Bài giảng môn Cơ sở dữ liệu

Trường CĐCĐ HT

Bộ môn tin

CƠ SỞ DỮ LIỆU
Ths. Đỗ Thị Minh Nguyệt

LOGO
Email:


Tài liệu tham khảo

Các hệ CSDL lý thuyết và thực hành, Hồ Thuần, Hồ Cẩm Hà,

1 Nxb Giáo dục, 2005

CSDL giáo trình nhập môn, Phương Lan,
2 Nxb Lđxh, 2006

3

Nhập môn CSDL (Sách dành cho ngành CĐ), Hồ Cẩm Hà
(chủ biên), Nxb ĐHSP HN, 2005

4

Giáo trình về CSDL, Nguyễn Xuân Huy, Nxb ĐH QG, 2000

Microsoft Access 2000 lý thuyết & ứng dụng CSDL,
5 Nguyễn Đình Thúc, Nxb Giáo dục, 2002

2


Mục đích yêu cầu
 Hiểu được nguyên

lý cơ bản khi xây

dựng 1 csdl
 Biết cách triển khai và thiết kế một csdl
 Vận dụng được vào những bài toán
trong thực tế

3


Nội dung trình bày
Chương I. Giới thiệu chung về CSDL
Chương II. Mô hình thực thể liên kết
Chương III. Mô hình DLQH & CSDL quan hệ

Chương IV. Ngôn ngữ vấn tin SQL
Chương V. Ràng buộc dữ liệu

4


CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CSDL
Tập hợp các dữ
liệu có liên quan

tới nhau chứa
thông tin về 1 tổ
chức nào đó
Cơ

Các khái
niệm cơ
bản

sở

dữ

Hệ quản trị cơ
sở dữ liệu là hệ
thống phần mềm
cho phép người
dùng giao tiếp
với cơ sở dữ liệu

u
liệ

DL
S
C
ị
r
ản t
u

q
ệ
H

Kiến trúc

của hệ qu
5

ản trị CS
D

-Vật lý
- Quan niệm
-Khung nhìn

L


n thiết
a các
CSDL

CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CSDL

Giảm bớt dư thừa dữ liệu trong lưu trữ
Đảm bảo được tính toàn vẹn của dữ liệu
Có thể triển khai đồng thời nhiều ứng dụng
trên cùng 1 CSDL

Thống nhất các tiêu chuẩn, các biện pháp
bảo vệ, an toàn dữ liệu

6


CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CSDL

Các mô hình
csdl logic

Mô hình quan hệ

Mô hình mạng

Bao gồm 1 hệ thống
các ký hiệu để mô tả
dữ liệu dưới dạng
dòng và cột

Dữ liệu được biểu diễn
bởi 1 tập các bản ghi,
các mối quan hệ được
biểu diễn bởi các mối
liên kết có thể được
xem như những con
trỏ
7

CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CSDL
Mô hình quan hệ - Relation model

MaSV

Hoten

Ngaysinh

Hokhau

CT5799

Kim Loan

18/10/198
Ha Tay
2

CT5800

Minh Trang

28/3/1984 Ha Noi

CT5816

Kim Loan

15/1/1981 Ha Tay

CT6962

Thuy
Phuong

28/7/1985 Hai Phong

8


CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CSDL

Một hệ thống các ký hiệu mô
tả dữ liệu dưới dạng dòng và cột

Mô hình
quan hệ

Một tập hợp các phép toán
thao tác trên dữ liệu
Các ràng buộc toàn vẹn
(mối liên kết giữa các đối tượng)

9


CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CSDL
Mô hình mạng – Network model
Chi

nhanh

Du an
1

Du an
2

Du an
3

Chi
nhanh1

Du an
1

Du an
2

Du an
3

Chi
nhanh2
Chi
nhanh3

Du an
2

Du an
1

Du an
3
10

Du an
n


CHƯƠNG II. MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT

1. Khái niệm cơ bản
Khóa

Thực thể
Một thực thể là 1
‘vật’ hoặc 1 ‘đối
tượng’ trong thế
giới thực, phân
biệt được với đối
tượng khác

Thuộc tính
 Thuộc tính đơn
 Thuộc tính đa trị
 Thuộc tính đơn trị
Thuộc tính phức
hợp

 Thuộc tính được
suy diễn

11

Khoá thể hiện sự
ràng buộc về tính
duy nhất trên các
thuộc tính. Có thể
dùng thuộc tính
khoá để xác định
1 thực thể duy
nhất


CHƯƠNG II. MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT

2. Kiểu liên kết
Một liên kết là 1 sự kết hợp của 1 số thực thể.

NHÂN
VIÊN

Làm việc cho

e1
e2

r1
r2

e3
…

r3
…

PHÒNG

d1
d2
d3
…

Hình 2.1. Một thể hiện của kiểu liên kết ‘LÀM VIỆC CHO’
12


CHƯƠNG II. MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT

3. Mối quan hệ
Mối quan hệ của 1 kiểu liên kết cho biết số các liên kết
mà 1 thực thể có thể tham gia vào
 Mối quan hệ 1- 1: (one to one)
 Mối quan hệ 1- n : (one to many)
 Mối quan hệ n- n: (many to many)

13

CHƯƠNG II. MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT

4. Biểu đồ thực thể liên kết
Quy ước
Kiểu thực thể

Thuộc tính

Kiểu thực thể yếu

Thuộc tính khóa

Kiểu liên kết

Thuộc tính đa trị

14


CHƯƠNG II. MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT

4. Biểu đồ thực thể liên kết
Quy ước
Thuộc
tính phức
hợp
Thuộc tính được suy
dẫn

Dựa vào biểu đồ quan hệ sau, ta có thể phát biểu

và phân tích bài toán:
15


CHƯƠNG II. MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT
Địa chỉ

Tên

Đệm
Họ

Mã phòng

Tên
Lương

Họ tên

MãBH

NHÂN VIÊN

n

THA
M
GIA

G.tính

1

PT
VÀO
Ngsinh
Tên

1

ĐIỀU
HÀN
H

Số giờ

Địa chỉ

Ngsinh

1

LÀM
VIỆ
C
CHO

n

PHÒNG

Địa điểm
m

m

DỰ ÁN
Mã DA

n

PHỤ THUỘC
16 G.Tính

Quan hệ

Tên


CHƯƠNG II. MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT
VD khác, lập biểu đồ ER cho bài toán quản lý lịch dạy học sau:
Mỗi giáo viên có 1 mã số giáo viên duy nhất, mỗi mã giáo
viên xác định các thông tin: họ tên giáo viên, số điện thoại liên
lạc. Mỗi giáo viên có thể dạy nhiều môn cho nhiều khoa nhưng
chỉ thuộc sự quản lý hành chính của 1 khoa nào đó.
Mỗi môn học có 1 mã môn học duy nhất, mã môn học
cho biết tên môn học. Ứng với mỗi lớp thì mỗi môn học chỉ
được

phân

cho

1

giáo

viên.

Mỗi phòng học có 1 số phòng học (Số phòng), mỗi phòng
có 1 chức năng, chẳng hạn như phòng lý thuyết, phòng thực
hành tin, phòng lab, phòng thí nghiệm vật lý, …

17


CHƯƠNG II. MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT
Mỗi khoa có 1 mã khoa duy nhất, mã khoa cho biết tên
khoa, số điện thoại của khoa
Mỗi lớp có 1 mã lớp duy nhất, mỗi lớp có 1 tên lớp, sĩ số
lớp. Mỗi lớp có thể học nhiều môn của nhiều khoa nhưng chỉ
thuộc sự quản lý hành chính của 1 khoa nào đó.
Hàng tuần mỗi giáo viên phải lập lịch báo giảng cho biết
giáo viên đó sẽ dạy những lớp nào, ngày nào, môn gì, phòng
nào, từ tiết nào đến tiết nào, tên bài dạy, ghi chú về tiết dạy
này, .đây là giờ dạy lý thuyết hay thực hành. Nếu “lý thuyết = 1”
thì đó là giờ lý thuyết còn nếu “Lý thuyết = 0 ” thì đó là giờ thực
hành.

18

CHƯƠNG II. MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT
Tel

Họ tên

Mã khoa

n

Mã GV

Tên khoa

Q LÝ
1

Từ tiết

GIÁO VIÊN

Ghi chú

Lý thuyết

1

1

Đến tiết

n

PHÂN
CÔNG

THUỘC

Bài dạy

BÁO
GIẢNG

n

Tel

KHOA

n

n
n

Ngày dạy

Mã lớp

n
LỚP

Tên lớp
MÔN HỌC

Sĩ số

PHÒNG HỌC

Mã MH

Tên MH

Chức năng
19
Số phòng


CHƯƠNG III. MÔ HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
VÀ CSDL QUAN HỆ

1. Khái niệm
- Miền
- Các thuật ngữ
- Quan hệ
-Lược đồ quan hệ

- Khóa
- Siêu khóa
- Khóa ngoại

20


CHƯƠNG III. MÔ HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
VÀ CSDL QUAN HỆ

2. Các phép toán đại số trên các quan hệ
2.1 Phép hợp (Union)

21


CHƯƠNG III. MÔ HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
VÀ CSDL QUAN HỆ

2. Các phép toán đại số trên các quan hệ
2.2 Phép giao (Intersect)

22


CHƯƠNG III. MÔ HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
VÀ CSDL QUAN HỆ

2. Các phép toán đại số trên các quan hệ
2.3 Phép trừ (Except)

23

CHƯƠNG III. MÔ HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
VÀ CSDL QUAN HỆ

2. Các phép toán đại số trên các quan hệ
2.4 Phép tích decac (Descartes)

24


CHƯƠNG III. MÔ HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
VÀ CSDL QUAN HỆ

2. Các phép toán đại số trên các quan hệ
2.5 Phép chia (Division)

25