HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN mục VAY TRONG KIỂM TOÁN báo cáo tài CHÍNH tại CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG á (AEA)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (862.77 KB, 114 trang )
BỘ TÀI CHÍNH
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH
------------------
Sinh viên: Quản Phương Linh
Lớp: CQ48/22.04
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY
TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH
KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)
Chuyên ngành:
Kiểm toán
Mã số:
22
Giáo viên hướng dẫn:
PGS.TS. Thịnh Văn Vinh
HÀ NỘI – 2014
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình hình thực tế của
đơn vị thực tập.
Tác giả luận văn tốt nghiệp
Quản Phương Linh
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
MỤC LỤC
Sinh viên: Quản Phương Linh................................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................................................. x
DANH MỤC CÁC HÌNH – SƠ ĐỒ.............................................................................................................. xvii
MỞ ĐẦU................................................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1............................................................................................................................................... 4
LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH....4
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÁC KHOẢN VAY.............................................................................................. 4
1.1.1. Khái niệm đặc điểm và phân loại các khoản vay.................................................................................4
1.1.2. Kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay...............................................................................................6
Hệ thống KSNB đối với các khoản vay là toàn bộ các chính sách, các bước kiểm soát và các thủ tục kiểm
soát được thiết lập và áp dụng đối với các khoản vay nhằm đảm bảo cho đơn vị tuân thủ pháp luật và
các quy định, để kiểm tra, kiểm soát, ngăn ngừa và phát hiện gian lận, sai sót; để lập BCTC trung thực,
hợp lý; nhằm bảo vệ, quản lý và sử dụng có hiệu quả tài sản của đơn vị......................................................6
Mục tiêu kiểm soát chủ yếu, nội dung và các thủ tục kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay được khái
quát qua bảng 1.1 dưới đây...........................................................................................................................6
Bảng 1.1. Các thủ tục Kiểm soát nội bộ chủ yếu đối với các khoản vay........................................................6
Mục tiêu KSNB...............................................................................................................................................6
Nội dung và thể thức thủ tục kiểm soát........................................................................................................6
Đảm bảo cho các nghiệp vụ vay và trả nợ tiền vay, lãi vay ghi sổ là có căn cứ hợp lý.................................6
Quy định và kiểm tra việc thực hiện các quy định về:...................................................................................6
- Đánh số chứng từ, hợp đồng tín dụng........................................................................................................6
- Nội dung và trách nhiệm phê chuẩn đối với các khoản vay........................................................................6
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
- Có các chứng từ chứng minh cho nghiệp vụ vay và trả nợ tiền vay (giấy báo Nợ, giấy báo Có, thông báo
của ngân hàng…)............................................................................................................................................6
Đảm bảo cho các khoản vay được phê chuẩn đúng đắn..............................................................................6
Các khoản vay phải được phê chuẩn phù hợp với chính sách tín dụng của Công ty....................................6
Đảm bảo sự tính toán, đánh giá đúng đắn đối với các khoản vay và lãi tiền vay........................................6
Cơ sở dùng để tính toán tiền vay và lãi tiền vay phải đảm bảo đúng đắn, hợp lý. Thủ tục kiểm soát.........6
- Kiểm tra số liệu trên sổ sách với số liệu trên các đồng tín dụng và các chứng từ khác (về số tiền vay, tỷ
giá, thời hạn vay, lãi suất…)...........................................................................................................................6
- Kiểm tra việc tính toán lãi phải trả đối với các khoản vay và việc quy đổi tỷ giá(đối với các khoản vay có
gốc ngoại tệ)...................................................................................................................................................6
Đảm bảo cho việc phân loại và hạch toán đúng đắn các khoản vay và lãi tiền vay.....................................7
Việc phân loại và ghi sổ có đảm bảo theo thời hạn vay, theo từng đối tượng cho vay; việc hạch toán lãi
vay vào chi phí có đúng đối tượng chịu chi phí hay không. Thủ tục kiểm soát:.............................................7
- Kiểm tra các điều khoản trên hợp đồng, khế ước vay.................................................................................7
- Kiểm tra sơ đồ hạch toán có đảm bảo đúng tài khoản, quan hệ đối ứng và số tiền(trên sổ tổng hợp và
sổ chi tiết).......................................................................................................................................................7
Đảm bảo việc hạch toán đầy đủ, đúng kỳ các nghiệp vụ vay, trả nợ vay, lãi vay..........................................7
Nghiệp vụ phát sinh phải được ghi sổ đầy đủ không thừa, thiếu, trùng. Thủ tục kiểm soát: So sánh số
lượng hợp đồng, khế ước, giấy nhận nợ, chứng từ thanh toán tiền vay, lãi với số lượng bút toán ghi sổ.. .7
Ghi sổ phải kịp thời, đúng kỳ. Thủ tục kiểm soát: Kiểm tra sự phù hợp ngày phát sinh nghiệp vụ với ngày
ghi sổ..............................................................................................................................................................7
Đảm bảo sự cộng dồn đúng đắn các nghiệp vụ vay, trả nợ vay, lãi vay.......................................................7
Số liệu phải được cộng dồn đầy đủ, chính xác. Thủ tục kiểm soát: Kiểm tra sự tính toán, so sánh số liệu
tổng hợp từ các sổ chi tiết với các sổ tổng hợp..............................................................................................7
1.2. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BCTC...................................................7
1.2.1. Ý nghĩa quy trình kiểm toán khoản mục vay.......................................................................................7
1.2.2. Mục tiêu và căn cứ kiểm toán khoản mục vay....................................................................................8
1.2.2.1. Mục tiêu kiểm toán khoản mục vay.............................................................................................8
1.2.2.2. Căn cứ kiểm toán khoản mục vay..............................................................................................10
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
Các nguồn tài liệu (hay các căn cứ ) cụ thể để kiểm toán rất phong phú, đa dạng về hình thức,
nguồn gốc và nội dung. Có thể khái quát về các nguồn tài liệu (các căn cứ) chủ yếu gồm:...............10
Các chính sách, quy chế, quy định về kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay mà đơn vị đã áp dụng
trong công tác quản lý và kiểm soát nội bộ;.......................................................................................10
Các BCTC chủ yếu có liên quan, gồm Bảng cân đối kế toán (báo cáo các thông tin tài chính như vay
ngắn hạn, vay dài hạn), Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (báo cáo các thông tin tài chính như
chi phí lãi vay), Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (báo cáo các thông tin tài chính như: tiền vay ngắn hạn,
dài hạn nhận được; tiền chi trả nợ gốc vay, tiền chi trả lãi vay), Bản thuyết minh báo cáo tài chính
(báo cáo các thông tin chi tiết về các khoản vay, chi phí lãi vay);.......................................................10
Các sổ kế toán tổng hợp, chi tiết của các tài khoản chủ yếu liên quan đến các khoản vay như TK
311, TK 315, TK 341, TK 635….............................................................................................................10
Các chứng từ ghi nhận các nghiệp vụ liên quan đến các khoản vay đã phát sinh và là căn cứ ghi sổ
kế toán. Các chứng từ kế toán chủ yếu và phổ biến như các hợp đồng vay, Giấy báo nợ, báo có của
ngân hàng;...........................................................................................................................................10
Các hồ sơ, tài liệu khác liên quan đến các khoản vay như: Hợp đồng tín dụng, kế hoạch vay và trả
nợ vay…...............................................................................................................................................10
1.2.3. Khảo sát KSNB đối với khoản mục vay.....................................................................................10
1.2.3.1 Mục tiêu khảo sát KSNB.........................................................................................................10
Mục tiêu cụ thể và chủ yếu của khảo sát về KSNB là để hiểu rõ cơ cấu KSNB đối với các khoản Vay;
đánh giá mức độ rủi ro kiểm soát. Trên cơ sở kết quả khảo sát về KSNB , kiểm toán viên sẽ xác định
phạm vi kiểm toán và thiết kế các khảo sát cơ bản thích hợp (khảo sát nghiệp vụ, khảo sát số dư).10
1.2.3.2. Nội dung khảo sát về KSNB...................................................................................................11
Nội dung khảo sát của KTV bao gồm các công việc chính như sau:...................................................11
- Tìm hiểu, đánh giá về các chính sách kiểm soát, các quy định về kiểm soát nội bộ........................11
Để có được hiểu biết về các chính sách, các quy định của đơn vị về KSNB đối với các khoản Vay,
KTV cần yêu cầu nhà quản lý đơn vị cung cấp các văn bản quy định về KSNB có liên quan, như: Quy
định về chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của bộ phận hay cá nhân trong việc đưa ra kế hoạch, hay
đưa qa quyết định vay vốn. Quy định về trình tự thủ tục trong việc đàm phán kí kết hợp đồng tín
dụng…..................................................................................................................................................11
- Khảo sát về sự vận hành các quy chế kiểm soát nội bộ...................................................................11
Mục tiêu chủ yếu của khảo sát ở đây là đánh giá về tính hữu hiệu trong vận hành của các quy chế
KSNB, cụ thể là sự hiện hữu và tính thường xuyên, liên tục trong vận hành của các quy chế kiểm
soát, các bước kiểm soát. Cách thức khảo sát thu thập bằng chứng làm sơ sở đánh giá có thể áp
dụng rất đa dạng.................................................................................................................................11
Kiểm toán viên có thể phỏng vấn các nhận viên liên quan về sự hiện hữu của các bước kiểm soát,
kể cả tính thường xuyên hiện hữu vận hành của nó...........................................................................11
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
Một số thủ tục phố biến và hết sức quan trọng là kiểm tra các dấu hiệu của hoạt động KSNB lưu lại
trên các hồ sơ, tài liệu (như: Lời phê duyệt và chữ kí của người phê duyệt các hợp đồng vay, dấu
hiệu của hoàn thiện chứng từ kế toán, chữ kí của người kiểm tra việc ghi sổ kế toán…). Dấu hiệu
của kiểm soát nội bộ lưu lại trên các hồ sơ, tài liệu là bằng chứng có tính thuyết phục cao về sự
hiện hữu và tính thường xuyên, liên tục của hoạt động kiểm soát nội bộ trên thực tế.....................11
- Khảo sát về tình hình thực hiện các nguyên tắc tổ chức hoạt động kiểm soát nội bộ....................11
Khảo sát về tình hình thực hiện các nguyên tắc cơ bản trong tổ chức hoạt động KSNB của đơn vị
cũng là một công việc có ý nghĩa quan trọng. Sự thực hiện đúng đắn các nguyên tắc “Phân công và
uỷ quyền”, nguyên tắc “Bất kiêm nhiệm” sẽ đảm bảo tăng cường hiệu lực của hoạt động kiểm soát
nội bộ, ngăn ngừa và hạn chế được sự lạm dụng hay lợi dụng chức năng, quyền hạn trong quá trình
thực hiện công việc. KTV cần chú ý đến việc thực hiện thủ tục phê duyệt có đúng chức năng không;
Việc phân công bố trí người trong các khâu có đảm bảo sự độc lập cần thiết cho sự giám sát chặt
chẽ hay không.....................................................................................................................................11
1.2.3.3. Phương pháp khảo sát KSNB đối với các khoản vay.............................................................12
Việc nghiên cứu, khảo sát và đánh giá về KSNB đối với các khoản vay thường được tiến hành theo
trình tự như sau:.................................................................................................................................12
Bước 1: Thiết lập hệ thống câu hỏi sẵn về KSNB đối với các khoản vay. việc thiết lập hệ thống câu
hỏi này phải theo trình tự, đầy đủ và chặt chẽ...................................................................................12
Để thiết lập được hệ thống câu hỏi này, yêu cầu KTV phải có được sự hiểu biết nhất định về KSNB
chu ki bán hàng và thu tiền cũng như hiểu biết về sự vận hành và quy định kiểm soát đặc thù của
đơn vị được kiểm toán để thiết lập hệ thống câu hỏi cho phù hợp...................................................12
Bước 2: Trực tiếp khảo sát, thu thập tìm hiểu về quá trình KSNB các bước bán hàng và thu tiền của
đơn vị được kiểm toán theo các mục tiêu kiểm soát chủ yếu để làm cơ sở đánh giá trên các hoạt
động KSNB đã nêu trên.......................................................................................................................12
Khi khảo sát quá trình KSNB đối với các khoản vay ở đơn vị được kiểm toán, KTV sẽ áp dụng các
thủ tục, các kĩ thuật phù hợp để thu thập được các tài liệu, thông tin cần thiết. Trong quá trình
khảo sát, kiểm toán viên phải ghi lại tất cả những kết quả đã khảo sát làm căn cứ cho việc đánh giá
của kiểm toán viên ở bước 3 và để làm bằng chứng lưu vào hồ sơ kiểm toán..................................12
Bước 3: Đánh giá về hiệu lực KSNB và rủi ro kiển soát đối với các khoản vay...................................12
Dựa trên kết quả khảo sát ( bước 2) KTV đánh giá rủi ro kiểm soát các khoản vay của đơn vị ở mức
nào (cao, thung bình, thấp) hay ở các mức độ phần trăm. Việc đánh giá rủi ro kiểm soát nói trên
cũng có thể được minh hoạ bằng lưu đồ............................................................................................12
Bước 4: Đánh giá chi phí và lợi ích của việc khảo sát kiểm soát........................................................12
Từ kết quả của bước 3, kiểm toán viên phải tính toán để lựa chọn tiếp tục các khảo sát chi tiết về
kiểm soát hay quay về thực hiện các khảo sát cơ bản. Việc tính toán cân nhắc luôn được kiểm toán
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
ciên đặt ra trong mối quan hệ giữa cho phí kiểm toán là thấp nhất với mức độ thoả mãn trong kiểm
toán là cao nhất và rủi ro kiểm toán là thấp nhất...............................................................................12
Bước 5: Thiết kế các khảo sát cơ bản (đặc biệt là khảo sát chi tiết) đối với các khoản vay và xác định
quy mô, phạm vi ấp dụng phương pháp kiểm toán cơ bản................................................................12
Kết quả các khảo sát về hoạt động KSNB đối với các khoản vay là căn cứ để kiểm toán viên đưa ra
quyết định về phạm vi các thử nghiệm cơ bản một cách phù hợp....................................................12
Khảo sát về KSNB là một công việc cần thiết, nhưng cũng tốn nhiều công sức và thời gian, đòi hỏi
kiểm toán viên phải có nhận thức đúng đắn và dành thời gian, công sức phù hợp. Nếu làm tốt khâu
khảo sát này sẽ tạo điều kiện cho bước thực hiện các khảo sát cơ bản đúng trọng tâm với quy mô
hợp lý, tiết kiệm chi phí kiểm toán mà hiệu quả sẽ cao......................................................................13
1.3. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH..........................13
1.2.3.1. Lập kế hoạch kiểm toán.............................................................................................................13
1.2.3.2. Thực hiện kiểm toán đối với các khoản vay...............................................................................19
1.2.3.3. Kết thúc kiểm toán.....................................................................................................................23
Giai đoạn kết thúc kiểm toán thường bao gồm các công việc như tổng hợp kết quả kiểm toán,
hoàn thiện hồ sơ kiểm toán và đưa ra ý kiến kiểm toán về khoản mục vay.......................................23
1.4. CÁC RỦI RO THƯỜNG GẶP KHI KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY.............................................................23
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................. 25
THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)............................................................................................. 25
2.1. GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)................................................................25
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty TNHH Kiểm toán Đông Á (AEA)..................................25
2.1.2.Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh.............................................................................26
2.1 .4. Đặc điểm tổ chức đoàn kiểm toán.....................................................................................................31
2.1.5. Đặc điểm tổ chức công tác kiểm toán................................................................................................32
2.1.6. Quy trình thực hiện cuộc kiểm toán báo cáo tài chính.......................................................................33
2.1.7. Đặc điểm tổ chức hồ sơ kiểm toán và giấy tờ làm việc:.....................................................................39
2.1.8. Đặc điểm kiểm soát chất lượng kiểm toán tại công ty:.....................................................................40
2.2. THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CÁC KHOẢN VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)............................................................................................. 42
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
2.2.1. Lập kế hoạch kiểm toán và thiết kế chương trình kiểm toán các khoản vay....................................42
2.2.1.1. Chuẩn bị kế hoạch kiểm toán.....................................................................................................42
a. Tìm hiểu khách hàng và khả năng chấp nhận hợp đồng kiểm toán...................................................42
2.2.1.2. Thu thập thông tin cơ sở về các khoản vay................................................................................44
2.2.1.3. Phân tích sơ bộ về các khoản vay...............................................................................................45
2.2.1.4. Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro đối với khoản mục vay..........................................................47
2.2.1.5. Lập kế hoạch kiểm toán chi tiết và soạn thảo chương trình kiểm toán....................................53
2.2.2. Thực hiện kiểm toán .........................................................................................................................53
2.2.2.1. Thực hiện thủ tục khảo sát kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay.........................................53
2.2.2.2. Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết.............................................................................................54
2.2.3. Kết thúc kiểm toán.............................................................................................................................54
CHƯƠNG 3............................................................................................................................................. 56
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CÁC KHOẢN VAY TRONG KIỂM TOÁN
BCTC TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)...............................................................................56
3.1. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BCTC TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)............................................................................................. 56
3.1.1. Ưu điểm.............................................................................................................................................56
3.1.2. Hạn chế..............................................................................................................................................57
3.1.2.1. Hạn chế trong công tác lập kế hoạch kiểm toán........................................................................57
3.1.2.2. Hạn chế trong công tác thực hiện kiểm toán.............................................................................58
3.1.2.3. Hạn chế trong giai đoạn kết thúc kiểm toán..............................................................................59
3.1.3. Nguyên nhân của thực trạng.........................................................................................................60
3.1.4. Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ thực trạng................................................................61
3.2.2. Tính tất yếu hoàn thiện kiểm toán khoản mục vay trong Kiểm toán Báo cáo tài chính...................63
3.4. MỘT SỐ Ý KIẾN HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO
TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)..........................................................................66
3.4.1. Trong giai đoạn lập kế hoạch............................................................................................................66
3.4.2. Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán............................................................................................67
Hoàn thiện việc thu thập bằng chứng kiểm toán có hiệu quả................................................................68
3.4.3. Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán...................................................................................................69
3.5. NHỮNG ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN KIẾN NGHỊ........................................................................................ 69
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
KẾT LUẬN............................................................................................................................................... 73
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................................... 74
PHỤ LỤC................................................................................................................................................. 75
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BCTC
Báo cáo tài chính
CMKT
Chuẩn mực kiểm toán
ISA
International standards on auditing
Chuẩn mực kiểm toán quốc tế
KSNB
Kiểm soát nội bộ
KTV
Kiểm toán viên
RRKS
Rủi ro kiểm soát
TNHH
Trách nhiệm hữu hạn
VSA
Vietnamese standards on auditing
Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam
VAS
Vietnamese accounting standards
Chuẩn mực kế toán Việt Nam
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
DANH MỤC CÁC BẢNG
Sinh viên: Quản Phương Linh................................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................................................. ix
DANH MỤC CÁC HÌNH – SƠ ĐỒ.............................................................................................................. xvi
MỞ ĐẦU................................................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1............................................................................................................................................... 4
LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH....4
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÁC KHOẢN VAY.............................................................................................. 4
1.1.1. Khái niệm đặc điểm và phân loại các khoản vay.................................................................................4
1.1.2. Kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay...............................................................................................6
Hệ thống KSNB đối với các khoản vay là toàn bộ các chính sách, các bước kiểm soát và các thủ tục kiểm
soát được thiết lập và áp dụng đối với các khoản vay nhằm đảm bảo cho đơn vị tuân thủ pháp luật và
các quy định, để kiểm tra, kiểm soát, ngăn ngừa và phát hiện gian lận, sai sót; để lập BCTC trung thực,
hợp lý; nhằm bảo vệ, quản lý và sử dụng có hiệu quả tài sản của đơn vị......................................................6
Mục tiêu kiểm soát chủ yếu, nội dung và các thủ tục kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay được khái
quát qua bảng 1.1 dưới đây...........................................................................................................................6
Bảng 1.1. Các thủ tục Kiểm soát nội bộ chủ yếu đối với các khoản vay........................................................6
Mục tiêu KSNB...............................................................................................................................................6
Nội dung và thể thức thủ tục kiểm soát........................................................................................................6
Đảm bảo cho các nghiệp vụ vay và trả nợ tiền vay, lãi vay ghi sổ là có căn cứ hợp lý.................................6
Quy định và kiểm tra việc thực hiện các quy định về:...................................................................................6
- Đánh số chứng từ, hợp đồng tín dụng........................................................................................................6
- Nội dung và trách nhiệm phê chuẩn đối với các khoản vay........................................................................6
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
- Có các chứng từ chứng minh cho nghiệp vụ vay và trả nợ tiền vay (giấy báo Nợ, giấy báo Có, thông báo
của ngân hàng…)............................................................................................................................................6
Đảm bảo cho các khoản vay được phê chuẩn đúng đắn..............................................................................6
Các khoản vay phải được phê chuẩn phù hợp với chính sách tín dụng của Công ty....................................6
Đảm bảo sự tính toán, đánh giá đúng đắn đối với các khoản vay và lãi tiền vay........................................6
Cơ sở dùng để tính toán tiền vay và lãi tiền vay phải đảm bảo đúng đắn, hợp lý. Thủ tục kiểm soát.........6
- Kiểm tra số liệu trên sổ sách với số liệu trên các đồng tín dụng và các chứng từ khác (về số tiền vay, tỷ
giá, thời hạn vay, lãi suất…)...........................................................................................................................6
- Kiểm tra việc tính toán lãi phải trả đối với các khoản vay và việc quy đổi tỷ giá(đối với các khoản vay có
gốc ngoại tệ)...................................................................................................................................................6
Đảm bảo cho việc phân loại và hạch toán đúng đắn các khoản vay và lãi tiền vay.....................................7
Việc phân loại và ghi sổ có đảm bảo theo thời hạn vay, theo từng đối tượng cho vay; việc hạch toán lãi
vay vào chi phí có đúng đối tượng chịu chi phí hay không. Thủ tục kiểm soát:.............................................7
- Kiểm tra các điều khoản trên hợp đồng, khế ước vay.................................................................................7
- Kiểm tra sơ đồ hạch toán có đảm bảo đúng tài khoản, quan hệ đối ứng và số tiền(trên sổ tổng hợp và
sổ chi tiết).......................................................................................................................................................7
Đảm bảo việc hạch toán đầy đủ, đúng kỳ các nghiệp vụ vay, trả nợ vay, lãi vay..........................................7
Nghiệp vụ phát sinh phải được ghi sổ đầy đủ không thừa, thiếu, trùng. Thủ tục kiểm soát: So sánh số
lượng hợp đồng, khế ước, giấy nhận nợ, chứng từ thanh toán tiền vay, lãi với số lượng bút toán ghi sổ.. .7
Ghi sổ phải kịp thời, đúng kỳ. Thủ tục kiểm soát: Kiểm tra sự phù hợp ngày phát sinh nghiệp vụ với ngày
ghi sổ..............................................................................................................................................................7
Đảm bảo sự cộng dồn đúng đắn các nghiệp vụ vay, trả nợ vay, lãi vay.......................................................7
Số liệu phải được cộng dồn đầy đủ, chính xác. Thủ tục kiểm soát: Kiểm tra sự tính toán, so sánh số liệu
tổng hợp từ các sổ chi tiết với các sổ tổng hợp..............................................................................................7
1.2. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BCTC...................................................7
1.2.1. Ý nghĩa quy trình kiểm toán khoản mục vay.......................................................................................7
1.2.2. Mục tiêu và căn cứ kiểm toán khoản mục vay....................................................................................8
1.2.2.1. Mục tiêu kiểm toán khoản mục vay.............................................................................................8
1.2.2.2. Căn cứ kiểm toán khoản mục vay..............................................................................................10
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
Các nguồn tài liệu (hay các căn cứ ) cụ thể để kiểm toán rất phong phú, đa dạng về hình thức,
nguồn gốc và nội dung. Có thể khái quát về các nguồn tài liệu (các căn cứ) chủ yếu gồm:...............10
Các chính sách, quy chế, quy định về kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay mà đơn vị đã áp dụng
trong công tác quản lý và kiểm soát nội bộ;.......................................................................................10
Các BCTC chủ yếu có liên quan, gồm Bảng cân đối kế toán (báo cáo các thông tin tài chính như vay
ngắn hạn, vay dài hạn), Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (báo cáo các thông tin tài chính như
chi phí lãi vay), Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (báo cáo các thông tin tài chính như: tiền vay ngắn hạn,
dài hạn nhận được; tiền chi trả nợ gốc vay, tiền chi trả lãi vay), Bản thuyết minh báo cáo tài chính
(báo cáo các thông tin chi tiết về các khoản vay, chi phí lãi vay);.......................................................10
Các sổ kế toán tổng hợp, chi tiết của các tài khoản chủ yếu liên quan đến các khoản vay như TK
311, TK 315, TK 341, TK 635….............................................................................................................10
Các chứng từ ghi nhận các nghiệp vụ liên quan đến các khoản vay đã phát sinh và là căn cứ ghi sổ
kế toán. Các chứng từ kế toán chủ yếu và phổ biến như các hợp đồng vay, Giấy báo nợ, báo có của
ngân hàng;...........................................................................................................................................10
Các hồ sơ, tài liệu khác liên quan đến các khoản vay như: Hợp đồng tín dụng, kế hoạch vay và trả
nợ vay…...............................................................................................................................................10
1.2.3. Khảo sát KSNB đối với khoản mục vay.....................................................................................10
1.2.3.1 Mục tiêu khảo sát KSNB.........................................................................................................10
Mục tiêu cụ thể và chủ yếu của khảo sát về KSNB là để hiểu rõ cơ cấu KSNB đối với các khoản Vay;
đánh giá mức độ rủi ro kiểm soát. Trên cơ sở kết quả khảo sát về KSNB , kiểm toán viên sẽ xác định
phạm vi kiểm toán và thiết kế các khảo sát cơ bản thích hợp (khảo sát nghiệp vụ, khảo sát số dư).10
1.2.3.2. Nội dung khảo sát về KSNB...................................................................................................11
Nội dung khảo sát của KTV bao gồm các công việc chính như sau:...................................................11
- Tìm hiểu, đánh giá về các chính sách kiểm soát, các quy định về kiểm soát nội bộ........................11
Để có được hiểu biết về các chính sách, các quy định của đơn vị về KSNB đối với các khoản Vay,
KTV cần yêu cầu nhà quản lý đơn vị cung cấp các văn bản quy định về KSNB có liên quan, như: Quy
định về chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của bộ phận hay cá nhân trong việc đưa ra kế hoạch, hay
đưa qa quyết định vay vốn. Quy định về trình tự thủ tục trong việc đàm phán kí kết hợp đồng tín
dụng…..................................................................................................................................................11
- Khảo sát về sự vận hành các quy chế kiểm soát nội bộ...................................................................11
Mục tiêu chủ yếu của khảo sát ở đây là đánh giá về tính hữu hiệu trong vận hành của các quy chế
KSNB, cụ thể là sự hiện hữu và tính thường xuyên, liên tục trong vận hành của các quy chế kiểm
soát, các bước kiểm soát. Cách thức khảo sát thu thập bằng chứng làm sơ sở đánh giá có thể áp
dụng rất đa dạng.................................................................................................................................11
Kiểm toán viên có thể phỏng vấn các nhận viên liên quan về sự hiện hữu của các bước kiểm soát,
kể cả tính thường xuyên hiện hữu vận hành của nó...........................................................................11
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
Một số thủ tục phố biến và hết sức quan trọng là kiểm tra các dấu hiệu của hoạt động KSNB lưu lại
trên các hồ sơ, tài liệu (như: Lời phê duyệt và chữ kí của người phê duyệt các hợp đồng vay, dấu
hiệu của hoàn thiện chứng từ kế toán, chữ kí của người kiểm tra việc ghi sổ kế toán…). Dấu hiệu
của kiểm soát nội bộ lưu lại trên các hồ sơ, tài liệu là bằng chứng có tính thuyết phục cao về sự
hiện hữu và tính thường xuyên, liên tục của hoạt động kiểm soát nội bộ trên thực tế.....................11
- Khảo sát về tình hình thực hiện các nguyên tắc tổ chức hoạt động kiểm soát nội bộ....................11
Khảo sát về tình hình thực hiện các nguyên tắc cơ bản trong tổ chức hoạt động KSNB của đơn vị
cũng là một công việc có ý nghĩa quan trọng. Sự thực hiện đúng đắn các nguyên tắc “Phân công và
uỷ quyền”, nguyên tắc “Bất kiêm nhiệm” sẽ đảm bảo tăng cường hiệu lực của hoạt động kiểm soát
nội bộ, ngăn ngừa và hạn chế được sự lạm dụng hay lợi dụng chức năng, quyền hạn trong quá trình
thực hiện công việc. KTV cần chú ý đến việc thực hiện thủ tục phê duyệt có đúng chức năng không;
Việc phân công bố trí người trong các khâu có đảm bảo sự độc lập cần thiết cho sự giám sát chặt
chẽ hay không.....................................................................................................................................11
1.2.3.3. Phương pháp khảo sát KSNB đối với các khoản vay.............................................................12
Việc nghiên cứu, khảo sát và đánh giá về KSNB đối với các khoản vay thường được tiến hành theo
trình tự như sau:.................................................................................................................................12
Bước 1: Thiết lập hệ thống câu hỏi sẵn về KSNB đối với các khoản vay. việc thiết lập hệ thống câu
hỏi này phải theo trình tự, đầy đủ và chặt chẽ...................................................................................12
Để thiết lập được hệ thống câu hỏi này, yêu cầu KTV phải có được sự hiểu biết nhất định về KSNB
chu ki bán hàng và thu tiền cũng như hiểu biết về sự vận hành và quy định kiểm soát đặc thù của
đơn vị được kiểm toán để thiết lập hệ thống câu hỏi cho phù hợp...................................................12
Bước 2: Trực tiếp khảo sát, thu thập tìm hiểu về quá trình KSNB các bước bán hàng và thu tiền của
đơn vị được kiểm toán theo các mục tiêu kiểm soát chủ yếu để làm cơ sở đánh giá trên các hoạt
động KSNB đã nêu trên.......................................................................................................................12
Khi khảo sát quá trình KSNB đối với các khoản vay ở đơn vị được kiểm toán, KTV sẽ áp dụng các
thủ tục, các kĩ thuật phù hợp để thu thập được các tài liệu, thông tin cần thiết. Trong quá trình
khảo sát, kiểm toán viên phải ghi lại tất cả những kết quả đã khảo sát làm căn cứ cho việc đánh giá
của kiểm toán viên ở bước 3 và để làm bằng chứng lưu vào hồ sơ kiểm toán..................................12
Bước 3: Đánh giá về hiệu lực KSNB và rủi ro kiển soát đối với các khoản vay...................................12
Dựa trên kết quả khảo sát ( bước 2) KTV đánh giá rủi ro kiểm soát các khoản vay của đơn vị ở mức
nào (cao, thung bình, thấp) hay ở các mức độ phần trăm. Việc đánh giá rủi ro kiểm soát nói trên
cũng có thể được minh hoạ bằng lưu đồ............................................................................................12
Bước 4: Đánh giá chi phí và lợi ích của việc khảo sát kiểm soát........................................................12
Từ kết quả của bước 3, kiểm toán viên phải tính toán để lựa chọn tiếp tục các khảo sát chi tiết về
kiểm soát hay quay về thực hiện các khảo sát cơ bản. Việc tính toán cân nhắc luôn được kiểm toán
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
ciên đặt ra trong mối quan hệ giữa cho phí kiểm toán là thấp nhất với mức độ thoả mãn trong kiểm
toán là cao nhất và rủi ro kiểm toán là thấp nhất...............................................................................12
Bước 5: Thiết kế các khảo sát cơ bản (đặc biệt là khảo sát chi tiết) đối với các khoản vay và xác định
quy mô, phạm vi ấp dụng phương pháp kiểm toán cơ bản................................................................12
Kết quả các khảo sát về hoạt động KSNB đối với các khoản vay là căn cứ để kiểm toán viên đưa ra
quyết định về phạm vi các thử nghiệm cơ bản một cách phù hợp....................................................12
Khảo sát về KSNB là một công việc cần thiết, nhưng cũng tốn nhiều công sức và thời gian, đòi hỏi
kiểm toán viên phải có nhận thức đúng đắn và dành thời gian, công sức phù hợp. Nếu làm tốt khâu
khảo sát này sẽ tạo điều kiện cho bước thực hiện các khảo sát cơ bản đúng trọng tâm với quy mô
hợp lý, tiết kiệm chi phí kiểm toán mà hiệu quả sẽ cao......................................................................13
1.3. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH..........................13
1.2.3.1. Lập kế hoạch kiểm toán.............................................................................................................13
1.2.3.2. Thực hiện kiểm toán đối với các khoản vay...............................................................................19
1.2.3.3. Kết thúc kiểm toán.....................................................................................................................23
Giai đoạn kết thúc kiểm toán thường bao gồm các công việc như tổng hợp kết quả kiểm toán,
hoàn thiện hồ sơ kiểm toán và đưa ra ý kiến kiểm toán về khoản mục vay.......................................23
1.4. CÁC RỦI RO THƯỜNG GẶP KHI KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY.............................................................23
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................. 25
THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)............................................................................................. 25
2.1. GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)................................................................25
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty TNHH Kiểm toán Đông Á (AEA)..................................25
2.1.2.Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh.............................................................................26
2.1 .4. Đặc điểm tổ chức đoàn kiểm toán.....................................................................................................31
2.1.5. Đặc điểm tổ chức công tác kiểm toán................................................................................................32
2.1.6. Quy trình thực hiện cuộc kiểm toán báo cáo tài chính.......................................................................33
2.1.7. Đặc điểm tổ chức hồ sơ kiểm toán và giấy tờ làm việc:.....................................................................39
2.1.8. Đặc điểm kiểm soát chất lượng kiểm toán tại công ty:.....................................................................40
2.2. THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CÁC KHOẢN VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)............................................................................................. 42
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
2.2.1. Lập kế hoạch kiểm toán và thiết kế chương trình kiểm toán các khoản vay....................................42
2.2.1.1. Chuẩn bị kế hoạch kiểm toán.....................................................................................................42
a. Tìm hiểu khách hàng và khả năng chấp nhận hợp đồng kiểm toán...................................................42
2.2.1.2. Thu thập thông tin cơ sở về các khoản vay................................................................................44
2.2.1.3. Phân tích sơ bộ về các khoản vay...............................................................................................45
2.2.1.4. Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro đối với khoản mục vay..........................................................47
2.2.1.5. Lập kế hoạch kiểm toán chi tiết và soạn thảo chương trình kiểm toán....................................53
2.2.2. Thực hiện kiểm toán .........................................................................................................................53
2.2.2.1. Thực hiện thủ tục khảo sát kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay.........................................53
2.2.2.2. Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết.............................................................................................54
2.2.3. Kết thúc kiểm toán.............................................................................................................................54
CHƯƠNG 3............................................................................................................................................. 56
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CÁC KHOẢN VAY TRONG KIỂM TOÁN
BCTC TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)...............................................................................56
3.1. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BCTC TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)............................................................................................. 56
3.1.1. Ưu điểm.............................................................................................................................................56
3.1.2. Hạn chế..............................................................................................................................................57
3.1.2.1. Hạn chế trong công tác lập kế hoạch kiểm toán........................................................................57
3.1.2.2. Hạn chế trong công tác thực hiện kiểm toán.............................................................................58
3.1.2.3. Hạn chế trong giai đoạn kết thúc kiểm toán..............................................................................59
3.1.3. Nguyên nhân của thực trạng.........................................................................................................60
3.1.4. Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ thực trạng................................................................61
3.2.2. Tính tất yếu hoàn thiện kiểm toán khoản mục vay trong Kiểm toán Báo cáo tài chính...................63
3.4. MỘT SỐ Ý KIẾN HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO
TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)..........................................................................66
3.4.1. Trong giai đoạn lập kế hoạch............................................................................................................66
3.4.2. Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán............................................................................................67
Hoàn thiện việc thu thập bằng chứng kiểm toán có hiệu quả................................................................68
3.4.3. Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán...................................................................................................69
3.5. NHỮNG ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN KIẾN NGHỊ........................................................................................ 69
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
KẾT LUẬN............................................................................................................................................... 73
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................................... 74
PHỤ LỤC................................................................................................................................................. 75
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
DANH MỤC CÁC HÌNH – SƠ ĐỒ
Sinh viên: Quản Phương Linh................................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................................................. ix
DANH MỤC CÁC HÌNH – SƠ ĐỒ.............................................................................................................. xvi
MỞ ĐẦU................................................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1............................................................................................................................................... 4
LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH....4
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÁC KHOẢN VAY.............................................................................................. 4
1.1.1. Khái niệm đặc điểm và phân loại các khoản vay.................................................................................4
1.1.2. Kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay...............................................................................................6
Hệ thống KSNB đối với các khoản vay là toàn bộ các chính sách, các bước kiểm soát và các thủ tục kiểm
soát được thiết lập và áp dụng đối với các khoản vay nhằm đảm bảo cho đơn vị tuân thủ pháp luật và
các quy định, để kiểm tra, kiểm soát, ngăn ngừa và phát hiện gian lận, sai sót; để lập BCTC trung thực,
hợp lý; nhằm bảo vệ, quản lý và sử dụng có hiệu quả tài sản của đơn vị......................................................6
Mục tiêu kiểm soát chủ yếu, nội dung và các thủ tục kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay được khái
quát qua bảng 1.1 dưới đây...........................................................................................................................6
Bảng 1.1. Các thủ tục Kiểm soát nội bộ chủ yếu đối với các khoản vay........................................................6
Mục tiêu KSNB...............................................................................................................................................6
Nội dung và thể thức thủ tục kiểm soát........................................................................................................6
Đảm bảo cho các nghiệp vụ vay và trả nợ tiền vay, lãi vay ghi sổ là có căn cứ hợp lý.................................6
Quy định và kiểm tra việc thực hiện các quy định về:...................................................................................6
- Đánh số chứng từ, hợp đồng tín dụng........................................................................................................6
- Nội dung và trách nhiệm phê chuẩn đối với các khoản vay........................................................................6
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
- Có các chứng từ chứng minh cho nghiệp vụ vay và trả nợ tiền vay (giấy báo Nợ, giấy báo Có, thông báo
của ngân hàng…)............................................................................................................................................6
Đảm bảo cho các khoản vay được phê chuẩn đúng đắn..............................................................................6
Các khoản vay phải được phê chuẩn phù hợp với chính sách tín dụng của Công ty....................................6
Đảm bảo sự tính toán, đánh giá đúng đắn đối với các khoản vay và lãi tiền vay........................................6
Cơ sở dùng để tính toán tiền vay và lãi tiền vay phải đảm bảo đúng đắn, hợp lý. Thủ tục kiểm soát.........6
- Kiểm tra số liệu trên sổ sách với số liệu trên các đồng tín dụng và các chứng từ khác (về số tiền vay, tỷ
giá, thời hạn vay, lãi suất…)...........................................................................................................................6
- Kiểm tra việc tính toán lãi phải trả đối với các khoản vay và việc quy đổi tỷ giá(đối với các khoản vay có
gốc ngoại tệ)...................................................................................................................................................6
Đảm bảo cho việc phân loại và hạch toán đúng đắn các khoản vay và lãi tiền vay.....................................7
Việc phân loại và ghi sổ có đảm bảo theo thời hạn vay, theo từng đối tượng cho vay; việc hạch toán lãi
vay vào chi phí có đúng đối tượng chịu chi phí hay không. Thủ tục kiểm soát:.............................................7
- Kiểm tra các điều khoản trên hợp đồng, khế ước vay.................................................................................7
- Kiểm tra sơ đồ hạch toán có đảm bảo đúng tài khoản, quan hệ đối ứng và số tiền(trên sổ tổng hợp và
sổ chi tiết).......................................................................................................................................................7
Đảm bảo việc hạch toán đầy đủ, đúng kỳ các nghiệp vụ vay, trả nợ vay, lãi vay..........................................7
Nghiệp vụ phát sinh phải được ghi sổ đầy đủ không thừa, thiếu, trùng. Thủ tục kiểm soát: So sánh số
lượng hợp đồng, khế ước, giấy nhận nợ, chứng từ thanh toán tiền vay, lãi với số lượng bút toán ghi sổ.. .7
Ghi sổ phải kịp thời, đúng kỳ. Thủ tục kiểm soát: Kiểm tra sự phù hợp ngày phát sinh nghiệp vụ với ngày
ghi sổ..............................................................................................................................................................7
Đảm bảo sự cộng dồn đúng đắn các nghiệp vụ vay, trả nợ vay, lãi vay.......................................................7
Số liệu phải được cộng dồn đầy đủ, chính xác. Thủ tục kiểm soát: Kiểm tra sự tính toán, so sánh số liệu
tổng hợp từ các sổ chi tiết với các sổ tổng hợp..............................................................................................7
1.2. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BCTC...................................................7
1.2.1. Ý nghĩa quy trình kiểm toán khoản mục vay.......................................................................................7
1.2.2. Mục tiêu và căn cứ kiểm toán khoản mục vay....................................................................................8
1.2.2.1. Mục tiêu kiểm toán khoản mục vay.............................................................................................8
1.2.2.2. Căn cứ kiểm toán khoản mục vay..............................................................................................10
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
Các nguồn tài liệu (hay các căn cứ ) cụ thể để kiểm toán rất phong phú, đa dạng về hình thức,
nguồn gốc và nội dung. Có thể khái quát về các nguồn tài liệu (các căn cứ) chủ yếu gồm:...............10
Các chính sách, quy chế, quy định về kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay mà đơn vị đã áp dụng
trong công tác quản lý và kiểm soát nội bộ;.......................................................................................10
Các BCTC chủ yếu có liên quan, gồm Bảng cân đối kế toán (báo cáo các thông tin tài chính như vay
ngắn hạn, vay dài hạn), Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (báo cáo các thông tin tài chính như
chi phí lãi vay), Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (báo cáo các thông tin tài chính như: tiền vay ngắn hạn,
dài hạn nhận được; tiền chi trả nợ gốc vay, tiền chi trả lãi vay), Bản thuyết minh báo cáo tài chính
(báo cáo các thông tin chi tiết về các khoản vay, chi phí lãi vay);.......................................................10
Các sổ kế toán tổng hợp, chi tiết của các tài khoản chủ yếu liên quan đến các khoản vay như TK
311, TK 315, TK 341, TK 635….............................................................................................................10
Các chứng từ ghi nhận các nghiệp vụ liên quan đến các khoản vay đã phát sinh và là căn cứ ghi sổ
kế toán. Các chứng từ kế toán chủ yếu và phổ biến như các hợp đồng vay, Giấy báo nợ, báo có của
ngân hàng;...........................................................................................................................................10
Các hồ sơ, tài liệu khác liên quan đến các khoản vay như: Hợp đồng tín dụng, kế hoạch vay và trả
nợ vay…...............................................................................................................................................10
1.2.3. Khảo sát KSNB đối với khoản mục vay.....................................................................................10
1.2.3.1 Mục tiêu khảo sát KSNB.........................................................................................................10
Mục tiêu cụ thể và chủ yếu của khảo sát về KSNB là để hiểu rõ cơ cấu KSNB đối với các khoản Vay;
đánh giá mức độ rủi ro kiểm soát. Trên cơ sở kết quả khảo sát về KSNB , kiểm toán viên sẽ xác định
phạm vi kiểm toán và thiết kế các khảo sát cơ bản thích hợp (khảo sát nghiệp vụ, khảo sát số dư).10
1.2.3.2. Nội dung khảo sát về KSNB...................................................................................................11
Nội dung khảo sát của KTV bao gồm các công việc chính như sau:...................................................11
- Tìm hiểu, đánh giá về các chính sách kiểm soát, các quy định về kiểm soát nội bộ........................11
Để có được hiểu biết về các chính sách, các quy định của đơn vị về KSNB đối với các khoản Vay,
KTV cần yêu cầu nhà quản lý đơn vị cung cấp các văn bản quy định về KSNB có liên quan, như: Quy
định về chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của bộ phận hay cá nhân trong việc đưa ra kế hoạch, hay
đưa qa quyết định vay vốn. Quy định về trình tự thủ tục trong việc đàm phán kí kết hợp đồng tín
dụng…..................................................................................................................................................11
- Khảo sát về sự vận hành các quy chế kiểm soát nội bộ...................................................................11
Mục tiêu chủ yếu của khảo sát ở đây là đánh giá về tính hữu hiệu trong vận hành của các quy chế
KSNB, cụ thể là sự hiện hữu và tính thường xuyên, liên tục trong vận hành của các quy chế kiểm
soát, các bước kiểm soát. Cách thức khảo sát thu thập bằng chứng làm sơ sở đánh giá có thể áp
dụng rất đa dạng.................................................................................................................................11
Kiểm toán viên có thể phỏng vấn các nhận viên liên quan về sự hiện hữu của các bước kiểm soát,
kể cả tính thường xuyên hiện hữu vận hành của nó...........................................................................11
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
Một số thủ tục phố biến và hết sức quan trọng là kiểm tra các dấu hiệu của hoạt động KSNB lưu lại
trên các hồ sơ, tài liệu (như: Lời phê duyệt và chữ kí của người phê duyệt các hợp đồng vay, dấu
hiệu của hoàn thiện chứng từ kế toán, chữ kí của người kiểm tra việc ghi sổ kế toán…). Dấu hiệu
của kiểm soát nội bộ lưu lại trên các hồ sơ, tài liệu là bằng chứng có tính thuyết phục cao về sự
hiện hữu và tính thường xuyên, liên tục của hoạt động kiểm soát nội bộ trên thực tế.....................11
- Khảo sát về tình hình thực hiện các nguyên tắc tổ chức hoạt động kiểm soát nội bộ....................11
Khảo sát về tình hình thực hiện các nguyên tắc cơ bản trong tổ chức hoạt động KSNB của đơn vị
cũng là một công việc có ý nghĩa quan trọng. Sự thực hiện đúng đắn các nguyên tắc “Phân công và
uỷ quyền”, nguyên tắc “Bất kiêm nhiệm” sẽ đảm bảo tăng cường hiệu lực của hoạt động kiểm soát
nội bộ, ngăn ngừa và hạn chế được sự lạm dụng hay lợi dụng chức năng, quyền hạn trong quá trình
thực hiện công việc. KTV cần chú ý đến việc thực hiện thủ tục phê duyệt có đúng chức năng không;
Việc phân công bố trí người trong các khâu có đảm bảo sự độc lập cần thiết cho sự giám sát chặt
chẽ hay không.....................................................................................................................................11
1.2.3.3. Phương pháp khảo sát KSNB đối với các khoản vay.............................................................12
Việc nghiên cứu, khảo sát và đánh giá về KSNB đối với các khoản vay thường được tiến hành theo
trình tự như sau:.................................................................................................................................12
Bước 1: Thiết lập hệ thống câu hỏi sẵn về KSNB đối với các khoản vay. việc thiết lập hệ thống câu
hỏi này phải theo trình tự, đầy đủ và chặt chẽ...................................................................................12
Để thiết lập được hệ thống câu hỏi này, yêu cầu KTV phải có được sự hiểu biết nhất định về KSNB
chu ki bán hàng và thu tiền cũng như hiểu biết về sự vận hành và quy định kiểm soát đặc thù của
đơn vị được kiểm toán để thiết lập hệ thống câu hỏi cho phù hợp...................................................12
Bước 2: Trực tiếp khảo sát, thu thập tìm hiểu về quá trình KSNB các bước bán hàng và thu tiền của
đơn vị được kiểm toán theo các mục tiêu kiểm soát chủ yếu để làm cơ sở đánh giá trên các hoạt
động KSNB đã nêu trên.......................................................................................................................12
Khi khảo sát quá trình KSNB đối với các khoản vay ở đơn vị được kiểm toán, KTV sẽ áp dụng các
thủ tục, các kĩ thuật phù hợp để thu thập được các tài liệu, thông tin cần thiết. Trong quá trình
khảo sát, kiểm toán viên phải ghi lại tất cả những kết quả đã khảo sát làm căn cứ cho việc đánh giá
của kiểm toán viên ở bước 3 và để làm bằng chứng lưu vào hồ sơ kiểm toán..................................12
Bước 3: Đánh giá về hiệu lực KSNB và rủi ro kiển soát đối với các khoản vay...................................12
Dựa trên kết quả khảo sát ( bước 2) KTV đánh giá rủi ro kiểm soát các khoản vay của đơn vị ở mức
nào (cao, thung bình, thấp) hay ở các mức độ phần trăm. Việc đánh giá rủi ro kiểm soát nói trên
cũng có thể được minh hoạ bằng lưu đồ............................................................................................12
Bước 4: Đánh giá chi phí và lợi ích của việc khảo sát kiểm soát........................................................12
Từ kết quả của bước 3, kiểm toán viên phải tính toán để lựa chọn tiếp tục các khảo sát chi tiết về
kiểm soát hay quay về thực hiện các khảo sát cơ bản. Việc tính toán cân nhắc luôn được kiểm toán
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
ciên đặt ra trong mối quan hệ giữa cho phí kiểm toán là thấp nhất với mức độ thoả mãn trong kiểm
toán là cao nhất và rủi ro kiểm toán là thấp nhất...............................................................................12
Bước 5: Thiết kế các khảo sát cơ bản (đặc biệt là khảo sát chi tiết) đối với các khoản vay và xác định
quy mô, phạm vi ấp dụng phương pháp kiểm toán cơ bản................................................................12
Kết quả các khảo sát về hoạt động KSNB đối với các khoản vay là căn cứ để kiểm toán viên đưa ra
quyết định về phạm vi các thử nghiệm cơ bản một cách phù hợp....................................................12
Khảo sát về KSNB là một công việc cần thiết, nhưng cũng tốn nhiều công sức và thời gian, đòi hỏi
kiểm toán viên phải có nhận thức đúng đắn và dành thời gian, công sức phù hợp. Nếu làm tốt khâu
khảo sát này sẽ tạo điều kiện cho bước thực hiện các khảo sát cơ bản đúng trọng tâm với quy mô
hợp lý, tiết kiệm chi phí kiểm toán mà hiệu quả sẽ cao......................................................................13
1.3. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH..........................13
1.2.3.1. Lập kế hoạch kiểm toán.............................................................................................................13
1.2.3.2. Thực hiện kiểm toán đối với các khoản vay...............................................................................19
1.2.3.3. Kết thúc kiểm toán.....................................................................................................................23
Giai đoạn kết thúc kiểm toán thường bao gồm các công việc như tổng hợp kết quả kiểm toán,
hoàn thiện hồ sơ kiểm toán và đưa ra ý kiến kiểm toán về khoản mục vay.......................................23
1.4. CÁC RỦI RO THƯỜNG GẶP KHI KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY.............................................................23
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................. 25
THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)............................................................................................. 25
2.1. GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)................................................................25
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty TNHH Kiểm toán Đông Á (AEA)..................................25
2.1.2.Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh.............................................................................26
2.1 .4. Đặc điểm tổ chức đoàn kiểm toán.....................................................................................................31
2.1.5. Đặc điểm tổ chức công tác kiểm toán................................................................................................32
2.1.6. Quy trình thực hiện cuộc kiểm toán báo cáo tài chính.......................................................................33
2.1.7. Đặc điểm tổ chức hồ sơ kiểm toán và giấy tờ làm việc:.....................................................................39
2.1.8. Đặc điểm kiểm soát chất lượng kiểm toán tại công ty:.....................................................................40
2.2. THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CÁC KHOẢN VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)............................................................................................. 42
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
2.2.1. Lập kế hoạch kiểm toán và thiết kế chương trình kiểm toán các khoản vay....................................42
2.2.1.1. Chuẩn bị kế hoạch kiểm toán.....................................................................................................42
a. Tìm hiểu khách hàng và khả năng chấp nhận hợp đồng kiểm toán...................................................42
2.2.1.2. Thu thập thông tin cơ sở về các khoản vay................................................................................44
2.2.1.3. Phân tích sơ bộ về các khoản vay...............................................................................................45
2.2.1.4. Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro đối với khoản mục vay..........................................................47
2.2.1.5. Lập kế hoạch kiểm toán chi tiết và soạn thảo chương trình kiểm toán....................................53
2.2.2. Thực hiện kiểm toán .........................................................................................................................53
2.2.2.1. Thực hiện thủ tục khảo sát kiểm soát nội bộ đối với các khoản vay.........................................53
2.2.2.2. Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết.............................................................................................54
2.2.3. Kết thúc kiểm toán.............................................................................................................................54
CHƯƠNG 3............................................................................................................................................. 56
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CÁC KHOẢN VAY TRONG KIỂM TOÁN
BCTC TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)...............................................................................56
3.1. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BCTC TẠI
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)............................................................................................. 56
3.1.1. Ưu điểm.............................................................................................................................................56
3.1.2. Hạn chế..............................................................................................................................................57
3.1.2.1. Hạn chế trong công tác lập kế hoạch kiểm toán........................................................................57
3.1.2.2. Hạn chế trong công tác thực hiện kiểm toán.............................................................................58
3.1.2.3. Hạn chế trong giai đoạn kết thúc kiểm toán..............................................................................59
3.1.3. Nguyên nhân của thực trạng.........................................................................................................60
3.1.4. Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ thực trạng................................................................61
3.2.2. Tính tất yếu hoàn thiện kiểm toán khoản mục vay trong Kiểm toán Báo cáo tài chính...................63
3.4. MỘT SỐ Ý KIẾN HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO
TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN ĐÔNG Á (AEA)..........................................................................66
3.4.1. Trong giai đoạn lập kế hoạch............................................................................................................66
3.4.2. Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán............................................................................................67
Hoàn thiện việc thu thập bằng chứng kiểm toán có hiệu quả................................................................68
3.4.3. Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán...................................................................................................69
3.5. NHỮNG ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN KIẾN NGHỊ........................................................................................ 69
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
i
Học viện Tài chính
KẾT LUẬN............................................................................................................................................... 73
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................................... 74
PHỤ LỤC................................................................................................................................................. 75
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
1
Học viện tài chính
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong điều kiện nền kinh tế khó khăn như một vài năm trở lại đây, để duy trì
tốt công việc kinh doanh mà chỉ dựa vào vốn tự có là một điều hết sức khó khăn.
Vay vốn là một cách thức huy động vốn tạm thời cho hoạt động sản xuất kinh
doanh khi doanh nghiệp thiếu vốn tự có cho hoạt động. Chính vì vậy các khoản vay
có ý nghĩa hết sức quan trọng cho các doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp chỉ sử dụng
vốn tự có trong nhiều trường hợp sẽ bỏ qua những hợp đồng lớn do không đủ tiềm
lực, hay khả năng mở rộng thị tường, khả năng nâng cao, cải tiến kĩ thuật nhằm hoạt
động hiệu quả một cách tối đa. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp lạm dụng một cách
quá mức nguồn vốn vay thì hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp sẽ giảm do sự
tăng lên của chi phí lãi vay. Sử dụng một cách hợp lý, hài hoà giữa nguồn vốn tự có
và nguồn vốn vay sẽ tạo cho doanh nghiệp một ưu thế lớn trong hoạt động sản xuất
kinh doanh.
Vốn vay là một phần của nguồn vốn tạo nên tài sản của doanh nghiệp, là một
chỉ tiêu trên Báo cáo tài chính của doanh nghiệp được nhiều bên liên quan chú trong
tới như các chủ nợ, các Ngân hàng hay các nhà đầu tư... Vì vậy sự chính xác của
khoản mục Vay sẽ ảnh hưởng đến tính trung thực hợp lý của Báo cáo tài chính từ
đó ảnh hưởng đến việc ra quyết định của bản thân Doanh nghiệp cũng như các chủ
thể liên quan khác như nhà cung cấp, nhà đầu tư, khách hàng, chủ nợ... Do đó, kiểm
toán khoản mục vay là điều tất yếu trong kiểm toán Báo cáo tài chính của các doanh
nghiệp.
Là một sinh viên chuyên ngành Kiểm toán, sau một thời gian thực tập tại
Công ty TNHH Kiểm toán Đông Á (AEA), em đã có cơ hội tiếp xúc với quy trình
kiểm toán khoản mục Vay do Công ty thực hiện. Vì vậy em đã lựa chọn đề tài:
“Hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục Vay trong kiểm toán Báo cáo tài
chính tại Công ty TNHH Kiểm toán (AEA)” làm đề tài luận văn tốt nghiệp
cho mình.
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
Luận văn tốt nghiệp
2
Học viện tài chính
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Mục đích nghiên cứu của đề tài là nhằm hệ thống hoá những lý luận về quy
trình kiểm toán khoản mục Vay, mô tả thực trạng quy trình kiểm toán khoản mục
Vay tại các khách hàng của Công ty TNHH Kiểm toán (AEA). Từ đó rút ra bài học
kinh nghiệm và đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản
mục Vay trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán( AEA).
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài.
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quy trình kiểm toán khoản mục Vay trong
kiểm toán Báo cáo tài chính.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài và việc xem xét thực tiễn quy trình kiểm toán
khoản mục Vay tại Công ty TNHH Kiểm toán Đông Á (AEA). Khoản mục va là
một khoản mục trong cuộc kiểm toán Báo cáo tài chính, kết thúc kiểm toán chỉ lập
Biên bản kiểm toán chứ không lập Báo cáo kiểm toán.
4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài.
Đề tài nghiên cứu bằng các phương pháp như:
Phương pháp chung:
- Phương pháp duy vật biện chứng;
- Phương pháp duy vật lịch sử;
Phương pháp cụ thể:
- Phương pháp tổng hợp;
- Phương pháp so sánh;
- Phương pháp khảo sát thực tiễn;
…
Quản Phương Linh
CQ48/22.04
