KHÁI NIỆM KHOA HỌC, CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

GVHD: TS
ĐINH ĐẠI GÁI

GROUP 1

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU KHOA HỌC TRONG
MÔI TRƯỜNG
BÀI THUYẾT TRÌNH
Chủ đề: “KHÁI NIỆM KHOA HỌC, CÁC
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC”
www.trungtamtinhoc.edu.vn

LOGO


DANH SÁCH NHÓM
HỌ VÀ TÊN
1. NGUYỄN AN TÂM

MSSV
14070681

2. BÙI TUẤN THIỆN

14081791

3. NGUYỄN HOÀNG THUẬN

14105971

4. ĐỖ THANH VINH

14104981

5. NGÔ NGỌC CƯỜNG

14065371

www.trungtamtinhoc.edu.vn


1. KHÁI NIỆM
01

2. PHÂN LOẠI KHOA HỌC, NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC
03

3. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG
02

www.trungtamtinhoc.edu.vn


Là hệ thống kiến thức hợp thành,
có được từ bằng các kết quả
nghiên cứu quan trắc, thí nghiệm,
thực nghiệm các vấn đề thế giới
vật chất quy luật tự nhiên, môi

trường, xã hội nhân văn.

KHOAHỌC
www.trungtamtinhoc.edu.vn

Là cách thực hiện ý tưởng nghiên cứu theo
một trình tự, một cách thức nhất định, hợp
lý, khoa học cho một đề tài nhất định để tạo
ra một kết quả nhất định. Phương cách này
sẽ trả lời câu hỏi “Tại sao?” và “Làm như
thế nào?” của một vấn đề cần tìm hiểu.

PPNCKH

1. KHÁI NIỆM


1.1 Vai trò, ý nghĩa của Khoa học
Giải thích các quy luật
tự nhiên, xã hội; các
hiện tượng tự nhiên, xã
hội

Giúp con người hiểu
biết tự nhiên, xã hội
một cách đúng đắn
cà khách quan

Thúc đẩy XH phát
triển không ngừng, bền

vững
www.trungtamtinhoc.edu.vn

KH là khách quan không
phụ thuộc vào ý thức hệ.
Tuy nhiên đôi khi phụ
thuộc vào thái độ của
người sử dụng KH

Bảo vệ cuộc sống con
người, sinh vật, bảo vệ
tài nguyễn môi trường


1.2 Cách tiến hành nghiên cứu khoa học

Thực hiện một
khung khái
niệm về hệ
thống các lý
luận

Bước 1

www.trungtamtinhoc.edu.vn

Sử dụng các
thủ thuật,
phương
pháp, kỹ

thuật để tiến
hành điều tra
tìm hiểu

Bước 2

Tiến hành
thực hiện để
có một câu
trả lời khách
quan và hợp
lý

Bước 3


2.1 Phân loại khoa học
2.1.1 Theo hệ thống “lĩnh vực”
Khoa học
Tự nhiên

Toán học
- Toán lý
thuyết
- Đại số
- Hình
học
- Lượng
giác…
www.trungtamtinhoc.edu.vn

Lý học
- Lý
thuyết
- Cơ lý
- Lượng
tử
- Hạt
nhân

Hoá học Sinh học MT học
- Hoá
hữu cơ
- Hoá vô
cơ
- Hoá lý
- Hoá
sinh…

- Môi
trường
- CNSH
cơ bản
- TV học
- Đv học - Môi
trường
- VSV
chuyên
học…
khoa…

Xã hội - NV

Địa lý
- Địa lý tự
nhiên
- Địa lý xã
hội
- Địa lý môi
trường

Sử học
- Lịch
sử
Việt
Nam
- Lịch
sử thế
giới

Văn học
- Văn học
Việt
Nam
- Văn học
nước
ngoài


2.1.2 Theo thời đại

Khoa học cổ đại
Khoa học cận đại
Khoa học hiện đại

Ngoài ra còn nhiều cách phân loại khác tuỳ mục đích sử dụng

www.trungtamtinhoc.edu.vn


2.2 Phân loại nghiên cứu khoa học
2.2.1 Theo quan điểm Ranjit Kumar (1996)
1

Nghiên cứu ứng dụng

Nghiên cứu mô hình

4

2
Nghiên cứu mục tiêu

www.trungtamtinhoc.edu.vn

3

Nghiên cứu tìm
kiếm thông tin

2.2.2 Theo quan điểm chung
2.2.2.1 Phân loại theo loại hình
nghiên cứu (hay theo cặp phạm trù)
2.2.2.2 Phân loại theo chuyên
ngành khoa học
2.2.2.3 Phân theo cấp độ nghiên
cứu khoa học
www.trungtamtinhoc.edu.vn


2.2.2.1 Phân loại theo loại hình nghiên cứu
Nghiên cứu lý thuyết (NCLT) và nghiên cứu thực nghiệm (NCTN)
- NCLT là loại nghiên cứu tìm ra một lý thuyết mới nào đấy cho một ngành KH nào
đó, không cần hoặc rất ít cần bố trí thí nghiệm.
VD: Nghiên cứu tìm ra các định lý về các đường thẳng song song trong môn toán.
- NCTN là những nghiên cứu phải thông qua thực nghiệm, từ kết quả của thực
nghiệm mới rút ra kết luận, sau đó mới nâng thành lý thuyết của thực nghiệm.
VD: Nghiên cứu PP xử lý nước thải hữu cơ bằng các loại bèo, bằng cánh đồng lọc.

 Nghiên cứu lý thuyết và nghiên cứu ứng dụng (NCƯD)
VD: Trong ngành “sinh thái môi trường” cũng có sinh thái
môi trường cơ bản và sinh thái môi trường ứng dụng
www.trungtamtinhoc.edu.vn


2.2.2.1 Phân loại theo loại hình nghiên cứu
 Nghiên cứu cơ bản (NCCB) (ký hiệu R – Research) và nghiên
cứu áp dụng (NCAD) (ký hiệu RD – Research Development)
- NCCB nặng phần tìm ra các cơ sở khoa học. Trả lời câu hỏi tại
sao? Sau đó là: Giải quyết vấn đề như thế nào?

VD: Nghiên cứu vì sao có sự hình thành, xuất hiện ô nhiễm khí
trong quá trình phân giải yếm khí chất thải hữu cơ, để vẽ được
đường biểu diễn dynamic của nó
- NCAD nặng phần ứng dụng thực tế nhà máy, đồng ruộng hay hộ
gia đình.
VD: Nghiên cứu các phương pháp ứng dụng lấy làm gas đun bếp.
www.trungtamtinhoc.edu.vn


2.2.2.2 Phân loại theo chuyên ngành khoa học
Mỗi ngành khoa học đều có phương pháp luận và phương
pháp nghiên cứu riêng.
VD:
- Ngành toán học: Xác suất thống kê, logic đại
số
- Ngành môi trường: GIS, xử lý số liệu, tổng
hợp tài liệu

www.trungtamtinhoc.edu.vn


2.2.2.3 Phân loại theo cấp độ NCKH
NC in vitro,
phòng thí nghiệm
NC thí nghiệm
trong chậu
hay Pilot (NC
quy mô nhỏ)
NC thí nghiệm
trong nhà lưới

(cho nông
nghiệp, sinh học,
môi trường)
www.trungtamtinhoc.edu.vn

NC thí nghiệm
thực địa, ngoài
đồng
NC thực nghiệm
Đưa thành tiến
bộ khoa học vào
sản xuất, vào
thực tế cuộc sống






3. Các phương pháp nghiên cứu khoa học
môi trường
Phương pháp
thực hiện

Phương pháp sử học

1
2

Phương pháp

chứng minh

3

Phương pháp thực
nghiệm

www.trungtamtinhoc.edu.vn

Phương pháp
tâm lý học

6

7

4

Phương pháp
nghiên cứu
ngành khoa học
trong môi
trường

5

Phương pháp sinh
học

3.1. Phương pháp thực hiện
3.1.1 Phương pháp khảo sát và trắc nghiệm

Đây là phương pháp dùng câu hỏi để khai thác thông tin
Ưu điểm: Số lượng và khối lượng thông tin lớn
Nhược điểm: Kém chính xác, các câu hỏi đưa ra
không đảm bào, thường mang tính chủ quan của
người trả lời
www.trungtamtinhoc.edu.vn


3.1. Phương pháp thực hiện
Yêu cầu của câu hỏi
Yêu cầu khi lập
bảng câu hỏi
- Mọi chi tiết trong bảng
phải phục vụ cho mục
đích NC
- Tỏ sự tôn trọng
- Mở đầu nên dùng phiếu
trưng cầu ý kiến
www.trungtamtinhoc.edu.vn

- Các câu hỏi nên kiểm
tra lẫn nhau
- Sử dụng từ ngữ dễ hiểu
- Câu hỏi mở để ở cuối
- Nên đặt câu hỏi theo
nhóm

3.1.2 Phương pháp ma trận
Dùng để giải các bài toán có nhiều nhân tố, mỗi nhân tố là một tham số.
3.1.3 Phương pháp so sánh cặp đôi
Nhằm so sánh 2 dãy số liệu của 2 yếu tố, liên quan với nhau để tìm ra yếu
tố trội hơn, trên cơ sở các yếu tố khác đồng đều hay sai không đáng kể.
3.1.4 Phương pháp điều tra lấy mẫu
- Điều tra ngẫu nhiên
- Điều tra có chọn lọc
- Tìm ra yếu tố đồng đều
3.1.5 Phương pháp phân tích xử lý số liệu
- Xử lý bằng phần mềm
- Xử lý bằng các mô hình
- Xử lý bằng tay
www.trungtamtinhoc.edu.vn


3.2 Phương pháp chứng minh

Trực tiếp

Chứng
minh
Phương pháp
Gián tiếp

3.3 Phương pháp thực nghiệm
Giai đoạn 1

Giai đoạn 2

Giai đoạn 3

Cần phải
quan sát và
thí nghiệm

Xác định giả
thuyết

Kiểm chứng
giả thiết

www.trungtamtinhoc.edu.vn


3.4 Phương pháp sinh học
Là phương pháp thực nghiệm nghiên cứu những sinh vật có nhiều đặc
tính, tính chất thay đổi, các điều kiện sống cũng như điều kiện thời tiết
khác nhau.
Các nhà sinh vật học phải dùng phương pháp thực nghiệm (quan sát và
thí nghiệm) với nhiều điều kiện đặc biệt.

www.trungtamtinhoc.edu.vn


3.5 Phương pháp tâm lý học
Phương pháp này nhằm nghiên
cứu các hiện tượng tâm lý
Phương pháp nội

quan (chủ quan)
Phương pháp
ngoại quan

www.trungtamtinhoc.edu.vn

Phương pháp tự quan sát những hiện tượng
tâm lý xảy ra trong chính ý thức của mình
Phương pháp quan sát tâm lý người khác qua
những biểu hiện ghi nhận được từ bên ngoài


3.6 Phương pháp sử học
Là phương pháp nghiên cứu những gì đã xảy ra, đã biến chuyển, tiến hoá theo thời
gian. Phương pháp này nghiên cứu đời sống nhân loại thuộc về dĩ vãng thời xa xưa,
cổ đại…hay nghiên cứu về các dấu vết, di tích.

Tìm kiếm sử liệu

Phương pháp tìm kiếm sử liệu

www.trungtamtinhoc.edu.vn


3.7 Phương pháp nghiên cứu ngành khoa học về MT
3.7.1 Phương pháp luận
Nghiên cứu MT
sinh thái là nghiên
cứu sự tương tác
giữa các thành

phần của MT
Nghiên cứu môi
trường sinh thái
không được coi
nhẹ thành phần
nào trong hệ sinh
thái MT
www.trungtamtinhoc.edu.vn

4

1
2
3

Nghiên cứu MT
sinh thái cũng tức
là tìm những yếu
tố trội, chủ đạo
trong hệ sinh thái
của MT
Phương
pháp
nghiên cứu MT
sinh thái cũng
mang nội dung sự
kết hợp các khoa
học đa liên ngành
nhưng có giới hạn

3.7.2 Các phương pháp nghiên cứu
3.7.2.1 Một số phương pháp nghiên cứu sinh thái cổ điển
Các phương
pháp này nhằm
xác định về tính
chất của các cư
dân động, thực
vật hoặc về chất
lượng của chuỗi
năng lượng hoặc
các hướng khác
của cộng đồng
sinh thái

www.trungtamtinhoc.edu.vn

2

PP đánh giá số lượng
cá thể trong quần thể
4

PP xác định
chuỗi năng lượng

1

PP xác định kiểu phân
bố cá thể trong quần cư

3

PP khảo sát biến
động quần thể


3.7.2.2 Các phương pháp nghiên cứu sinh thái môi
trường đang được sử dụng hiện nay
Phương pháp GIS (Hệ thống thông tin địa lý – Viễn thám)
Đây là phương pháp kết hợp giữa dữ
liệu thông tin địa lý được nối kết với
các thông tin môi trường có liên quan
đến chất lượng nước, chế độ nước
(ngập lụt, phèn hoá), hiện trạng các
điểm phát thải của nhà máy, khu dân
cư, khu công nghiệp…

www.trungtamtinhoc.edu.vn