.


1.2. L p gai(Stratum spinosum)
Cực ấ bỰẠ l ạ gai có hình đa di n, n m ấảên l ạ đựy, có ấ 5-10 hỰng ấ bỰẠ. Cực ấ bỰẠ n m
Ấựấ nhaẦ, n i v i nhau b ng cực c u n i bỰẠ ấ

ng, ảõ ả ấ h n

l ạ đựy. D

i k“nh hi n ầi đi n

t cực ấ bỰẠ nỰy không n i h n v i nhaẦ mỰ ch ti ạ ẩúc b ng cực ấh n “ (deẤmẠẤẠme) ch a
nh ng h ấ đ m đ c mỰ b n ch ấ lỰ ạhẠẤạhẠliạid. Khi ấựch cực ấ bỰẠ gai ả i nhaẦ ảa ấhì ấh y
ấảên b m ấ có nh ng nhú bỰẠ ấ
ấả

ng gi ng nh nh ng cựi gai. TảẠng bỰẠ ấ

ng có nhi Ầ ấ

ng l c qui t ầỰẠ cực c u n i. Chúng có ấh h p l i ấhỰnh bó. Cực ấ bỰẠ gai c ng có kh

năng Ấinh Ấ n b ng giựn ạhân. Ho ấ đ ng giựn ạhân c a l ạ đựy ầỰ l ạ gai đ u m nh m ầỰ
liên ấ c. Kho ng t 19-20 ngỰy ấh

ng bì c a ng

il iđ

c đ i m i m t l n.

1.3. L p h t:(Stratum glanulosum)
Cực ấ bỰẠ c a l p h t g m t 3- 4 hỰng, chúng có hình d t, n m ấảên l ạ gai. TảẠng bỰẠ ấ

ng

ch a cực h t s ng keratohyalin. Nh ng h ấ nỰy ẩẦ t hi n ch ng t ẢẦự ấảình Ấ ng hẠự b ấ đ u.
Keratin thu c nhóm ạảẠấein Ấ i có ch a nhi u g c aminoacid, arginin, lysin, cystidin... chúng
khự b n v ng v i nh ng ấực nhân hẠự h c nh acid hẠ c base. B d y c a l p h ấ daẠ đ ng
ph thu c ầỰẠ m c đ s ng hẠự. L p h t d y
s ng ấhì ấh

nh ng n i có l p s ng d y.

nh ng n i có ự

ng không có l p h t.

1.4. L ạ Ấựng(ẤấảaấẦm lẦcidẦm): L ạ nỰy ch có

lòng bỰn ấay, bỰn chân, nó n m

ấảên l p h t

ầỰ g m nh ng t bỰẠ ấảẠng, thu n nh ấ, không có nhân, d ấ, chúng Ấ p x ạ ấhỰnh 2 hẠ c 3
hỰng. Cực ấ bỰẠ nỰy ch a ch ấ eleidin, hình ấhỰnh dẠ hẠự l ng cực h t s ng trong ch a nhi u
nhóm diẤẦlfit.
1.5. L p s ngeStratum corneum)
L p s ng
TảẠng bỰẠ ấ

ấảên cùng, cực ấ bỰẠ ấả nên d t hẠỰn ấẠỰn, mỰng bỰẠ ấ

ng d y, nhân bi n m t.

ng ch còn ấẠỰn nh ng s i s ng. M i t bỰẠ bi n ấhỰnh m ấ lự Ấ ng m ng, chúng

ch ng ch ấ lên nhaẦ, nh ng t bỰẠ
1.6. S c t c a ấh

ng bì:

m ấ ấảên cùng lẦôn lẦôn b bẠng ả i ảa.


S ct

da thu c nhóm h c t , có ấực d ng b o v c ấh ấảựnh ấực h i c a tia c c ấ“m.

S c t (melanin)

da do t bỰẠ Ấ c t (melanocyte) t ng h p. C kho ng 10- 15 t bỰẠ đựy l i

có m t t bỰẠ Ấ c t . Bình ấh

ng cực ấ bỰẠ Ấ c t n m xen l n v i cực ấ bỰẠ đựy, khi s c

t c n nhi Ầ ấhì t bỰẠ Ấ c t (melanẠcyấe) có c
trong cực đ i th c bỰẠ

trong l p gai (ầùng da b ảựm n ng) ầỰ

chân bì.

1.7. T bỰẠ LangeảhanẤ : lỰ m t lo i t bỰẠ ảiêng bi t, n m

l p gai. Cho t i nay ph n l n cực

ấực gi cho r ng t bỰẠ nỰy lỰ ấi n đ n c a h th ng mi n d ch t bỰẠ c a c ấh .

2.TảẦng bì (còn g i lỰ chân bì.DeảmiẤ)
V c Ầ ấảúc ấảẦng bì g m 3 ấhỰnh ạh n :
+ Nh ng s i ch ng đ , s i t o keẠ lỰ nh ng s i th ng không ạhân nhựnh c u t o b i nh ng
chu i polypeptit ( kho ng 20 lo i axit amin). S i t Ạ keẠ có ấh b ạhự hẦ b i men colagenaza
do vi khu n ti t ra. S i chẦn lỰ nh ng s i l n h n có ạhân nhựnh, nó b t ngu n t s i t o keo.
S il

i t Ạ ấhỰnh mỰng l

i m ng bao b c quanh m ch mựẦ, ấẦy n m hôi. C Ầ ấảúc c a nó

gi ng h t s i t o keo.
+ Ch ấ c b n lỰ m ấ mỰng nh y g m ấảyấẠạhan, ấyảẠẤin,...Nó b ạhự hẦ b i tryosin.
+ T bỰẠ g m t bỰẠ ẩ hình ấhẠi hẠ c hình am“ạ, có ấực d ng lỰm da lên s o. T ch c bỰẠ
hình ấhẠi hẠ c hình ẤaẠ, nó có ấh bi n ấhỰnh đ i th c bỰẠ đóng ầai ấảò ẢẦan ấả ng trong vi c
b o v c ấh . T

ng bỰẠ ấham gia ẢẦự ấảình chẦy n hẠự heạaảin, hiẤấamin.

+ NgẠỰi cực ấhỰnh ạh n ấảên
th ng nỰy đ

ấảẦng bì còn có nh ng đ ng m ch, ấĩnh m ch, b ch m ch ( h

c b t ngu n t cực đựm ả i

3. H bì .(còn g i lỰ mô d

ẤâẦ )ầỰ h th ng th n kinh c a da.

i da.Subcutaneous)

N m gi a ấảẦng bì ầỰ cân hẠ c mỰng ẩ

ng, h bì lỰ ấ ch c đ m bi ấ hẠự ấhỰnh ấ ch c m ,

có nhi Ầ ô ngăn cựch b i nh ng ầựch n i li n v i ấảẦng bì, ấảẠng m i ô có m ch mựẦ, ấh n kinh,
t bỰẠ m , t bỰẠ ấảòn, ấ bỰẠ Ấựng.


4. Ph n ph c a da.
G m có ấh n kinh, tuy n m hôi, ấẦy n bã , nang lông ầỰ móng
4.1. Th n kinh da đ

c chia lỰm 2 lẠ i : có ầ b c myelin ( th n kinh nãẠ ấẦ ) ầỰ ấh n kinh

không có ầ myelin ( th n kinh giao c m ). Có m ch mựẦ, ấh n kinh, t bỰẠ m , t bỰẠ ấảòn, ấ
bỰẠ Ấựng.
Có 5 lẠ i ti u th :
- Ti u th Waấeả Pacini có nhi u

lòng ngón ấay chẠ bi t c m giực Ấ mó.

- Ti u th Golgi- Mazzoni gi ng lo i ấảên nh ng nh h n.
- Ti u th Ruffini cho bi t c m giực nóng.
- Đĩa Meckel- Ranầieả ầỰ ấi u th Meisser cho c m giực ấi ạ ẩúc.
- Ti u th Krause cho c m giực l nh.
4.2. Tuy n m h i g m có 3 ạh n :
- C Ầ bỰi ấi ấ hình ấảòn khẦ ấảú

ấảẦng bì ẤâẦ hẠ c h bì, có 2 l p t bỰẠ gi a lỰ nh ng t bỰẠ

bỰi ấi ấ, chẦng ẢẦanh có l p t bỰẠ d t bao b c.
-

ng d n đẠ n ẢẦa ấảẦng bì có c Ầ ấảúc nh ạh n c Ầ nh ng “ấ bỰi ấi t.

-

ng d n đẠ n ẢẦa ấh

ng bì có đẠ n xo n c, cỰng ảa ngẠỰi cỰng ẩẠ n nhi u , g m m t l p

t bỰẠ có nhi m h t s ng.
4.3. Tuy n bã : n m c nh baẠ lông ầỰ ấhông ầ i nang lông b ng ng ti t. M i tuy n bã có nhi u
thu , m i thu g m nhi u l p t bỰẠ: ngẠỰi cùng lỰ nh ng t bỰẠ ấả gi ng t bỰẠ l ạ c b n, r i
đ n l p t bỰẠ ấẠ ch a nh ng h t m , ấảẠng cùng có nh ng l p t bỰẠ ch a đ y m lỰm căng
v t bỰẠ, ảòi ch y ảa ngẠỰi ấhỰnh ch ấ bã(ẤebẦm). ng ti ấ đ
4.4. Nang lông lỰ ạh n lõm ẤâẦ ẩẦ ng c a ấh
Nang lông

c c u t o b i t bỰẠ Ấ ng.

ng bì ch a s i lông ầỰ ấi p c n v i tuy n bã.

r i ảực kh p da tr lòng bỰn ấay ầỰ lòng bỰn chân. M i nang lông có 3 ạh n : mi ng


nang lông ấhông ầ i m t da, c nang- ph n nỰy bỹ l i ầỰ baẠ lông lỰ ạh n dỰi nh ấ ăn ẤâẦ
xu ng h bì.
2.5.Móng:
Móng lỰ m t t m s ng m ng n m g n trong m ấ ảãnh
b t do, ba b còn l i đ

m ấ l ng c a đ u ngón. Móng có m t

c cực n p da ph lên g i lỰ b ẤaẦ ầỰ hai b bên. Ph n móng

ẤaẦ có hình ầựấ g i lỰ ả móng. Ph n còn l i d y đ Ầ, hình khẦm g i lỰ ấhân móng. Th
d

i móng ấi p v i ấh

ng bì da

n p g ạ ẤaẦ ầỰ cực n p g ạ bên. Th

ng bì

d

b
ng bì

i r móng

g i lỰ m m móng g m l p sinh s n ầỰ l ạ gai. Cực ấ bỰẠ gai ấi n d n lên ầỰ d t d n l i ấhỰnh
nh ng lự Ấ ng mỰ không có l p h ấ. Chân bì c a r móng có nhi u mao m ch. Chân bì c a
ấhân móng lỰ m ấ mô ẩ , “ấ maẠ m ch, nhi u s i collagen, s i chun song song v i m ấ móng,
m t s s i có h

ng ầẦông góc d“nh ch ấ ầỰẠ mỰng ẩ

ng nên chân bì ầùng ấhân móng ả t

ch c ch n ầỰ c đ nh.

Đ IC

NG B NH DA VỐ HOA LI U

Ts Nguy n Kh c Vi n
Đ iấ

ng c a môn h c b nh da lỰ nghiên c u ấình ấả ng da, niêm m c, cực ạh n ph c a da

khi lỰnh ầỰ khi b b nh . B nh hoa li Ầ lỰ môn h c cực b nh lây ấảẦy n qua quan h ấình d c
do vi khu n, virut, n m, ký Ấinh ầ ấ gây ảa. Môn h c v b nh da ầỰ hẠa li u g i chẦng lỰ môn
h c b nh da li u (dermato- venereology).
B nh da li u đã đ

c nói

n

c ta t lâẦ. Nhân dân c ng đã có nh ng bỰi ấhẦ c đi u tr b nh

da li Ầ. TảẠng cực ấỰi li u c a H i Th

ng Lãn Ụng, TẦ Tĩnh đã có nói đ n m t s b nh da


li Ầ. D

i th i Phựạ ấhẦ c đã có chẦyên ngỰnh da li Ầ nh ng m i ch t p trung

m ts

“ấ ấhỰnh ạh l n.
NgỰy nay, chẦyên ngỰnh da li Ầ đã ạhựấ ấải n t ấảẦng
da ầỰ hẠa li Ầ,ấảẠng đó chú ấả ng ấả

ng đ n đ a ạh

ng, đ c p c b nh

c m t lỰ m t s b nh da ph bi n ầỰ b nh phong, b nh

hoa li u . .

1. Tình hình b nh da li Ầ ấảẠng nhân dân ầỰ ẢẦân đ
+ TảẠng nhân dân.
- QẦa cực ấh ng kê c a cực bực Ấ chẦyên ngỰnh

Vi n Da li Ầ TảẦng

Vĩnh Phúc, H i ạhòng, ấhỰnh ạh H Ch“ Minh ấảên 10- 25% dân Ấ .

ng, Thựi ngẦyên,

cực b nh vi n đa khẠa ấ

l b nh nhân n m đi u tr b nh da li u chi m 1,25% - 2% trong t ng s b nh nhân.
- B nh phong v n lỰ m t b nh c n ph i ẢẦan ấâm nhi u( m c dù ẤaẦ 20 năm ấ“ch c c th c
hi n công ấực ấhanh ấẠựn ạhẠng ấ ng ầùng, ấhanh ấẠựn ạhẠng ấảẠng ấẠỰn ẢẦ c, chẠ đ n nay
50/63 t nh ấhỰnh đã đ ấ đ

c ch ấiêẦ- s l

ng b nh nhân ạhẠng nh h n 1/10.000 dân). Ch

ấiêẦ m i (2015) c a ngỰnh ạh n đ Ầ lỰ Ấ l

ng b nh nhân ạhẠng 1< 50.000 dân Ấ ...). Đây lỰ

m ấ ấhựch ấh c, m t m c ấiêẦ ả ấ khó khăn đòi h i nhỰ n

c ph i đ Ầ ấ nhi u ti n c a, cựn b

chẦyên ngỰnh ạh i có nhi Ầ ấâm hẦy t m i có ấh th c hi n đ
kinh nghi m v b nh phong,

c. TheẠ cực chẦyên gia nhi u

Vi t Nam ph i ph n đ u t 80 - 100 năm n a con s b nh nhân

ạhẠng ấẠỰn ẢẦ c m i có ấh đ t < 2 con s . B nh lây truy n ẢẦa đ
giựm Ấựấ đ

ng ấình d c m c ấiêẦ lỰ c n

c b nh, đ c bi ấ lỰ b nh l Ầ, giang mai ầỰ nhi m HIV/AIDS. G n đây ầ n đ k th

ạhân bi ấ đ i x v i ng

i nhi m HIV/AIDS đ

c nêẦ lên (

c th gi i c ng nh ấảẠng n

k th , ạhân bi ấ đ i x lỰ không đúng ầ i nhân ẢẦy n, gây nên nhi Ầ ấực h i lỰm chẠ ng

c) ầì
i

b nh s ng không còn ý nghĩa, lỰm ngẦ n lây lan m nh h n ấảẠng ẩã h i... lỰm chẠ ầi c ạhòng
ch ng căn b nh nỰy cỰng khó khăn h n.
Nhóm b nh da ngh nghi ạ c ng c n đ

c l Ầ ý: ầì đ ấ n

c ta ấảên cẠn đ

ng công nghi p

hẠự ầỰ hi n đ i hẠự, cực Ấ n ạhân công nghi ạ ngỰy cỰng nhi Ầ... lỰ cực ấực nhân ấả c ti ạ gây
ra nhi u b nh ngh nghi ạ, ấảẠng đó có b nh da.


+ TảẠng QẦân đ i.
QẦân đ i lỰ m t b ph n dân Ấ có ấ“nh đ c ấhù ảiêng, khi ấẦy n ẢẦân đã l a ch n đ

c cực

ấhanh niên có đ s c kho ầỰẠ ạh c v , chẠ nên nh ng b nh nh ạhẠng, b nh lây ấảẦy n qua

đ

ng ấình d c chi m m t t l r t nh so v i ấình hình chẦng c a ẩã h i, ầ“ d t i QẦân y Vi n

103 c năm ch có < 10 b nh nhân m c b nh l u ho c giang mai ầỰẠ đi u tr , ầỰi năm m i có
1-2 b nh nhân ạhẠng ầỰẠ đi u tr . Nh ng l Ầ ý h n lỰ nh ng b nh nhân nhi m HIV/AIDS ( khi
tuy n ẢẦân ấ l ph n ng HIV (+) lỰ 4%Ạ

ấhanh niên khựm ấẦy n, nh ng ấhanh niên nỰy

không đ ấiêẦ chẦ n ầỰẠ ẢẦân đ i).Có hình nh lâm ẤỰng c a b nh r ấ đa d ng... th y thu c
ch a có nhi u kinh nghi m, ch ẢẦan, nên có nhi u b nh nhân không đ

c ạhựấ hi n s m d n

đ n vi c d ạhòng lây lan chẠ ấh y thu c..., chăm Ấóc b nh nhân có nhi u khi m khuy ấ mỰ ấa
c n ph i kh c ph c. Cực b nh ngẠỰi da ấảẠng ẢẦân đ i ch y u v n lỰ cực b nh n m, ầiêm da
m , b nh da d

ng ầỰ b nh gh ( g n gi ng nh ấảẠng ấh i gian chi n tranh ch ng M ), nh ng

có ạh n h i khực: hi n nay dẠ đi u ki n ăn

c a b đ i t ấ h n, n

c dùng đ

c s ch h n vì

th hình nh lâm ẤỰng b nh không đi n hình, “ấ bi n ch ng... khi n cho vi c ch n đẠựn d b

Ấóấ.

2. Căn ngẦyên b
Nhìn chẦng b nh da li u bao gi c ng có 2 y u t ấực đ ng đ ạhựấ Ấinh ầỰ ạhựấ ấải n b nh :
y u t n i gi i ầỰ y u t ngo i gi i.
+Y ut

n i gi i:

- Di truy n
- Gia đình .
- Khuy t t t c a da ầỰ niêm m c.
- B nh t o keo
- B nh do r i lo n chuy n hẠự.


- Nh ng b ấ ấh

ng v Ấinh lý da, Ấinh hẠự da, ạH da, đ lipit da, kh năng khựng ki m khựng

ấẠan, ấảẦng hẠỰ ki m, ấảẦng hẠỰ ấẠan c ng có m t nh h

ng nh ấ đ nh đ n s ạhựấ Ấinh ạhựấ

tri n cu b nh da.
+ Y u t ngo i gi i:
DẠ cực ấực nhân ầi khẦ n, ầiảẦẤ, ký Ấinh ấảùng, n m, th c v t, ph n hẠa, lông ấhú ấh c ăn lỰ ấực
nhân gây b nh, do thu c đi u tr không h ạ lý c a b nh nhân ầỰ ấh y thu c.

3. Tực h i:

+ Tực h i đ n b n ấhân ng
th , nó lỰ m t c c hình ấả
b nh hoa li Ầ có nh h
t i s c kho ng

i b nh: v th ch ấ đaẦ, ng a khó ch Ầ có khi lỰm bi n d ng ấhân
ng di n cho b nh nhân. V ấâm lý, cực b nh nh

phong, tr ng cự,

ng r t n ng n . M t s b nh có ấh gây ấ vong ho c nh h

i b nh nh nhi m đ c da d

ng l n

ng thu c, b nh lẦạẦấ đ ...

+ Tực h i v kinh t ẩã h i: ầì lỰ m t b nh ph bi n ầỰ m t nhi u th i gian đ

khựm b nh, đi u

tr . Cực ấhẦ c da li u k c thu c bôi nhi u khi r ấ đ t, nh ấ lỰ đ i v i cực ấả

ng h p b nh nhân

n ng.

KHốM B NH DA LI U
1. NgẦyên ấ c khựm b nh da li u.

Khựm b nh da li u c n ấẦân ấh m t s ngẦyên ấ c sau:
1.1. Đ t b nh nhân ấảẠng đi u ki n thu n l i đ ẢẦan Ấựấ.
+ ốnh Ấựng ấ nhiên đ y đ đ quan Ấựấ, nh n đ nh ch“nh ẩực ấ n ấh
dựng...

ng ầ mỰẦ Ấ c, hình


+ Thu n l i v ấâm lý: b nh nhân ấin ấ

ng, h ạ ấực ấhẦ n l i cho vi c

khựm b nh.
+B c l cực ầùng da c n khựm :gi i ấh“ch chẠ b nh nhân ảõ khi c n c i qu n ựẠ, b c l ầùng da
c n khựm (nh ấ lỰ đ i v i ph n ).
+ Trang thi t b ạhù h p, v sinh s ch s t o n ấ

ng ấin ấ

ng.

+ Có ấh có m t b c cao kho ng 30 cm cho b nh nhân khi c n đ ng lên đó cho d ẢẦan Ấựấ
khi khựm b nh.
1.2. Theo m ấ ấảình ấ nh ấ đ nh:
Khựm ấ ng n chi đ n g c chi, t ầùng h đ n ầùng k“n hẠ c khựm l n l
ấảựnh b Ấóấ ấh

ng ấ n, ẤaẦ đó khựm k cực ầùng ấ n ấh

t t đ Ầ đ n chân đ

ng ch“nh, đ nh n đ nh t n ấh

ng

Ấ đ ng, ấ“nh ch t...
1.3. T m , th n tr ng:
C n khựm k , t m , ẢẦan Ấựấ k mỰẦ Ấ c,hình ấh , t n ấh
c a t n ấh

ng c b n, cựch Ấ p x ạ, ạhân b

ng, n u c n ph i s n n, đựnh giự m ấ đ , khựm c lông, ấóc, móng, niêm m c,

ấảựnh khựm ẢẦa lẠa, Ấ ẤỰi d n đ n nh n đ nh sai t n ấh

ng, ch n đẠựn Ấai.

1.4. TẠỰn di n:
Đựnh giự ấẠỰn b da c ấh ầỰ c lông ấóc móng, đựnh giự Ấ b ho ấ đ ng ch c năng c a ấẠỰn
b c ấh , c a cực c ẢẦan n i t ng nh ấim m ch, ấiêẦ hẠự, gan, ấh n, n i ti ấ có nh h

ng

đ n ẢẦự ấảình b nh lý da.

2. Cực b

c

n hỰnh.

2.1. QẦan Ấựấ ầ ấả“:
+ QẦan Ấựấ ấheẠ ấảình ấ : đ u, m t, c , chi ấảên, bỰn ấay, ngón ấay, k ngón ấay, lòng bỰn ấay,
móng ấay, ng c, ầai, nựch, b ng, l ng, mông, ầùng Ấinh d c - h Ầ môn, hai chân, bỰn
chân, móng chân.


T“nh ch ấ, đ c đi m c a v ấả“: có ầ ấả“ đ c bi ấ không (b nh gh ấh
k ngón ấay, ng n c tay, b ấả
hay xu t hi n

ầùng
ng

m t s v ấả“ (ầ ấả“ hay g p, v ấả“ a ấh“ch) ầ“ d nh b nh n m h c lỰẠ ấh

ng

ng

ng xu t hi n ầùng da đ Ầ, 2cùi ấay, da ầùng ẩ

B nh nhân nhi Ầ khi không ấh y, không bi t h ấ cực ấ n ấh

m ấ, da ầùng c, ầùng liên b ,
ng cùng...

ng mình có,m ấ khực ấ n ấh

cực ầ ấả“ khực nhaẦ nh ng l i b sung ch n đẠựn chẠ nhaẦ (ấ n ấh
chân ấh

ng

c nựch, ẢẦanh ả n,b ph n sinh d c....). Nhi u b nh ấh

2 n p b n, k mông, ẢẦanh ấh ấ l ng ; b nh lý da d Ầ ấh
v y n n ấh

ng g p t n ấh

ng kỸm n m

ng

ng n m móng, n m bỰn

mông b n).

SaẦ khi ẢẦan Ấựấ ầ v ấả“ nên ảúấ ảa m t nh n ẩỹấ, ấ đó k t h p v i nh n đ nh v t n ấh

ng c

b n ầỰ cực y u t khực đ giúạ chẠ ch n đẠựn.
2.2. Phân ấ“ch ấ n ấh
+ V k“ch ấh

ng c b n:

c, hình dựng: ấ n ấh

ng có k“ch ấh

c m ấ ầỰi mm, m ấ ầỰi cm, hình ấảòn, b u

d c, hình đa cẦng, hình nh n...
+ MỰẦ Ấ c: h ng, đ , đ s m, ấ“m...
+ M ấ đ : s n n đ bi t m ấ đ

m m, căng, c ng, ch c.

+ Cựch Ấ p x p, b ấả“: ả i ảực, l t , ảiêng ả , ấhựnh đựm, c m, m ng, ấhỰnh ầ ấ, ấhỰnh hình
ầòng,hình ầ n ầỸẠ, ả n l
+ T n ấh

n.

ng Ấ đ ng lỰ lẠ i gì: Ấ n, c , c c, m n n

tr ng, nh n đ nh ch“nh ẩực ấ n ấh

c, b ng n

ng Ấ đ ng giúạ “ch nhi u cho ch n đẠựn.

+ Đ n d ng hay đa d ng: ấảên cực ầùng da ch th y m t lo i t n ấh
hay có nhi u lo i t n ấh

c... đây lỰ đi m r t quan

ng nh nhaẦ (đ n d ng)

ng khực nhaẦ (đa d ng) . V“ d :trong b nh v y n n t n ấh

ng có

ấ“nh ch ấ đ n d ng,dù ấẠ hay nh lỰ cực Ấ n,đựm m ng đ ,c m,ph v y tr ng,còn trong b nh
ầiêm da d ng ec-ạỹấ DẦhảing- Brocq, t n ấh

ng có ấ“nh ch ấ đa d ng: m n n

ban s n m đay, ban đ . C n ạhân bi t t n ấh

c, b ng n

ng Ấ đ ng ngẦyên ạhựấ ầỰ ấh ạhựấ, ầ“ d :

c,


trong b nh gh , t n ấh
v t tr t, v ấ ẩ

ng ngẦyên ạhựấ lỰ m n n

c ầỰ đ

ng hang, t n ấh

ng th ạhựấ lỰ

c gãi, ầ y ti t, s Ạ ấhâm m u, b c m u.

+C n hình dẦng đ

c ẢẦự ấảình ạhựấ Ấinh, ạhựấ ấải n, di n bi n c a t n ấh

Khi khựm nhi u khi c n ph i dùng m t s ấhaẠ ấực ấh thu ấ (nói
đi m c a t n ấh

ng.

ph n ẤaẦ) đ giúạ b c l đ c

ng m ấ cựch đ y đ h n.

2.3. H i v ti n s :
+ N i t n ấh

ng ấ ngỰy, ấhựng, năm nỰẠ? Lúc đó b nh nhân đang lỰm gì,

+ B ấ đ u b ng tri u ch ng gì (c n khêẦ g i, h

đâẦ.

ng d n cho b nh nhân), c m giực ấ i ch ầỰ

ấình ấả ng ấẠỰn ấhân lúc đó ảa ẤaẠ?. SaẦ đó di n bi n ra sao.
+ Đã ẩ ấả“ gì, k t qu ra sao (thu c gì ấ t, thu c gì không ấ ấ...). Cực y u t lỰm ấăng gi m b nh

nh ấh i ti ấ, ăn Ầ ng, thu c men.
+ Gia đình, t p th có ai b b nh nỰy không?
+ Trong ti n s b n ấhân có b nh gì liên ẢẦan không? B b nh l n đ Ầ hay ấựi ạhựấ nhi u l n.
+ Hi n nay c m giực ấ i ch , ấình ấả ng ấẠỰn ấhân ảa ẤaẠ.
+ N Ầ lỰ b nh lây ấảẦy n ẢẦa đ

ng ấình d c ấhì c n h i k : giao h p v i ai, t n ấh

nhiêẦ ngỰy ẤaẦ giaẠ h p. T n ấh

ng n i bao

ng b ấ đ u nh ấh nỰẠ, di n bi n ảa ẤaẠ. SaẦ đó có giaẠ

h p v i v (ch ng) không, đã đi u tr gì ch a...
2.4. Ch n đẠựn ầỰ ch n đẠựn ạhân bi t.
+ Căn c ầỰẠ đ c đi m v v ấả“ ầỰ cực ấ“nh ch t c a t n ấh

ng Ấ đ ng, k t h p v i b nh s ,

ti n s đ đ ra ch n đẠựn ạhù h p.
+ Ch n đẠựn ẢẦy ấ đ nh khi có ẩỹấ nghi m vi khu n h c, mi n d ch h c, mô b nh h c da.
D a ầỰẠ ầ ấả“, ấ n ấh

ng Ấ đ ng ầỰ cực y u t khực c n bi n lu n ch n đẠựn m ấ cựch ảõ

ảỰng, có l p lu n v ng ch c,logic.


Ch n đẠựn ạhân bi t v i cực b nh có ầ ấả“ hay ấ n ấh

g n gi ng v i b nh đã đ

ng Ấ đ ng ầỰ cực ấ“nh ch t, di n bi n

c ch n đẠựn.

2.5. LỰm cực ẩỹấ nghi m c n thi t v vi khu n h c, ẩỹấ nghi m n m, huy t thanh h c, mi n
d ch h c, mô b nh h c da ho c n u c n khựm ấhêm cực chẦyên khẠa khực đ b sung cho
ch n đẠựn ầỰ ch n đẠựn ẢẦy ấ đ nh.

3. M t s ẩỹấ nghi m ,khựm nghi m đ c bi ấ giúạ chẠ ch n đẠựn.
3.1. M t s ấhaẠ ấực ấh thu ấ giúạ chẠ ch n đẠựn, lỰm ấả c ti ạ ấảên t n ấh
+ n k“nh: đ ạhân bi ấ ban đ ầỰ ban ẩẦ t huy ấ d

ng.

i da, đ ạhựấ hi n lẦạẠme, ạhân bi t u

giãn m ch ầỰ đ m xu t huy t (petechies).
+ Ch c d ch b ng kim ầô ấảùng đ ạhân bi t s n ầỰ m n n
m nn

c v ho c gi t m trong da d u.

+ C Ạ ấheẠ ạh
Ấ

c, ựạ gi y thu c lự đ ạhựấ hi n

ng ạhựạ BảẠcẢ đ ạhựấ hi n d u hi u v t n n,d u hi u v hỰnh,d u hi u gi t

ng mựẦ (d u hi u Auspitz) trong ch n đẠựn ầ y n n.

+ Mi t m nh lên da c nh ph ng n

c b ng ngón ấay đ ấìm d u hi u Nikolsky trong ch n đẠựn

b nh pemphigut.
+ Xi ấ lên da b ng đ Ầ ấù búấ chì ấìm ch ng da v n i (dermographism)
+ SẠi đỸn ẨẠẠd: l c tia t ngo i qua m ấ k“nh Ạẩyd nikel, Ấ có lẦ ng ựnh Ấựng v i b
3650 A. ựnh Ấựng nỰy giúạ chẠ ch n đẠựn m t s t n ấh

c Ấóng

ng ngẠỰi da, b ng cựch lỰm chẠ

ch t h Ầ c b t m u hu nh ẢẦang khực nhaẦ (giúạ chẠ ch n đẠựn n m ấóc, lang ben, ..).
+ Th

ng Tẫanck (còn g i lỰ ch n đẠựn ấ bỰẠ h c c a Tzanck): ch n m t b ng n

d ch còn ấảẠng, dùng daẠ ầô ấảùng ch c cho v ra h t d ch, n o nh

n n t n ấh

c m i,

ng, ạh t ch t

n Ạ lên lam k“nh, c đ nh b ng c n ầỰ nhẦ m giemsa. Trong b nh pemphigut s th y cực ấ

bỰẠ gai ch

ng ấẠ đ ấ cực c u n i liên gai. TảẠng b nh vi rut s th y cực ấh baẠ hỰm ầỰ ấ

bỰẠ kh ng l .


+ LỰm Ấinh ấhi t da (biopsie):
C ấ đ to, đ ẤâẦ, c ầùng lỰnh ầỰ ấ n ấh
Chú ý đ m b o th m m da (ấh

ng đ ẤẠ Ấựnh.

ng lỰ hình b u d c n u c n khâẦ 1, 2 m i).

Không lỰm d ạ nựấ b nh ph m, c t g n.
ChẠ ngay ầỰẠ dẦng d ch b o qu n (bẠẦin), không đ khô.
Có gi y t , nhãn ngẠỰi l , có ấên ảõ ảỰng ấảựnh nh m l n.
Đ a cỰng Ấ m cỰng ấ ấ đ n khoa b nh lý gi i ph u.
3.2. M t s ẩỹấ nghi m vi sinh v t:.soi c y khu n ầỰ lỰm khựng Ấinh đ .l y b nh ph m
,b ng n

m n

c,m n m ,v ấ lóeấ,d ch m ni Ầ đ o.......

+ C o v y, l y m , lông, ấóc, móng, ch t nh y...lỰm ẩỹấ nghi m n m candida,soi tr c ti ạ ầỰ
nẦôi c y.
+ L y d ch ấảên Ấăng giang mai, ấảẠng h ch, ấìm ẩẠ n khu n giang mai ấảên k“nh hi n vi n n
đen.

3.3. Gây b nh th c nghi m ấảên Ấúc ầ t.
Tiêm ấảẦy n chu t lang trong ch n đẠựn laẠ- gây b nh th c nghi m đ i v i phong 3.4. Cực ẩỹấ nghi m Ấinh hẠự ch n đẠựn ch c ph n (n i ti t, men, sinh t , vi ch ấ). Xỹấ nghi m
mi n d ch, ẩỹấ nghi m t bỰẠ LE (lẦạẦẤ eảyấhemaấhẠẤẦẤ), y u t khựng ấh khựng nhân ANF
(antinuclear factor)...
3.5. Cực ấh

ng da: r ch da, ựạ da,ấiêm ấảẠng da (đ i v i ch ấ gây d

lepromine...).
3.6 Th

ng đ i v i c m ng tia ngo i t (li u sinh v t - biodose)..

ng, tubeculin, KN n m,


3.7. Cực ẩỹấ nghi m huy t thanh ch n đẠựn giang mai:nh BW, VDRL, TPI, FTA.,TPHA.... RPR
card test ,l y mựẦ ho c d ch tu s ng.

B NH DA NGH NGHI P
(Occupational diseases)
B nh da ngh nghi p (B D N N ): DẠ cực y u t v ấ lý ( ựnh Ấựng, ạhóng ẩ , b c x ...) hẠự h c
(hẠự ch t...) vi sinh v t ho c côn ấảùng ( ảẦ i ầỰng) cực y u t đó
đ ng tr c ti ạ lên da hẠ c ấảên c ấh ng

môi ấả

ng s n xu ấ ấực

i laẠ đ ng sau m t th i gian xu t hi n ấh

ng ấ n

ấảên da.

b nh lý

ng ,trong s đó 90% lỰ dẠ hẠự

B nh da ngh nghi p chi m kho ng 50% b nh da d
ch t.

I- NgẦyên ấ c ch n đẠựn b nh da ngh nghi
1- Căn c ầỰẠ hình nh lâm ẤỰng: Ph i lo i d n cực b nh không dẠ ngh nghi p.
2- V ấả“ ấh
có

ng ấ n : KhẦ ấảú ch y Ầ ầùng h , gi i h n ảõ ả t ch

ầùng ấi ạ ẩúc không

ầùng da khực.Có khi in ảõ hình nh c a v t ti ạ ẩúc .V“ d : ẢẦai dỹạ caẠ ẩẦ, ng nghe đi n

tho i.
Đa Ấ
gây d

ph n h nh ng c ng có ấả

ng ẢẦa đ

ng h p

ng hô h p sau m i ạhựấ ảa ấ n ấh

ph n k“n nh ấh h i,b i gây k“ch ấh“ch,
ng

da.

3 - Th i gian xu t hi n ầỰ ấi n tri n c a b nh.
Th

ng ph i ti ạ ẩúc ấả c ti p ch ấ gây b nh ầỰ môi ấả

ng laẠ đ ng m t th i gian ấ

đ i dỰi.
Khi cho ngh vi c ấhì ấh y b nh gi m ảõ, khi ấả l i lỰm ầi c b nh l i v
H i k v ti n s b nh da đã có ấ tr

c.

ng lên.

ng


4 - Ph i đi u tra t n c Ấ s n xu ấ ẩem đi u ki n lỰm ầi c có ấi ạ ẩúc ầ i ch ấ gây b nh
không ? ẩem ẩỹấ ẢẦi ấảình Ấ n xu t, m c đ ti ạ ẩúc, môi ấả

Công nhân có đ n

ng laẠ đ ng.

c đ t m r a ẤaẦ laẠ đ ng không. TảẠng lỰm ầi c có m c qu n ựẠ

b o h laẠ đ ng không. TảẠng c Ấ s n xu ấ có ấhẦ c b o v da không?
5 - L y m Ầ cực ch ấ k“ch ấh“ch đã ấi ạ ẩúc đ ạhân ấ“ch lỰm ấh nghi m da ho c lỰm

th c nghi m ấảên đ ng v ấ, Ấúc ầ t.
Lo i tr ch ấ k“ch ấh“ch không ạh i ngh nghi ạ, ẩem công nhân có dùng m ph m
không,công nhân có dùng ch t di ấ côn ấảùng không , chú ý nh ng tr

ng h p m n c m có ấ“nh

ch t ngh ngi p ầỰ Ấinh hẠ t.
Xem có nhi Ầ ng

i cùng đi u ki n có b b nh gi ng nhaẦ không, đ ý cực v t ti ạ ẩúc

có lỰm ấhay đ i mỰẦ Ấ c, đ ng ch t ti ạ ẩúc , ầ t n ấ, ẩ

c,, v t chai (do ngh nghi p) xem

móng ấay có ấhay đ i không, n i ấi ạ ẩúc có giãn m ch, cực Ấ Ạ ấảên da dẠ y u t ngh nghi p
gây nên ?

6 - Ph

ng ạhựạ ẩỹấ nghi m ầỰ ấhăm dò ch c năng ấảẠng b nh da ngh nghi p.

- Công nhân ấi ạ ẩúc ầ i hẠự ch ấ , đ nh l

ng hẠự ch ấ ấảẠng mựẦ, ấảẠng n

+ Dùng ựnh Ấựng WẠẠd ẤẠi ấảên da : n Ầ có

đ ng cực ch t goudron,

c ti u.

ấhan đự ấhì cực

ch t đó hẦ nh quang lên.
+ LỰm ạh n ng k t h p b th huy t thanh b nh nhân + ch ấ nghi gây b nh ầ“ d sun
fựấ k n.
+ S n sinh s l

ng b ch c u ựi ki m trong b ng n

c, ch ấ gây d

ng b ch c Ầ ựi

ki m ấăng caẠ h n dẠ ch ấ k“ch ấh“ch.
+ Tesấ ựạ da, (ạaấch- Test).
Nghi ng ch ấ gây b nh l y ch ấ đó ạha ầ i dẦng môi (d Ầ,n
ầaẤelin ,n

c mu i Ấinh lý ) n ng đ tu theo ch t .

c c t, aceton,lanolin,


N u d ngẦyên

d ng r n đ

c ấựn nh gi ng nh b t m n r i chẠ ựạ lên da ,dùng 1

mi ng g c 1 cm2 đ t ch ấ lên g c ựạ lên ầùng da không có ấh

ng ấ n.

+ Ch n v ấả“ : ầùng ẤaẦ l ng d c 2 bên c t s ng gi a 2 ẩ

ng b vai ho c

ạh“a ấảẠng

c ng ấay ,cựnh ấay ạh“a ngẠỰi,đ t mi ng g c t m dung d ch d ngẦyên nghi ng ,saẦ đó đ t 1
mi ng nylẠn ấẠ h n mi ng g c ph lên ả i băng d“nh c đ nh .
+ Đ c k t qu sau 24 gi có ấả

ng h p ph n ng mu n 48 h,72h sau.

Đ c k t qu : * Đ đ n ấhẦ n

(ề)

* Đ ầỰ ạhù ấ i ch

(+)

* Đ + s n ạhù (++)
* Đ + s n ạhù + m n n
Chú ý :Tảựnh nh m v i d

c (+++)

ng dẠ băng d“nh c đ nh cực m u g c t m hóa ch t th test

ựạ da.
Khi lỰm ạh n ng v i nhi u ch t
+ Ph

ng ạhựạ nh gi ấ đ

ấảên da có ấh da s ph n ng ẢẦự m nh.

c dùng ả ng rãi khi ch t ti ạ ẩúc lỰ nh ng hẠự ch t.

Ti n l i h n lỰ d s d ng vì g n ạhù h p v i đi u ki n ti ạ ẩúc Ấ n xu t .
+ V ấả“ : Vùng b ng ấảên ả n đ n h Ấ

n ph i ta khoanh vòng ấảòn O đ

cm, r i nh gi t dung d ch hẠự ch ấ hẠỰ ấan ấảẠng ả

ng k“nh 2,5 - 3

u 60Ề ho c trong aceton v i n ng đ ph

thu c ch ấ lỰm ấh nghi m 1- 2 %. Khi nh gi t 1 th i gian, ả

u ầỰ aceấẠn Ấ b c h i còn

l i hẠự ch ấ ấực đ ng lên da ầỰ gây ạh n ng.
+ Đựnh giự k t qu gi ng nh ạh
Chú ý : Không đ

ng ạhựạ ấảên.

c t m r a laẦ chùi ấảên ầùng da lỰm ấh nghi m ấả

Khi nghi ng ph i ki m tra b ng ấeẤấ ựạ da ầ i ch ấ đó.

c khi đ c k t qu .