skkn công tác chủ nhiệm lớp 10 hệ BTTHPT trong tình hình mới

§Ò tµi skkn

Sở GD & ĐT Nghệ An

Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam

TTGDTX Yên thành

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

SKKN – Năm học 0 – 0 :

……o0o……

công tác chủ nhiệm lớp 10 hệ BTTHPT
trong tình hình mới
A. Mấy lời giới thuyết :
1. Công tác CN lớp là một trong những hoạt động quan trọng hàng đầu của người g/v
trong ngành GD & ĐT. Chính nó góp phần trực tiếp quyết định chất lượng và hiệu quả
của sự nghiệp giáo dục trong một năm, một giai đoạn, thậm chí là cả một chặng đường
của lịch sử dân tộc mà mỗi người g/v, mỗi cơ sở GD đã đem hết tâm trí, miệt mài lao
động để đúc kết nên.
2. Ngành GD & ĐT bao giờ cũng có những xác định đúng trọng tâm công tác này. Từ
chương trình đào tạo trong các trường sư phạm cho đến những qui định trong các văn
bản Pháp qui đối với công tác của người giáo viên, trong qui chế tổ chức bộ máy của
trường học … Tuy nhiên, trong thực tế, không phải ở đâu và bao giờ việc này cũng được
mọi người nhận thức đầy đủ và đúng đắn, đặc biệt là đối với ban lãnh đạo thậm chí với
ngay cả người lãnh đạo cao nhất trong những tổ chức giáo dục cụ thể nào đó. Công tác
thanh kiểm tra, đánh giá, xếp loại danh hiệu, tổ chức hội họp, rút kinh nghiệm, phổ biến
kinh nghiệm …về hoạt động này hầu như chưa có gì.
Về mặt khách quan : Sự chuyển hướng của cả XH, cả thời cuộc để chạy đua vào khoa

học công nghệ. Cuộc chạy đua đó có khi được ví là “như vũ bão”. Từ tâm lí đến những
hoạt động cụ thể, từ cá nhân đến cả một tập thể, từ xã hội đến gia đình người học, bản
thân người học cho đến những nhà giáo dục, những cơ sở giáo dục, thậm chí cả những tổ
chức không nhỏ của ngành giáo dục…ví dụ : Mọi người thường hỏi nhau “con bác học
giỏi không, ngoan không?” Mà không biết hai yếu tố cơ bản nhất ấy có điểm hội tụ ở
đâu. Nhà trường và ngành giáo dục thường tổ chức “ Hội thi giáo viên giỏi” nhưng thực
chất là thi giáo viên dạy giỏi các môn học mà hình như chưa bao giờ nghĩ đến việc thi
hoặc bình xét danh hiệu giáo viên chủ nhiệm giỏi (!?). Trong thực tế, chúng ta đã và
đang có được nhiều thế hệ học sinh giỏi, ở nhiều môn học cơ bản, thậm chí cả ở những
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

1


§Ò tµi skkn

môn học mới nhất, tiên tiến nhất, trong các khoa công nghệ hiện đại, có khi không thua
kém các nước tiên tiến trên thế giới.Tuy nhiên, tình trạng đạo đức đang ngày càng xuống
cấp nghiêm trọng mà chủ yếu không phải từ những ảnh hướng xấu ở ngoài XH dội vào,
đã và đang là một vấn đề nhức nhối mà dù có người khéo léo đến đâu cũng khó lòng che
đậy được mãi. Có một thời chúng ta đã phải triển khai học tập “ Chỉ thị 01 của TƯ Đảng
về tăng cường giáo dục đạo đức trong nhà trường”.
Đã đến lúc phải nghiêm khắc nhìn lại mình. Mỗi nhà giáo dục, mỗi cơ quan giáo dục
không thể lơ là với công tác chủ nhiệm và càng không thể làm ngơ trước mục tiêu “giáo
dục con người phát triển toàn diện” mà Đảng ta đã xác định rõ từ nhiều năm nay.
Nhiều người cứ đổ cho “cơ chế thị trường”,“chế độ một cửa”… mà không thấy là bản
thân mình cũng chỉ “lo soạn bài,lên lớp,đừng gây sự mất lòng…”nghĩa là tự xác định
như một “Thái vô tích”: “Sáng vác ô đi tối vác về”. Rỏ ràng đó là một lối làm việc thiếu
trách nhiệm, đúng hơn là cố ý thiếu trách nhiệm. Xót xa thay,điều này lại không phải chỉ
ở một số ít mà hình như đang trở thành phổ biến trong giới chức nói chung, trong ngành

giáo dục nói riêng. Nhìn nhận và đánh giá vấn đề to lớn này nếu từ góc độ chuyên môn
thì rất khó, thậm chí gặp nhiều biện minh tưởng như hết sức chính đáng, song nếu nhìn
từ góc độ của công tác chủ nhiệm lớp thì quả là “hai năm rỏ mười”. Thực ra,trong công
tác chủ nhiệm có bao hàm cả nhiều loại hoạt động và bộc lộ nhiều khả năng cụ thể khác
nhau của một nhà sư phạm. Nó là loại công việc kết tinh nhiều năng lực sư phạm nhất
trong ngành giáo dục. Bởi thế, từ lâu, trong qui chế Nhà trường, chức danh “Tổ trưởng
tổ chủ nhiệm” thường gắn liền với chức trách của Hiệu trưởng hoặc người cán bộ giáo
viên nào có năng lực sư phạm và năng lực quản lí tốt nhất thuộc “lực lượng nguồn”do
Hiệu trưởng đích thân chỉ định, uỷ quyền. Đây là yêu cầu có tính nguyên tắc. Nó xuất
phát từ cơ cấu tổ chức của Nhà trường. Nếu Hiệu trưởng chịu trách nhiệm toàn bộ về mặt
nhà nước đối với toàn trường thì ở phạm vi lớp vai trò đó chính là Thầy chủ nhiệm. Nếu
nói hình tượng thì mỗi GVCN chính là một cánh tay mà người Hiệu trưởng như là bức
tượng trăm tay nghìn mắt vậy. Người Hiệu trưởng nào không nắm được các GVCN thì
cũng có nghĩa là như tượng cụt tay hoặc chỉ “làm cách mạng miệng” mà không thực
chất.

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

2


§Ò tµi skkn

Trên thực tế, cơ cấu tổ chức của ngành GD không có bộ phận chuyên môn riêng về
công tác chủ nhiệm. Các phòng ban với đầy đủ các chuyên viên giỏi, chuyên trách đến
từng bộ môn cụ thể với kế hoạch kiểm tra, sát hạch, hội thi … rất rõ ràng trong từng HK,
từng năm học. Tuy nhiên, không thấy có tổ chức và kế hoạch nào để kiểm tra công tác
chủ nhiệm lớp ở các trường, các cơ sở đào tạo. Phong trào “Thi đua dạy tốt – học tốt” đã
và đang thu được nhiều kết quả phấn khởi, nhưng chưa có phong tràp thi đua làm chủ
nhiệm giỏi để có thể quản lí và giáo dục một cách toàn diện con người mới XHCN.

3. Nhân dân ta từ xưa đã có truyền thống “tôn sư trọng đạo”. Người thầy đối với họ hay
của con họ bao giờ cũng gắn liền việc “dạy chữ với dạy người”.Trong XH mới,việc tôn
trọng nhà giáo có những biểu hiện chệch hướng do nhiều yếu tố gây nên. Đương nhiên,
trong sự lãnh đạo và điều hành chung, sự chệch hướng và tiêu cực đó chỉ là một thiểu số,
song nó đã góp phần tạo nên sự kém năng động của công tác chủ nhiệm lớp trong nhà
trường. Nhiều GVCN muốn đi đến nhà phụ huynh, thăm và kiểm tra h/s…nhưng lại gặp
không ít những khó khăn về nhiều mặt, trong đó cả về tâm lí XH, thậm chí có khi còn bị
cả những dị nghị,hiểu lầm ngay cả trong tổ chức nhà trường…Kể cả những người kiên
gan vững chí vì “lương tâm nghề nghiệp” thì cũng phải đứng trước một thực trạng nan
giải : “Cả trăm cả nghìn người làm thầy trong huyện này,thử hỏi có ai cứ đi như vậy
không? Mà ông Thầy này cũng đâu có trẻ dại gì, hẳn là có mục đích gì đây?” ( nhiều
người lại cứ nghĩ như vậy đấy).
Trong quá trình lãnh đạo Cách mạng, Đảng ta đặc biệt coi trọng “công tác vận động
quần chúng”. Bác Hồ từng khẳng định “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng”. GD
đương nhiên cũng phải là sự nghiệp của quần chúng. Người GVCN chính là nhà vận
động quần chúng vừa trực tiếp, vừa lâu dài, vừa có ý nghĩa quyết định nhất đến thành bại
của công cuộc GD ở một phạm vi cụ thể.
4. Trên đây là tình hình chung. Khi nói đến hệ BTTHPT (hệ không chính qui) thì những
đặc thù không thuận lợi lại còn nhiều và rất phức tạp,trong khi yêu cầu về giáo dục văn
hoá cũng như giáo dục đạo đức đối với đối tượng này cũng có nhiều điểm hết sức đặc
biệt cần phải lưu ý :
+ Về văn hoá: Phần lớn số h/s khi vào hệ này đều là những h/s có học lực yếu thậm chí
rất yếu. Nhiều loại đối tượng khác do có nhiều lí do khác nhau nên khả năng tiếp thu
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

3


§Ò tµi skkn

kiến thức văn hoá nhìn chung vừa chậm lại vừa không đầy đủ, chắc chắn. Hầu hết các
kiến thức cơ bản ở các lớp dưới đều không nắm được hoặc bập bõm, ngô nghê.
+ Về đạo đức và việc rèn luyện đạo đức : Tương tự như về văn hoá. Người học mang
tính tự do, ý thức tổ chức kỉ luật yếu. Quan hệ XH (chủ yếu với số lêu lỗng, bỏ hoặc nghĩ
học) không những có chiều hướng tăng mà còn có mức độ nguy hiểm hơn do tâm lí lứa
tuổi và khả năng tự lập cũng như môi trường XH đang ngày càng phức tạp. ảnh hưởng
của gia đình cũng ngày một ít đi. Nhiều trường hợp gia đình như trông chờ hoặc“khoán
trắng” cho nhà trường. Hoạt động bè đảng với nhiều mục đích có tính nguy hiểm cũng
ngày càng nhiều hơn,trắng trợn hơn. Mối quan hệ giữa Nhà trường – Gia đình – XH do
nhiều nguyên nhân nên không còn được hiểu và thực hiện tốt. Do cuộc chạy đua vì
những nhiệm vụ, mục tiêu trước mắt cho nên hầu hết các thành tố trong cơ cấu của môi
trường giáo dục thường chỉ giải quyết được các“yêu cầu cấp bách”mang tính sách lược
mà chưa đề ra hoặc chú trọng những công tác có tính chiến lược trong sự nghiệp giáo
dục. ở các trường học nói chung, các TTGDTX thuộc hệ thống GD không chính qui nói
riêng, lại thường chỉ sơ tổng kết điểm thi đua hàng tuần, hàng kì cho h/s, hoặc dự giờ,
xếp loại…cho giáo viên thông qua các cuộc họp tổ chuyên môn, họp cơ quan là chủ yếu
mà trong đó hoạt động của GVCN, hiệu quả của hoạt động đó, việc họp tổ chủ nhiệm
còn rất ít ỏi nếu không nói là không có gì đáng kể. Thậm chí, những GVCN có nhiều
công sức, tâm huyết, đem lại những hiệu quả thiết thực, tạo chuyển biến rỏ rệt về nhiều
mặt của lớp cuối cùng rồi cũng đánh đồng với những GVCN chưa có thành tích gì đáng
kể hoặc còn rất yếu trong công tác chủ nhiệm lớp.
Đối với loại hình lớp có “cán bộ cơ sở…theo học”thì việc Chủ nhiệm lớp lại còn là một
chuyện thuộc về đường lối vi mô. Bỡi lẽ, theo qui định hiện hành, những cán bộ hoặc
người “cao niên”thì không phải xếp loại về mặt đạo đức, hạnh kiểm. Do đó, bao nhiêu
thanh niên h/s khác trong lớp hoặc khoá học đó đều “thuộc diện ăn theo”.Thành thử rất
khó cho công tác chủ nhiệm trong những trường hợp ấy.
5. Trên thực tế, tỉ lệ người chưa có điều kiện hoặc chưa đủ điều kiện để theo học hệ
chính qui THPT đang ngày một tăng. Nhà nước đã và đang tăng cường chuyển hướng
sang đào tạo nghề.Tuy nhiên, đào tạo nghề lại kết hợp với dạy nâng cao văn hoá. Cơ sở
nào để kết hợp các yếu tố học văn hoá - học nghề – rèn luyện đạo đức mà vẫn có chất

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

4


§Ò tµi skkn

lượng? Lại bảo đảm việc giáo dục đạo đức để người học thực sự là những “con người
mới phát triển về toàn diện, có đạo đức, có văn hoá, có tay nghề”? Lâu nay, chúng ta đã
và đang cố gắng đào tạo những con người, những thế hệ “có văn hoá - có đạo đức” vậy
mà đã khó. Nay chúng ta đứng trước thực tế mới của lịch sử là cần phải đào tạo những
con người, những thế hệ mới “có văn hoá - có đạo đức – có tay nghề”(!?) Rỏ ràng là
chúng ta đang cần có một bộ khung pháp lí cụ thể, cho mô hình dạy và học, đặc biệt là
việc giáo dục toàn diện cho học sinh hệ không chính qui, trong tình hình mới.
6. Xuất phát từ rất nhiều yếu tố thuận lợi cũng như khó khăn vừa nêu trên, căn cứ vào kết
quả công tác trong thời gian gần 10 năm qua mà chủ yếu xin trình bày ở đây là về “Công
tác chủ nhiệm lớp 10 thuộc hệ BTTH” chúng tôi xin mạnh dạn nêu một số ý kiến về lĩnh
vực hoạt động này.
Do phạm vi đối tượng quá rộng, chúng tôi chỉ xin giới hạn ở những thanh niên trong độ
tuổi chưa đủ điều kiện theo học PTTH, hiện đang học BTTH tập trung ở các TTGDTX
quận, huyện.
Bản tham luận này xin được trình bày mấy nội dung sau:
A. Giới thuyết chung.
B. Những đặc điểm đặc thù của công tác chủ nhiệm lớp BTTH.
C. Xác định những mục tiêu – biện pháp chính.
D. Tiến trình thực hiện trong năm học.
E. Đôi điều lưu ý thêm.
Trong thực tế hiện nay, có những vấn đề tưởng như đã quá rõ thế mà vẫn còn nhiều ý
kiến tranh luận. Công tác chủ nhiệm lớp ở bậc BTTH tự nó bao hàm nhiều hoạt động vừa
có tính nguyên tắc lại vừa phải biết vận dụng hết sức khéo léo các văn bản pháp qui hiện

hành vào những hoàn cảnh, trường hợp rất đa dạng, phong phú của cuộc sống mới… vì
thế, những ý kiến của chúng tôi cũng chỉ là những nhận xét nhỏ, góp tiếng nói cùng tập
thể các nhà giáo dục trong sự nghiệp cao cả này. Chắc chắn có nhiều vấn đề còn vướng
mắc mà ở đây chưa thể và chưa có đủ điều kiện để lí giải hết được, chúng tôi không
những cầu mong sự lượng thứ, cảm thông, mà còn hết sức chú ý lắng nghe, trân trọng

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

5


§Ò tµi skkn

mọi lời góp ý gần xa của các quí vị. Âu đó cũng là những đóng góp không chỉ cho chúng
tôi mà là cho sự nghiệp chung của mọi chúng ta.

B. Những đặc điểm đặc thù của công tác chủ nhiệm lớp hệ BTTH:
I. Chức năng: - Là người trực tiếp giảng dạy bộ môn văn hoá tại lớp.
– Phối hợp cùng các g/v bộ môn và các hoạt động khác, GVCN chịu trách nhiệm chính
trong việc hình thành “nhân cách”của h/s trong lớp.
– Tổ chức, quản lí, điều phối các hoạt động giáo dục của lớp. Cố vấn cho h/s và các tổ
chức đoàn, đội trong lớp.
II. Nhiệm vụ:
1. Dạy và tổ chức các hoạt động trong và ngoài giờ của h/s.
2. Nắm vững kế hoạch giảng dạy, giáo dục lao động hướng nghiệp (về nội dung) của nhà
trường để thực hiện trong lớp.
3. Làm trung tâm, hạt nhân trong việc xây dựng quan hệ nhà trường XHCN.
4. Cố vấn cho h/s xây dựng lớp học thành đơn vị tập thể h/s XHCN mang tính chất giáo
dục toàn diện, phát huy khả năng tự giác, tự quản của h/s.
5. Hiểu rõ từng đối tượng h/s trong lớp và có phương pháp giáo dục thích hợp nhất với

những em đặc biệt.
6. Chủ đạo trong việc kết hợp các lực lượng giáo dục.
7. Nhận định, đánh giá chính xác h/s.
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

6


§Ò tµi skkn

8. Chịu sự chỉ đạo thống nhất về công tác chủ nhiệm của nhà trường.
( Theo QĐ 1118/QĐ của Bộ trưởng Bộ giáo dục kí ngày 2 – 12 1997 )
Lưu ý: Thay mặt và chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng trong phạm vi các hoạt động
giáo dục ở một lớp.

Cụ thể:

-- Phổ biến mọi chủ trương chính sách có liên quan đến phụ huynh, h/s.
– Triển khai thực hiện các kế hoạch của Nhà trường ở phạm vi lớp.
– Kết hợp mọi hoạt động giáo dục để tìm cách phát huy hiệu quả giáo dục cao nhất đối
với từng h/s.
– Là người trực tiếp thực hiện sự kết hợp giửa Nhà trường + Gia đình + Xã hội trong
phạm vi một lớp.
– Là người chịu trách nhiệm tổng kết mọi kết quả giáo dục theo từng thời gian nhất định
và khoá sổ sách, học bạ của từng h/s trong lớp để trình lãnh đạo nhà trường xét duyệt.
-- Với đối tượng là h/s BTTH có những đặc thù của chương trình học, của Thông tư
hướng dẫn cách đánh giá, xếp loại cuối học kì, cuối năm và cả về tâm lí XH cũng còn
nhiều khác biệt. GVCN cần dựa vào tình hình cụ thể để có biện pháp tổ chức GD đạt
hiệu quả cao nhất.

C. Xác định những mục tiêu chính:
1. Các căn cứ để xác định mục tiêu:
- Dựa vào “Chức năng và nhiệm vụ” của người GVCN…
- Dựa vào “Kế hoạch và nhiệm vụ năm học”, các văn bản về Nghị quyết, nội qui, qui
định của nhà trường về năm học.
- Dựa vào các tiêu chuẩn thi đua, những ý kiến chỉ đạo của Hiệu trưởng và lãnh đạo nhà
trường…
- Dựa vào đặc điểm và tình hình cụ thể của lớp (thuận lợi – khó khăn) để đề ra mục tiêu
cụ thể, sát thực, có thể thực hiện được hoặc từng bước năng cao dần mức độ để đảm bảo
kết quả GD cuối cùng…
2. Một số mụctiêu và biện pháp chính: a. ổn định tổ chức Lớp - Đoàn - Phụ huynh:

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

7


§Ò tµi skkn

+ Bước một : Cần xem xét hồ sơ để cân nhắc những h/s có kết quả học tập tốt và có đạo
đức tốt, thậm chí có lí lịch và hoàn cảnh gia đình với những yếu tố thuận tiện cho việc dự
kiến của GVCN.
+ Bước hai : Theo dõi trong những hoạt động của thời gian đầu để nhận ra những người
được bạn bè gần gũi, yêu quí hơn. Xem xét tính cách của những h/s định dự kiến…
+ Bước ba : Chỉ đạo ĐH lớp, ĐH chi đoàn để bình chọn ra BCS lớp, đoàn vừa đoàn kết,
vừa đúng hướng …
+ Bước bốn: Chỉ đạo lớp thảo luận và đưa ra bản cam kết thực hiện nội qui của
trường,chỉ tiêu phấn đấu về các mặt, biện pháp để thực hiện các chỉ tiêu, biểu quyết để
thể hiện quyết tâm cao. (Cần có bác chi hội phụ huynh tham gia hoặc những nội dung
của cuộc ĐH lớp này cần thông qua ở cuộc họp phụ huynh).

+ Rèn luyện cho BCS lớp cách thức và phương pháp hoạt động trong và ngoài lớp học.
Trang bị cho mỗi cán sự một quyển sổ để ghi chép, theo dõi. GVCN có thể kiểm tra theo
định kì hoặc đột xuất sổ ghi chép này của tất cả hoặc của một vài người nào đó tuỳ theo
tình hình. Công bố các chức trách và quyền hạn của từng người và giao trách nhiệm cụ
thể về từng mặt. Cần có sự ưu ái cần thiết nào đó mà ai cũng đồng tình đối với những cán
sự nhiệt tình, tích cực, làm việc có hiệu quả, gương mẫu trong mọi mặt.
+ Tổ chức cuộc họp phụ huynh thật chu đáo, có chất lượng: - Triển khai các chủ trương
của Nhà trường và của ngành có liên quan đến quyền và nghĩa vụ của h/s, p/h trong năm
học (theo nội dung đã thống nhất chung toàn trường).
- Xác định sự phối hợp giửa GVCN, BCS lớp, Chi hội phụ huynh trong suốt năm học.
Đặc biệt là những dịp Lễ hội, ngày Tết…và các đợt phát động phong trào.
- Đề ra những qui ước về sự liên hệ thường xuyên và đột xuất (nếu cần) giửa các thành tố
của cơ cấu GD nói trên. GVCN là người cần gương mẫu thực hiện trước và hết sức khéo
léo, tế nhị, nhưng phải đạt hiệu quả thiết thực.( Có nhiều cách để thực hiện mối quan hệ,
VD : Lập sổ liên lạc có chữ kí của GVCN và của phụ huynh thống nhất, không thay đổi.
– Viết giấy thông báo - Đến nhà cùng với chi hội trưởng, BCS lớp – mời đến trường …).
+ Phải xác lập một tư cách rất đặc biệt của người GVCN trong lớp : Là người cha rất
được kính trọng, đạo mạo, uyên thâm, nghiêm khắc, đúng mực và độ lượng – Là người

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

8


§Ò tµi skkn

anh rất phong độ mà gần gũi – Là “người bạn lớn” rất tin cậy (của h/s) = Đồng thời là
nhà GD nhiệt tình, giàu kinh nghiệm, đức độ, mẫu mực được phụ huynh tin yêu.

b. Về văn hoá: - Cách thức tổ chức học ( ở lớp – ở nhà ): + thực hiện tốt nề nếp và nội

qui học tập của nhà trường – Nhanh chóng tạo phong trào thi đua học tập tốt - Đưa lớp
vào quĩ đạo của sự ham học, thi đua nhau học - Đưa chất lượng học tập của lớp ngày
càng đi lên – Xác định một tỉ lệ xứng đáng trong xếp loại văn hoá cuối HK và cuối năm
để cả lớp cùng phấn đấu …VD : Cuối HK1 tối đa chỉ 1/4 bị xếp VH loại yếu, phấn đấu
đến cuối năm không quá 5/55 h/s bị xếp Vh loại yếu (phải thi lại) = không có h/s phải ở
lại…
* Biện pháp chính : ổn định và rèn luyện một nề nếp học tập cho lớp là mục tiêu quan
trọng hàng đầu. Từ ổn định chỗ ngồi – trật tự trong giờ học – giờ nào việc ấy – vấn đề
giúp đỡ nhau và việc thực hiện nội qui trong học tập … cho đến việc thi đua phát biểu
xây dựng bài học – thi đua học thuộc bài và làm bài tập đầy đủ – thi đua nhau để giải
hoặc trả lời các bài khó, câu hỏi khó (bằng nhiều hình thức linh hoạt khác nhau, có thể là
báo tường với chủ đề học tốt …tận dụng thời gian có thể được như 15’ đầu giờ, các giờ
trống tự quản, những tiết 4 của các buổi chỉ học 3 tiết …nếu được phép của nhà trường)
=> Điều quan trọng nhất là phải giám sát để uốn nắn mọi biểu hiện lệch lạc, hình thức
suông, mọi thái độ và hành động quậy phá ở trong lớp cũng như ở ngoài lớp, tạo cho
được một ý thức ngày càng ham học, ý thức tự tin và tự giác, thấy được việc học là hữu
ích …nghĩa là tạo ra một phong trào thi đua học tốt ngay từ đầu năm học (mỗi người tự
thi đua với nhau trong bàn, trong tổ, giửa các tổ – Có kiểm tra chéo – Có sự tổng kết
đánh giá hàng tuần = GVCN cần khen thưởng và có sổ ghi chép rõ ràng.). Có thể ổn định
chổ ngồi theo hướng kèm cặp nhau về văn hoá, sau một thời gian, có thể h/s sẻ tự đề xuất
hình thành các tổ, các nhóm học ở nhà và GVCN phải rất thận trọng, thậm chí phải bỏ
một thời gian không ít để tham khảo ý kiến của phụ huynh, xin ý kiến của lãnh đạo
trường (nếu cần thiết) rồi cho phép thành lập (hoặc chỉ hình thành các tổ kiểu mẫu, sau
đó mới nhân rộng). Vấn đề là ở chổ chất lượng của việc học tổ học nhóm ấy? GVCN

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

9

§Ò tµi skkn

phải ghi vào sổ để theo dõi kịp thời và thường xuyên, đồng thời yêu cầu chi hội phụ
huynh có biện pháp hỗ trợ để giám sát và động viên nhắc nhở.
- Hình thành BCS bộ môn (mỗi môn nên chọn hai h/s trong đó một em chịu trách nhiệm
chính) đặt dưới sự quản lí trực tiếp của lớp phó học tập. Các cán sự bộ môn ấy phải liên
hệ thường xuyên với thầy cô bộ môn để có nội dung và phương pháp chữa bài tập cho
lớp có hiệu quả nhất.
- Quan hệ chặt chẽ và thường xuyên để nắm được các nhận xét của các g/v bộ môn về
tình hình học tập của lớp để có sự nhắc nhở, uốn nắn kịp thời. Đặc biệt, cần có biện pháp
nắm chắc sự tiến bộ của những h/s cá biệt, để khắc phục những hạn chế, ưu tiên những gì
có thể để động viên khích lệ ý chí cố gắng học tập của những h/s ấy. Phải đưa các h/s cá
biệt vào quĩ đạo của việc học để có sự tiến bộ cả về nhiều mặt khác.
- Đề nghị với các g/v bộ môn tăng cường kiểm tra vở viết : Vở ghi thể hiện sự tập trung
học tập ở lớp. Vở bài tập, vở soạn …thể hiện ý thức tự học ở nhà. Từ kiểm tra những yêu
cầu có tính hình thức đến việc nâng cao dần các yêu cầu về chất lượng trong các vở ghi
đó. Khi phát hiện những hiện tượng đặc biệt (không ghi chép bài học đầy đủ – không
soạn và làm bài tập đầy đủ – gian dối, mượn vỡ của người khác để nạp – chữ nghĩa quá
xấu, quá cẩu thả …) phải khẩn trương có biện pháp để uốn nắn cho h/s. trong nhiều
trường hợp, g/v bộ môn cần kết hợp với GVCN để có biện pháp mạnh (báo với Nhà
trường, với phụ huynh…) gọi đến trường vào các buổi nhất định nào đó để tập viết, để
soạn bài (theo hình thức tập trung một số em…) cho đến khi đã có thể chấp nhận được
thì thôi.
c. Về giáo dục đạo đức: * Chỉ tiêu: Xây dựng tập thể đoàn kết, thi đua học tập. Kịp thời
biểu dương những điển hình tiên tiến, phê bình những h/s có vi phạm, rèn luyện để mọi
h/s sớm ghép mình vào tập thể, phấn đấu vì tập thể và bản thân. Cuối HK1 không có h/s
bị kỉ luật nặng, không quá 03/55 h/s bị xếp HK yếu. Cuối năm không có h/s bị xếp HK
yếu. Nêu cao tinh thần tương thân tương ái, biết quan tâm và thăm hỏi lẫn nhau khi có
hoạn nạn. Cả tập thể biết đấu tranh mạnh mẽ với mọi sai trái đồng thời biết thông cảm, sẻ
chia những đau buồn không câu nệ, mặc cả.

* Biện pháp :

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

10


§Ò tµi skkn

+ Quan điểm : Coi trọng mục đích giáo dục. Không “hình sự hoá” các khuyết điểm của
h/s và đặt nặng hình thức kỉ luật. Lấy mọi sự cố gắng để khuyến khích, động viên. Lấy
hành động, việc làm để thể hiện đạo đức. Rèn luyện cho h/s thái độ coi trọng danh dự của
tập thể, của bản thân. Đề cao thái độ biết ăn năn hối hận khi mắc sai lầm. Tạo mọi điều
kiện thuận lợi nhất cho h/s sữa chữa sai lầm. Lấy sự giám sát và giáo dục của tập thể làm
chính. Luôn gắn liền sự phối hợp giửa Nhà trường – Gia đình – XH. Lấy Nhà trường làm
chủ đạo, Gia đình và XH làm môi trường để rèn luyện, kiểm chứng kết quả GD. Kết hợp
những chuẩn mực đạo đức truyền thống với những tiêu chí của đạo đức con người thời
đại mới. Phải đề cao 3 yếu tố : Chân – Thiện – Mĩ trong lối sống và biểu hiện đạo đức.
+ Bước đầu : Cho h/s học kĩ nội qui của nhà trường, những văn bản của Bộ GD & ĐT về
quyền và nghĩa vụ của người h/s, thông tư hướng dẫn cách đánh giá, xếp loại về VH –
HK cuối học kì, cuối năm …
+ Cho h/s viết “bản cam kết phấn đấu rèn luyện” có xác nhận của phụ huynh để làm căn
cứ động viên nhắc nhở h/s hàng tuần, hàng tháng về nhiều mặt.
+ Hàng tuần : Các tổ trưởng nạp lại kết quả kiểm tra theo dõi trong tuần cho lớp trưởng
để lớp trưởng tổng hợp theo mẫu cho sẵn và ghi lên bảng để GVCN cùng cả lớp kiểm
điểm trong tiết CN. Sau đó cho thư kí ghi vào biên bản của lớp các hiện tượng vi phạm
(khi Thầy - Trò đã kiểm tra chính xác) và các quyết định của GVCN. + Đặc biệt chú ý
đến những h/s cá biệt : VD : Quan hệ phức tạp giửa các h/s ấy ở trong lớp với các h/s cá
biệt ở các lớp khác, ở các trường khác…GVCN cần có mạng lưới các h/s thân cận ( có
thể nằm trong hoặc ngoài hệ thống cán sự lớp) để kịp thời nắm được các hoạt động trong

và ngoài trường của những h/s cá biệt ấy. Mạng lưới ấy càng kín đáo và tế nhị càng có
hiệu quả. Những thông tin từ mạng lưới ấy GVCN cần có kinh nghiệm để kiểm tra, xử lí,
nếu không sẻ gặp những sai lầm rất đáng tiếc.
Có thể nói, nghệ thuật quản lí và giải quyết các vấn đề nảy sinh từ những h/s cá biệt là
một trong những biểu hiện tài năng và tâm trí của GVCN. Từ kinh nghiệm thực tế, chúng
tôi xin nêu một số tiêu chí sau : Không hấp tấp vội vã - Không được “chuyện bé xé ra to”
hay ngược lại một cách vô tình - Đánh giá đúng mức độ, tính chất, và kịp thời ngăn chặn
mọi ảnh hưởng xấu có thể phát sinh – Huy động những lực lượng GD khác vào cuộc một
cách thận trọng, đúng mức, nhẹ nhàng về tình, chặt chẽ về lí, tạo cơ hội rất rộng rãi cho
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

11


§Ò tµi skkn

sự hối hận, sữa sai…Báo cáo cụ thể, trung thực, xin ý kiến của lãnh đạo kịp thời …
Chúng tôi thực sự cảm động khi cách đây ba năm, có trường hợp h/s bị kỉ luật buộc thôi
học mà khóc lóc ân hận chỉ vì “ ngay cả khi công bố QĐ kỉ luật mà Thầy GĐ vẫn rất
thông cảm, độ lượng, nhẹ nhàng” (theo lời của chính h/s ấy khi vừa khóc vừa nói với
GVCN).
Từ đó, chúng tôi cho rằng: Hãy để h/s yêu quí thầy – Nhìn thấy, hy vọng và tự tin ở
tương lai – Quí trọng và có trách nhiệm với tập thể => Để tự giác phấn đấu (trong học
tập cũng như trong rèn luyện đạo đức).
Một kinh nghiệm khác: Phải luôn luôn tôn trọng và giử gìn, đề cao uy tín của các Thầy
Cô giáo bộ môn … trước h/s. Ngay cả khi có những g/v do nhiều nguyên nhân khác nhau
nên có khi không giữ được bình tĩnh, có những lời nói, cử chỉ, việc làm, còn sai trái,
chưa đúng chuẩn mực, thậm chí nhiều h/s bất bình, phản đối … Thầy Chủ nhiệm phải là
người ngay thẳng, đúng mực. Không lúng túng, quanh co, bao biện. Phải công minh
nhưng bất luận trong tình huống nào cũng không được phép hạ thấp danh dự của Thầy

Cô giáo khác trước h/s. Cần thẳng thắn xác nhận những gì là cụ thể, rõ ràng của sự việc
và giải thích cho h/s biết mọi việc sẽ do Nhà trường xem xét, tuy nhiên, mọi hành vi xúc
phạm đến g/v đều bị coi là “vô lễ với Thầy Cô giáo” và đều bị xem xét một cách nghiêm
khắc khi xếp loại HK. Có những bài học thật đau lòng : Khi GVCN xác nhận và có thái
độ đồng tình với h/s trong việc nhận xét những sai trái của g/v bộ môn (còn trẻ, mới ra
trường, vội vã trong kiểm tra và qui chụp h/s…). Lúc đầu h/s hưởng ứng và vui vẻ cho là
Thầy chủ nhiệm ta đúng … Thế nhưng chỉ một thời gian ngắn sau đó, chính những h/s
tưởng như rất nhiệt tình ngày nào nay lại quay sang coi thường Thầy chủ nhiệm với lí do
thật đơn giản : “chính thầy cũng có tôn trọng các thầy cô khác đâu (?!)”
d. Về lao động – văn nghệ:
- Phải có cán sự phụ trách có nhiệt tình, năng lực, được nhiều h/s tín nhiệm, có sức khoẻ
và có năng khiếu về văn nghệ. Chỉ đạo lớp lao động theo kế hoạch chung của trường.
Phải có sổ ghi chép đầy đủ mọi hiện tượng trước, trong và sau khi lao động. LĐ phải an
toàn – có tổ chức, có kỉ luật, có kỉ thuật, có năng suất cao.

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

12


§Ò tµi skkn

- Chủ yếu là đánh giá về ý thức kỉ luật trong lao động. Phải từ lao động để tạo nên ý
thức xây dựng lớp, phấn đấu không để lớp bị thua kém so với lớp khác. Nâng cao ý thức
tự trọng về danh dự của lớp cũng như gắn liền bản thân vào tập thể.
Từ ý thức kỉ luật, nâng cao dần ý thức kỉ thuật và sự phấn đấu cho một “năng suất cao”.
Các khái niệm đó phải được đặt trong một quá trình thống nhất và biện chứng. Không
ngẫu nhiên và càng không thể tách rời. Xác định rõ quá trình ấy, người GVCN mới có
thể có được biện pháp đúng đắn nhất để chỉ đạo lớp thực hiện tốt yêu cầu giáo dục h/s
thông qua hoạt động lao động. Phải thấy được mức độ và yêu cầu của mỗi quá trình nói

trên. Nhiều người thường bỏ qua các giai đoạn đầu mà chỉ căn cứ vào “năng suất” để
đánh giá h/s. Điều đó thường dẫn đến những hậu quả rất tai hại. Thậm chí gây tai nạn lao
động hoặc phản tác dụng giáo dục …
- Hoạt động văn nghệ cũng là để tạo nên một tình cảm tốt đẹp yêu lớp, yêu trường, yêu
c/s, đoàn kết, mạnh dạn tự bộc lộ những năng khiếu và có nhu cầu được rèn luyện các
khả năng của h/s…Nhiều người đã bỏ mặc cho h/s tự lo liệu để đối phó với phong trào
của cấp trên. Thậm chí khi h/s đã có nhiều cố gắng và đã đạt thành tích cao cũng “không
có được lời động viên cổ vũ của GVCN(!?)” chứ chưa nói gì đến việc cân đối lại thời
gian, công sức mà đội văn nghệ đã bỏ ra.
Thực tế cho thấy, GVCN nào càng quan tâm sâu sát đến mọi mặt của lớp, có sự theo
dõi, đánh giá đúng đắn công sức của h/s, biết động viên và uốn nắn kịp thời những việc
làm của h/s.. thì ở lớp đó kết quả GD về nhiều mặt được nâng lên rõ rệt. Đây cũng chính
là câu trả lời cho những băn khoăn thắc mắc của nhiều người từ khá lâu nay : Tại sao
nhiều g/v kì cựu, làm chủ nhiệm và trực tiếp giảng dạy mà vẫn không được h/s yêu quí
đến mức cao độ như các sinh viên thực tập chỉ về có vài tháng trời ? Đối với h/s cấp
THPT thì bộc lộ tình cảm trực tiếp không chỉ do cảm tính mà còn do cả những nhận thức
lí tính khá sâu sắc. Rõ ràng để chiếm được tình cảm của h/s, để hoàn thành được nhiệm
vụ GD hết sức vẻ vang và nặng nề, người GVCN không chỉ cần có một bản lĩnh nghề
nghiệp, một nghệ thuật sư phạm già dặn, một tình yêu thương h/s … mà nhất thiết phải
đổ thời gian, công sức và cả một Tâm lực mãnh liệt thì mới mong có được những mùa
vàng bội thu cho dân tộc.

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

13


§Ò tµi skkn

D. Tiến trình thực hiện trong năm học:

1. Nguyên tắc chung : Căn cứ vào sự chỉ đạo thống nhất của Nhà trường về thời gian và về

các công việc cụ thể.
2. Những biện pháp :
a. Khi mới nhận lớp : + Dùng sự nhạy bén nghề nghiệp để sơ bộ tìm hiểu chung về tình
hình của lớp : Đối tượng h/s ? Những thuận lợi và khó khăn cơ bản? Những h/s cá biệt và
h/s có khả năng, có triển vọng tốt ? Cho viết “Sơ yếu lí lịch” để tranh thủ tìm hiểu về
hoàn cảnh gia đình, khai thác những thế mạnh tiềm tàng để chuẩn bị cho dự kiến BCS
lớp và Đoàn…
b. Chuẩn bị ĐH Lớp – Chi đoàn :
- Thử tạo điều kiện gần gũi và chuyện trò với những h/s có thể đưa vào dự kiến trong
BCS Lớp – BCH CĐ để tìm hiểu về cá tính, tâm lí, nguyện vọng, hoàn cảnh … nhằm tạo
tâm thế cho h/s có dự kiến ấy…
- Có thể hướng dẫn cho những h/s trong dự kiến CB về viết những ý kiến xây dựng lớp,
xây dựng chi đoàn trong năm học tới (có thêm sự hỗ trợ của phụ huynh hoặc của nhóm
học tập càng tốt. Có thể cung cấp các tài liệu, các “Biên bản ĐH lớp” các năm trước để
những h/s đó tham khảo)…Qua mấy bản dự thảo ấy để chọn h/s có khả năng hiểu biết về
công tác quản lí lớp…
- Kết hợp với BCH Đoàn trường để ổn định danh sách đoàn viên, chọn những h/s là đoàn
viên tốt đưa vào dự kiến BCH CĐ năm học mới. Cho tập viết dự thảo phương hướng
hoạt động của chi đoàn trong năm học mới …nhằm thăm dò khả năng của h/s định dự
kiến…
c. Trong và sau ĐH Lớp – Chi đoàn :
- Trong ĐH : + Phải chuẩn bị cho không khí ĐH thật nghiêm túc, trang trọng nhằm gây
ấn tượng vừa sâu sắc vừa tự tin, phấn khởi. Có thể h/s đã quen với nếp sinh hoạt tự do
vui chơi của các lớp dưới, song GVCN cố gắng giữ bình tĩnh, ôn hoà, đưa h/s dần vào nề
nếp theo kế hoạch. Không nóng nãy hoặc bỏ mặc, phải là người đạo diễn có tài…

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

14


§Ò tµi skkn

+ Khâu chuẩn bị về nội dung (báo cáo – thảo luận – biểu quyết – bầu cử …) và chuẩn bị
về Văn nghệ có vai trò rất quan trọng cho ĐH thành công tốt đẹp.
+ Khâu lãnh đạo ĐH : Trình tự công việc – xen kẽ nội dung, chương trình để hài hoà
giửa thảo luận và văn nghệ – vui vẽ mà trật tự, thảo luận sôi nổi mà đúng trọng tâm, có
người nói kẻ nghe, có tranh luận, nhất trí, có biểu quyết nghiêm túc và lắng nghe lời phát
biểu của các Đại biểu, lời căn dặn của Thầy cô…Có Khai mạc, Bế mạc và “Quyết tâm
thư gửi lên cấp trên”…thậm chí nếu có điều kiện nên cho chụp một vài kiểu ảnh tập thể
để treo chung ở phòng học tạo nên ấn tượng về một tổ ấm, một tập thể gắn bó ngay từ
đầu năm học, có quyết tâm ngay từ đầu…(tài năng của GVCN là ở chổ biến những việc
làm mà từ lâu mọi người vẫn quen gọi là hình thức suông trở thành những nội dung có
hồn, có sức thu hút, cảm hoá và gây niềm vui, niềm tin yêu cho h/s. Biết đánh giá và đặt
đúng chổ mọi khâu, mọi việc làm để tạo nên thái độ vừa chân thực lại vừa trang trọng,
vừa tự nhiên coi lớp là nhà mình… lại vừa tôn trọng tập thể lớp như là một tổ ấm thiêng
liêng…)
- Sau ĐH : Cần tạo tâm lí hết sức tôn trọng những nội dung đã được thảo luận ở ĐH
Lớp vừa qua. Phổ biến ngay mọi nội dung trong Nghị quyết ĐH cho mọi người trong lớp
(có thể ghi chép ngắn gọn) và yêu cầu ai chưa kịp thực hiện tốt thì phải có biện pháp tự
kiểm điểm ngay. Có thể cho một vài h/s cá biệt tự nhận xét về mình trong giờ sinh hoạt
nào đó.
+ Triển khai nội dung ĐH Lớp đến tận từng phụ huynh và yêu cầu viết “Bản cam kết
phấn đấu trong năm học” có chữ kí của phụ huynh và học sinh.
+ Tập cho BCS lớp và Đoàn hoạt động quản lí lớp (trước hết là ở trong trường) dựa theo
các tiêu chí như đã nêu ở trên : Mua và phát sổ – Hướng dẫn Ghi chép sổ sách theo dõi –
tổng hợp và báo cáo cuối tuần cho lớp trưởng – ghi lên bảng giờ chủ nhiệm – Hướng dẫn
thư kí ghi vào sổ đầu bài và ghi kết quả sinh hoạt giờ chủ nhiệm vào sổ biên bản lớp…

+ Liên hệ với các g/v bộ môn để tạo điều kiện cho BCS bộ môn hoạt động, tăng chất
lượng sinh hoạt15’đầu buổi (các tiết chữa bài tập, hướng dẫn ôn tập chuẩn bị kiểm tra..).
+ Tăng cường khen thưởng các h/s thực hiện nội qui tốt. Gần gủi và kèm chặt những h/s
chưa tốt, động viên họ phấn đấu sữa chữa.

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

15


§Ò tµi skkn

+ Quan trọng nhất : Tập trung đưa lớp vào nề nếp học tập tốt. Biến thất bại của kì thi vào
THPT vừa qua thành ý chí và nghị lực để phấn đấu vươn lên. Theo dõi hoạt động của
BCS bộ môn, kèm cho lớp phó phụ trách học tập và hướng dẫn cho Lớp trưởng, Bí thư
chuyển hướng mạnh vào việc theo dõi tình hình học tập của lớp…
d. T11,T12 : Là hai tháng trọng điểm của HK1; Tập trung ôn thi HK lại chuẩn bị sơ kết
phong trào thi đua chào mừng 20/11, chuẩn bị sơ kết HK. Trong nhiều việc phải làm thì
quan trọng nhất là phong trào và nề nếp học tốt. Phải chấn chỉnh mọi trường hợp bị điểm
nhỏ lâu nay.Đề xuất với g/v bộ môn những trường hợp có vấn đề cần xem xét.
đ. Chuẩn bị và tiến hành Tổng kết HK1 :
- Tập cho h/s quen với tác phong nghiêm túc trong kiểm tra, nhất là các kì kiểm tra quan
trọng. Phải tự học, tự làm bài thật nghiêm túc. Có thói quen đấu tranh với mọi hiện tượng
sai trái trong thi cử.
- Cho mỗi h/s viết bản tự nhận xét (theo mẫu cho sẵn) -> Tổ xét dựa theo số lượng các ưu
điểm và khuyết điểm của mỗi người để xếp loại -> chuyển cho BCS lớp xem xét lại =
GVCN đưa ra thông qua toàn lớp và quyết định.
- Tổ chức lớp để sơ kết HK thật nghiêm túc : Chỉ ra nguyên nhân của các thành công và
của những tồn tại. Cách khắc phục. Phương hướng phấn đấu ở HK2 : Mỗi người, mỗi tổ,
và cả lớp cần phấn đấu như thế nào ? mũi nhọn là ở đâu ? Có thể cho mỗi người tự hứa

và đăng kí phấn đấu ở HK2 (trong phần sau của bản tự nhận xét nói trên).
e. Tổ chức họp phụ huynh đầu Hk2 : Ngoài kế hoạch và triển khai theo kế hoạch của
trường thì trọng tâm cần chú ý của GVCN là: Nề nếp và chất lượng học văn hoá (tìm
nguyên nhân và cách khắc phục ở HK2) – Những tồn tại trong GD đạo đức (nguyên nhân
và cách khắc phục) – Sự phối kết hợp trong HK qua và những điểm cần khắc phục trong
thời gian tới giửa Nhà trường, gia đình, XH.
g. Trong HK2: Cần chú ý phối hợp với g/v bộ môn để kiểm tra sự tiến bộ ở từng bộ
môn cụ thể. Theo dõi những h/s cá biệt trong học tập có chuyển biến gì ? điều gì còn
vướng mắc? Tìm cách khắc phục ?
- Thường xuyên đối chiếu với những mục tiêu đã nêu để mọi người đều có biện pháp
phấn đấu.

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

16


§Ò tµi skkn

- Giao cho các h/s học khá kèm cặp giúp đỡ các h/s học yếu. Lấy kết quả kèm cặp đó để
khen thưởng người kèm cặp. Cần chú ý tạo điều kiện giúp đỡ những h/s có hoàn cảnh
khó khăn, những h/s thuộc diện chính sách…
h. Thực hiện các phong trào thi đua (chào mừng 26/3 – 30/4 – 1/5 …) :
- Giao cho BCH chi đoàn kiểm tra, nhận xét, giúp GVCN sơ tổng kết từng việc làm,
trong từng giai đoạn để phê bình hoặc khen thưởng…
- Giao cho BCS lớp triển khai các hoạt động cụ thể để lập thành tích chào mừng các ngày
lễ lớn. VD : + Báo tường, văn nghệ, tổ chức giờ học tốt, thi đua phát biểu xây dựng
bài,và làm bài tập đầy đủ trước khi đến lớp, thi đua giành điểm cao trong học tập, vệ
sinh, trang trí lớp, hoàn thành các khoản đóng góp theo qui định…Có thể mời thầy cô và
bác phụ trách hội cùng tham dự một số hoạt động nào đó của lớp (như dự giờ học tốt …)

- Lưu ý : GVCN phải bám sát lớp, góp ý về các kế hoạch, có biện pháp hạn chế những sự
“trục trặc kỉ thuật”và động viên thúc đẩy phong trào. Phải xem lớp là địa bàn, là trận địa
chiến đấu thì mới hy vọng có kết quả cao trong sự nghiệp giáo dục cụ thể này. Mặt khác,
vai trò và vị trí của GVCN trong từng việc, từng lúc, từng hoàn cảnh phải được thể hiện
khác nhau. VD : Thời kì đầu là phải bám sát, bày vẻ từng li từng tí nhưng lại phải trên cơ
sở xác định ra công việc rồi để cho h/s bàn cách thực hiện, g/v góp ý, nhận xét khen
thưởng, động viên thúc đẩy mặt tốt, hạn chế những tác động xấu…khi lớp đã quen với nề
nếp tự quản thì vai trò chỉ đạo của GVCN càng rõ hơn, dành quyền lãnh đạo cho BCS
lớp và thậm chí, khi ý thức tự quản của lớp lên cao thì quyền tự quản lí, điều hành lại có
thể về đến tận từng tổ…lúc ấy, việc điều hành của GVCN nhìn bề ngoài trông rất nhẹ
nhàng, rất khoẻ, nhiều lúc tưởng như là bộ máy được điều khiển từ xa.
Riêng việc tập cho h/s quen với sinh hoạt 15’ chẳng hạn :
+ Lúc đầu, chọn và hướng dẫn cách làm việc cho BCS lớp – BCH chi đoàn kết hợp để
quản lí lớp, tạo điều kiện cho lớp phó phụ trách học tập điều hành việc chữa bài tập của
các cán sự bộ môn hôm đó (thí dụ, theo lịch của trường, thời gian 15’sáng thứ 3,4,5,6 các
lớp tự chữa bài tập – căn cứ theo lịch học của lớp để định ra : thứ 3 :toán, thứ 4:lý, thứ 5
văn, thứ 6 :hoá…)
+ Cho các cán sự bộ môn chuẩn bị nội dung để chữa bài tập cho lớp trong 15’ (có thể
liên hệ với g/v bộ môn và căn cứ vào tình hình, sức học của lớp…) để định ra cách làm
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

17


§Ò tµi skkn

việc tốt nhất ( nên khéo léo về mức độ dễ và khó,về cách thức chữa kĩ hay hướng dẫn
nhanh..). Phải làm cho việc chữa bài tập thật sự bổ ích. Cần tránh việc lợi dụng cách làm
này để cho những h/s lười học ở nhà có “bằng chứng” để đối phó khi vào giờ g/v kiểm
tra bài cũ.

+ GVCN phải trực tiếp có mặt một thời gian đầu để theo dõi chung, kịp thời uốn nắn,
ngăn chặn mọi ảnh hưởng xấu từ bên ngoài…đặc biệt là giám sát để tìm cách hợp lí nhất,
phù hợp nhất đối với lớp mình. Khi lớp mình nói riêng, cả trường nói chung đã vào nề
nếp thì vai trò “trực tiếp” của GVCN có thể thay đổi ít nhiều, tính chất cũng có thể khác
đi. Dù trực tiếp hay gián tiếp thì thái độ của GVCN lúc nào cũng nên nhẹ nhàng, phải
cho h/s thấy được đây là việc làm có ích cho mỗi người học chứ không phải là hình thức.
i. Chuẩn bị và tiến hành T.K cuối năm :
- Cho BCH chi đoàn triển khai để mỗi đ/v viết “tự đánh giá”-> rồi tập thể BCH họp để
xem xét, ghi ngắn gọn lời nhận xét cho từng người, trình xin ý kiến của GVCN, chuẩn bị
cho Bí thư chi đoàn phê vào lí lịch đoàn trong năm, xem xét để khen thưởng cuối năm.
- Cho BCS lớp chuẩn bị thống kê tất cả mọi số liệu (về thành tích – về sai phạm) theo
từng tổ -> cho từng người viết “bản tự nhận xét” -> tổ họp xét => lớp xem xét sau đó gửi
GVCN để duyệt và ghi vào học bạ.
- Dựa vào kết quả T.K của Đoàn và của Lớp để xét khen thưởng HK2 và cuối năm cho
h/s sau đó báo cáo danh sách để Nhà trường xét duyệt (cần mời bác hội phụ huynh tham
dự và phát biểu…).
- Triển khai kế hoạch T.K cuối năm của Nhà trường. Căn dặn trong hè !

E. Đôi điều lưu ý thêm:
1. Do nhiều hoàn cảnh, nhiều lí do nên bản báo cáo này chưa tổng kết được nhiều những
bài học quí trong biết bao nhiêu công việc của công tác chủ nhiệm lớp, nhất là những lớp
thuộc hệ BTTH. Tuy nhiên, trong tình hình mới hiện nay, khi nhu cầu học ngày một cao
hơn, đông hơn mà sức tiếp nhận của THPT lại có hạn, thành ra phát triển phương thức
giáo dục không chính qui hệ BTTH là một nhu cầu bức thiết.

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

18

§Ò tµi skkn

Lại nữa. XH đang bước vào thời đại “Kinh tế tri thức”. Học BTTH không thể là để có
“mác” như trước đây mà đòi hỏi phải có chất thực sự để đáp ứng và tồn tại trong thời đại
mới.
Diễn biến của cuộc đấu tranh giai cấp hiện nay đã và đang biến tướng hết sức phức tạp.
Sự nghiệp GD trong tình hình mới tất yếu phải đáp ứng yêu cầu đào tạo con người mới
để có thể vững vàng kiên định trước mọi biến cố của cuộc sống, luôn thuỷ chung với sự
nghiệp cách mạng của Bác của Đảng và của nhân dân ta. Chính vì thế mà sự nghiệp GD
nói chung, hệ BTTH nói riêng không thể chỉ chú trọng đến chất lượng chuyên môn của
việc học văn hoá mà phải xác định rõ ràng hơn, cụ thể hơn nhiệm vụ đào tạo những con
người mới XHCN đủ điều kiện để đáp ứng yêu cầu của cuộc sống mới. Nhiệm vụ nặng
nề ấy đương nhiên sẻ là trọng trách mà Đảng, nhân dân, lịch sử giao phó cho Nhà trường
nói chung, cho những GVCN nói riêng.
Bởi thế, bản báo cáo này chỉ hi vọng góp thêm tiếng nói cùng mọi người nhìn lại một
nhiệm vụ mà lâu nay ta cứ cho là đã quá cũ. Đặt trong tình hình mới, ta lại càng hiểu là
nó cấp thiết và có ý nghĩa to lớn vô cùng.
2. Những ý kiến trao đổi trong bài này không chỉ có giới hạn là“Chủ nhiệm lớp10
BTTH” mà có thể mở rộng ra cho các lớp khác hoặc cho cả ngành GD & ĐT nói chung
để ít nhiều có thể vận dụng mà định hướng cho loại hoạt động GD rất đặc biệt này.

3.Quá trình hình thành và sự kiểm nghiệm của đề tài:
ý tưởng về vấn đề này đã xuất hiện từ lâu trên cơ sở của “Lý luận dạy học” trong
những năm học ở trường sư phạm. Năm 1982 – 1984 tại một trường cấp 3 phổ thông
thuộc tỉnh Đồng tháp, chúng tôi đã liên tiếp gặt hái được thành công to lớn do thực
nghiệm đề tài này và 4/5 lớp đã có những chuyễn biến mạnh mẽ, trong đó có 3 lớp phong
trào thi đua học tốt phát triển đặc biệt mạnh, liên tục suốt cả hai năm (lớp 11 – 12).
Không chỉ tỉ lệ khá giỏi trong các lớp tăng lên rất cao (trên 50%) mà quan trọng là không
có h/s học yếu, các phong trào khác cũng mạnh đều, đậu giải h/s giỏi tỉnh vừa đông vừa
cao. Thi TN 12 đậu 100% và thi ĐH có nhiều h/s đạt điểm cả 3 môn 10 và 9. Báo chí của

tỉnh đã về tận trường điều tra, tìm hiểu và hết lời khen ngợi.
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

19


§Ò tµi skkn

Hơn 20 năm nay niềm tự hào ấy vừa là nguồn sức mạnh lại vừa như nhắc nhỡ chúng tôi
cần phải tìm cách phát huy trong nghề nghiệp cao quí này. Gần 10 năm nay, chúng tôi lại
cố gắng thể nghiệm ở mô hình các lớp của hệ BTTH. Có những năm kết quả rất khả quan
đã đưa những lớp từ chỗ yếu nhất trường về nhiều mặt đến chỗ đứng đầu trường trong
nhiều tuần, nhiều tháng, trong tổng kết cuối HK1 và cuối năm.
Cũng có những năm, do những nguyên nhân như GVCN không theo được suốt cho đến
cuối hoặc có những sự trục trặc từ HĐGV… cho nên kết quả khi lên cao rồi lại xuống
thấp và gây thất vọng trong h/s. Thật đáng buồn.
4. Điều kiện để thực thi :
a. Chúng tôi cho rằng : Trước hết, đó là yếu tố quyết tâm, ý chí của người GVCN. Phải
coi h/s là bằng chứng hùng hồn của kết quả GD của mình. Chăm chút bằng tất cả lương
tâm và trí lực. Gác bỏ mọi lo toan đời thường để toàn tâm toàn ý vì lí tưởng nghề nghiệp.
Biết học hỏi đồng nghiệp.Tin tưởng và chấp hành mọi sự hướng dẫn của lãnh đạo Nhà
trường trên cơ sở có những sáng tạo được nhiều người đồng tình, chấp nhận. Có khát
vọng mãnh liệt phấn đấu vươn lên không ngừng trong sự nghiệp trồng người.
b. Từ lãnh đạo đến toàn cơ quan đều đồng lòng quyết chí coi cơ quan là nhà, coi sự
nghiệp GD là sự nghiệp cao quí, thiêng liêng. Mục tiêu duy nhất được xác định rõ ràng,
cụ thể là “Giáo dục thế hệ những con người mới XHCN phát triển toàn diện”. Yêu cầu
cơ bản nhất của lãnh đạo cơ quan đối với mọi người là : Tìm mọi cách để thực thi tốt
nhất mục tiêu đó. Mọi tiêu chí để đánh giá đều phải xuất phát từ mục tiêu nói trên.
c. Sự hoạch định kế hoạch và sự nhất quán trong chỉ đạo, lãnh đạo. Kể cả những biện
pháp kiên quyết trước mắt cũng như lâu dài để thực hiện bằng được mục tiêu đã đề ra.

5. Chúng tôi cũng nhận thấy rằng : Có nhiều vấn đề bài viết đặt ra nhưng không có điều
kiện đi sâu nghiên cứu và lí giải cụ thể được. VD: “ Làm sao chúng ta có thể vừa dạy văn
hoá - vừa dạy nghề – lại vừa giáo dục đạo đức mà vẫn có chất lượng?” “Bộ khung pháp
lí phải như thế nào để bảo đảm thực hiện được yêu cầu phức tạp ấy?”. Đương nhiên đó là
những vấn đề thuộc về giới thuyết mà không thuộc phạm vi cần phải giải quyết của bài
viết này.

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

20


§Ò tµi skkn

6. Nói về “ Công tác chủ nhiệm lớp trong nhà trường” đã là một chuyện hết sức khó. Nói
về việc “ Chủ nhiệm lớp hệ BTTH” lại càng hết sức nan giải. Bàn về vấn đề đó “trong
tình hình mới” lại không hề là chuyện có thể nói một lúc mà dễ dàng hiểu và nhất trí cao.
Bởi thế, chúng tôi xin phép dừng lại mặc dù biết chưa đáp ứng được bao nhiêu những
yêu cầu thiết thực của mọi người. Một lần nữa xin được lượng thứ và mong được nghe
những lời chỉ giáo xa gần của quí vị.

TTGDTX Yên thành, ngày 1 – 5 – 200
Người viết :

P.A.C.

Phần phụ lục :

Tóm tắt nội dung :

A. Mấy lời giới thuyết :
1. Công tác chủ nhiệm là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của người giáo
viên …
2. Những tồn tại lâu nay về quản lí và thực hành công tác chủ nhiệm lớp. Đặc biệt là
trong tình hình mới …
- Nguyên nhân khách quan : Cuộc chạy đua toàn cầu vào khoa học công nghệ …nền kinh
tế tri thức tạo ra nhu cầu bức thiết phát triển về trí tuệ dẫn đến tình trạng coi nhẹ giáo dục
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

21


§Ò tµi skkn

đạo đức, đặt mục tiêu “giáo dục con người mới phát triển toàn diện” trong một thử thách
mới …
- Về mặt chủ quan : + Ngành GD & ĐT cần có một hệ thống tổ chức, chỉ đạo, kiểm
nghiệm cụ thể về công tác chủ nhiệm…
+ Các tổ chức và từng nhà giáo dục cần xác định rõ mục tiêu giáo dục của Đảng và đặc
điểm của thời đại mới để có phương pháp, biện pháp phù hợp nhất, tốt nhất trong công
tác chủ nhiệm nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục mà Đảng đã đề ra.
3. Ngay cả truyền thống “tôn sư trọng đạo” đến nay cũng bị những tác động của môi
trường mới làm cho nãy sinh những tâm lí mới ảnh hưỡng xâú đến hoạt động công tác
chủ nhiệm.
4. Những đặc thù của “phương thức giáo dục không chính qui”, hệ BTTH lại càng có
nhiều những khó khăn trỡ ngại : Nhìn chung, học lực yếu,khả năng tiếp thu yếu. Đạo đức
và rèn luyện đạo đức yếu. Quá trình giáo dục thếu căn bản. Tiêm nhiễm nhiều ảnh hưởng
xấu của những biến động xã hội phức tạp…
Bộ “Luật giáo dục” mới ban hành. Hệ thống các văn bản chỉ đạo phương thức giáo dục
này chưa thực sự hoàn thiện.

5. Một thực tế khác : Lực lượng không đủ điều kiện theo học PTTH đang tăng nhanh.
Đảng, Nhà nước cho chuyển hướng sang đào tạo Nghề kết hợp văn hoá. Từ đó đặt ra yêu
cầu mới về công tác chủ nhiệm : Làm sao để học văn hoá - học nghề – giáo dục đạo đức
có chất lượng ?
6. Một số giới hạn của tham bản luận này …
B. Những đặc điểm đặc thù của công tác chủ nhiệm lớp :
1. Chức năng của giáo viên chủ nhiệm lớp …
2. Nhiệm vụ của GVCN lớp …( dựa theo QĐ 1118 ngày 2.12.97 của Bộ trưởng bộ GD
& ĐT). Lưu ý thêm : Nắm vững chắc, chính xác, thông tư hướng dẫn cách đánh giá, xếp
loại về văn hoá - hạnh kiểm … của Bộ về hệ BTTHPT.
C. Xác định những mục tiêu chính :
1. Các căn cứ để xác định mục tiêu …
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

22


§Ò tµi skkn

2. Một số mục tiêu và biện pháp chính :
a. ổn định tổ chức lớp - Đoàn – phụ huynh :
- Bước một : Xem xét hồ sơ, cân nhắc, dự kiến BCS lớp, Đoàn.
- Bước hai : Theo dõi, hoạt động ban đầu …kiểm tra những dự kiến về cán bộ nói trên…
- Bước ba : Chỉ đạo ĐH lớp - Đoàn…
- Bước bốn : Cho viết cam kết phấn đấu…
- Bước năm : Rèn luyện cách thức – phương pháp hoạt động cho BCS lớp, đoàn …
- Bước sáu : Tổ chức họp phụ huynh thật chu đáo, có chất lượng …
b. Về văn hoá : * ở lớp :
+ Chỉ tiêu : Tạo phong trào thi đua học tập tốt, đưa lớp vào quĩ đạo của phong trào ấy …
+ Biện pháp : Rèn luyện, ổn định nề nếp học tập, các chỉ tiêu và biện pháp thực hiện …

GVCN phải bám sát, uốn nắn …(xem tr 6)
- Hình thành BCS bộ môn, hoạt động có chất lượng,quan hệ chặt chẽ với g/v bộ môn …
- Quản lí chặt chẽ h/s cá biệt …
- Tăng cường kiểm tra vở viết …
c. Về giáo dục đạo đức :
+ Chỉ tiêu : Xây dựng tập thể đoàn kết, thi đua học tập …
+ Biện pháp : - Quan điểm : Lấy GD là chính, coi nhẹ mọi hình thức kỉ luật…tạo mọi
điều kiện thuận lợi để h/s phấn đấu vươn lên …
- Bước một : Cho học kĩ nội qui …
- Bước hai : Cho viết bản cam kết thi đua …
- Bước ba : Phân công các tổ kiểm tra – cuối tuần báo cáo kết quả để lớp trưởng tổng hợp
ghi lên bảng trong giờ sinh hoạt chủ nhiệm( theo mẫu cho sẵn).
- GVCN có kế hoạch chuẩn bị cho giờ s/h chủ nhiệm thật cụ thể, nhẹ nhàng, nghiêm túc,
có chất lượng, hiệu quả GD cao, xử lí các hiện tượng vi phạm trong tuần, cho thư kí ghi
vào sổ biên bản của lớp, hướng dẫn cách khắc phục …
- Công tác quản lí h/s cá biệt : Có mạng lưới các h/s thân cận để nắm được các thông tin
kịp thời về từng h/s cá biệt – có kinh nghiệm kiểm tra và xử lí các thông tin – tạo nhiều
cơ hội cho những h/s ấy khắc phục, sữa chữa …

P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

23


§Ò tµi skkn

=> KL : Hãy để h/s yêu quí Thầy – thấy và tự tin ở tương lai – có trách nhiệm với tập thể
– tự giác phấn đấu rèn luyện …
d. Một kinh nghiệm khác :Trong mọi tình huống, GVCN phải bảo vệ và tôn trọng uy tín
của các g/v khác trước h/s …

đ. Về lao động – Văn nghệ :
- Chọn được cán sự phụ trách có uy tín, nhiệt tình, biết cách để lãnh đạo lớp trong các
hoạt động này…
+ Trong lao động : Đi từ ý thức kỉ luật đến ý thức lỉ thuật -> đến “có năng suất cao”.
+ GVCN phải bám sát, kịp thời nhận xét, uốn nắn, khen thưởng công bằng, chính xác…
D. Tiến trình thực hiện trong năm học :
1. Nguyên tắc chung : ( tr 9)
2. Biện pháp chính :
a. Khi mới nhận lớp : - Sơ bộ tìm hiểu h/s (chú ý 2 loại : điển hình + cá biệt)
- Dự kiến BCS lớp, đoàn …
b. Chuẩn bị ĐH đoàn – lớp : - Thử thách những h/s đã dự kiến làm cán bộ lớp …Nắm
chắc danh sách đoàn để có dự kiến BCH chi đoàn chính xác…
c. Trong và sau ĐH lớp - đoàn :
+ Trong ĐH : - Chuẩn bị ĐH thật chu đáo, ấn tượng…tạo tâm lí ban đầu cho h/s về một
tập thể thân thiết, gần gũi…
- Chuẩn bị về nội dung : chu đáo, cụ thể, có chỉ tiêu, biện pháp …rõ ràng.
- Lãnh đạo ĐH linh hoạt, khéo léo,tài tình như một đạo diễn, một vị chỉ huy tài ba (thảo
luận – nhất trí – văn nghệ – thách thức thi đua – quyết tâm thư …)
+ Sau ĐH : - Ai cũng nắm được các nội dung đã bàn, đã thống nhất …
- Tôn trọng và tỏ ra cố gắng thực hiện các nội dung ấy …
- Cả gia đình h/s cũng đồng lòng phấn đấu …
- BCS lớp - đoàn phối hợp hoạt động quản lí lớp …
- Liên hệ với g/v bộ môn để BCS bộ môn hoạt động có chất lượng …
- Sơ kết hàng tuần, hàng tháng thật sự có chất lượng (đúng người - đúng việc - đúng mức
độ – tạo điều kiện để khắc phục khuyết điểm…) = tập trung đưa lớp vào nề nếp học tập.
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

24

§Ò tµi skkn

+ Tháng 11 – 12 : Là thời gian cao điểm và chuẩn bị sơ kết HK1…chú trọng rèn thái độ
trung thực trong khi kiểm tra…quan tâm nhiều đến kết quả học tập …
+ Chuẩn bị và tiến hành sơ kết HK1 :
- Cho h/s tự đánh giá chân thực, có thái độ cầu thị…
- Họp lớp sơ kết cụ thể : chỉ rõ mặt tốt, mặt còn hạn chế, nguyên nhân, biện pháp khắc
phục cho từng người, từng tổ…
d. Trong HK2 :
- Phối hợp chặt chẽ hơn với g/v bộ môn …
- Thường xuyên đối chiếu với các mục tiêu đã đặt ra để có biện pháp phấn đấu …
- Giúp đỡ những h/s có hoàn cảnh khó khăn …
- Thực hiện các phong trào thi đua (26/3 – 30/4 – 19/5 ) :
+ Giao cho BCS lớp triển khai thực hiện cụ thể về từng mặt…
+ Giao cho BCH chi đoàn kiểm tra giám sát từng công việc, báo cáo …
+ GVCN là trọng tài và phải hết sức chính xác, nghiêm minh, độ lượng, công bằng.
- Chuẩn bị và tiến hành TK cuối HK2 và cuối năm :
+ Cho đoàn viên viết tự đánh giá -> BCH chi đoàn xem xét -> GVCN góp ý …
+ Cho mỗi h/s viết bản tự nhận xét cuối năm -> tổ xét -> BCS lớp xét lại => GVCN có
thể tham khảo thêm ý kiến của cả lớp, chỉ ra cho mọi người thấy kết quả sự nổ lực phấn
đấu của mình (có thể so sánh với các lớp khác)…Phê học bạ - Căn dặn trong hè …
E. Đôi điều lưu ý :
1. Công tác chủ nhiệm lớp đã và đang là nhiệm vụ quan trọng có nhiều đòi hỏi, yêu cầu
cao đối với người GVCN . Bản báo cáo này xin được góp tiếng nói cảm thông và sẻ chia
với người GVCN trước những trọng trách đó.
2. Mức độ và phạm vi vận dụng có thể mở rộng cho công tác chủ nhiệm lớp thuộc nhiều
cấp học, ngành học, tong các loại hình nhà trường…
3. Quá trình hình thành và sự kiểm nghiệm đề tài :
- Hơn 20 năm trước ở trường cấp 3 phổ thông … kết quả tốt.
- Gần 10 năm nay ở bậc BTTH : Có khi tốt, lại có khi chưa đạt yêu cầu …do GVCN là

chủ yếu.
P.A.C - TTGDTX Y£N THANH N.A

25