Tiếp cận nguyên nhân nôn ói ở trẻ em

Tiếp cận nguyên nhân nôn ói ở trẻ em

A.

Định nghĩa

- Nôn là hiện tượng thức ăn tỏng dạ dày hoặc ruột bị đẩy ra ngoài một cách tùy ý
hoặc không, do sự co bóp cơ trơn dạ dày, ruột kèm theo co thắt cơ cơ vân thành
bụng
Cần phân biệt nôn với trớ( hay trào ngược): là luồng trào ngược đơn thuần sau khi
ăn, không có sự co thắt của cơ vân mà căn nguyên đơn thuần là do thực quản
B.

Nguyên nhân
Nôn là một triệu chứng có nhiều nguyên nhân gây nên, các nguyên nhân có thể cần
phải cấp cứu ngoại khoa, có những nguyên nhân điều trị nội khoa thuộc về cơ quan
tiêu hóa hoặc không


1.

Nguyên nhân ngoại khoa

a.

Dị tật: tắt hoặc hẹp ống tiêu hóa
- Biểu hiện chung:
+, sớm
+, nôn nhiều, có thể dịch nôn có máu, dịch mật
+, toàn thân: mất nước và điện giải, duy dinh dưỡng teo đét
+, nôn đi kèm với dấu hiệu ngoại khoa: bí, chướng, đau

- Dị tật thực quản bẩm sinh: gồm thực quản ngắn, hẹp, giãn to
+, nôn sớm ngay sau ăn, nôn dễ dàng, ứa nhiều nước bọt
+, trẻ sơ sinh: thực quản hẹp thường kèm dò thực quản-phế quản nên gây
khó thở, tím khi ăn
+, chẩn đoán nhờ đặt sonde dạ dày và chụp x quang có cản quang
- Hẹp môn vị( do phì đại và do co thắt môn vị
+, nôn muộn khoảng 2-3 tuần sau sinh, ít khi quá 3 tháng
+, nôn muộn sau bữa ăn, nôn cả thức ăn mới và cũ
+, khám bụng có dấu rắn bò, sờ sâu ngoài bữa ăn có thể thấy môn vị như
khối rắn ở thượng vị, hạ sườn phải
+, chẩn đoán xác định nhờ x quang bụng cản quang visotrast: dạ dày dãn to,
ống môn vị nhỏ, thuốc cản quang đọng lại ở dạ dày 3-4 giờ.
+, cần mổ bóc tách cơ môn vị
- Tắc ruột cao: tắc tá tràng, xoắn ruột, tụy nhẫn
+, nôn xảy ra sớm, chất nôn thường có mật, chất phân
+, triệu chứng tắc ruột: đau cơn, nôn, bí trung đại tiện, chướng, rắn bò
+, x quang bụng không chuẩn bị: mức nước hơi, nếu hẹp tá tràng: có 2 hình
bóng hơi 2 bên cột sống
- tắc ruột thấp: tịt hậu môn, megacolon, phình đại tràng
+, nôn xuất hiện muộn


+, triệu chứng muộn sau 24-36 giờ, bí đại tiện, bụng chướng, không tiêu
phân su
b.

Lồng ruột
+, trẻ có cơn khóc thét, đau bụng, nôn, tiêu máu
+, khám bụng có khối lồng
+, Thăm hậu môn thấy rỗng hoặc có máu khi lồng trên 6h

+, chẩn đoán nhờ siêu âm bụng, x quang bụng không chuẩn bị

c.

Nguyên nhân khác: thoát vị nghẹt, tắc ruột do giun, bã thức ăn, viêm ruột
thừa…

2.

Nguyên nhân nội khoa

a.

Tiêu hóa
Cần phân biệt
+, trớ ít sữa sau ăn, không gây hậu quả, thường gặp ở trẻ sơ sinh
+, nôn sau khi ho nhiều như ho gà
+, nôn sau khi ép ăn
+, trẻ biếng ăn, sợ thức ăn nên nôn
- sai lầm về ăn uống
- Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa
- Trào ngược dạ dày thực quản
- Viêm loét dạ dày tá tràng

b.

Ngoài cơ quan tiêu hóa
- Nhiễm khuẩn cấp tính
- Bệnh lý não- màng não
- Bệnh lý rối loạn nội tiết, chuyển hóa

- Do độc thuốc và hóa chất


- Nguyên nhân tâm thần