ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC Đặc điểm kinh tế xã hội của các tộc người thiểu số ở Việt Nam

Đại học Quốc gia Hà Nội
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Khoa: Lịch Sử
ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC
Đặc điểm kinh tế - xã hội của các tộc ngƣời thiểu số ở Việt Nam
Socio - economic characteristics of ethnic minorities in Vietnam
1. Thông tin về giảng viên
Họ và tên: Lâm Bá Nam
Chức danh, học hàm, học vị: PGS.TS
Thời gian, địa điểm làm việc: hàng ngày, tại phòng 504 nhà E, 336 Nguyễn Trãi, Hà Nội
Địa chỉ liên hệ: phòng 504 nhà E, 336 Nguyễn Trãi, Hà Nội
Điện thoại: (04) 5573773
E - mail:
Các hướng nghiên cứu chính:
-

Văn hoá cộng đồng các dân tộc ở Việt Nam

-

Thủ công nghiệp các dân tộc ở Việt Nam

-

Các dân tộc thuộc nhóm ngôn ngữ Việt - Mường

-

Lý luận dân tộc và chính sách dân tộc

2. Thông tin chung về môn học

- Tên môn học: Đặc điểm kinh tế- xã hội của các tộc ngƣời thiểu số ở Việt Nam
- Mã môn học: HIS 8058
- Số tín chỉ: 2
- Môn học:
- Địa chỉ khoa/bộ môn phụ trách môn học: Bộ môn Nhân học, Khoa Lịch sử
3. Mục tiêu của môn học
- Mục tiêu kiến thức:
+ Cung cấp các kiến thức cơ bản bức tranh toàn cảnh về cộng đồng các dân tộc Việt Nam
trong tiến trình lịch sử
+Đặc điểm kinh tế-xã hội các dân tộc thiểu số ở Việt Nam ( Loại hình và thông số )
+ Biến đổi kinh tế xã hội trong mối quan hệ giữa truyền thống và hiên đại
- Mục tiêu kỹ năng:
+ Cung cấp cho người học những kiến thức nền tảng nhằm vận dụng trong nghiên cứu các
vấn đề về kinh tế- xã hội
+Có cái nhìn toàn cảnh khi tiếp cận nghiên cứu so sánh

1


4. Tóm tắt nội dung môn học:
Cung cấp cho người học những vấn đề cơ bản và cốt lõi về vấn đề dân tộc, về đặc điểm kinh
tế-xã hội các dân tộc thiểu số Việt Nam . Trên cơ sở đó, nhận diện về tính tương đồng và dị
biệt giữa các vùng miền về kinh tế - xã hội trong nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn, hoạch
định chính sách phát triển đối với các dân tộc thiểu số ở nước ta hiện nay
5. Nội dung môn học, hình thức tổ chức dạy và học
Nội dung

Hình thức tổ chức dạy và học
Lên lớp:
Thực Tự học, tự

hành,
nghiên
Hƣớng
Bài
Thảo
điền
cứu
dẫn
tập
luận
dã
25
5

Chƣơng 1. Cộng đồng các dân
tộc thiểu số ở Việt Nam.
1.1.Lịch sử và quá trình tộc
người
1.2 Phân loại tộc người ( theo
ngôn ngữ, theo loại hình kinh tế,
theo khu vực lịch sử dân tộc học,
theo loại hình nhân chủng )
1.3. Dân số và sự phân bố cư dân
1.4 Đặc điểm cư trú và các vùng
cảnh quan .
1.5 Các sắc thái văn hoá địa
phương và tộc người
1.6 Vị trí, vai trò của các tộc
người thiểu số trong tiến trình
phát triển của lịch sử Việt Nam

2

Chƣơng 2. Các đặc điểm và
loại hình kinh tế
2.1. Phân loại các hoạt động kinh
tế
2.2 Kinh tế nông nghiệp trong
các điều kiện môi sinh ( xem xét
theo các vùng cảnh quan : đồng
bằng, trung du, thung lũng, cao
nguyên, rẻo cao ; xem xét dưới
góc nhìn địa văn hoá...)
2.3 Các hoạt động kinh tế khác (
phân tích các hoạt động thủ công
nghiệp, thương nghiêp, kinh tế tự
nhiên...gắn liền với phân công
lao động xã hội, phân công lao
động theo giới ...)
2.4 Tính tương đồng và dị biệt
trong hoạt động kinh tế ( so sánh
giữa các vùng miền và tộc người
)
2.5 Biến đổi kinh tế và những

2

2

Tổng

30

8

10

8

10


vấn đề đang đặt ra
Chƣơng 3. Đặc điểm xã hội
3.1Quá trình tộc người và sự tác
động xã hội
3.2 Thiết chế gia đình : phụ hệ và
mẫu hệ
3.3 Dòng họ và quan hệ dòng họ
3.4 Làng, bản, plây,buôn,phum,
sroc...- các sắc thái tộc người
3.5 Thiết chế vùng và thủ lĩnh
_ Sự hình thành và đặc trưng
thiết chế bản mường vùng thung
lũng phía Bắc
- Vấn đề Vua Nước và Vua Lửa
ở Tây nguyên
- Phân hoá giai cấp
- Vấn đề sở hữu
3.6 Luật tục và vấn đề quản lý xã

hội

1

9

10

3.7 Sự hình thành nhà nước ở
người Chăm
3.8 Sự biến đổi xã hội và những
vấn đề đặt ra hiện nay
6. Học liệu
6.1. Giáo trình môn học
6.2. Danh mục tài liệu tham khảo
6.2.1 .Danh mục tài liệu tham khảo bắt buộc
1. Viện Dân tộc học : Các dân tộc ít người ở Việt Nam ( các tỉnh phía Bắc ) . NXB
KHXH, H, 1978
2. Viện Dân tộc học : Các dân tộc ít người ở Việt Nam 9 các tỉnh phía Nam ) . NXB
KHXH, H, 1984
3. Viện Dân tộc học : Một số vấn đề kinh tế xã hội cac tỉnh miền núi phía Bắc . NXB
KHXH, H, 1987
6.2.2. Danh mục tài liệu tham khảo thêm
4. Khổng Diễn-Bùi Minh Đạo ( Chủ biên ) ; Dân tộc học Việt Nam thế kỷ XX và những
năm đầu thế kỷ XXI . NXB KHXH, H, 2003
5. Lê Ngọc Thắng-Lâm Bá Nam : Bản sắc văn hoá các dân tộc Việt Nam . NXB Văn hoá
dân tộc, H, 1990
6. Đặng Nghiêm Vạn : Dòng họ, gia đình và các dân tộc ít người trước sự phát triển hiện
nay . NXB KHXH, H 1991
7. Khổng Diễn : Dân số và dân số tộc người ở Việt Nam . NXB KHXH, H, 1995

8. Ngô Đức Thịnh : Tìm hiểu luật tục các tộc người ở Việt Nam . NXB KHXH, H, 2003
9. J. Dournes : Rừng, đàn bà, điên loạn ( Nguyên Ngọc dịch và giới thiệu ) NXB Hội
Nhà văn, H 2002
3


10. Trung tâm KHXH và NV QG : Một số vấn đề phát triển kinh tế xã hội buôn làng các
dân tộc Tây Nguyên . NXB KHXH, H, 2002
7. Phƣơng pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập môn học
- Thi hết môn:
+ Hình thức: Viết và bảo vệ chuyên đề trước hội đồng chuyên môn.
+ Tỷ trọng điểm: 100 %.
Phê duyệt của Trƣờng

Chủ nhiệm khoa

PGS. TSKH Nguyễn Hải Kế

4

Ngƣời biên soạn

PGS.TS. Hoàng Lƣơng