PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔN TOÁN LỚP 6

1


ST
T

MỤC LỤC

Trang

1

Bìa

1

2

Mục Lục

2

3

1) Lời giới thiệu.

4

4

2) Tên sáng kiến.

5

5

3) Tác giả sáng kiến.

5

6

4)

Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến.

5

7

5) Lĩnh vực áp dụng sáng kiến.

5

8

6) Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử.

5

9

7) Mô tả bản chất của sáng kiến.

5

10

7.1 - Cơ sở lý luận của đề tài.

5

11

7.1.1) Cơ sở lí luận.

5

12

7.1.2) Cơ sở pháp lí.

6

13

7.2 - Thực trạng của đề tài.

6

14

7.2.1) Thuận lợi.

6

15

7.2.2) Khó khăn.

7

16

7.2.3) Tiến hành khảo sát thực trạng.

8

17

7.2.4) Đánh giá chung về kết quả điều tra.

9

18

7.2.5) Đánh giá những yếu tố ảnh hưởng.

9

19

7.2.6) Phương hướng giải pháp.

10

20

7.3 - Giải quyết vấn đề.

10

21

7.3.1) Với hoạt động giảng dạy của giáo viên.

10

22

7.3.2) Với hoạt động học tập của học sinh.

13

23

7.3.3) Hướng nghiên cứu mới.

15

24

8) Những thông tin cần được bảo mật.

16

25

9) Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến.

16

26

9.1) Đối với giáo viên.

16

27

9.2 ) Đối với học sinh.

17

28

9.2 ) Đối với cha mẹ học sinh.

17

29

TÀI LIỆU THAM KHẢO

18

2


BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1.

Lời giới thiệu:

Giáo dục trung học cơ sở là bước chuyển tiếp giữa giáo dục tiểu học và giáo
dục phổ thông trung học, với sự thay đổi lớn lao về cả nội dung kiến thức và phương
pháp học tập cùng với những thay đổi về tâm sinh lí của học sinh trung học cơ sở.
Công tác giáo dục học sinh trong giai đoạn này đòi hỏi người làm công tác giáo dục
phải có năng lực chuyên môn vững vàng, có kĩ năng sư phạm tốt và không thể
không kể đến những năng lực, năng khiếu khác.
Chương trình giáo dục trung học cơ sở được phân chia thành nhiều bộ
mônkhoa học khác nhau, với mỗi bộ môn có những phương pháp học tập đặc trưng.
Đối với bộ môn Toán thì các em không còn bỡ ngỡ về môn học này. Tuy nhiên, với
sự đổi mới liên tục về phương pháp dạy học nhằm giúp học sinh hứng thú học tập,
tích cực chủ động tìm tòi kiến thức thì việc đổi mới phương pháp dạy học bằng
phương pháp dạy học tích hợp liên môn sẽ giúp các em có ý thức học tốt các bộ
3


môn, giúp các em có khả năng vận dụng kiến thức các môn học vào giải quyết các

vấn đề trong thực tế cuộc sống.
Hiện nay, chương trình giáo dục đã làm rõ nét hơn về phương pháp dạy học
tích hợp kiến thức liên môn trong giảng dạy. Thực tế trong quá trình giảng dạy các
bộ môn giáo viên nhận thấy bộ môn của mình luôn có sự tích hợp các bộ môn khác.
Dạy học tích hợp là sự kết hợp các nội dung từ các môn học, lĩnh vực khác nhau,
lồng ghép các nội dung cần thiết vào nội dung vốn có của môn học. Giáo viên có vai
trò giúp các em nhận thấy sự cần thiết phải tích hợp liên môn trong học tập và trong
ứng dụng thực tế.
Chính vì vậy, việc dạy học tích hợp liên môn là việc làm hết sức cần thiết
giúp trang bị cho học sinh thói quen vận dụng tổng hợp các kiến thức để giải quyết
các vấn đề trong học tập và trong thực tiễn đời sống. Điều đó không chỉ đòi hỏi
người giáo viên giảng dạy bộ môn không chỉ nắm bắt nhuần nhuyễn kiến thức bộ
môn mình giảng dạy mà còn cần phải không ngừng trau dồi kiến thức của những
môn học khác để giúp các em giải quyết các tình huống.
Tôi nhận thấy kiến thức bộ môn Toán có thể tích hợp liên môn với nhiều chủ
điểm do sự sáng tạo của người giáo viên và mục đích giáo dục của giáo viên muốn
truyền tải đến học sinh để học sinh bước đầu tiếp cận kiến thức liên môn và biết vận
dụng một cách đơn giản. Học sinh cũng bước đầu nhận thấy bộ môn Toán không
phải là một môn học khô khan, chỉ có tính toán trên sách vở mà còn liện hệ với các
bộ môn học khác giúp học sinh hiểu biết thêm về nhiều lĩnh vực, hiểu biết hơn về
cuộc sống xung quanh.
- Với mong muốn trao đổi với đồng nghiệp về phương pháp dạy học bộ môn
Toán, cũng như cách thức tổ chức các hoạt động dạy và học tạo cho học sinh có sự
hứng thú, yêu thích, tích cực học tập bộ môn Toán 6 và vận dụng tổng hợp các kiến
thức để giải quyết các vấn đề trong học tập và trong thực tiễn đời sống tôi chọn đề
tài này để nghiên cứu.
2. Tên sáng kiến: “Phương pháp dạy học tích hợp môn Toán THCS”.
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Nguyễn Minh Loan.
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường THCS Việt Xuân.

- Số điện thoại: 0989994870
- E_mail:
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Trường THCS Việt Xuân.
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Toán học.
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
4


Tháng 1 năm 2016.
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:

7.1- Cơ sở lí luận của đề tài.
7.1.1) Cơ sở lí luận:
- Dạy học tích hợp liên môn: môn Toán với các bộ môn học khác ở trường
THCS là dạy học không chỉ đem đến cho học sinh kiến thức bộ môn mà còn nhằm
mục đích rèn luyện phương pháp tư duy lôgic, sáng tạo vận dụng kiến thức và có
khả năng tự giải quyết vấn đề. Kiến thức môn Toán phải được khắc sâu trong học
sinh để làm tiền đề cho việc tiếp thu các kiến thức tiếp theo. Vì kiến thức môn Toán
là một chuỗi kiến thức nối tiếp nhau, có mối liên hệ hữu cơ với nhau.
- Theo phương hướng đổi mới phương pháp dạy học này, giáo viên phải là
người tổ chức, điều khiển; phát huy tính tích cực chủ động trong lĩnh hội tri thức
Toán học của học sinh; còn học sinh là chủ thể nhận thức, đòi hỏi phải có hứng thú
trong học tập, từ đó mới tích cực tự học, tự rèn luyện và có được các năng lực cần
thiết trong học tập cũng như trong lao động sản xuất.
- Qua nhiều năm giảng dạy tôi nhận thấy việc học và vận dụng kiến thức của
học sinh vào giải quyết các dạng bài tập vẫn còn hạn chế vì các em chỉ thuộc mà
chưa hiểu nội dung kiến thức. Việc áp dụng các kiến thức học trên lớp để giải quyết
các vần đề hực tiễn lại càng hạn chế hơn. Có khi để giải quyết một vấn đề thực tiễn
trong đời sống đòi hỏi học sinh phải vận dụng kiến thức của nhiều môn học.
- Trước thực trạng học của học sinh là "học không đi đôi với hành", Bộ Giáo

dục và Đào tạo triển khai thí điểm dạy tích hợp liên môn ở một số tỉnh, thành phố
nhằm khuyến khích vận dụng kiến thức các môn học khác nhau để giải quyết các
tình huống thực tiễn, tăng cường khả năng vận dụng tổng hợp, phát huy khả năng tự
học, tự nghiên cứu. Trong thực tế nhà trường có nhiều điều học sinh vận dụng kiến
thức được học trên lớp làm rất tốt trên sách vở, trên giấy kiểm tra như: học sinh biết
có bao nhiên xentimét trong một mét, một kilômét thì đổi ra bằng bao nhiêu mét
nhưng lại không chỉ ra được chiều dài của cái bàn là một mét thì áng chừng bằng
mấy gang tay.
- Việc đổi mới phương pháp dạy học theo phương pháp dạy học tích hợp liên
môn sẽ giúp học sinh nhận ra rằng học tốt môn Toán sẽ giúp các em học tốt các bộ
môn khác. Mặc dù sự tích hợp liên môn trong các tiết học có thể đơn giản nhưng sẽ
bước đầu hình thành cho học sinh ý thức học tốt các bộ môn.
7.1.2) Cơ sở pháp lí:
+ Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 - 11- 2013của Hội nghị lần
thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo.
5


+ Trong Luật Giáo Dục 2005 (Điều 5) có qui định: “Phương pháp giáo dục
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học, bồi
dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý
chí vươn lên”.
+ Cũng trong Luật Giáo Dục 2005 (Điều 28.2) đã ghi: “Phương pháp giáo dục
phổ thông phải phát huy tính tích cực; tự giác; chủ động; sáng tạo của học sinh; phù
hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học; khả
năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác
động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
+ Trong công văn số của Phòng GD & ĐT Vĩnh Tường cũng đã nêu: “Trong
quá trình dạy và học coi trọng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học

sinh; tăng cường kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các
vấn đề thực tiễn. Mở rộng không gian học tập cả trong và ngoài nhà trường, tổ chức
các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, nghiên cứu khoa học của học sinh”.

7.2- Thực trạng của đề tài.
7.2.1) Thuận lợi:
a) Về phía giáo viên:
- Chương trình sách giáo khoa Toán THCS cũng đã tích hợp dưới dạng bài
đọc thêm, có thể em chưa biết hoặc đố vui.
- Đã làm quen và có sự chủ động với cách thức tổ chức các hoạt động dạy và
học một tiết dạy Toán 6.
- Phối hợp được khá linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực như: nêu và
giải quyết vấn đề; bản đồ tư duy; hỗ trợ hợp tác nhóm…
b) Về phía học sinh:
- Đã quen với cách học môn Toán.
- Bước đầu đã làm quen với cách dạy của giáo viên; nhiều học sinh đã có ý
thức nghiên cứu tìm tòi và biết liên hệ kiến thức.
Bên cạnh những thuận lợi cho việc giảng dạy và học tập môn Toán 6 nêu trên
thì vẫn còn một số tồn tại.
7.2.2) Khó khăn:
a) Về phía giáo viên:
- Theo cá nhân tôi việc tích hợp cần phải được tiến hành đồng bộ, phải có sự
nghiên cứu tỉ mỉ, chính xác .
- Do trình độ còn hạn chế nên giáo viên gặp một số khó khăn trong việc tìm
hiểu các kiến thức của nhiều lĩnh vực khác nhau.
6


b) Về phía học sinh:
- Phần lớn học sinh còn thụ động, ỷ lại, trông chờ vào giáo viên, chưa có ý

thức tự giác trong học tập.
- Các em chưa chú ý đến việc rèn luyện cho mình kỹ năng phân tích tìm tòi
kiến thức, nghiên cứu các sự vật hiện tượng xung quanh.
- Sinh sống ở xã Việt Xuân - một xã vùng nông thôn còn nhiều khó khăn, bố
mẹ đi làm ăn xa nên các em thiếu sự quan tâm chăm sóc của gia đình. Vì vậy một
số em trở nên lười học, ham chơi. Ý thức phấn đấu vươn lên trong học tập ngày
càng kém.
c) Về phương tiện dạy học:
Để đáp ứng được yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học môn Toán THCS
nói chung và môn Toán 6 nói riêng, thì ngoài kiến thức của thầy và trò, ngoài việc
soạn giáo án tốt của giáo viên và việc chuẩn bị bài chu đáo của học sinh ra; còn một
yếu tố nữa quyết định đến sự thành công về đổi mới phương pháp dạy học môn Toán
THCS đó chính là phương tiện dạy học. Chính vì vậy, những năm gần đây nhà
trường đã được trang bị một số thiết bị dạy học nhằm giúp cho học sinh thuận lợi
hơn trong việc quan sát, hình thành kiến thức, kỹ năng v.v... Song bản thân tôi thấy
đồ dùng dạy học còn quá hạn hẹp và nghèo nàn. Điều này cũng do một phần đặc
trưng của bộ môn. Chính vì vậy mà dẫn đến hạn chế rất nhiều trong việc giảng dạy,
học tập môn Toán 6 của giáo viên và học sinh.
7.2.3) Tiến hành khảo sát thực trạng về việc vận dụng kiến thức toán học vào
các môn học khác và thực tiễn, tính tích cực trong học tập môn Toán 6 của học
sinh khối 6 – Trường THCS Việt Xuân:
Tôi đã tiến hành quan sát, theo dõi, kết hợp với điều tra lấy ý kiến của 56 học
sinh khối lớp 6, đánh giá sự tích cực trong học tập, việc vận dụng kiến thức toán học
vào các môn học khác và thực tiễn. Kết quả cụ thể là:
a)

Đánh giá về việc vận dụng kiến thức toán học vào các môn học khác và
thực tiễn, được thể hiện qua bảng điều tra dưới đây:

STT

Mức độ vận dụng

Tổng số

Tỉ lệ(%)

1

Vận dụng mọi lúc, mọi nơi.

5

9%

2

Chỉ vận dụng khi cần thiết.

16

29%

3

Vận dụng ít.

26

46%

4

Không vận dụng.

9

16%

b)

STT

Đánh giá về sự tích cực trong học tập bộ môn Toán 6 , được thể hiện qua
bảng điều tra dưới đây:
Những biểu hiện về sự tích cực của học sinh trong việc

Tổng

Tỉ lệ (%)

7


học tập bộ môn Toán 6

số

1

Thường xuyên chú ý nghe giảng, hăng hái phát biểu các ý kiến xây dựng bài, ghi
chép bài đầy đủ.

20

36%

2

Thường xuyên học bài cũ, làm bài tập về nhà, đọc bài mới trước ở nhà, liên hệ thực
tế, chuẩn bị đồ dùng học tập đầy đủ cho hôm sau.

17

30%

3

Thường xuyên tranh thủ học bài cũ, làm các bài tập trong sách giáo khoa lúc nhàn
rỗi.

11

20%

4

Thường xuyên đọc thêm sách tham khảo, hay làm thêm các bài tập trong sách bài
tập Toán 6.

10

18%

5

Thường xuyên trăn trở đi hỏi thầy cô giáo, trao đổi với bạn bè về một bài tập mình
chưa giải được, một kiến thức mới chưa hiểu rõ.

5

9%

7.2.4) Đánh giá chung về kết quả điều tra:
- Nhìn chung các em học sinh đã có những nhận thức và hiểu biết nhất định
về ý nghĩa thiết thực và tầm quan trọng của việc học tập kiến thức bộ môn Toán.
Các em đã có ý thức vận dụng kiến thức toán để giải quyết các môn học khác và
thực tế. Nhưng đa số các em chưa tích cực trong việc học Toán, chỉ có vài học sinh
có tỏ ra tích cực hơn các bạn khác trong việc nghiên cứu bài, học bài, làm bài tập
mà giáo viên giao.
- Đối với nhiều học sinh các em tỏ ra mệt mỏi biểu hiện như là không chú ý
nghe giảng, không ghi chép bài đầy đủ, không chịu suy nghĩ tìm tòi, liên hệ kiến
thức, không làm bài tập về nhà….
- Về phương pháp học của các em: chủ yếu là học lý thuyết, xem các ví dụ,
công thức, tính chất, định lí, các dấu hiệu .v.v… để giải bài tập, ít có nhu cầu học
tập, đào sâu suy nghĩ và liên hệ thực tế cũng như liên hệ với các môn học khác.
Do đó, các em chưa nỗ lực cố gắng, tích cực trong học tập bộ môn Toán, nhất
là đối với những học sinh yếu, nhận thức chậm, kết quả học tập bộ môn còn kém.
7.2.5) Đánh giá những yếu tố ảnh hưởng đến hứng thú và sự tích cực trong học
tập bộ môn Toán 6 của học sinh:

- Để phân tích những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên; cần có sự trao đổi;
điều tra sâu rộng hơn, nhưng có thể kể ra một số nguyên nhân sau:
+ Các em học sinh chưa ý thức được việc học tập là nghĩa vụ đối với xã hội.
+ Các em học sinh chưa ý thức được vai trò, ý nghĩa lí thuyết và ý nghĩa thực
tiễn của môn Toán đối với sự phát triển tài năng, nghề nghiệp của mình sau này.
+ Do nội dung môn học khô khan; khó học với học sinh.
+ Do phương pháp giảng dạy của giáo viên bộ môn chưa phù hợp với học
sinh.
8


+ Do học sinh chưa có phương pháp tự học bộ môn Toán hiệu quả, phù hợp;
vì chưa có sự hướng dẫn việc tự học của giáo viên cho học sinh; học sinh chưa xác
định được nội dung cần học, chỉ dựa vào thói quen của các em.v.v…
+ Học sinh ít có thời gian dành cho việc tự học môn Toán; các em chưa say
mê; chưa có hứng thú tìm tòi, khai thác các bài toán, tìm thấy cái hay, cái đẹp trong
Toán học; ý thức tự học chưa cao.
+ Các hình thức tổ chức dạy học chưa phong phú.
+ Không có sự kiểm tra, đánh giá thường xuyên; sát sao của giáo viên khi lên
lớp.
+ Do điều kiện cơ sở vật chất; phương tiện dạy học của nhà trường còn thiếu
nhiều.
+ Do học sinh bị “rỗng” kiến thức Toán ở các lớp dưới quá nhiều như: các
khái niệm, kiến thức cơ bản; kỹ năng tính toán; kỹ năng phân tích suy luận tìm lời
giải của một bài toán; kỹ năng trình bày lời giải; khả năng diễn đạt v.v…còn yếu.
7.2.6) Phương hướng giải pháp bước đầu tăng tính tích cực và ý thức vận dụng
liên môn trong học tập môn Toán 6 cho học sinh:
+ Với giáo viên bộ môn: Cần đổi mới phương pháp và nội dung dạy học; định
hướng , hướng dẫn, gợi mở; nêu vấn đề; chỉ bảo tỉ mỉ; giúp học sinh phát huy được
tính tích cực trong quá trình học tập bộ môn; học sinh dần hình thành và có phương

pháp tự học hiệu quả.
+ Tạo môi trường học tập thân thiện thúc đẩy động cơ học tập của học sinh;
giúp học sinh tự tin trong việc học tập bộ môn; trong kiểm tra, thi cử.
+ Tổ chức các buổi ngoại khóa thông qua các tiết học tự chọn Toán; chơi các
trò chơi Toán học đơn giản; vui học Toán, tạo không khí thi đua học tập sôi nổi; học
tập bạn bè xung quanh; giúp học sinh thấy được ứng dụng thực tiễn của Toán học
vào cuộc sống.
+ Thực hiện kiểm tra đánh giá nghiêm túc, động viên cổ vũ kịp thời những
chuyển biến, những thành tích đạt được của học sinh; dù là rất nhỏ; các em sẽ thấy
vui sướng, hiểu và cảm nhận được ích lợi đối với việc thực hiện đúng các yêu cầu
của giáo viên.
+ Tích hợp các môn học khác trong học tập môn Toán sẽ giúp các em hiểu sâu
hiểu rộng nâng cao được chất lượng học tập bộ môn, tránh trùng lặp trong nhiều
môn học, giảm áp lực trong học tập; khi đó học sinh sẽ dồn tâm lực; trí lực của mình
vào việc tìm hiểu các tri thức Toán học được học; nghĩa là đã phát huy được tính
tích cực trong học tập môn Toán của học sinh.
7.3

- Giải quyết vấn đề.
9


7.3.1) Với hoạt động giảng dạy của giáo viên :
a) Tìm hiểu những vấn đề chung về dạy học tích hợp như:
- Khái niệm: Dạy học tích hợp là việc đưa những vấn đề về nội dung của
nhiều môn học vào một giáo trình duy nhất trong đó những khái niệm khoa học
được đề cập đến theo một tinh thần và phương pháp thống nhất.
-

Các hình thức và các mức độ tích hợp:

+ Tích hợp trong nội bộ môn học: tìm kiếm sự kết nối giữa các nội dung, chủ
đề.
+ Tích hợp đa môn: một chủ đề có thể xem xét trong nhiều môn học khác nhau.
+ Tích hợp liên môn: phối hợp sự đóng góp của nhiều môn học để nghiên cứu
và giải quyết một tình huống.
+ Tích hợp xuyên môn: tìm cách phát triển ở học sinh những kỹ năng xuyên
môn có tính chất chung và áp dụng được ở mọi nơi.
-

Quy trình xây dựng bài học tích hợp:

Bước 1: Rà soát chương trình, SGK để tìm ra các nội dung dạy học gần giống nhau
có liên quan chặt chẽ với nhau trong các môn học của chương trình, SGK; những
nội dung liên quan đến vấn đề thời sự.
Bước 2: Xác định bài học tích hợp và các địa chỉ tích hợp, bao gồm:
+ Tên bài học
+ Đóng góp của các môn vào bài học.
Bước 3: Dự kiến thời gian (bao nhiêu tiết) cho bài học tích hợp.
Bước 4: Xác định mục tiêu của bài học tích hợp, bao gồm:
+ Kiến thức
+ Kĩ năng
+ Thái độ
+ Định hướng năng lực hình thành
Bước 5: Xây dựng nội dung của bài học tích hợp. Căn cứ vào thời gian dự kiến,
mục tiêu, thậm chí cả đặc điểm tâm sinh lí và yếu tố vùng miền để xây dựng nội
dung cho phù hợp.
Bước 6: Xây dựng kế hoạch bài học tích hợp (chú ý tới các PPDH tích cực).
-

Một số phương pháp dạy học tích hợp.

+ Dạy học theo dự án.
+ Dạy học WebQuest – Khám phá trên mạng.
10


+ Dạy học giải quyết vấn đề.
b)

Nghiên cứu chương trình, xây dựng nội dung tích hợp.

- Đối với phân môn Số học 6, kiến thức các bài học trên lớp tương đối
ngắn,học sinh tiếp thu lượng kiến thức đơn giản nên việc vận dụng phương pháp dạy
học tích hợp liên môn sẽ dễ dàng thực hiện với sự sáng tạo thiết kế bài soạn của giáo
viên. Không nhất thiết phải tích hợp được nhiều kiến thức của các bộ môn khác, vì
học sinh lớp 6 là lớp đầu cấp của cấp học Trung học cơ sở, các em chưa được lĩnh
hội nhiều kiến thức của các bộ môn khác, nên việc vận dụng kiến thức liên môn để
giải quyết các vấn đề còn hạn chế, mà giáo viên chỉ nên chú trọng hình thành cho
các em thói quen tích hợp liên môn trong học tập.
- Sự tích hợp liên môn của bài học phân môn Số học 6 còn thể hiện ngay
trong chương trình biên soạn của sách giáo khoa. Tôi xin đơn cử một vài bài mà bản
thân tôi nhận thấy giáo viên có thể tích hợp liên môn mà không cần phải thiết kế
thêm nội dung để thể hiện sự tích hợp.
Chương I - Bài 3 - Ghi số tự nhiên.
Sau khi học xong học sinh nắm được cách viết của chữ số La Mã. Giáo viên
có thể tích hợp kiến thức của bộ môn Lịch sử bằng một câu hỏi “Theo dòng Lịch sử
em hãy nêu những hiểu biết của mình về đất nước La Mã?”.
Chương I - Bài 6 – Phép trừ và phép chia.
Trong bài học này, nội dung bài tập 42 trong sách giao khoa là một bài tập có

tích hợp kiến thức liên môn với kiến thức của bộ môn Địa lí. Từ bài tập 42, sau khi
tính toán xong học sinh nhận xét được tác dụng của việc xây dựng kênh đào Xuy –
Ê (Ai Cập). Giáo viên chốt lại kiến thức môn Toán về các đáp số và cung cấp thêm
cho học sinh một số thông tin về kênh đào Xuy – Ê. “Vai trò của kênh đào Xuy – Ê
là: Rút ngắn đường đi và thời gian vận chuyển, giảm chi phí vận chuyển, hạ giá
thành sản phẩm, tạo điều kiện mở rộng thị trường. Đảm bảo an toàn hơn tránh được
thiên tai khi vận chuyển trên đường dài”.
Chương II - Bài 1 – Làm quen với số nguyên âm.
Ví dụ 1 của bài học đề cập đến kiến thức bộ môn Vật lí. Giáo viên khai thác
kiến thức liên môn bằng cách đặt vấn đề và khai thác kiến thức bằng hệ thống câu
hỏi.
- Giáo viên đặt vấn đề: “Chúng ta cùng tìm hiểu một số hiện tượng vật lí rất
gần gũi với cuộc sống của chúng ta. Hiện tượng nước sôi và nước đóng băng”.
- Giáo viên đưa ra hệ thống câu hỏi:
+ Nhiệt độ của nước sôi là bao nhiêu độ C?
+ Nhiệt độ của nước đá đang tan là bao nhiêu độ C?
11


+ Vậy khi nhiệt độ giảm đến bao nhiêu độ C thì nước đóng băng? (Học sinh
trả lời: nhiệt độ giảm dưới 0oC thì nước đóng băng).
Ví dụ 2 đề cập đến kiến thức bộ môn Địa lí về độ cao trung bình so với mực
nước biển của Cao Nguyên Đắc Lắc và thềm lục địa Việt Nam. Học sinh hiểu đơn
thuần là các kiến thức được học trong bài, nhưng khi giáo viên làm rõ vấn đề đó là
sự tích hợp kiến thức liên môn giữa môn Toán với môn Địa lí: nếu các em không
hiểu được ý nghĩa của số nguyên âm thì các em sẽ không biết là thềm lục địa Việt
Nam trên thực tế là thấp hơn mực nước biển (mặc dù trong sách viết là “Độ cao
trung bình của thềm lục địa là - 65m”).
Chương II – Bài 7 – Phép trừ số nguyên.
Giáo viên có thể sáng tạo thiết kế bài soạn thay nội dung ví dụ về Sa Pa bằng

nội dung của Núi Tam Đảo để tích hợp liên môn môn Toán với môn Ngữ văn địa
phương, giới thiệu về phong cảnh địa phương. Từ đó giáo dục các em tình yêu quê
hương, tự hào về quê hương của mình.
Chương III – Bài 5 – Quy đồng mẫu nhiều phân số.
Bài tập 36 sách giáo khoa của tiết Luyện tập với dạng bài tập này học sinh
được tích hợp liên môn giữa kiến thức môn Toán và môn Lịch sử, các em được tìm
hiều về hai di tích Phố cổ Hội An và Khu thánh địa Mỹ Sơn (tỉnh Quảng Nam) được
UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới năm 1999.
-

Thiết kế thêm bài tập để tích hợp liên môn:

Trong một tiết học, giáo viên có thể thiết kế thêm một bài tập để học sinh vận
dụng kiến thức chính của bài học vào giải quyết. Từ kết quả của bài tập giáo viên
liên hệ với một nội dung của môn học khác để nhằm giáo dục cho các em một đức
tính nào đó hoặc giáo dục cho các em có ý thức thực hiện một nền nếp nào trong nhà
trường ...
Ví dụ: Tiết 18 sau bài Thứ tự thực hiện phép tính.
Giáo viên thiết kế một bài tập điền ô chữ, nội dung ô chữ có thể là “Lịch sự,
tế nhị”. Cụ thể:
Bài tập: Trò chơi “Đi tìm ô chữ bí mật”.
I. 42 . 3 + 18 : 32

H. 5.(12 – 7)

C. 52 . 6 – 50

S. 22. 15 – 22. 7

L. [120 + (35 – 52)] – 130

T. 32.7

Ư. 32. 3 + 13

N. 27. 65 + 27. 35 – 100
12


Ê. 5.(92 – 7.3)

0

50

100

25

32

40

63

300

2600

25

50

Sau khi học sinh hoàn thành giáo viên có thể cho học sinh phát biểu “Em hãy
cho biết thế nào là lịch sự tế nhị?”. Đây là sự tích hợp đơn giản giữa môn Toán với
môn Giáo dục công dân. Tuy nhiên, sự tích hợp này đòi hỏi giáo viên phải đầu tư
thời gian cùng với sự sáng tạo thiết kế thêm bài tập dưới nhiều hình thứ khác nhau
làm phong phú nội dung tích hợp.
7.3.2)

Với hoạt động học tập của học sinh :

Vì đặc trưng của phương pháp dạy học tích hợp là dạy học tăng cường phát
huy tính tự tin, tích cực, chủ động tìm tòi, sáng tạo thông qua tổ chức thực hiện các
hoạt động học tập của học sinh và đem lại niềm vui, sự tích cực trong học tập cho
hoc sinh đạt kết quả cao, do đó Tôi đã chủ động hướng dẫn các em học sinh thực
hiện một số yêu cầu sau:
+ Chuẩn bị đủ đồ dùng học tập như: sách giáo khoa; vở ghi chép bài; vở
nháp; com pa; thước kẻ; thước đo góc; ê ke; bút chì; máy tính bỏ túi…
+ Trong lớp tập chung chú ý nghe giảng; ghi chép bài đầy đủ. Tích cực tham
gia xây dựng bài.
+ Sau khi học ở trường về cần học lại ngay những nội dung được học; làm
những bài tập được giao (xào bài).

+ Khi chuẩn bị bài cho bài học tiếp theo

cần dành thời gian tự đọc sách giáo
khoa nội dung bài sắp học tìm hiểu các kiến thức có thể liên hệ được với các môn
học khác và liên hệ với thực tế như thế nào trước khi đến lớp.
+ Cần xem kỹ các ví dụ, các bài giải mẫu trên lớp, trong sách giáo khoa, học

kỹ lý thuyết sau đó mới làm bài tập về nhà. Tích cực tìm hiểu các thông tin giáo viên
giới thiệu và các thông tin liên quan đến bài học ở các môn học khác và ở trên
mạng.
+ Khi học hoặc giải xong một bài tập nào đó cần chú ý đến cách giải bài tập
dạng đó như thế nào ? để áp dụng vào giải các bài tập khác có nội dung tương tự
v.v…
- Về khả năng áp dụng của sáng kiến:

13


Như vậy, đối với việc nghiên cứu đề tài “Phương pháp dạy học tích hợp
môn Toán THCS” , đây là một đề tài được nhiều giáo viên bộ môn cũng rất quan
tâm; mặc dù thời gian thực hiện đề tài và rút ra kết luận còn hạn chế; phạm vi đối
tượng nghiên cứu nhỏ: ở học sinh khối lớp 6 với 56 học sinh; nhưng nhìn chung
theo tôi những vấn đề thuộc đề tài tập chung nghiên cứu là một số vấn đề tiêu biểu
trong việc dạy học tích hợp môn Toán 6. Việc tạo môi trường học tập nghiên cứu
cho học sinh sẽ tạo cho việc học tập của học sinh tích cực hơn; kết quả học tập của
học sinh cao hơn. Để đạt được kết quả tốt thì cần phối hợp nhiều biện pháp; vận
dụng nhiều cách thức tổ chức các hoạt động dạy và học mang tính sư phạm cao.
Tuy nhiên do điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn nhiều thiếu thốn;
điều kiện kinh tế gia đình của học sinh còn khó khăn; do đó tôi cũng gặp phải khó
khăn trong việc tiến hành thực hiện đề tài này như chưa tổ chức được các buổi ngoại
khóa cho học sinh.
Trên đây là một số biện pháp để thực hiện phương pháp dạy học tích hợp
nhằm nâng dần chất lượng học sinh. Thiết nghĩ, là một giáo viên thì chắc hẳn ai
cũng muốn học sinh của mình ngoan và học giỏi, chính vì thế mỗi giáo viên phải
không ngừng tìm tòi hơn nữa, tìm ra nhiều biện pháp để giáo dục học sinh của mình
học tập tốt hơn. Để có thể vận dụng được những biện pháp trên để nâng dần chất
lượng học sinh tôi có một số kiến nghị như sau:

- Về phía nhà trường: Chỉ đạo và theo dõi chặt chẽ công tác giảng dạy học
sinh, chỉ đạo cho các bộ phận đoàn thể trong nhà trường thực hiện tốt vấn đề giáo
dục ý thức học tập cho học sinh. Thực hiện tốt phong trào xây dựng trường học thân
thiện học sinh tích cực.
- Về phía Đoàn – Đội: Phát động nhiều phong trào thi đua học tập trong học
sinh đồng thời tạo nhiều sân chơi lành mạnh cho học sinh.
- Về phía giáo viên chủ nhiệm: Tăng cường công tác giáo dục ý thức học tập
của học sinh, phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh để kịp thời uốn nắn các em.
- Về phía giáo viên bộ môn: Tìm tòi ra những biện pháp giáo dục có hiệu quả,
thường xuyên theo dõi học lực của học sinh để so sánh và đánh giá mức độ tiến bộ
của học sinh, phải thường xuyên rèn luyện nghiệp vụ sư phạm để giáo dục tốt học
sinh.
Để đề tài mang lại hiệu quả thiết thực hơn nữa, tôi mong Phòng giáo dục đào
tạo và nhà trường tạo điều kiện thuận lợi để học sinh được tiếp cận với các phương
tiên dạy học hiện đại; đầu tư mua sắm thêm các dụng cụ thực hành; ban giám hiệu
nhà trường; tổ chuyên môn giúp đỡ trong việc xây dựng các kế hoạch hoạt động
chuyên môn; trong đó tổ chức được các buổi ngoại khóa cho học sinh về phương
pháp học tập bộ môn; biểu dương những học sinh giỏi; những tấm gương học sinh
vượt khó vươn lên trong học tập, làm tấm gương sáng để các học sinh khác phấn
đấu noi theo.v.v…
14


7.3.3) Hướng nghiên cứu mới:
Để thực hiện tốt mục tiêu dạy học bộ môn Toán ở trường THCS, bản thân tôi
sẽ tiếp tục nghiên cứu và rút ra những biện pháp nâng cao chất lượng dạy và học
môn Toán 6 nói riêng và môn Toán ở các khối lớp THCS nói chung.
Với đề tài này, mặc dù còn nhiều hạn chế, song với mong muốn được đóng
góp một phần nhỏ bé của mình, muốn góp một tiếng nói trong việc đổi mới phương
pháp dạy học tăng tính tích cực, vận dụng trong học tập môn Toán 6, với cách thức

tổ chức phù hợp với đặc điểm của nhà trường.
Trên đây là một số nội dung bản thân tôi đã tìm hiểu nghiên cứu và vận dụng
ở lớp 6A, lớp 6B. Tôi nhận thấy việc vận dụng sáng kiến kinh nghiệm của bản thân
đã đạt được một số kết quả nhất định. Bản thân tôi tin tưởng rằng, nếu vận dụng
những biện pháp thích hợp sẽ mang lại kết quả khả quan trong việc học tập và giảng
dạy môn Toán ở Trường THCS Việt Xuân.
Trước khi kết thúc đề tài này, tôi cũng nhận thấy rằng những biện pháp mà tôi
đưa ra dù ít hay nhiều vẫn mang tính chủ quan, có thể còn nhiều nội dung chưa phù
hợp. Tôi rất mong được sự giúp đỡ, trao đổi và sự góp ý của các bạn đồng nghiệp,
đặc biệt là các thầy cô trong nhóm Toán để đề tài được hoàn thiện hơn.
8. Những thông tin cần được bảo mật (nếu có): Không.
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
Để tạo tính tích cực trong học tập môn Toán 6 của học sinh tại Trường THCS
Việt Xuân bản thân tôi đã rút ra được một số điều kiện để áp dụng sáng kiến như
sau :
9.1) Đối với giáo viên :
Giáo viên cần phải không ngừng tìm tòi học hỏi để nâng cao trình độ
chuyên môn nghiệp vụ, tìm ra và vận dụng tốt các phương pháp dạy học mới.
Thực hiện soạn giáo án phù hợp với các đối tượng học sinh, các câu hỏi có
tính chất tổng quát, gợi mở…. Đặc biệt cần tạo cho các em có tinh thần vui vẻ, chờ
đợi chuẩn bị tiết học, cần động viên các em đúng lúc và với từng tiến bộ nhỏ của
các em.
Bộ môn toán là một bộ môn khoa học thực nghiệm đòi hỏi các em phải tham
gia thực hành đo đạc, cắt ghép qua đó tiếp thu kiến thức. Ngoài ra giáo viên có thể
đặt những câu hỏi vận dụng kiến thức trong thực tế, hay tổ chức các trò chơi trong
toán học, qua đó tạo sự vui vẻ, và càng ngày yêu thích môn học cho học sinh.
Người giáo viên dạy giỏi mới giúp cho học sinh có thể đi đến lĩnh hội tri thức
một cách dễ dàng và nhanh chóng. Giáo viên thường xuyên dự giờ trao đổi rút kinh
nghiệm một cách thẳng thắng để cùng bàn bạc tìm ra phương pháp dạy học hay cho
từng nội dung giảng dạy.

15


Qua nghiên cứu đề tài này, tôi thấy rằng mình cần phải thường xuyên tự học,
nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm, là tấm gương tốt cho
học sinh noi theo; có như vậy mới truyền được cho học sinh niềm say mê học tập.
Bản thân luôn phải tự tìm tòi và học hỏi thêm đồng nghiệp để tìm ra những biện
pháp phù hợp, những cách thức tổ chức các hoạt động dạy và học mới, phong phú
hơn giúp cho học sinh yêu thích học tập bộ môn; cập nhật những kiến thức mới
trong cuộc sống thường ngày, có liên quan đến nội dung bài học đưa vào bài giảng
sẽ tạo được không khí học tập sôi nổi, qua đó kích thích hứng thú học tập của các
em học sinh.
- Giáo viên giảng dạy môn Toán 6 phải biết tạo ra các tình huống có vấn đề
một cách dí dỏm, nhẹ nhàng; nêu câu hỏi đặt vấn đề; câu hỏi dẫn dắt gợi mở phù
hợp với đối tượng học sinh yếu; giảng kĩ và hướng dẫn một cách tỉ mỉ .
- Trong giờ học, giáo viên chủ động tạo không khí vui vẻ,cởi mở, gần gũi với
học sinh; khuyến khích học sinh chia sẻ bộc bạch những lo lắng; khó khăn; những
kiến thức chưa hiểu rõ; để phát hiện ra những kỹ năng học sinh còn yếu kém.
- Bài tập chọn chữa phải vừa sức với học sinh; giáo viên chia một bài tập ra
thành nhiều phần; nhiều ý; sau đó hướng dẫn học sinh giải qua nhiều bước nhỏ đơn
giản.
- Giáo viên chỉ ra cho học sinh thấy được vai trò, tác dụng của kiến thức Toán
học trong thực tiễn đời sống của các em.
- Điều chỉnh việc giao bài tập về nhà cho phù hợp với học sinh yếu; khi
hướng dẫn bài tập về nhà giáo viên cần gợi ý thêm cho các em học sinh yếu; nêu cụ
thể những nội dung cần học của học sinh ở nhà và sự chuẩn bị cần thiết cho tiết học
sau.
- Bước đầu giáo viên bộ môn phải thường xuyên quan tâm kiểm tra đánh giá,
học sinh về ý thức và thái độ học tập và động viên các em nỗ lực phấn đấu vươn lên
trong học tập.

9.2) Đối với học sinh :
- Xác định cho mình động cơ học tập đúng đắn, học tập để có kiến thức và kỹ
năng để vận dụng vào cuộc sống sau này .
- Cần tự tin, tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập.
- Thực hiện đúng một số yêu cầu của giáo viên bộ môn (nêu trên).
9.3) Đối với cha mẹ học sinh :
- Cần phối hợp với nhà trường, quan tâm nhiều hơn đến việc học tập của con
em mình, tạo mọi điều kiện tốt nhất có thể để con em mình học tập tốt .

16


10. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
Qua thực hiện và vận dụng những biện pháp tích hợp, vừa nghiên cứu vừa rút
kinh nghiệm. Với đối tượng nghiên cứu là học sinh hai lớp 6A, 6B từ đầu năm học
đến nay. Tôi nhận thấy các em đã tích cực hơn và vận dụng kiến thức tốt hơn trong
việc học tập .
* Kết quả cụ thể là:
+ Tỉ lệ số học sinh thường xuyên chú ý nghe giảng; hăng hái phát biểu ý kiến
xây dựng bài; có ý thức liên hệ các môn học khác và thực tế tăng từ 38% lên 70%.
+ Tỉ lệ số học sinh thường xuyên học bài cũ; làm bài tập về nhà; đọc bài trước
ở nhà; chuẩn bị đồ dùng học tập đầy đủ, tìm thực tiễn cho bài học mới tăng từ 30%
lên 60%.
+ Đánh giá kết quả bộ môn Toán 6 giữa học kỳ II so với học kỳ I như sau:
Giỏi

Khá

Trung bình

Yếu

Tổng
số

Tổng số

%

Tổng số

%

Tổng số

%

Tổng số

%

Học kỳ I

56

4

7

11

19

34

61

7

13

Giữa kỳ II

56

7

13

18

32

27

48

4

7

Thời điểm

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Tài liệu Bồi dưỡng thường xuyên môn Toán THCS.

2.

Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục môn Toán THCS (chủ biên: Lê Hải Châu)

3.

Tạp chí giáo dục.

4.

Tài liệu tập huấn Dạy học tích hợp ở trường THCS, THPT.

Việt Xuân, ngày 31 tháng 3 năm 2016.

Việt Xuân, ngày 31 tháng 3 năm 2016.

Thủ trưởng đơn vị

Tác giả sáng kiến

(Ký tên, đóng dấu)

(Ký, ghi rõ họ tên)

17


Nguyễn Minh Loan

18