SA tim đánh giá chức năng tim phải

đánh giá chức năng tim phải
bằng siêu âm doppler tim
Nguyễn Thị Bạch Yến

Đánh giá chức năng thất phải đợc các thầy thuốc quan tâm, đặc
biệt trong các bệnh ảnh hởng tim phải nh bệnh van hai lá, bệnh van
ba lá
1. Siêu âm TM và siêu âm 2D:
Siêu âm TM và siêu âm 2D có nhiều hạn chế trong đánh giá kích
thớc và chức năng thất phải.
Trên siêu âm TM có thể đo đờng kính thất phải cuối tâm trơng và
cuối tâm thu
Trên siêu âm 2D có thể đánh giá thất phải ở nhiều mặt cắt khác
nhau tuy nhiên một số tác giả thờng sử dụng mặt 4 buồng ở mỏm và
dới mũi ức để đo thể tích thất phải (thờng sử dụng phơng pháp
Simpson).
Tuy nhiên cha có kỹ thuật nào đợc đa ra áp dụng thờng quy trong
đánh giá thể tích thất phải do các kỹ thuật đo đạc này đều khá phức
tạp.

168


Hình 1:
Minh họa đo
kích thớc thất
phải từ
mặt
cắt
4
buồng tim

RV LAX
RV SAX
RVIT3
RVA2
RA
LA
LV

: Trục dài thất phải
: Trục ngắn thất phải
: Đờng kính thất phải dới van 3 lá
: Đờng kính qua vòng van 3 lá
: Nhĩ phải
: Nhĩ trái
: Thất trái

Chức năng tâm thu của thất phải thờng đợc đánh giá dựa trên chỉ
số tâm thu của đờng kính hoặc phân số tống máu (dựa trên thể tích
thất phải). Tuy nhiên do việc đo đạc thể tích thất phải thờng khó khăn
nên đánh giá phân số tống máu thất phải trên siêu âm ít đợc áp dụng.

169


Hình 2: Đo kích thớc
thất phải ở mặt cắt dới
mũi ức
RA : Nhĩ phải
RV : Thất phải

RVIT1: Đờng kính thất
phải
RVA1: Đờng kính qua
vòng van ba lá

Cách đánh giá chức năng thất phải đơn giản hơn là dựa vào biên độ di
chuyển của vòng van ba lá ở mặt cắt 4 buồng tim. Các tác giả thấy rằng
cách đo này có tơng quan tốt với phân số tống máu thất phải đo trên thăm
dò phóng xạ (r = 0,92).

Tâm trơng

Tâm thu

Hình 3 : Đo biên độ di động của vòng VBL
giữa thì tâm trơng và thì tâm thu
(RA: Nhĩ phải; LA: Nhĩ trái; LV: Thất trái; RV: Thất phải)

2. Đánh giá chức năng thất phải trên siêu âm Doppler tim:

170


Siêu âm Doppler tim tù khi ra đời đã giúp các thầy thuốc đánh giá dễ
dàng hơn chức năng thất phải
Chức năng tâm thu: Trên siêu âm Doppler để đánh giá chức
năng tâm thu thất phải có thể sử dụng một số chỉ số nh:
- Thời gian tiền tống máu thất phải
- Thời gian tống máu thất phải
- Chỉ số tống máu thất phải = thời gian tiền tống máu/ thời gian

tống máu thất phải.
Nghiên cứu cho thấy đây là các thông số có giá trị trong tiên lơng
bệnh và thời gian sống còn của bệnh nhân. Tuy nhiên các thông số
này thờng bị ảnh hởng của tần số tim nên khi tính toán các tác giả thờng phải hiệu chỉnh các chỉ số này với tần số tim .
Chức tâm trơng thất phải: Chức năng tâm trơng thất phải thờng đợc
đánh giá dựa trên vận tốc dòng đổ đầy thất phải (vận tốc dòng chảy qua
van ba lá), vận tốc dòng chảy tĩnh mạch chủ và vận tốc dòng chảy tĩnh
mạch trên gan.
Chức năng toàn bộ thất phải: Năm 1996 sau khi áp dụng chỉ số
Tei.C đối với thất trái, các tác giả đã áp dụng cách tính toán này cho
thất phải. Các nghiên cứu cho thấy đây là chỉ số có giá trị trong đánh
giá chức năng toàn bộ của thất phải. Chỉ số này không bị phụ thuộc
vào tần số tim cũng nh là tiền gánh và hậu gánh của thất phải.
Với u điểm dễ đo đạc và có giá trị tiên lơng tốt, cho đến nay ở các
nớc trên thế giới, chỉ số Tei thất phải đã đợc áp dụng thờng qui trong
thăm dò siêu âm để đánh giá chức năng thất phải.

171


Hình 9. Minh hoạ cách đo các thời khoảng trên phổ siêu âm
Doppler qua van ba lá và qua van ĐMP
a
IRT
b (ET)
e (PEP)
ICT
c
d

: Thời gian toàn tâm thu thất phải
: Thời gian giãn đồng thể tích
: Thời gian tống máu thất phải
: Thời gian tiền tống máu thất phải
: Thời gian co đồng thể tích
: QRS-mở van ba lá
: QRS- đóng van ĐMP

172