Các yếu tố tác động đến phát triển công nghiệp hổ trợ ngành dệt may tỉnh đồng nai

1

BO
VA DAO TAO
• GIAO DUC
•
•
TRtfONG DAI HOC MO TP HO Cffl MINH

DO TRAN TAN LOC

CAC YEU TO TAC DONG DEN PHAT
TRIEN CONG NGHIEP
HO TRO
•
• NGANH
DET m a y
Chuyen nganh

:

t in h d On g n a i

Kinh tehoc

Ma s6 chuyen nganh : 60 31 01 01

luA
• n v An t h a
• c s Y k in h t e h o
• c

Nguoi hutfng din khoa hoc:
PGS TS NGUYEN TRONG HOAl

TP. Ho CM Minh, thang 10 nam 2015

r li

4 :


TOM TAT
Phat trien cong nghiep ho tro da tro thanh chinh sach kinh te trong tam cua Chinh phu,
co anh huong rat lon den phat trien kinh te dia phuong va quoc gia. Viet Nam la mot
trong nhung nuoc tich cuc tham gia vao hoi nhap kinh te quoc te voi muc do mo cua nen
kinh te rat cao, rat nhieu cac hiep dinh thuong mai duoc ky ket nhu FTA, TPP... Khi cac
hiep dinh duoc ky ket, ben canh nhung co hoi mo ra thi co khong it nhung kho khan va
thach thuc ma cac doanh nghiep trong nuoc phai doi mat, nhu viec go bo rao can thue
quan se la dieu kien de hang hoa nuoc ngoai tham nhap va canh tranh truc tiep voi cac san
pham trong nuoc.
Sau nhieu nam phat trien, nganh det may da vuon len tro thanh nganh kinh te lon cua ca
nuoc, dung dau trong cac nganh xuat khau cua Viet Nam va la mot trong nhung nuoc
dung dau the gioi ve xuat khau hang det may. Khi Viet Nam tham gia (TPP), cac doanh
nghiep det may se duoc huong thue suat 0%. Tuy nhien, TPP quy dinh tat ca nguyen lieu
dau vao cua nganh nay phai co xuat xu tu TPP moi duoc huong thue suat uu dai, trong
khi nganh det may Viet Nam van con phu thuoc lon vao nguon cung nguyen lieu tu nuoc
ngoai, chiem gan 88% tong nhu cau va phan lon nhung nuoc ma Viet Nam nhap nguyen
lieu lai khong nam trong khoi TPP (Cong Tam,2014). Tu do tao ra ap luc cho nganh det
may truoc yeu cau phai co nguon nguyen lieu dau vao trong nuoc dap ung cho qua trinh
san xuat. De giai quyet van de nay doi hoi cong nghiep ho tro cho nganh det may phai
phat trien du manh nham dap ung yeu cau tren. Vay dau la cac yeu to tac dong den phat

trien CNHT nganh det may?. Nhung chinh sach nao can tap trung nham phat trien CNHT
nganh det may?. Nham tim ra cau tra loi cho van de nay, nghien cuu duoc xay dung va
hieu chinh thong qua phuong phap dinh tinh voi ket qua co 06 yeu to tac dong den phat
trien nganh CNHT det may bao gom: (1) Nang luc canh tranh cua cac doanh nghiep
CNHT; (2) Moi truong chinh sach - the che; (3) Dung luong thi truong CNHT; (4) Bat
can xung thong tin cung cau thi truong cong nghiep ho tro; (5) Chat luong nguon nhan
luc CNHT va (6) Chmh sach thu hut dau tu danh cho CNHT. Nghien cuu dua tren co so
bo du lieu khao sat 189 doanh nghiep CNHT nganh det may tren dia ban tinh Dong Nai
thong qua mo hinh kinh te luong sau khi phan tich va kiem dinh chat luong bo thang do,
muc do phu hop cua mo hinh va kiem dinh cac gia thuyet nghien cuu ve moi quan he giua
cac bien doc lap va phu thuoc trong mo hinh nghien cuu, ket qua cho thay cac yeu to tren
deu dam bao do tinh cay va co tac dong den su phat trien CNHT det may.
Ket qua nghien cuu co the duoc su dung mot cach tin cay cho viec hoach dinh cac chinh
sach lien quan.Tren co so do, cac ch^nh sach can duoc thuc hien quyet liet, mang tinh dac
thu voi muc tieu nang cao nang luc canh tranh cho cac doanh nghiep va quoc gia, trong
boi canh hoi nhap kinh te quoc te va phat trien kinh te - xa hoi tren nen tang phat trien
cong nghiep ho tro.
iii


MUC
LUC.
•
•
Loi cam d o a n ........................................................................................................................................ i
Loi cam o n ............................................................................................................................................ii
Tom ta t................................................................................................................................................. iii
Muc lu c ................................................................................................................................................ iv
Danh muc hinh.................................................................................................................................. vii
Danh muc b a n g ................................................................................................................................. vii

Danh muc tu viet t a t ....................................................................................................................... viii

CHUONG 1. TONG QUAN VE DE TAI NGHIEN CU U.................................................................1
1.1 Ly do chon de tai...........................................................................................................................1
1.2 Muc tieu nghien c u u .................................................................................................................... 4
1.3 Cau hoi nghien cu u ...................................................................................................................... 4
1.4 Doi tuong va pham vi nghien c u u .............................................................................................. 5
1.4.1 Doi twang nghien cuu............................................................................................................5
1.4.2 Pham vi nghien cuu cua de t a i ............................................................................................. 5
1.5 Phuong phap va thiet ke nghien cuu........................................................................................... 5
1.6 Y nghia cua de ta i........................................................................................................................ 6
1.7 Bo cuc cua de ta i.......................................................................................................................... 6
KET LUAN CHUONG 1...............................................................................................................7
CHUONG 2: CO S6 LY THUYET, THUC TIEN VA MO HiNH NGHIEN C U U .......................8
2.1 Mot so van de ly luan ve cong nghiep ho tro........................................................................... 8
2.1.1 Su ra doi cua cong nghiep ho tr o .........................................................................................8
2.1.2 Dinh nghia, dac diem va vai tro cua cong nghiep ho tro ....................................................... 8
2.1.2.1 Dinh nghia cong nghiep ho tro..........................................................................................8
2.1.2.2 Dac diem cua cong nghiep ho t r o ...................................................................................12
2.2 Cong nghiep ho tro nganh det may........................................................................................... 14
2.2.1 Chuoi cung ung cua nganh det may va cong nghiep ho tro nganh det m ay ...................14
2.2.2 Vai tro cua cong nghiep ho tro doi voi nganh det m ay.................................................... 16
2.3 Cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho tro nganh det m ay................................. 18
2.3.1 Nang luc canh tranh cua doanh nghiep cong nghiep ho tro ...........................................19

iv


2.3.2 Moi truong chinh sach - the che........................................................................................21
2.3.3 Dung luong thi truong........................................................................................................ 22

2.3.4 Bat can xung thong tin cung cau........................................................................................23
2.3.5 Chat luong nguon nhan lu c ................................................................................................ 24
2.3.6 Chinh sach thu hut dau tu vao cong nghiep ho tro........................................................... 24
2.3.7 Do luong su phat trien cong nghiep ho tr o .......................................................................25
2.4 Kinh nghiem phat trien cong nghiep ho tro o mot so nuoc..................................................26
2.4.1 Kinh nghiem cua Nhat B an................................................................................................ 26
2.4.2 Kinh nghiem cua Han Quoc................................................................................................27
2.4.3 Kinh nghiem cua Trung Quoc............................................................................................27
2.4.4 Kinh nghiem cua Thai Lan................................................................................................. 28
2.4.5 Kinh nghiem cua Malaysia................................................................................................. 29
2.4.6 Bai hoc kinh nghiem cho phat trien cong nghiep nganh det may o Viet N am .............. 30
KET LUAN CHUONG 2 ............................................................................................................31
CHUONG 3. THIET KE NGHIEN CUU VA THANG DO LU 0NG CAC KHA i NIEM
NGHIEN CUU .................................................................................................................................... 32
3.1 Thiet ke nghien c u u ................................................................................................................... 32
3.1.1 Nghien cuu so b o ................................................................................................................32
3.1.2 Nghien cuu chinh th u c........................................................................................................32
3.1.3 Xac dinh mau nghien cuu cho nghien cuu dinh lu o n g ....................................................33
3.1.4 Quy trinh nghien cuu...........................................................................................................34
3.2 Xay dung thang do va ma hoa bien quan sa t........................................................................... 34
KET LUAN CHUONG 3 ............................................................................................................39
CHUONG 4. CAC YEU TO TAC D0NG DEN PHA t TRIEN CONG NGHIEP HO TRO
n g An h DET MAY TINH DONG N A I...........................................................................................40
4.1 Tong quan su phat trien nganh det may va cong nghiep ho tro nganh det may tinh Dong
N ai.................................................................................................................................................... 40
4.2 Ket qua nghien cuu cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho tro nganh det may
tinh Dong N ai....................................................................................................................................41
4.2.1 Dac diem mau nghien cuu.................................................................................................. 41
4.2.2 Kiem dinh chat luong thang do mo hinh nghien cuu cac yeu to tac dong den su phat
trien cong nghiep ho tro nganh det may tren dia ban tinh Dong N ai....................................... 41

4.2.2.1 Kiem dinh do tin cay cua thang do bang tham so Cronbach’s Alpha....................... 41

v


4.2.2.2 Ket qua phan tich nhan to kham pha.............................................................................. 44
4.2.2.3 Ket qua phan tich nhan to khang dinh va kiem dinh muc do phu hop cua mo hinh
nghien cuu .................................................................................................................................... 44
4.2.3 Ket qua kiem dinh cac gia thuyet trong mo hinh nghien c u u ......................................... 46
4.2.3 Kiem dinh Bootstrap...........................................................................................................50
KET LUAN CHUONG 4 ............................................................................................................50
CHUONG 5: HAM Y CHINH SACH TU* KET QUA NGHIEN CUU, KET LUAN VA KIEN
N G H I.....................................................................................................................................................52
5.1 Co hoi va thach thuc doi voi phat trien cong nghiep ho tro nganh detmay tinh Dong Nai
trong boi canh moi cua hoi nhap kinh te quoc te............................................................................52
5.1.1 Co hoi phat trien cong nghiep ho tro nganh det may tinh Dong N ai..............................52
5.1.2 Thach thuc doi voi cong nghiep ho tro nganh det may.................................................... 53
5.1.3 Muc tieu va dinh huong phat trien cong nghiep det may va cong nghiep ho tro nganh
det may tinh Dong Nai..................................................................................................................53
5.2 Ham y chinh sach tu ket qua nghien cuu................................................................................. 54
5.3 Ket luan....................................................................................................................................... 55
5.4 Kien nghi..................................................................................................................................... 56
5.5 Han che va Huong nghien cuu tiep theo...................................................................................56
TAI LIEU THAM k h A o ................................................................................................................... 58
PHU LUC 1 .......................................................................................................................................... 62
PHU LUC 2 .......................................................................................................................................... 66

vi

DANH M UC H iN H
Hinh 2.1: Pham vi cua cac nganh cong nghiep ho tro theo MITI......................................... 13
Hinh 2.2. Gia tri gia tang dong gop vao san pham det m ay .................................................. 15
Hinh 2.3. Chuoi det may toan c a u ............................................................................................ 16
Hinh 2.4. Mo hinh kim c u o n g ...................................................................................................17
Hinh 2.5. Mo hinh ly thuyet cac yeu to tac dong den phat trien CNHT nganh det may tinh
Dong N ai...................................................................................................................................... 19
Hinh 2.6. Khung phan tich cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho tr o

20

Hinh 3.1. Quy trinh nghien cu u ................................................................................................ 34
Hinh 4.1: Ket qua phan tich nhan to khang dinh (CFA - chuan hoa)..................................45
Hinh 4.2: Ket qua phan tich cau truc tuyen tinh (chuan hoa)................................................48

DANH M UC BANG
Bang 1.1: Danh muc nganh CN mui nhon va uu tien cac giai doan tu 2011- 2025............2
Bang 3.1: Thang do Nang luc canh tranh doanh nghiep C N H T .......................................... 35
Bang 3.2: Thang do uu Su on dinh cua moi truong chmh sach - the c h e ........................... 35
Bang 3.3: Thang do Dung luong thi truong ............................................................................36
Bang 3.4: Thang do su bat can xung ve thong tin cung c a u .................................................37
Bang 3.5: Thang do Chat luong nguon nhan luc cong nghiep..............................................37
Bang 3.6: Chmh sach thu hut dau tu vao cong nghiep ho t r o ...............................................38
Bang 3.7: Thang do su phat trien cong nghiep ho tr o ............................................................38
Bang 4.1: Dac diem mau nghien c u u ...................................................................................... 41
Bang 4.2: Cronbach’s Alpha cua cac khai niem nghien cuu.................................................32
Bang 4.3: Tom tat do tin cay va gia tri cua thang d o .............................................................46
Bang 4.4: He so hoi quy chua chuan h o a ................................................................................ 47

vii

DANH M UC KY H IEU CAC C H tf V IET TAT

Chu* viet
tat
AEC

Ten day du Tieng A nh

m

A

>
-a. ^

-a. *7

m » A

r

w

J* ^

.

Ten day du Tieng Viet

Cong dong kinh te ASEAN

AMOS

Analysis of Moment
Structures

Phan tich cau truc mo mang.

ASEAN

Association of Southeast
Asian Nations,

Hiep hoi cac quoc gia Dong Nam
A

CNHT,
CNPT

Supporting Industry

Cong nghiep ho tro , cong nghiep
phu tro.

CFA

Confirmatory Factor Analysis

Phan tich nhan to khang dinh

CFI
DNVVN
DMG
EFA
FDI
FTA

Comparative Fit Index

Chi so thmh hop so sanh
Doanh nghiep vua va nho
Cong nghiep det may, giay dep
Phan tich nhan to kham pha
Dau Tu truc tiep nuoc ngoai
Hiep dinh thuong mai tu do

MLE

Exploratory Factor Analysis
Foreign Direct Invesment
Maximum Likelihood
Estimation

NXB
OEM
RA
RCEP
RMSEA
SEM

SPSS
TP HCM
TLI
UBND
VDF
VN

Kha nang uoc luong toi da
Nha xuat ban

Official Equipment
Manufacturer
Regression Analysis
Regional Comprehensive
Economic Partnership
Root Mean Square Error
Approximation).
Structural Equation Modeling
Statistical Package for the
Social Sciences

Nha san xuat thiet bi chmh thuc
Phan tich hoi quy
Hiep dinh doi tac kinh te toan dien

Mo hinh cau truc tuyen tinh

Thanh Pho Ho CM Minh
Tucker & Lewis Index
VietNam development forum

Uy Ban Nhan Dan
dien dan phat trien Viet Nam
Viet Nam

viii


CHUONG 1. TONG QUAN VE BE TAl NGHIEN CUU
1.1 Ly do chon de tai.
m

1

/v •

9

r •

1

9

1

' •

-|

/\

/v

./v

r •

1

• a

jL a •

\

^

/ v i ?

1

•'v i

/v •

Trong boi canh moi cua hoi nhap quoc te voi su bien doi manh me ve ban chat, noi
dung va hinh thuc cac lien ket kinh te quoc te thi ap luc canh tranh se cang gia tang manh
me, cong nghiep ho tro se thuc su dong vai tro quan trong trong viec duy tri va nang cao

nang luc canh tranh cua doanh nghiep, nganh, dia phuong va quoc gia. Cung voi chinh
r

■I

9

1

'

1

1 9

r

J.* /v

-i

• /v

/v

, > •

/v

J.* /\

-I

• /\

/ v / v

1

* •'v

1

/\

.

r

/v

sach cua chinh phu, cac dieu kien ve tai nguyen, dieu kien ve cau, chien luoc cau truc cong
ty thi cong nghiep ho tro co vai tro dac biet quan trong trong viec hinh thanh nen loi the
canh tranh cua quoc gia, cua nganh, cung co loi the canh tranh cua cac doanh nghiep tren
thi truong. Cung voi do, ap luc tu boi canh moi cua hoi nhap kinh te quoc te: Tinh hinh
kinh te - tai chinh, chinh tri bat on va ngay cang kho doan dinh tren the gioi. Su thay doi
ban chat, noi dung va hinh thuc lien ket kinh te quoc te. Bien dong o bien Dong va van de
nguon cung tu Trung Quoc anh huong nghiem trong den su phat trien cua nhieu nganh
trong do dac biet la voi nganh det may cua Viet Nam. Trong khi, su phat trien yeu kem cua
cong nghiep ho tro thoi gian qua khi ty le noi dia hoa cac nganh phan lon duoi 50%.

Dung truoc thuc trang tren, phat trien cong nghiep ho tro da tro thanh chinh sach kinh
te trong tam, tac dong lon den tang truong kinh te cua nganh, dia phuong va quoc gia the
hien qua cac chmh sach duoc the hien trong Quyet dinh so 12/2011/QD-TTg, ngay
24/02/2011 ve chinh sach phat trien mot so nganh cong nghiep ho tro. Theo do cac nganh
cong nghiep chinh va cong nghiep ho tro cua no duoc uu tien phat trien, mui nhon nhu dien
- dien tu che tao, dien tu - tin hoc, san xuat lap rap o to, det - may, da giay va cong nghiep
ho tro cho phat trien cong nghiep cong nghe cao. Cung voi chmh phu, Uy ban nhan dan
tinh Dong Nai ra quyet dinh so 496/QD-UBND, phe duyet quy hoach phat trien nganh
cong nghiep tren dia ban tinh Dong Nai den nam 2020 tam nhin den 2025, voi quan diem:
“Uu tien phat trien cong nghiep ho tro la nen tang, dong luc de thuc day chuyen dich co
cau nganh cong nghiep Dong Nai, dac biet tao nen tang cho mot so nganh cong nghiep chu
luc cua Dong Nai phat trien mot cach ben vung”, va dinh huong:”U u tien thu hut dau tu
cac nganh cong nghiep ky thuat cao, cac nganh cong nghiep tao ra san pham co ham luong
cong nghe va co gia tri gia tang cao nhu nganh cong nghiep dien - dien tu; dien - dien tu,
dac biet la dien - dien tu che tao; hoa chat - cao su - plastic - cong nghe sinh hoc va nganh
1


cong nghiep ho tro (goi chung la nhom nganh cong nghiep mui nhon)”. Cu the hon nam
2008, UBND tinh Dong Nai da ra Quyet dinh so: 4028/QD-UBND, Phe duyet quy hoach
phat trien nganh cong nghiep det, may va giay dep tren dia ban tinh Dong Nai den nam
2015, co tinh den nam 2020. Theo do, chu trong phat trien nganh det may cung voi giay
dep tro thanh nganh cong nghiep mui nhon cua tinh, la nganh xuat khau chu luc. Chuyen
doi mo hinh tang truong cua nganh theo huong gia tang gia tri gia tang cua san pham bang
cach dau tu vao cong nghiep ho tro nganh nay.
Bang 1.1: Danh muc nganh cong nghiep mui nhon va uu tien cac giai doan tu 2011- 2025

STT

Ten nganh

2011-2015

2016-2020

2020-2025

CN

CN

CN

CN

CN

CN

mui

uu

mui

uu

mui

uu

nhon

tien

nhon

tien

nhon

tien

Nganh cong nghiep dien - dien tu va
1

cong nghiep ho tro nganh dien - dien

x

x

x

x

x

x

x

x

x

tu
Cong nghiep dien - dien tu va cong
2

nghe thong tin (CNTT), cong nghiep
ho tro nganh dien - dien tu va CNTT

3

Cong nghiep hoa chat, cao su, plastic
Nganh cong nghiep che bien nong san

4

x

x

x

thuc pham
Cong nghiep

det may,

giay

dep

5
(DMG)
- Cong nghiep ho tro DMG
- Cong nghiep det may, giay dep

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Nganh cong nghiep khai thac va san
6
xuat vat lieu xay dung;
7

Nganh giay va san pham tu giay

2


8

Nganh cong nghiep che bien go

9

Nganh cong nghiep dien - nuoc

x
x

x
x

x
x

Nguon: Uy ban nhan dan tinh Dong Nai (2012).
Cac nghien cuu khoa hoc ve phat trien cong nghiep ho tro noi chung va cong nghiep ho
tro nganh det may o Viet Nam cung nhu Dong Nai con han che ve nhieu mat. Cac nghien
cuu ban dau tap trung vao viec lam ro the nao la cong nghiep ho tro, boi chi khi hieu ro
muc tieu huong den thi cac chinh sach, giai phap moi dat dung trong tam nhu Watanabe, S.
(1972), Porter, M. E. (1990), Mookherjee, D. (1995), Eiamkanitchat, R. (1999), Thuy, N.
T. X. (2007). Cac nghien cuu sau nay tap trung vao nhieu khia canh nhung chu yeu lam ro
thuc trang cung nhu cac yeu to tac dong den su phat trien cong nghiep ho tro. Mori, J.
(2005), Ohno, K. (2006) khi nghien cuu ve cong nghiep ho tro o Viet Nam duoi goc nhin
cua cac doanh nghiep dau tu Nhat Ban da cho thay cong nghiep ho tro o Viet Nam con yeu,
cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho tro gom (i) Nang luc canh tranh cua
nganh CNHT (ii) Do lon cau thi truong (iii) Nguon nhan luc cong nghiep chat luong cao
(iv) Chinh sach thue va uu dai thue (v) Su on dinh cua moi truong chinh sach, khung the
che (vi) Khac phuc su bat can xung ve thong tin cung cau. Toshiyuki Baba (2005) de de
xuat hai chi tieu nham danh gia thuc trang phat trien cong nghiep ho tro gom (i) Ty le mua
sam truc tiep noi dia (DDPR) (ii) Ty le mua sam gian tiep noi dia (DIPR). Junichi Mori
(2006) da de xuat cac chinh sach va giai phap cu the nham xay dung mot co so du lieu nhu
“sach trang” nham tao dieu kien thuan loi va khac phuc su bat can xung ve thong tin gop
phan phat trien cong nghiep ho tro. Nham Phong Tuan va Takahashi Yoshi (2010) danh gia
moi lien he giua cac yeu to nang luc to chuc, loi the canh tranh nham giai thich hieu qua
trong cac nganh cong nghiep ho tro tai Viet Nam. Ket qua cua nghien cuu nay chi ra rang
viec giam chi phi, chat luong va doi moi co the co mot anh huong lon den loi the canh
tranh cho cac doanh nghiep thuoc nganh cong nghiep ho tro. No cung phu hop voi de xuat
cua Ohno (2006) lien quan den cac yeu to quan trong nhu chat luong, chi phi va giao hang
anh huong den kha nang canh tranh cua cac nganh cong nghiep ho tro trong giai doan phat
trien hien tai cua ho. Dung, L.T va cong su (2014) bang mo hinh kinh te luong nghien cuu
phan tich cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho tro o Viet Nam gom 5 yeu to
tac dong truc tiep gom (i) nguon nhan luc cong nghiep chat luong cao (ii) nang luc canh
tranh nganh CNHT (iii) chinh sach thue va uu dai thue (iv) moi truong chinh sach va

khung the che on dinh (v) do lon cau thi truong va 3 yeu to tac dong gian tiep thong qua
nang luc canh tranh gom chat luong cung ung, nang luc cung ung va chi phi cung ung.
3


Luu Tien Dung va cong su (2014) lam ro cac yeu to tac dong den su phat trien cong
nghiep ho tro nganh co k h o Dong Nai. Le Xuan Sang va Nguyen Thi Thu Huyen (2011)
nghien cuu chuyen sau kinh nghiem phat trien cong nghiep ho tro cua cac nuoc Thai Lan,
Malaysia, dong thoi danh gia thuc trang phat trien cong nghiep ho tro o Viet Nam. Truong
Thi Chi Binh (2009), Ha Thi Huong Lan (2014) di sau nghien cuu lam ro vai tro cua phat
.•/v

/v

1 *•'v

1 •'v

i

4 a

•

r •

/v

1 *

1

i /v

/v

1 a

' *

1

'

' 1

/v

1

9

•a

trien cong nghiep ho tro doi voi nen kinh te quoc dan noi chung va nganh cong nghiep o
Viet Nam noi rieng. Tac gia xac dinh cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho tro
bao gom 9 yeu to: (i) moi truong kinh te vi mo va co che, chinh sach cua nha nuoc; (ii) cac
quan he lien ket khu vuc va toan cau, anh huong cua cac tap doan da quoc gia; (iii) hoi
nhap kinh te quoc te; (iv) cac nganh cong nghiep co ban va khu vuc ha nguon; (v) dung
luong thi truong; (vi) tien bo khoa hoc cong nghe va nang luc noi dia hoa; (vii) nguon luc

tai chinh va nguon nhan luc; (viii) he thong thong tin; (ix) tieu chuan chat luong san pham.
Dua tren su cap thiet ve thuc tien, ly luan khoa hoc, yeu cau phat trien cua dia phuong
ma tac gia da quyet dinh lua chon de tai “Cac yen to tac dong den phat trien cong nghiep
ho tra nganh det may tinh Dong N a i” de thuc hien luan van thac si kinh te.
1.2 M uc tieu nghien cuu
(1) Ke thua, phat trien khung ly thuyet va thuc tien nghien cuu ve cac yeu to tac dong
den phat trien cong nghiep ho tro;
(2) Nhan dien va phan tich cac yeu

totac dong den phat trien cong nghiep ho tro nganh

det may tren dia ban tinh Dong Nai;
(3) De xuat cac chinh sach nham tiep tuc phat trien cong nghiep ho tro nganh det may
tren dia ban tinh Dong Nai.
1.3 Cau hoi nghien cuu
(1) Dau la cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho tro nganh det may tren dia
ban tinh Dong Nai?
(2) Dau la cac cMnh sach chu yeu can tap trung nham phat trien cong nghiep ho tro
nganh det may tren dia ban tinh Dong Nai?

4


1.4 Doi tuong va pham vi nghien cuu
1.4.1 Doi twpng nghien cwu
Doi tuong nghien cuu cua de tai la cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho
tro nganh det may tren dia ban tinh Dong Nai duoi goc do kinh te hoc.
1.4.2 Pham vi nghien cuu cua de tai
- Ve noi dung: Nghien cuu lam ro cac yeu to tac dong den su phat trien cong nghiep ho
tro nganh det may tren dia ban tinh Dong Nai duoi goc nhin cua cac doanh nghiep cong

nghiep ho tro nganh det may trong chuoi cung ung cua nganh det may tinh Dong Nai. Cac
doanh nghiep nay cung cap cac san pham cong nghiep ho tro cho nganh det may gom
bong; xo soi; vai; cac loai phu lieu khac (chi, bong tam lot, mex, cuc, khoa keo, bang
chun); hoa chat (hoa chat, chat tro, thuoc nhuom) va may moc, linh kien co k h det may.
- Ve khong gian: Nghien cuu tren dia ban tinh Dong Nai.
- Ve thoi gian: Du lieu so cap dung trong nghien cuu duoc thu thap tu thang 03-06 nam
2015 o nhung thoi diem khac nhau.
1.5 P huong phap va thiet ke nghien cuu
De tai su dung phuong phap nghien cuu hon hop, la su ket hop giua phuong phap
nghien cuu dinh tinh va dinh luong.
- Phuong phap nghien cuu dinh tinh duoc su dung de nghien cuu co so ly luan khoa hoc
ve phat trien cong nghiep ben vung va hinh thanh khung ly thuyet ban dau cua de tai. Cac
phuong phap duoc su dung bao gom:
+ Nghien cuu tai ban lam ro khung ly thuyet ban dau cua luan van
+ Chuyen gia nham lam ro them cac van de lien quan den khung ly thuyet cua luan van
thong qua viec phong van phi cau truc cac chuyen gia la cap quan ly trong cac doanh
nghiep det may tinh Dong Nai, cac chuyen gia nghien cuu tu cac truong dai hoc nhu dai
hoc Kinh te - Luat, dai hoc Kinh te Tp. HCM, dai hoc Lac Hong, cao dang Nghe So 8, cao
dang Nghe Co Gioi va Thuy Loi.
- Phuong phap nghien cuu dinh luong, cu the o day de tai su dung phuong phap phan
tich yeu to kham pha, phan tich nhan to khang dinh, mo hinh cau truc tuyen tinh (SEM) de

5


kiem dinh chat luong thang do cac bien nghien cuu, lua chon mo hinh toi uu va kiem dinh
cac gia thuyet nghien cuu. Cac phuong phap duoc su dung bao gom:
■ r-pi

/v

-|

/\

9

/v

1

*'

r

+ Thong ke, mo ta mau nghien cuu
+ Kiem dinh chat luong thang do bang Cronbach’s Alpha, phan tich nhan to kham pha
(EFA), phan tich nhan to khang dinh (CFA).
+ Kiem dinh gia thuyet nghien cuu bang mo hinh cau truc tuyen tinh (SEM).
- Mo ta mau nghien cuu:
■ Mau nghien cuu: Duoc lua chon theo phuong phap phi ngau nhien co dieu bao gom
cac doanh nghiep cong nghiep ho tro nganh det may theo quy mo tu sieu nho den
lon, tren dia ban tinh Dong Nai.
■ Kmh thuoc mau nghien cuu: 150 (toi thieu)
■ Phuong phap chon mau: Chon mau thuan tien (convenience sampling)
- Cong cu thu thap du lieu: Su dung dan ban thao luan, bang hoi khao sat.
- Cong cu phan tich du lieu: Nghien cuu su dung phan mem SPSS, AMOS.
1.6 Y nghia cua de tai
- Lam ro noi ham phat trien cong nghiep ho tro
- Xay dung va kiem dinh thanh cong mo hinh kinh te luong ve cac yeu to tac dong den

phat trien cong nghiep ho tro nganh det may o Dong Nai.
- Lam co so ve mat ly luan va thuc tien cho cac ben lien quan trong viec hoach dinh
chinh sach phat trien cong nghiep ho tro nganh det may va cac nganh co lien quan.
1.7 Bo cuc cua de tai
Ngoai loi m o dau, muc luc, danh muc hinh va bang bieu, danh muc cac tu viet tat, danh
muc tai lieu tham khao, phu luc. Luan van gom 05 chuong duoc cau truc nhu sau:
o

Chuong 1: Tong quan de tai nghien cuu

o

Chuong 2: Co so ly thuyet, thuc tien va mo hinh nghien cuu

o

Chuong 3: Thiet ke nghien cuu va thang do luong cac khai niem nghien cuu

6


o Chuong 4: Cac yeu to tac dong den su phat trien cong nghiep ho tro nganh det may
tinh Dong Nai
o Chuong 5: Ham y chmh sach tu ket qua nghien cuu, Ket luan va Kien nghi
K E T L U A N C H tfO N G 1
1. Dung truoc tinh cap thiet ve ly luan va thuc tien nghien cuu phat trien cong nghiep
ho tro noi chung va cong nghiep ho tro nganh det may tinh Dong Nai noi rieng, de tai “Cac
yen to tac dong den phat trien cong nghiep ho tra nganh det may tinh Dong N a i” duoc lua
chon lam luan van thac si kinh te.
2. Muc tieu nghien cuu chinh cua luan van la nhan dien va phan tich cac yeu to tac dong

den phat trien cong nghiep ho tro nganh det may tinh Dong Nai.
3. Doi tuong nghien cuu cua de tai la cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho
tro nganh det may tren dia ban tinh Dong Nai duoi goc do kinh te hoc.
4. Nghien cuu lam ro cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho tro nganh det
may tren dia ban tinh Dong Nai duoi goc nhin cua cac doanh nghiep cong nghiep ho tro
nganh det may trong chuoi cung ung cua nganh det may tinh Dong Nai.
5. De tai su dung phuong phap nghien cuu hon hop gom phuong phap nghien cuu dinh
tinh va dinh luong.

7


CHUONG 2: CO SO LY THUYET, THUC TIEN VA MO HlNH
NGHIEN CUU
2.1 M ot so van de ly luan ve cong nghiep ho tr o
2.1.1 Su ra doi cua cong nghiep ho tr o
Ngay 22/01/1985 hiep dinh Plaza duoc ky ket tai New York voi thoa thuan giam gia
dong do la My so voi dong Yen cua Nhat Ban, khien cho cac doanh nghiep Nhat Ban gap
kho khan trong viec xuat khau san pham. Chmh sach doi pho la dua cac nha may san xuat
toi cac nuoc dang phat trien nham tan dung nguon lao dong gia re. Tuy nhien cac doanh
nghiep Nhat Ban luc nay lai gap phai mot van de nan giai khac. Do la o cac nuoc dang phat
trien khong co cac doanh nghiep san xuat linh kien, chi tiet san pham, buoc ho phai nhap
khau tu Nhat Ban hoac cac nuoc tien tien tren the gioi. Viec nhanh chong xay dung mot
\

-

|

/

\

1

• A

' *

1

/V

/V

r

9

1

/V

4 A

\

-|

9

■'V j

9

1

'

nganh cong nghiep moi chuyen cung cap cac san pham dau vao phuc vu san xuat san pham
cuoi cung tai cac nuoc dang phat trien tro thanh muc tieu cap thiet cua cac doanh nghiep
Nhat Ban. Va do la nguon goc cho su ra doi cua nganh cong nghiep ho tro.
2.1.2 Djnh nghia, dac diem va vai tro cua cong nghiep ho tr o
2.1.2.1 Dinh nghia cong nghiep ho trff
Thuat ngu cong nghiep ho tro da xuat hien tu rat lau trong cac doanh nghiep Nhat Ban,
nhung phai den nam 1980 no moi chinh thuc duoc su dung trong cac van kien cua chinh
phu Nhat. Theo thoi gian, cung voi viec cac doanh nghiep Nhat Ban tang cuong dau tu ra
nuoc ngoai lam cho thuat ngu nay duoc biet den tai nhieu quoc gia tren the gioi. Theo quan
diem truyen thong thi nganh cong nghiep ho tro la mot he thong san xuat cung cap dau vao
\

\ - |

/V

1

• •'V

1 w

r

9

1

'

/V •

\

-f-~X / V . A

■'V j

9

1

'

/V

-|

• /V

cho nganh cong nghiep lap rap san pham cuoi cung. De co mot san pham cong nghiep,

chung ta can phai co mot quy trinh san xuat voi nhieu giai doan, voi su tham gia cua nhieu
nha san xuat. Diem khoi dau la nguyen lieu la sau do tinh che boi quy trinh san xuat khac
nhau de tro thanh dau vao cho san xuat linh kien. Cac thanh phan bao gom cac cap do khac
nhau, tu nhung cai don gian de tach cac cum chi tiet, va cuoi cung duoc lap rap cho cac san
pham hoan thanh (Thuy, 2006).

8


Mac du khai niem cong nghiep ho tro da duoc nhieu quoc gia tren the gioi biet den,
nhung cach dinh nghia va cach ap dung thi van chua co su thong nhat. Viec dinh nghia
nganh cong nghiep ho tro tuy thuoc vao tung thoi ky phat trien cua moi quoc gia, vao quy
mo nen kinh te, cac nganh cong nghiep mui nhon can uu tien phat trien, van de tai chinh
cua moi quoc gia, vv.
Theo Bo Cong nghiep nang luong My, cong nghiep ho tro duoc dinh nghia la: “nganh
cong nghiep cung cap nguyen lieu va quy trinh can thiet de hinh thanh va che tao san pham
trwdc khi chung dwac ban cho cac nganh cong nghiep su dung cuoi cung” (Thuy, 2006).
Trong khi do Thai Lan lai dinh nghia: “nganh cong nghiep ho tra la cac doanh nghiep san
xuat phu tung va cac thanh phan dwac su dung trong qua trinh lap rap cuoi cu n g ”. Giua
.

/\

r

1 1 '

1

/v

1

• /v

/v

/v

/v

9

>

1

/v

1

• /v

1

^

hai khai mem tren co su khac nhau ve chieu rong, ve quy mo cua nganh cong nghiep ho
tro. Neu nhu o My, khai niem duoc mo rong tu nguyen lieu, trai qua mot hoac nhieu cong
doan san xuat de tro thanh dau vao cho cong doan san xuat cuoi cung, thi o Thai Lan khai

niem duoc thu hep bot chi con la dau vao cho cong doan san xuat cuoi cung.
Trong ke hoach phat trien cong nghiep chau A nam 1993 cua Bo Thuong mai va Cong
nghiep Nhat Ban (viet tat MITI) thi cong nghiep ho tro duoc dinh nghia la:”nganh cong
nghiep cung cap nhung thu can thiet nhw nguyen vat lieu, phu tung va hang hoa von cho
cac nganh cong nghiep lap rap cac lo a f”. Dinh nghia nay duoc cho la phu hop voi cac
nuoc ASEAN luc bay gio boi thoi ky 1993 hau het cac nuoc ASEAN dang trong tinh trang
co so ha tang yeu kem, thieu nguon lao dong chuyen nghiep, chat luong cao.
Tai Viet Nam, su ra doi cua cong nghiep ho tro la kha muon so voi the gioi. Xuat hien
tu nhung nam 1990, vai nam sau khi Viet Nam m o cua nen kinh te nhung phai den nam
2003 khai niem cong nghiep ho tro moi chinh thuc duoc su dung khi Chinh phu Viet Nam
phoi hop cung Nhat Ban soan thao mot ke hoach tong the phat trien nganh cong nghiep ho
tro giai doan 1 (2003-2005). Tuy nhien, thoi ky nay khai niem cong nghiep ho tro van con
rat m o ho, va chua duoc su quan tam dung muc tu chinh phu., Khai niem cong nghiep ho
tro con duoc dinh nghia trong dien dan phat trien Viet Nam (VDF, 2007), noi hoi tu cac
chuyen gia co nhieu nam kinh nghiem nghien cuu kinh te xa hoi Viet Nam. Khai niem nay
9


duoc cho la phu hop voi nen kinh te Viet Nam khi ma co so ha tang con yeu kem, ngan
sach quoc gia con han hep. Noi dung cua dinh nghia duoc phat bieu nhu sau:” Cac nganh
cong nghiep ho tra la mot nhom hoat dong cong nghiep cung cap dau vao trung gian (vi
du, cac bo phan, linh kien va cac cong cu de san xuat cac bo phan va thanh phan) cho cac
loai hinh cong nghiep lap rap, cong nghiep che bien” (Luu Tien Dung va cong su, 2014).
Trong quyet dinh so: 12/2011/QD-TTg cua thu tuong chmh phu ve chmh sach phat
trien mot so nganh cong nghiep ho tro ngay 24/02/2011 co neu ra khai niem: “Cong nghiep
ho tra la cac nganh cong nghiep san xuat vat lieu, phu tung linh kien, phu kien, ban thanh
pham de cung cap cho nganh cong nghiep san xuat, lap rap cac san pham hoan chinh la tw
lieu san xuat hoac san pham tieu dung.”
Cung voi khai niem ra doi va duoc su dung o Nhat Ban va cac nuoc chau A thi cac dinh
nghia tuong duong cung duoc su dung nham de cap den mot nganh cong nghiep co vai tro

quan trong mang tinh chien luoc doi voi su phat trien kinh te cua nhieu quoc gia tren the
gioi. Duoi day la mot so khai niem tuong duong lien quan:
- Nganh cong nghiep ho tra va lien quan (Related and supporting industries): Khai
niem nay lan dau duoc Porter (1990) dinh nghia la “su hien dien hay vang mat trong mot
/v

•

r

-|\

/\

.

r

>

1

/v

1

• a

\

r

>

1

/\

1

• a

1 * ^

quoc gia cac nha cung cap trong cac nganh cong nghiep va cac nganh cong nghiep lien
quan co suc canh tranh quoc te”.
- Hap dong thau phu (Subcontracting): Dinh nghia gan day cua To chuc Phat trien
Cong nghiep lien hiep quoc (UNIDO) dua ra, theo do no la “Mot thoa thuan giua hai ben,
nha thau chinh va cac nha thau phu. Nha thau chinh giao cho mot hoac mot so doanh
nghiep co san xuat phu tung, linh kien hoac cac cum chi tiet va/hoac cung cap dich vu cong
nghiep can thiet de san xuat san pham cuoi cung cua no. Nha thau phu thuc hien cong viec
theo cac thong so ky thuat duoc cung cap boi nha thau chmh”.
- Cac nganh cong nghiep phu tra (Anxillary industries): Thuat ngu “cac nganh cong
nghiep phu tro” da duoc su dung rong rai o An Do ke tu nhung nam 1950. No duoc dinh
nghia trong Dao luat cac nganh cong nghiep nam 1951 la “Mot cam ket cong nghiep, do la
viec tham gia hoac duoc de xuat tham gia vao viec san xuat phu tung, linh kien, cum lap
rap, cong cu hoac trung gian, hoac cac dich vu rieng le, ...”. Thuat ngu nay chi duoc biet
den o An Do, khi nen kinh te An Do van chua gan ket chat che voi nen kinh te toan cau.
10

- Cac nganh cong nghiep phan va thanh phan (Part and component industries): Thuat
ngu nay thuong duoc hieu la cac nganh cong nghiep san xuat cac bo phan phan va cac
thanh phan cua mot san pham hoan chinh. Thuat ngu nay duoc su dung rong rai trong cac
nganh cong nghiep lap rap loai nhu xe may, xe o to, dien va dien tu. Day la khai niem lien
quan hep vi no khong bao gom bat ky dau vao khac co the duoc bao gom trong cac khai
• /\

/ V / V

1

• A

-t

.

1

1 * 1

/v

'

'

'

/v

•'V i 1 • •'V

niem ve cong nghiep phu tro nhu dich vu, cong cu, may moc va nguyen vat lieu.
- Nha cung cap (Vendor): Thuat ngu nay duoc su dung rong rai de chi nguoi ban hang
hoa, dich vu cho mot nganh cong nghiep. No duoc su dung rong rai tai Malaysia va cac
quoc gia Nam A, va de cap den doanh nghiep nho lam viec nhu cac nha thau phu cho cac
cong ty lon.
Qua viec he thong su ra doi, phat trien cua cac khai niem lien quan den cong nghiep ho
tro va mac du co su khac biet trong dinh nghia do mot so ly do nhung nhin chung cac dinh
nghia ve cong nghiep ho tro deu dung de am chi mot nganh cong nghiep co vai tro cung
cap dau vao cho viec san xuat ra cac thanh pham cua mot nganh cong nghiep. Khai quat lai
co the dua ra 3 dinh nghia pho bien nhat ve cong nghiep ho tro o nhung muc do khac nhau.
Dinh nghia thu nhat mang tinh cot loi nhat nhung hep nhat khi xac dinh cac nganh cong
nghiep ho tro nhu cac nganh cong nghiep ma cung cap phu tung, linh kien va cong cu de
san xuat cac bo phan va linh kien. Hai dinh nghia sau dinh nghia cong nghiep ho tro rong
hon khi xac dinh cac nganh cong nghiep ho tro nhu cac nganh cong nghiep ma cung cap
phu tung, linh kien, dung cu de san xuat cac bo phan va thanh phan, va cac dich vu san xuat
nhu hau can, luu tru, phan phoi va bao hiem trong khi dinh nghia con lai xac dinh cac
nganh cong nghiep nhu nhung nganh cung cap tat ca cac yeu to dau vao vat ly bao gom cac
bo phan, thanh phan, cong cu, may moc va tai lieu ho tro.
Trong dieu kien cua Viet Nam khi co su gioi han ve ngan sach, yeu kem ve co so ha
tang, ap luc tu hoi nhap kinh te quoc te va canh tranh, trong luan van nay tac gia su dung
dinh nghia cong nghiep ho tro theo quyet dinh so 12/2011/QD-TTg cua thu tuong chmh
phu nham phu hop voi muc tieu, chmh sach phat trien cong nghiep cua Dang va Nha nuoc.
“Cong nghiep ho tro la cac nganh cong nghiep san xuat vat lieu, phu tung linh kien, phu
kien, ban thanh pham de cung cap cho nganh cong nghiep san xuat, lap rap cac san pham
hoan chinh la tu lieu san xuat hoac san pham tieu dung.”

11


2.1.2.2 Dac diem cua cong nghiep ho tr o
Moi nganh cong nghiep co nhung dac diem rieng biet. Nganh det may, giay d a... la
nhung nganh tham hut lao dong, trong khi nganh co kM, dien tu...lai tham hut von. Dac
diem cua nganh cong nghiep ho tro khong duoc nhac den trong dinh nghia, nhung khi ap
dung thuc te cac nha hoach dinh, nha dau tu can xem xet, danh gia ky nham de ra nhung
chmh sach phu hop. Nhung dac diem co ban cua cong nghiep ho tro bao gom: (i) day la
nganh tham hut von va lao dong chat luong cao, (ii) san pham cua nganh phuc vu ca nhu
cau trong nuoc va xuat khau, (iii) pham vi phu thuoc vao chmh sach, (iv) yeu cau khac
nhau cho cac nganh cong nghiep khac nhau.
- Tham hut von va lao dong chat luong cao: Nhu da neu trong dinh nghia, cong nghiep
ho tro cung cap nguyen lieu, linh kien, phu kien cho cac nganh cong nghiep. Cac nganh
cong nghiep khac chia nho san pham dau ra cua minh thanh nhieu chi tiet, linh kien cho
nganh cong nghiep ho tro san xuat. Vi vay, dau tu vao cong nghiep ho tro dong nghia phai
mua sam ca mot he thong may moc thiet bi phuc vu cho qua trinh xu ly, che bien nguyen
lieu tho. Mat bang san xuat phai lon do nguyen lieu tho thudng rat cong kenh, pha lan
nhieu tap chat. Mat khac, dau ra cua cong nghiep ho tro doi hoi chat luong, do chmh xac
cao, can mot luc luong lao dong nam chac ky nang ly thuyet, gioi ve trinh do chuyen mon
nghiep vu. Voi dac diem nay, cac nuoc dang phat trien se mat di loi the canh tranh so voi
cac nuoc phat trien boi ngan sach han hep va trinh do nguon nhan luc thap.
- San pham phuc vu nhu cau trong nuoc va xuat khau: Trong xu the toan cau hoa, viec
■t

/v

•

/v

1

•'v

i '

'

'

t * •'v

t *

•'v

'

'

A-

1

' i

i

* •'v

1 • /v

/v •

/v •

chuyen giao cong nghe tu cac nuoc tien tien sang cac nuoc dang phat trien dien ra soi noi,
dong thdi san pham, dich vu duoc san xuat, trao dOi o khap moi noi tren the gioi. Doi voi
san pham cua nganh cong nghiep ho tro cung vay. Doanh nghiep san xuat ban dau chi
nham muc dfch phuc vu nhu cau trong nuoc. Sau mot thdi gian m o rong quy mo san xuat,
nang luc cua doanh nghiep lon hon nhu cau mua sam trong nuoc buoc ho phai nghi toi viec
xuat khau sang cac nuoc co nganh cong nghiep kem phat trien.

12


- Pham vi phu thuoc vao chmh sach: Ngay tu dinh nghia da cho thay cong nghiep ho tro
phu thuoc cMnh sach phat trien cua moi quoc gia. Nganh nao la nganh cong nghiep mui
nhon, nganh nao la the manh se duoc cac nha lam chmh sac uu tien phat trien cong nghiep
ho tro cho nganh do. Pham vi cua cac nganh cong nghiep ho tro duoc m o rong
tu doanh nghiep nho den cac nganh cong nghiep san xuat hang hoa trung gian va hang hoa
von kieu lap rap, nganh cong nghiep khong lien quan den quy mo doanh nghiep. Pham vi
cong nghiep ho tro duoc chia thanh nhieu khu vuc nhu sau:
0 Pham vi chmh: La nganh cong nghiep san xuat phu tung, linh kien, may moc thiet bi
phuc vu nhu cau san xuat ra cac linh kien, phu tung.
0

Pham vi mo rong 1: Nganh cong nghiep san xuat cac bo phan va thanh phan hang
hoa trung gian.

0

Pham vi mo rong 2: Nganh cong nghiep san xuat cac bo phan va thanh phan cu the
nhu duc, ren kim loai, duc nhua, cac loai vat lieu, vv.

Hinh 2.1: Pham vi cua cac nganh cong nghiep ho tro theo MITI
Nguon: Thuy (2006).
13


- Yeu cau khac nhau cho cac nganh cong nghiep khac nhau: Cong nghiep ho tra co the
dwac su dung trong ca cong nghiep lap rap va cong nghiep che bien. Trong nganh cong
nghiep lap rap, cong nghiep ho tra dwac yeu cau khat khe ve do chinh xac, do do ddi hoi
nguon nhan luc chat lwang cao. Dau ra cua nganh nay anh hwang truc tiep den chat lwang
cua san pham cuoi cung. Ngwac lai, doi vai nganh che bien, cong nghiep ho tra dwac ddi
hoi it han ve chat lwang va dau ra khong anh hwang nhieu den chat lwang san pham cuoi
cung.
2.2 Cong nghiep ho tr o nganh det may
2.2.1 Chuoi cung ung cua nganh det m ay va cong nghiep ho tr o nganh det may
Chuoi gia tri det may chiu anh huong boi nguoi mua, viec tao ra san pham cuoi cung
phai qua nhieu cong doan va hoat dong san xuat thuong duoc tien hanh o nhieu nuoc.
Trong do, cac nha san xuat voi thuong hieu noi tieng, cac nha buon, nha ban le lon dong
vai tro then chot trong viec thiet lap mang luoi san xuat va dinh hinh viec tieu thu hang loat
thong qua cac thuong hieu manh va su phu thuoc vao nhung chien luoc thue gia cong toan
cau nham thoa man nhu cau nay. Chuoi gia tri det may toan cau duoc chia lam 5 cong doan
co ban: 1) Cung cap san pham tho, bao gom bong tu nhien, xo,...; 2) San xuat cac san
pham dau vao; san pham cua cong doan nay la chi va soi, vai do cac cong ty det, nhuom
dam nhan; 3) Thiet ke mau san pham; san xuat thanh pham do cac cong ty may dam nhan;
4) Xuat khau do trung gian thuong mai dam nhan; 5) Marketing va phan phoi.

14


Gia tri
gia tang

-►
T h iet k e

San xuat
nguyen phu lieu

Mav

Xuat
khau

Marketing &
phan phoi SP

Chuoi gia trj

Hinh 2-2. Gia tri gia tang dong gop vao san pham det may
Nguon: Nguyen Thi Hudng va cong su (2009).
Nganh det may Viet Nam, tU nam 1990 den nay, da phat trien manh me va ngay cang
dong vai tro quan trong trong qua trinh tang truong cua nen kinh te. Mac du dat duoc rat
nhieu thanh cong nhung nganh det may Viet Nam van chua dat duoc nhung ket qua nhu ky
vong, trong do nguyen nhan chmh phai ke den chinh la su yeu kem cua cong nghiep ho tro
khi gan nhu toan bo nguyen, phu lieu dau vao, may moc deu phai nhap lam cho vi tri cua

det may Viet Nam noi chung trong chuoi gia tri cua nganh luon o vi tri thap nhat (san
xuat).
Hinh 2-3 mo ta chuoi cung ung nganh det may toan cau cho thay de hoat dong san xuat
dien ra hieu qua thi vai tro cua nhom cac doanh nghiep cung cap dau vao goi chung la cong
nghiep ho tro duoi goc nhin cua doanh nghiep may mac la het suc quan trong va mang tinh
quyet dinh. Ket hop voi dinh nghia cong nghiep ho tro duoc lua chon su dung trong muc
2.2.1.3, thi san pham cong nghiep ho tro nganh det may duoc xac dinh trong luan van nay
gom chi may, san pham theu ren, bong tam, mex det, mex khong det, vai phan quang,
chong chay, vai det thoi, khoa keo, moc gai, kim, nhan det, nhan mac, thuoc nhuom, chat
tro nhuom, phu tung may det, may may, phu kien dong goi, cuc nhua, cuc dap, bang cac
15


loai va phu tung may soi. Nhu vay, khi phan tich cac yeu to tac dong den su phat trien cong
nghiep ho tro cho cac doanh nghiep det may la viec xem xet viec dap ung cac dau vao tren
trong qua trinh san xuat cua cua cac doanh nghiep san xuat cuoi cung.

Hinh 2-3. Chuoi det may toan cau
Nguon: Gereffi (2001).
2.2.2 Vai tro cua cong nghiep ho tr o doi voi nganh det may
Theo Porter (1990) vai tro dau tien phai ke den la cong nghiep ho tro lam tang loi the
canh tranh cua mot quoc gia qua do lam tang loi the cua cac nganh kinh te lien quan. Trong
mo hinh Kim cuong, cong nghiep ho tro va lien quan la mot trong bon tru cot ket hop voi
cac tru cot khac tao nen nang luc canh tranh cua quoc gia va cac nganh lien quan. Trong
mo hinh nay, vien kim cuong nhu mot he thong anh huong den cac thanh phan can thiet de
dat duoc thanh cong canh tranh quoc te. Cac nganh cong nghiep ho tro va lien quan la yeu
to quan trong thu ba quyet dinh kha nang canh tranh cua mot quoc gia. Vai tro cua cong
16

nghiep ho tro trong mo hinh nay bao gom: (i) cung cap cac dau vao voi chi phi hieu qua
nhat theo mot cach som, nhanh chong, hieu qua va doi khi uu dai nhat, (ii) tan dung loi the
nhanh chong va lien tuc cua dong thong tin giua nha cung cap va doanh nghiep san xuat
cuoi cung de tao ra nhung y tuong, sang kien moi.

Hinh 2-4. Mo hinh kim cuong
Nguon: Porter (1990).
Vai tro thu hai cua cong nghiep ho tro la giup phat trien cac nganh cong nghiep chinh
ma no huong den ho tro, la dong luc truc tiep tao ra gia tri gia tang cho nganh cong nghiep
ay, gia tang suc canh tranh va day nhanh qua trinh cong nghiep hoa. Mot nganh cong
nghiep khong the phat trien manh me neu khong co cac nganh cong nghiep ve tinh ho tro
trong viec cung cap nguyen vat lieu dau vao cho no. Day chmh la tac dong truc tiep va
quan trong nhat cua cong nghiep ho tro doi voi su phat trien cua nganh det may. Vi tri
nganh nay cua mot quoc gia trong dong gop vao gia tri san pham cuoi cung se duoc quyet
dinh boi nang luc cua nganh cong nghiep ho tro.
17


Mot vai tro quan trong nua cua cong nghiep ho tro la thu hut FDI va giup cac nganh
cong nghiep hoi nhap cong nghiep toan cau. Thu hut FDI de phat trien cong nghiep la chien
luoc quan trong cua cac nuoc dang phat trien, trong do Viet Nam. Toan cau hoa giup Viet
Nam de dang tiep can cac nguon von FDI nhung cung la thach thuc khi ma su canh tranh
trong linh vuc nay dang dien ra gay gat. Cac chinh phu Viet Nam, Thai Lan, M a la y s ia . va
cac nuoc khac trong khu vuc khong ngung cai thien he thong chinh sach, phap luat thong
thoang, uu dai danh cho cac nha dau tu nuoc ngoai. Tuy nhien, chi uu dai cua chinh phu
thoi la chua du. Trong boi canh hien nay, su hien dien va kha nang cung cap day du nhu
/v

r

\

9

/v

1

* •'v

1

•'v

i

' *

1 '

/ v . / v

/\ ,

J. •

-I

J . /\

-i

-i

cau cac yeu to dau vao cua cong nghiep ho tro moi la yeu to quyet dinh den su lua chon
cua cac nha dau tu nuoc ngoai. Hoi nhap quoc te ma quan trong hon ca la hoi nhap o
thuong nguon cua chuoi cung ung, chuoi gia tri thong qua phoi hop voi nhau trong qua
trinh san xuat linh kien, tham gia vao chuoi san xuat toan cau.
Cong nghiep ho tro con co vai tro thuc day viec ung dung tien bo khoa hoc, cong nghe,
nang cao chat luong nguon nhan luc gop phan on dinh kinh te - xa hoi. Ngoai ra no con co
tac dong thuc day lien ket nganh, cum cong nghiep cung nhau lien ket nang cao nang luc
canh tranh cua moi doanh nghiep, nganh kinh te.
2.3 Cac yeu to tac dong den p h at trien cong nghiep ho tr o nganh det may
Dua tren ket qua nghien cuu cua VDF (2007), Truong Thi CM Binh (2009), Luu Tien
Dung va cong su (2014), Ha Thi Huong Lan (2014) ket hop voi ket qua nghien cuu dinh
tinh cua tac gia, cac yeu to tac dong den su phat trien cong nghiep ho tro nganh det may
bao gom: (1) Nang luc canh tranh cua cac doanh nghiep cong nghiep ho tro; (2) Moi
truong chinh sach - the che; (3) Dung luong thi truong cong nghiep ho tro; (4) Bat can
xung thong tin cung cau thi truong cong nghiep ho tro; (5) Chat luong nguon nhan luc
CNHT va (6) Chmh sach thu hut dau tu danh cho cong nghiep ho tro. Mo hinh nghien cuu
ly thuyet cac yeu to tac dong den phat trien cong nghiep ho tro nganh det may tinh Dong
Nai va cac gia thuyet nghien cuu duoc trinh bay nhu hinh 2-5 duoi day:

18